σύγκριση των προσώπων του Στέφανου Κασσελάκη και του Στέφανου Τζουμάκα

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ πρόσωπό μας, και το βλέμμα μας,  καταγράφει το παρελθόν μας και τα συναισθήματά μας. Κι αφού το παρελθόν μας και τα συναισθήματά μας, όχι όμως οι σκέψεις μας και οι προθέσεις μας, είναι γραμμένα στο πρόσωπό μας, το ανθρώπινο πρόσωπο είναι κείμενο, το οποίο μπορούμε να το διαβάσουμε. Κι άλλες πληροφορίες μπορούμε να αντλήσουμε: την κοινωνική καταγωγή, το οικονομικό και το μορφωτικό επίπεδο, το επάγγελμα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Μερικές φορές η ανάγνωση είναι πολύ εύκολη: όταν θα συναντήσουμε ένα φίλο, μια φίλη, θα αντιληφθούμε αμέσως, εάν τον απασχολεί κάτι ή εάν είναι ξένοιαστος, εάν είναι λυπημένος ή χαρούμενος.  Εξ ου και η Φυσιογνωμική. Η ανάγνωση αυτή είναι υποσυνείδητη: όλοι και όλες διαβάζουμε το πρόσωπο του άλλου αλλά δεν συνειδητοποιούμε ούτε την ανάγνωση ούτε τις πληροφορίες που αντλούμε –  εκτός εάν είναι κραυγαλέα φανερές. Οι ζωγράφοι και οι γλύπτες, οι φωτογράφοι και οι σκηνοθέτες ξέρουν να διαβάζουν και να αναπαριστούν σε ένα δεύτερο επίπεδο τα συναισθήματα του προσώπου. Το φωτογραφικό πορτραίτο ενός ανθρώπου το διαβάζουμε. Θυμάστε τον τρόμο στο πρόσωπο του μικρού γυμνού κοριτσιού στο Βιετνάμ που τρέχει ενώ πέφτουν βροχή οι βόμβες ναπάλμ; Τον τρόμο του αλόγου στη “Γκουέρνικα” του Πικάσο; Ο Δαρβίνος έχει γράψει πολλά και άκρως ενδιαφέροντα για αυτό το ζήτημα (Η έκφραση των συγκινήσεων στα ζώα και στον άνθρωπο, εκδ. ΠΕΚ, μετ. Λιγκοβανλή Κατερίνα). Να ένας κατάλογος των συναισθημάτων με τα οποία καταπιάνεται: οδύνη και δάκρυσμα, δυσθυμία, ανησυχία, θλίψη, κατήφεια, απελπισία, χαρά, ευθυμία, αγάπη, τρυφερά συναισθήματα, ευσέβεια, κακή διάθεση και κατσούφιασμα, αποφασιστικότητα, μίσος και οργή, απαξίωση, περιφρόνηση, αηδία, ενοχή, υπεροψία, αδυναμία, υπομονή, επιβεβαίωση και άρνηση, έκπληξη, κατάπληξη, φόβος, τρόμος, ντροπή, σεμνότητα και ερυθρίαση.

Continue reading

κομμουνισμός και Ταφονομία (1): από το πτώμα του κομμουνισμού στον κομμουνισμό του πτώματος

“Thus Are Our Bodies Thus Was Our Custom”: Mortuary Cannibalism in an Amazonian Society

(Beth A. Conklin, American Ethnologist 22 (1): 75-101)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η κοινοτοπία ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που θάβει τους νεκρούς του, τα πτώματα,  είναι μια γενίκευση που παραποιεί βάναυσα την πραγματικότητα.  Η λειτουργία της είναι σαφής: αποσιωπεί, εξαλείφει θα έλεγα, όλους τους άλλους τρόπους διαχείρισης του πτώματος, αποσιωπεί δηλαδή ότι η ταφή, το παράχωμα του πτώματος βαθιά μέσα στη γη, είναι ένας από αυτούς τους τρόπους. Εύλογα λοιπόν θα αναρωτηθούμε: πώς έχει δημιουργεί αυτή η κοινοτοπία, ποιες είναι οι προϋπόθέσεις της; Είναι φανερό ότι εμφανίστηκε σε κοινωνίες που η ταφή ήταν ο μόνος τρόπος διαχείρισης του πτώματος –  στις κοινωνίες του δυτικού πολιτισμού. Αφού οι δυτικές κοινωνίες θάβουν τα πτώματά τους συνεπάγεται ότι αυτό έκαναν και κάνουν όλες οι κοινωνίες του παρελθόντος και του παρόντος. Κάποια στιγμή ο άνθρωπος άρχισε να παραχώνει τα πτώματά του μέσα στη γη και συνέχισε να το κάνει, σε αντίθεση με τα άλλα ζώα που δεν το κάνουν.

