κομμουνισμός
There are 14 posts tagged κομμουνισμός (this is page 1 of 2).
που, από ποιους παίζεται σήμερα το καλύτερο ποδόσφαιρο;
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα!
Που, από ποιους παίζεται σήμερα το καλύτερο ποδόσφαιρο; Στο ερώτημα αυτό υπάρχουν δυο απαντήσεις. Η μια απάντηση δίνεται από τη σκοπιά του σημερινού ανδρικού ποδοσφαίρου ως επαγγελματικού αθλήματος και θεάματος. Τι εννοούμε όταν λέμε ‘παίχτηκε καλό ποδόσφαιρο’ ή ‘είδαμε καλό ποδόσφαιρο’; Τι εννοούμε όταν λέμε ‘ωραίο μάτς’ ή ‘ωραίο παιχνίδι’; Είναι το ποδόσφαιρο που μας ενθουσίασε, που μας αναστάτωσε; Τι μας ενθουσιάζει και μας αναστατώνει όταν βλέπουμε 22 άνδρες να παίζουν ποδόσφαιρο; Η μάχη για την διεκδίκηση της μπάλας, η μάχη για την επίτευξη της διείσδυσής της, η ίδια η διείσδυση της μπάλας, την οποία ασφαλώς εκλαμβάνουμε, ασύνειδα φυσικά, ως βλήμα και ως πέος. Ενθουσιαζόμαστε και αναστατωνόμαστε διότι βλέπουμε δυο ομάδες ανδρών να προσπαθούν να σκοτώσει η μια την άλλη και ταυτόχρονα να τη γαμήσει. Ταυτιζόμαστε με την ομάδα μας και παθαίνουμε ότι παθαίνει κι αυτή: εάν νικήσει, σκοτώνει και γαμάει, σκοτώνουμε και γαμάμε κι εμείς. Εάν ηττηθεί, σκοτώνεται και γαμιέται, σκοτωνόμαστε και γαμιόμαστε κι εμείς. Προχτές, η ομάδα της Αργεντινής μας σκότωσε και μας γάμησε. Η Εθνική μας ομάδα επέστρεψε σκοτωμένη και γαμημένη.
Η άλλη απάντηση δίνεται από τη σκοπιά όχι πως παίζεται το ποδόσφαιρο από τους επαγγελματίες ποδοσφαιριστές μέσα στο γήπεδο (με θεατές, κανόνες, διαιτητή, συγκεκριμένη διάρκεια του αγώνα, με καθορισμένο αριθμό παικτών, και άλλα πολλά) αλλά πως παίζεται το ποδόσφαιρο χωρίς διαιτητή, χωρίς καθορισμό του αριθμού των παικτών και της διάρκειας, με ελάχιστους κανόνες. Δίνεται δηλαδή από τη σκοπιά του ποδοσφαίρου ως παιχνίδι.Στην απάντηση του κομβικού ερωτήματος που θέσαμε θα μας βοηθήσει ένας βετεράνος διάσημος ποδοσφαιριστής, ο Φραντς Μπεγκενμπάουερ. Σε μια συνέντευξή του, πριν από πολλά χρόνια, είχε ερωτηθεί για το ποιο ήταν το καλύτερο παιχνίδι που είχε παίξει στη ζωή του, και έδωσε την εξής απάντηση: ένα απόγευμα, στο πάρκο, με τα παιδιά της γειτονιάς.
Continue reading
υπήρξε, υπάρχει, θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι κομμουνιστική;
φίλες και φίλοι,
κομμουνισμός δεν είναι μόνο η κοινοχρησία και η κοινοκτησία των μέσων παραγωγής του κοινωνικού πλούτου, των πρώτων υλών, της ενέργειας. Δεν είναι μόνο η ανοιχτή έκθεση του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου και η ελεύθερη πρόσβαση σε αυτόν. Δεν είναι η συνεχής μείωση του κοινωνικά αναγκαίου χρόνου εργασίας – που στις μέρες μας δεν ξεπερνάει τον ένα μήνα το χρόνο. Δεν είναι μόνο η ελεύθερη πρόσβαση και χρήση όλων ανεξαιρέτως των κοινωνικών χώρων.