ΣΗΜΕΡΑ θα θίξω αδρομερώς κάποια ζητήματα και θα θέσω κάποια ερωτήματα –  ο χειμώνας είναι μπροστά μας, και χρόνο θα έχουμε και διάθεση θα έχουμε να ασχοληθούμε διεξοδικά και λεπτομερειακά με όλα αυτά τα θέματα. Εάν τα συνόψιζα σε μια φράση, θα την διατύπωνα ως εξής: Ιστορία (ή ανθρωπολογία)  των τρόπων διαχείρισης του ανθρώπινου πτώματος.  Γιατί όμως να ασχοληθούμε με αυτο το ζήτημα, με αυτήν την ιστορία ή την ανθρωπολογία; Απαντώ: θα μας βοηθήσει να εξετάσουμε από άλλη οπτική γωνία, να διατυπώσουμε νέες κατευθύνσεις στην εξέταση κάποιων ζητημάτων, για τα οποία οι θεωρίες, οι συζητήσεις και οι έρευνες, που διατυπώνονται χωρίς σταματημό,  δεν έχουν καταλήξει σε γενικά αποδεκτές προσεγγίσεις –  και δεν πρόκειται να καταλήξουν. Πώς, πότε αποκτήσαμε την επίγνωση του θανάτου; Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της επίγνωσης; Έχει αυτή η επίγνωση κάποια σχέση με τη συνείδηση; Τι είναι η συνείδηση; Πώς εμφανίστηκαν οι αντιλήψεις για τον θάνατο, οι τρόποι διαχείρισης του θανάτου; Εάν όλα αυτά σχετίζονται με τη θρησκεία, υπήρξε, υπάρχει, θα υπάρξει κοινωνία χωρίς θρησκεία; Μήπως η διαχείριση του πτώματος, και αργότερα και του θανάτου, είναι όψεις του εμμενούς, του ζωντανού  κομμουνισμού;  Μήπως ο θάνατος και η αποσύνθεση του νεκρού κόσμου (ζωικού και φυτικού) είναι όψεις του φυσικού κομμουνισμού, είναι φυσικές κομμουνιστικότητες; Εάν είναι έτσι, μήπως θα πρέπει να φέρουμε στο προσκήνιο τις κομμουνιστικές όψεις της ταφονομίας; Ταφονομία; Τι είναι αυτό;

Continue reading

πολιτικό rabbiting: ο Στ. Κασσελάκης είναι λαγός – θα φύγει σα λαγός;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ θέμα της έκθεσης, όταν έδωσα εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο, καλοκαίρι του 1976, ήταν αυτό: “Πολλοί υποστηρίζουν ότι η αρνητική κριτική για να είναι εποικοδομητική πρέπει να συνοδεύεται οπωσδήποτε από στοιχεία θετικής αντιπροσφοράς, Συμφωνείτε ναι ή όχι και γιατί”. Δημοτική γλώσσα, είχε καθιερωθεί η δημοτική λίγους μήνες πριν, τον Απρίλιο του 1976. Η καθιέρωσή της από το κράτος δεν ήταν τίποτα άλλο παρά νομιμοποίηση μιας πραγματικότητας που κανένας και καμία δεν μπορούσε να παραβλέψει. Εκδότες, εφημερίδες, συγγραφείς, επιστήμονες, ποιητές έγραφαν σε δημοτική και εμείς οι μαθητές γράφαμε σε δημοτική κι αυτή η στάση μας ήταν μια στάση ανυπακοής και αμφισβήτησης. Λίγα χρόνια πριν την καθιέρωση της δημοτικής, οι καθηγητές μας επέτρεπαν να επιλέξουμε μεταξύ καθαρεύουσας και δημοτικής.