Κομμουνισμός είναι κάθε μορφή συμβίωσης, συνεργασίας, αλληλεγγύης, δημιουργικής σύγκρουσης, ισότητας, ελευθερίας, κοινοχρησίας και κοινοκτησίας. Από τη στιγμή που η αναπαραγωγή της ζωής και της κοινωνίας είναι αδύνατη χωρίς τη συμβίωση, τη συνεργασία, την κοινοχρησία και την κοινοκτησία, είμαστε σε θέση να διατυπώσουμε την άποψη ότι δεν υπήρξε, δεν υπάρχει, δε θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι κομμουνιστική. (Εάν έχετε επιφυλάξεις για την χρήση του όρου ‘κοινωνία’, σας υπόσχομαι ότι θα επανέλθω επί του ζητήματος).
Ο κομμουνισμός είναι πανταχού παρών, είναι παντού τριγύρω μας μόνο που δεν μπορούμε να τον δούμε γιατί τον απωθούμε στο μέλλον με την μορφή άλλοτε του ιδανικού και του ιδεώδους, άλλοτε της μελλοντικής νομοτέλειας και αναγκαιότητας κι άλλοτε της φιλοσοφικής Ιδέας. Οι κοινοτικές βιβλιοθήκες, οι δρόμοι, τα πάρκα, οι πλατείες, τα τρένα , τα πλοία, τα δίκτυα, οι κοινωφελείς υπηρεσίες, η γλώσσα, η παράδοση, η παρέα, η οικογένεια, το σχολείο, το εστιατόριο, το μπαράκι, ο γάμος, η κηδεία, όλα αυτά είναι κομμουνισμός, δεν το βλέπετε, δεν το νιώθετε;
μικροκομμουνισμός και μεγακομμουνισμός: σχετικά με την έννοια της κομμουνιστικότητας
φίλες και φίλοι,
στο σημερινό μας σημείωμα θα καταπιαστούμε με την έννοια της κομμουνιστικότητας. Η κομμουνιστικότητα αναφέρεται σε μια κομμουνιστική πρακτική ή αντίληψη, αξία, συμπεριφορά ή γνώση, σε έναν κομμουνιστικό θεσμό που υπάρχει σε μια δοσμένη κοινωνία – και δεν υπήρξε, δεν υπάρχει, δεν θα υπάρξει κοινωνία χωρίς κομμουνιστικότητες. Εάν ρίξουμε μια ματιά τριγύρω μας θα διαπιστώσουμε ότι οι κομμουνιστικότητες είναι πολλές: μια δανειστική, δημόσια βιβλιοθήκη, ένα πάρκο, μια πλατεία, ένα ασανσέρ, οι δημόσιες τουαλέτες, ο δρόμος, το δάσος, το δημόσιο τηλέφωνο, το αποχετευτικό, οδικό, σιδηροδρομικό, κλπ, δίκτυο, το σχολείο, η παρέα, το πάρτι, η γιορτή, η γειτονιά, το καφενείο, το παζάρι, όλα αυτά και άλλα πολλά είναι κομμουνιστικότητες. Κομμουνιστικότητα είναι κάθε μορφή συμβίωσης, συνεργασίας, αλληλεγγύης, δημιουργικής σύγκρουσης, κοινοχρησίας και κοινοκτησίας που υπάρχει σε κάθε κοινωνία.
για σήμερα: τσομπάν-Μπαντιού!
φίλες και φίλοι,
ο γάλλος φιλόσοφος Αλαίν Μπαντιού είναι ερωτευμένος με τον Πλάτωνα! Πως προέκυψε αυτός ο έρωτας; Μεσολάβησε η έννοια της Ιδέας. Για τον Μπαντιού, ο κομμουνισμός είναι Ιδέα που μια μέρα θα υλοποιηθεί και επιτέλους μια μέρα των ημερών θα ζήσουμε όλοι και όλες σε μια κομμουνιστική κοινωνία. Θεωρεί δηλαδή ότι ο κομμουνισμός είναι και ιδεώδες και φιλοσοφική Ιδέα. Είναι σαφές ότι αναπαράγει τη μαρξιστική σύγχυση για τον κομμουνισμό. (Ο Ένγκελς έλεγε ότι είναι ‘η διδασκαλία του προλεταριάτου’!). Τι είναι όμως η Ιδέα για τον Πλάτωνα; Θα το πω απλά και με σαφήνεια, χωρίς να μασάω τα λόγια μου: Ιδέα για τον Πλάτωνα είναι το πρότυπο, άρα η επιθυμία του Κυρίου. Η Ιδέα του Αγαθού είναι το πρότυπο της ισχύος του Κυρίου. Ο Πλάτων εξέλαβε τις επιθυμίες του, τους σκοπούς του, τα πρότυπά του, τις Ιδέες ως ποιητικά αίτια, ως δημιουργούς δηλαδή της φύσης και της κοινωνίας. Η μεταφυσική δεν είναι παρά αντεστραμμένη τελολογία: αυτό που είναι η αιτία δεν είναι παρά ο σκοπός μας. Ο Θεός δεν είναι ο πανίσχυρος δημιουργός του κόσμου αλλά αυτό το οποίο επιθυμεί διακαώς να είναι ο Κύριος: ο δημιουργός του κόσμου, να γίνει απόλυτος Κύριος της ζωής και του θανάτου.
Ναι, ο Αλαίν Μπαντιού είναι ερωτευμένος με τον Πλάτωνα, βρήκε καταφύγιο στην ζεστή αγκαλιά του αρχαίου έλληνα φιλοσόφου, που, ως γνωστόν, ήταν ένας δουλοκτήτης γαιοκτήμονας, σκεφτόταν και έγραφε, όπως θα δούμε παρακάτω, ως δουλοκτήτης γαιοκτήμονας. Παραθέτω την ερωτική του εξομολόγηση (από το βιβλίο του ‘η κομμουνιστική υπόθεση’, σελ. 224, εκδ. Πατάκη): ‘ Όλα αυτά [η χρήση του μοτίβου της Ιδέας, σ.σ.] υποβαστάζονται από μια πολύμορφη στράτευση στην κατεύθυνση μιας αναγέννησης της χρήσης του Πλάτωνα. Ας αναφέρουμε: το σεμινάριό μου που εδώ και δύο χρόνια φέρει τον τίτλο ‘Για σήμερα: Πλάτων!’, το σχέδιο μιας ταινίας ‘Η ζωή του Πλάτωνα’, και η πλήρης μετάφραση (την οποία ονομάζω ‘υπερμετάφραση’) της Πολιτείας, την οποία μετονομάζω ‘Περί κομμουνισμού’ [‘Du commun(isme)’], ανατέμνοντάς την σε εννέα κεφάλαια, και ελπίζω να την τελειώσω και να τη δημοσιεύσω το 2010.’
Ο Μπαντιού διαβάζει τη Πολιτεία του Πλάτωνος ως ένα σχόλιο πάνω στον κομμουνισμό. Δεν διανοείται όμως να προσθέσει δυο λεξούλες ακόμα για να γίνει πιο πιστή η μετονομασία! ‘Περι κομμουνισμού της στάνης‘. Ο Πλάτων δεν έχει στο μυαλό του τον κομμουνισμό, αλλά τον κομμουνισμό της στάνης. Ο Μπαντιού αυτό δεν τον βλέπει. Γιατί;Μα δεν βλέπει καμιά διαφορά ανάμεσα στον κομμουνισμό και τον κομμουνισμό της στάνης! Ο Μπαντιού είναι τσομπάνης, όπως και ο Πλάτων, όπως οι περισσότεροι δυτικοί φιλόσοφοι. Δεν έχουμε κατανοήσει ότι ο ποιμενικός τρόπος σκέψης κυριαρχεί πλήρως, με ελάχιστες εξαιρέσεις, π,χ, Νίτσε) στη δυτική φιλοσοφία. Ο Πλάτων σκέφτεται ως τσομπάνης, το ίδιο και ο Μπαντιού. Ξέρετε ότι υμνεί την κινέζικη πολιτισμική επανάσταση; Η επανάσταση αυτή ήταν η αποθέωση του κομμουνισμού της στάνης. Για τον Μπαντιού, ο κομμουνισμός είναι ταυτόσημος με τον κομμουνισμό της στάνης.