Continue reading

κατάργηση στρατιωτικής θητείας > (υποχρεωτική) εθνική κοινωνική θητεία για όλους και όλες

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΜΙΑ από τις προτάσεις του υποψηφίου για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανου Κασσελάκη είναι η κατάργηση της στρατιωτικής θητείας και η αντικατάστασή της με την εθνική κοινωνική θητεία για όλους και όλες, η οποία ασφαλώς και θα είναι υποχρεωτική, όπως είναι και η στρατιωτική θητεία, σύμφωνα με το Σύνταγμα. Η εθνική κοινωνική θητεία δεν είναι τίποτα άλλο από τη γενίκευση της εφαρμογής της εναλλακτική κοινωνικής θητείας, η οποία είναι “υποχρεω­τική προσφορά υπηρεσίας εκτός των ενόπλων δυνάμεων από όσους έχουν τεκμηριωμένη αντίρρηση συνείδησης για την εκτέλεση στρατιωτικής υπηρεσίας” (Κωνσταντίνος Μαστροδήμος, http://www.digestaonline.gr/index.php/24-2006/245-2007-mastorodimos). Εάν δεν θέλεις να υπηρετήσεις στον στρατό εννιά (9) μήνες, θα εργαστείς σε κάποια δημόσια υπηρεσία δέκα πέντε (15) μήνες και θα παίρνεις τον μήνα 223, 53 ευρά. Ο Κασσελάκης προτείνει να μην υπηρετούμε στον στρατό, να υπάρχει δηλαδή μόνο επαγγελματικός στρατός, αλλά να εργαζόμαστε όλοι και όλες 15 μήνες το χρόνο με αμοιβή 223, 53 ευρά τον μήνα. 

Continue reading

Μπακογιάννης-Κασιδιάρης στις επαναληπτικές (15 Οκτωβρίου) στην Αθήνα;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΙΝΑΙ ένα ενδεχόμενο που δεν μας επιτρέπεται να αποκλείσουμε. Συντάσσομαι με αυτούς και αυτές που υποστηρίζουν ότι, εάν δεν κριθεί η μάχη στις πρώτες εκλογές (8 Οκτωβρίου, 43%+1), αντιμέτωποι στις επαναληπτικές θα είναι ο Κώστας Μπακογιάννης και ο  Ηλίας Κασιδιάρης, ένας δεξιός, υψηλόβαθμο στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας, φιλόδοξος πολιτικός που θέλει να γίνει πρωθυπουργός κι ένας ακροδεξιός, νεοναζί, έγκλειστος στις φυλακές, ηγέτης της Χρυσής Αυγής,  που κι αυτός φιλοδοξεί να γίνει πρωθυπουργός.  Θα δούμε γιατί δεν μας παίρνει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο που καταγράφει ο τίτλος. Εάν συμβεί αυτό, θα πρέπει να εξετάσουμε δυο πολύ κρίσιμα ζητήματα. Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Μήπως αυτή η εξέλιξη προοιωνίζεται πολύ αρνητικές και δυσάρεστες καταστάσεις, συμβάντα και γεγονότα;

Continue reading

μια σύντομη ιστορία της κάβλας (1): τότε που τρώγαμε πολλά φρούτα, κάναμε σεξ κάτω από τα δέντρα και μιλούσαμε με τα φίδια

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΛΗΘΩΡΑ ενδείξεων από τις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες μας ωθεί να διατυπώσουμε την υπόθεση ότι η ανθρώπινη σεξουαλικότητα εισέρχεται σε μια νέα εποχή, στην εποχή της αγαμίας: η συχνότητα της σεξουαλικής συνεύρεσης στους νέους και τις νέες τείνει να μειώνεται, αποτέλεσμα της αποδυνάμωσης της κάβλας, του σεξουαλικού ερεθισμού που με τη σειρά του είναι συνέπεια της συρρίκνωσης των κοινωνικών σχέσεων, του ατομικισμού και του οικιακού εγκλεισμού. Δεν γίνεται να μην αναρωτηθούμε για τα αίτια, τις συνθήκες και το μέλλον αυτής της πολύ αρνητικής εξέλιξης, που είναι άλλη μια έκφανση της απώλειας ιδιαίτερων ανθρώπινων χαρακτηριστικών, της διαδικασίας της απο-ανθρωποποίησης. Μήπως μία από τις πολλές αρνητικές συνέπειες της αγαμίας θα είναι η αύξηση της επιθετικότητας και των δύο φύλων αλλά περισσότερο των ανδρών; Εάν εισερχόμαστε αργά και βασανιστικά στην εποχή της αγαμίας, ποια εποχή θα αφήσουμε; Πόσες εποχές προανθρώπνης και ανθρώπινης σεξουαλικότητας υπήρξαν;  Υπάρχει τρόπος να τις εντοπίσουμε;