Πριν διαβάσετε το κείμενο που ακολουθεί, θα ήθελα να συνοψίσω με απλά λόγια την ‘Πολιτεία’ του Πλάτωνα: ο καλύτερος τρόπος να αποτρέψουμε την επανάσταση, την κατάλυση της Κυριαρχίας, προτείνει ο Πλάτων, είναι να οργανώσουμε την κοινωνία με πρότυπο το μαντρί, τη στάνη. Εάν το κάνουμε αυτό, οι υποτελείς Παραγωγοί θα ζουν όπως τα ζώα εκτροφής και άρα θα υποβιβαστούν στην κατάστασή τους. Τα ζώα εκτροφής, τα υποζύγια, τα κατοικίδια, δεν επαναστατούν, δεν μπορούν, δεν θέλουν να επαναστατήσουν. Στον ‘Πολιτικό’, μετονομάζει την πολιτική σε ανθρωποβοσκητική (ανθρωπονομική), ενώ στους ‘Νόμους’ παραθέτει τις λεπτομέρειες της μετατροπής της κοινωνίας σε μαντρί. Αυτά, ο μαοϊκός, ανθρωποβοσκός, τσομπάν-Μπαντιού δεν μπορεί, δεν θέλει να τα δει.
κομμουνισμός: ουτοπία, ιδεώδες, αναγκαιότητα ή πραγματικότητα;
Εάν με τον όρο ουτοπία χαρακτηρίζουμε μια ιδέα ή μια ιδεολογία, η οποία δεν πρόκειται ποτέ να πραγματοποιηθεί, τότε ο κομμουνισμός, εκλαμβανόμενος ως ουτοπία, δεν υπήρξε ποτέ και ούτε πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Εάν με τον όρο ιδεώδες εννοούμε ένα απόλυτο και ύψιστης τελειότητας ιδανικό ή τον υπέρτατο στόχο, τον οποίο επιδιώκουμε να πραγματοποιήσουμε, ο κομμουνισμός ως ιδεώδες αφενός είναι κάτι που αναφέρεται στο απώτατο μέλον και αφετέρου δεν πρόκειται ποτέ να πραγματοποιηθεί μιας και το απόλυτο, το ιδανικό και το τέλειο είναι ανέφικτο και απραγματοποίητο. Εάν με τον όρο αναγκαιότητα εννοούμε την αναγκαία, αναπόφευκτη σχέση μεταξύ της αιτίας και του αποτελέσματος ή την εξάρτηση ενός γεγονότος ή φαινομένου από συγκεκριμένα αίτια που το καθορίζουν, τότε ο κομμουνισμός ως αναγκαιότητα θα είναι το αναπόφευκτο, νομοτελειακό αποτέλεσμα, η αιτία του οποίου είναι ο καπιταλισμός. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, την κατάρρευση του καπιταλισμού αναπόφευκτα θα ακολουθήσει ο κομμουνισμός.
Είμαστε βέβαιοι ότι ο κομμουνισμός δεν είναι ούτε ουτοπία ούτε ιδεώδες, δεν είναι κάτι απραγματοποίητο, διότι πολύ συχνά διαβάζουμε περί κομμουνιστικού καθεστώτος, περί κομμουνιστικού κράτους, περί κομμουνιστικών κοινωνιών και άλλα πολλά. Στη περίπτωση αυτή, όσοι χρησιμοποιούν αυτούς τους χαρακτηρισμούς εννοούν ότι ο κομμουνισμός ήταν και είναι πραγματικότητα, φρικτή ασφαλώς. Επειδή όμως δεν εννοούμε όλοι το ίδιο πράγμα με τον όρο κομμουνισμός, σπεύδουμε να εκθέσουμε την άποψή μας για τον κομμουνισμό: κομμουνισμός είναι η κοινοχρησία και η κοινοκτησία των χώρων, των εργαλείων, της ενέργειας, του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου. Όπου υπάρχει κοινοχρησία και κοινοκτησία, εκεί υπάρχει και κομμουνισμός. Το ασανσέρ στις πολυκατοικίες μας είναι κοινόχρηστο και κοινόκτητο, πρόκειται λοιπόν για μια κομμουνιστική κατάσταση, για μια κομμουνιστική πρακτική, πρόκειται για μια κομμουνιστικότητα. Η κοινοχρησία και η κοινοκτησία άλλοτε συρρικνώνεται κι άλλοτε διευρύνεται, ενώ η εξέλιξη αυτή εξαρτάται από την έκβαση της σύγκρουσης μεταξύ του Κυρίου και των Υποτελών Παραγωγών του κοινωνικού πλούτου. Εάν ρίξουμε μια ματιά τριγύρω μας θα δούμε πολλή κοινοχρησία και κοινοκτησία, θα δούμε πολλές κομμουνιστικότητες, θα δούμε πολύ κομμουνισμό. Δεν τον βλέπουμε όμως! Και δεν τον βλέπουμε διότι έχουμε ταυτίσει τον κομμουνισμό με το μέλλον. Εάν ο κομμουνισμός είναι ουτοπία, ιδεώδες ή αναγαιότητατων, πως είναι δυνατόν να υπάρχει σήμερα; Δεν υπάρχει λοιπόν κομμουνισμός σήμερα. Εάν οι πολέμιοι του κομμουνισμού μεταχειρίζονται τις φράσεις κομμουνιστικό καθεστώς, κλπ, το κάνουν για να τον δυσφημήσουν.
Εγώ υποστηρίζω ότι ο κομμουνισμός δεν είναι κάτο που αφορά το μέλλον αλλά το παρόν. Έτσι, θεωρώ ότι δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι κομμουνιστική. (θα συνεχίσω αύριο το πρωί)
cohousing:συγκατοίκηση και κομμουνισμός
Στο Εψιλον της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας (966, 18.10.09, σελ. 44-6) διάβασα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο Μιλένας Σιδηροπούλου για το cohousing, για την συν-κατοίκηση. Ένας μικρός αριθμός νοικοκυριών αποφασίζει να ζήσει κοντά και μαζί, να διευρύνει δηλαδή την κοινοχρησία και την κοινοκτησία, για να αυξήσει τον ελεύθερο χρόνο των μελών τους, για να ενισχύσει τη συμβίωση, την αλληλεγγύη και την συνεργασία, για να μειώσει το κόστος λειτουργίας και συντήρησης των νοικοκυριών.
Η γειτονιά του χωριού και της πόλης ήταν κάποτε μορφές συγκατοίκησης. Στα χωριά, η κοινοχρησία και η κοινοκτησία, η αλληλεγγύη και η συνεργασία ήταν ιδιαίτερα διευρυμένες: υπήρχε κοινό πηγάδι ή πηγή νερού, καλλιεργούσαν όλοι μαζί εκ περιτροπής τα χωράφια, τα παιδιά μεγάλωναν και έπαιζαν μαζί, έτρωγαν σε όποιο σπίτι τους έπιανε η νύχτα. Στη πόλη, η γειτονιά, με συρρικνωμένη την κοινοχρησία και την κοινοκτησία, παραμερίστηκε από την πολυκατοικία, η οποία είναι μια μορφή συγκατοίκησης με στοιχειώδη κοινοχρησία και κοινοκτησία (ασανσέρ, κλιμακοστάσιο). [θα συνεχίσω αύριο το πρωί]
8. ο κομμουνισμός της στάνης
Στα δυο προηγούμενα άρθρα μας ( ) διαπιστώσαμε ότι η συμβίωση, η συνεργασία, η αλληλεγγύη, η δημιουργική σύγκρουση, η κοινοχρησία και η κοινοκτησία περιορίζουν την αρπαγή και την καταστροφή του κοινωνικού πλούτου, δηλαδή την εκμετάλλευση, την κερδοφορία, την επιτήρηση και την καταστολή και ότι όλα τα σημερινά παγκόσμια κοινωνικά προβλήματα είναι συνέπεια της οριακής συρρίκνωσης του κομμουνισμού του παρόντος. Η συρρίκνωση αυτή προσέγγισε τα όρια του εμμενούς κομμουνισμού, του sine qua non όρου για την ύπαρξη της οποιασδήποτε κοινωνίας, με αποτέλεσμα να προβάλλει μπροστά μας τόσο το αδιέξοδο των καπιταλιστών και των υπηρετών τους όσο και ο μόνος τρόπος υπέρβασης της δεινής σημερινής παγκόσμιας κατάστασης, η λήψη κομμουνιστικών μέτρων, η διεύρυνση του κομμουνισμού. Ταυτόχρονα όμως υιοθετείται και μια άλλη, πολύ παλιά συνταγή, στην οποία οι Κύριοι κατέφευγαν όταν δεν μπορούσαν να περιορίσουν τον κομμουνισμό του παρόντος. Να μετατρέψουν την κοινωνία σε μαντρί και ο κομμουνισμός να γίνει κομμουνισμός της στάνης.
Την πρόταση της μετατροπής της κοινωνίας σε μαντρί την χρωστάμε στον Πλάτωνα. Η βασική ιδέα που κυριαρχεί στα πολιτικά του έργα, την Πολιτεία, τον Πολιτικό και τους Νόμους είναι η εξής: εάν μετατρέψουμε την κοινωνία σε μαντρί, αναπόφευκτα οι υποτελείς μας θα υποβιβαστούν στην κατάσταση των ζώων εκτροφής, των υποζυγίων, των λογικών προβάτων, κι έτσι θα μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι. Εμείς , οι φιλόσοφοι (ή οι βασιλείς που θα φιλοσοφήσουν), θα είμαστε οι βοσκοί, οι φύλακες θα είναι τα τσομπανόσκυλα και οι υποτελείς Παραγωγοί θα είναι οι τρόφιμοι, όπως τους αποκαλεί, τα εκτρεφόμενα ζώα. Εάν μετατραπεί η κοινωνία σε μαντρί, αναπόφευκτα θα επικρατήσει ο κομμουνισμός της στάνης. Ναι, υπάρχει πολύς κομμουνισμός στην Πολιτεία του Πλάτωνα, αλλά είναι κομμουνισμός της στάνης. Η πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα είναι η μόνη φιλοσοφία που έχει πραγματωθεί. Τι είναι όμως ο κομμουνισμός της στάνης;
6. ο κομμουνισμός του παρόντος
Συνηθίζουμε να υποστηρίζουμε, φίλες και φίλοι αναγνώστες, ότι ο κομμουνισμός υπήρχε στο παρελθόν και πιθανόν (για κάποιους, αναπόφευκτα) να υπάρξει και στο μέλλον. Ο κομμουνισμός, ο περίφημος πρωτόγονος, επικρατούσε για πολλές χιλιάδες χρόνια αλλά εξαλείφθηκε με την εμφάνιση της αρπαγής και καταστροφής του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου από μια μειοψηφία, με την εμφάνιση δηλαδή των τάξεων και των ταξικών κοινωνιών. Η πεποίθηση ότι στο κοντινό ή μακρινό μέλλον θα επικρατήσει και πάλι ο κομμουνισμός, μας επιτρέπει αν χαρακτηρίσουμε την περίοδο των ταξικών κοινωνιών ως μια ιστορική παρένθεση, την οποία ο Μαρξ χαρακτήριζε ως προϊστορία. Επειδή όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται σωστά, νιώθουμε την ανάγκη να θέσουμε το ερώτημα: από τις πρωτόγονες (θα προτιμούσα: προγονικές) κομμουνιστικές κοινωνίες επιβίωσαν κάποιοι θεσμοί ή πρακτικές στις ταξικές κοινωνίες; Και εάν ναι, πως μπορούμε να εξηγήσουμε αυτή την συνύπαρξη κομμουνιστικών θεσμών και πρακτικών με τις ταξικές κοινωνίες; Τα ερωτήματα αυτά μας ενθαρρύνουν να διατυπώσουμε κι άλλα. Είναι δυνατόν μέσα στα πλαίσια μιας ταξικής κοινωνίας να εμφανιστούν θεσμοί με κομμουνιστικά χαρακτηριστικά; Εάν είναι, ποιοι είναι αυτοί και πως εξηγείται η διαμόρφωσή τους και η διάρκειά τους; Ποιο είναι το μέλλον τους; Θα εμφανιστούν και στο μέλλον παρόμοιοι θεσμοί και πρακτικές;
Εάν σταματήσουμε να στρέφουμε το βλέμμα μας προς το παρελθόν και να εκλαμβάνουμε τον κομμουνισμό ως στόχο προς επίτευξη στο μέλλον, εάν δηλαδή προτιμήσουμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στο εδώ και στο τώρα, θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν πολλοί θεσμοί και πολλές πρακτικές τις οποίες θα πάρουμε μαζί μας όταν θα μεταβούμε στην κομμουνιστική κοινωνία του μέλλοντος διότι πρόκειται για θεσμούς και πρακτικές με λίγα ή πολλά κομμουνιστικά χαρακτηριστικά κι αυτός είναι ο λόγος που τις αποκαλέσαμε κομμουνιστικότητες. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η συμβίωση, η συνεργασία, η αλληλεγγύη, η εναλλαγή, η προσωρινότητα, η ανοιχτή έκθεση των χώρων και των προϊόντων, η ελεύθερη πρόσβαση σε αυτά, η κοινοχρησία και η κοινοκτησία. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο δρόμος και η πλατεία, τα πάρκα, οι παραλίες και τα άλση, το ασανσέρ και η κοινοτική βιβλιοθήκη, το πλοίο και το τρένο, το λεωφορείο και το ταξί, τα πολυάριθμα κοινωφελή δίκτυα, τα γραμματοκιβώτια και οι τηλεφωνικοί θάλαμοι, τα καφενεία και τα εστιατόρια, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, οι παρέες και τα γλέντια, και άλλα πολλά. Η διαπίστωση αυτή μας ενθαρρύνει να ισχυριστούμε ότι υπάρχει ένας στοιχειώδης κομμουνισμός του παρόντος τον οποίο αγνοούμε. Η άγνοια αυτή, για να μη πω περιφρόνηση, προέρχεται από την λατρεία της ιδανικής, της τέλειας, της αψεγάδιαστης κοινωνίας. Μια ταξική κοινωνία είναι μια κοινωνία απαράδεκτη, άρα δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση με τον κομμουνισμό. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε, λαμβάνοντας υπόψη μας τις αναλύσεις του Κλεμάν Ροσέ για το πραγματικό και το διπλό, ότι ο καθαρός κομμουνισμός του μέλλοντος, όπως και οι ουτοπίες, είναι κάτι που επινοούμε για να αποφύγουμε την ανυπόφορη πραγματικότητα του παρόντος. Το γαρ παρόν βαρύ τοις υπηκόοις, που έγραψε και ο Θουκυδίδης. Έτσι, ο κομμουνισμός ( η συμβίωση και η συνεργασία, η κοινοχρησία και η κοινοχρησία) εξορίζεται από το παρόν και μεταφέρεται στο μέλλον. Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό: δεν μπορούμε να δούμε αυτό που υπάρχει κοντά μας, τριγύρω μας, στις πρακτικές μας, στη καθημερινή ζωή μας, στις χαρές μας και τις λύπες μας, στην εργασία μας, στη διαδικασία της μάθησης, της αναπαραγωγής και παραγωγής της ζωής και της κοινωνίας: δεν μπορούμε να δούμε και να κατανοήσουμε ότι υπάρχει πολύς, πάρα πολύς κομμουνισμός τριγύρω μας.
Δεν υπήρξε και δεν υπάρχει κοινωνία που να μην παράγει θεσμούς και πρακτικές με λίγα ή πολλά κομμουνιστικά χαρακτηριστικά. Ούτε πρόκειται να υπάρξει. Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία, αναπαραγωγή της ζωής και παραγωγή του κοινωνικού πλούτου, χωρίς συμβίωση, συνεργασία, κοινοχρησία και κοινοκτησία. Αυτόν τον ελάχιστο, τον υπαρκτό, τον αμετάβλητο κομμουνισμό, αυτήν την προϋπόθεση της κοινωνικής και ατομικής ζωής, τον αποκαλούμε εμμενή κομμουνισμό. Από αυτόν προέρχεται ο κομμουνισμός του παρόντος που παρατηρούμε σε κάθε ιστορική κοινωνία και αυτός θα είναι το θεμέλιο, το σημείο εκκίνησης του κομμουνισμού του μέλλοντος. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι (στοιχειωδώς) κομμουνιστική.
5. γλέντι και κομμουνισμός
Όταν πηγαίνεις σε γλέντι, μας συμβουλεύει ο Ησίοδος στα Έργα και Ημέρες (722), να μην είσαι κατσούφης. Το γλέντι είναι συλλογικό δημιούργημα, είναι αποτέλεσμα κοινής προσφοράς, και ο καθένας μπορεί να φανταστεί τι θα γινόταν εάν όλοι πηγαίναμε κατσούφηδες σε αυτό. Πριν αναζητήσουμε να βρούμε ποιο είναι το κορυφαίο γλέντι, η κορυφαία δηλαδή συλλογική δημιουργικότητα, η κορυφαία κοινή προσφορά, ας παρατηρήσουμε ότι οι άνθρωποι ανεπιφύλακτα προτιμούν τη χαρά από τη θλίψη και την ευθυμία από την κατήφεια, το γέλιο από τη σκυθρωπότητα και τη βλοσυρότητα. Προτιμούν να είναι με άλλους παρά μόνοι τους. Εάν είναι λυπημένοι, θα βγουν έξω για να φτιάξει η διάθεσή τους. Δεν θα πάνε σε εστιατόριο που είναι άδειο, αλλά σε αυτό που είναι γεμάτο κι ας μην έχει και τόσο καλό φαγητό. Θα πάνε σε μπαράκι που οι πελάτες χορεύουν και όχι σε αυτό που περιεργάζονται το ποτό τους. Θα πάνε στο γήπεδο για να τραγουδήσουν και να χορέψουν. Θα πάνε στο πάρτι, στη γιορτή, στο πανηγύρι, στο γάμο, σε βαφτίσια για να φάνε, να πιούνε, να τραγουδήσουν και να χορέψουν όλοι μαζί. Κι αν πάνε σε κηδεία και σε μνημόσυνο, όπου επικρατεί η θλίψη, μετά θα καθίσουν να φάνε και να πιούνε και, όπως συμβαίνει σε πολλά μέρη, να τραγουδήσουν και να γελάσουν. Η ανθρώπινη συνύπαρξη, παρατηρούσε επίσης ο Ησίοδος, η συλλογικότητα και η κοινοχρησία προκαλούν αφ’ εαυτών την μεγαλύτερη δυνατή χαρά με την μικρότερη δυνατή δαπάνη (ἐκ κοινοῦ πλείστη τε χάρις δαπάνη τ’ ὀλιγίστη, 723). Το να πας κατσούφης σε ένα γλέντι αντιβαίνει τη φύση του ανθρώπου και της κοινωνίας.
Σε όποια κοινωνία κι αν ζούσαμε, ζούμε ή θα ζήσουμε, σε όποια κοινωνική τάξη κι αν ανήκαμε, για να υπάρξει χαρά, ευθυμία, γέλιο και γλέντι πρέπει να υπάρξει συμβίωση, συνεργασία, ομαδικότητα, συλλογικότητα, κοινοχρησία και κοινοκτησία. Δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην αναζητά το γλέντι μέσα από την ομαδική συμβίωση. Το γλέντι, σε όλες τις μορφές του, είναι μια κομμουνιστικότητα επειδή ακριβώς προϋποθέτει τη συμβίωση και την κοινοχρησία. Κατά συνέπεια, όταν ασχολούμαστε με τον κομμουνισμό, αναπόφευκτα θα ασχοληθούμε και με το γλέντι· κι όταν ασχολούμαστε με το γλέντι, αναπόφευκτα θα καταπιαστούμε και με τον κομμουνισμό. Αυτό ασφαλώς κατά κανένα τρόπο δεν σημαίνει ότι μια κομμουνιστική κοινωνία είναι μόνο μια κοινωνία γλεντιού. Τέτοια κοινωνία δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν πρόκειται να υπάρξει. Δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην αντιμετωπίζει προβλήματα κι ένας από τους λόγους είναι και η εγγενής αδυναμία μας να προβλέπουμε τις συνέπειες των πράξεων μας. Φτιάξαμε ψυγεία για να συντηρήσουμε τις τροφές μας αλλά πολύ αργά κατανοήσαμε ότι έτσι καταστρέφαμε το όζον της ατμόσφαιρας. Η κομμουνιστική κοινωνία είναι μια κοινωνία που ένα κομβικό μέλημά της είναι η ταχύτατη επισήμανση, κατανόηση και επίλυση των εμφανιζομένων προβλημάτων, το ακριβώς αντίθετο με αυτό που συμβαίνει στις ταξικές κοινωνίες και ιδίως στις σύγχρονες καπιταλιστικές.