Continue reading

τα όμορφα πευκοδάση όμορφα καίγονται! (και μαζί με αυτά άνθρωποι και χωριά!)

φίλες και φίλοι, καλη σας μέρα

ΜΠΟΡΕΙ κάποιος να βάλει φωτιά και να κάψει δάσος με πλατάνια; Δεν θα μπορέσει, όσο και να προσπαθήσει. Δάσος με καστανιές; Όχι, δεν θα μπορέσει. Δάση μαύρης πεύκης και ελάτης, που φυτρώνουν ψηλά, πάνω από τα 900 μέτρα, με συνεχή υγρασία και κρύο; Όχι, δεν θα μπορέσει. Δάσος με βελανιδιές; Δεν θα μπορέσει. Λεύκες και ιτιές και σκλήθρα; Ούτε να το σκεφτεί. Το μεγαλύτερο μέρος των δασών στην Ελλάδα δεν καίγεται, δεν  γίνεται να καεί,  γιατί δεν μπορεί να πάρει φωτιά και να καεί ο κορμός των δέντρων. Μπορεί να καεί η βλάστηση του εδάφους σε όλα αυτά τα είδη των δασών αλλά η φωτιά σβήνει, δεν έχει μεγάλη διάρκεια και ισχύ ώστε να κάψει χοντρούς κορμούς. Ποια δάση καίγονται; Τα πευκοδάση που υπάρχουν σε χαμηλά υψόμετρα, πεδιάδες και παραθαλάσσιες περιοχές –  η χαλέπιος και η τραχεία πεύκη. Γιατί αυτού του είδους τα πεύκα παίρνουν φωτιά εύκολα, καίγονται τόσο γρήγορα, από τον κορμό μέχρι τη κορυφή; Και γιατί μεταδίδουν τη φωτιά για να καούν όλα, να μην μείνει τίποτα; Γνωρίζετε ότι κάτω από αυτά τα πεύκα δεν φυτρώνει τίποτα, δεν υπάρχει πράσινη βλάστηση (παρά μόνο σε ξέφωτα) αλλά η γη είναι καλυμμένη με ένα στρώμα πευκοβελονών (πούσια) που το πάχος τους φτάνει και μέχρι τα είκοσι εκατοστά και είναι η πιο εύφλεκτη ύλη που υπάρχει στην ελληνική φύση; Δεν είναι πολύ παράξενο; Έχετε δει να εκφενδονίζονται φλεγόμενα κουκουνάρια σε μεγάλη απόσταση, δέκα και είκοσι μέτρα; Με το που πέφτει αυτό το φλεγόμενο κουκουνάρι πάνω σε πεύκο, αυτό λαμπαδιάζει μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και με τη σειρά του εκσφενδονίζει τα δικά του φλεγόμενα βλήματα. Έχετε δει καμένο πευκοδάσος μετά από τρία χρόνια; Είναι γεμάτο μικρά πευκάκια! Υπάρχει και κάτι ακόμα παράξενο: από το 1945 μέχρι σήμερα, η έκταση που καλύπτουν τα δάση αυξάνεται διαρκώς! Θα το γνωρίζετε, δε μπορεί! Γιατί; Γνωρίζετε ότι μόνο το 1-2% των δασικών πυρκαγιών οφείλεται σε εμπρησμό;

Continue reading

τι θέλει ο ουκρανικός λαός, ειρήνη ή πόλεμο;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΜΟΛΟΓΩ ότι δεν γνωρίζω, εάν ο ουκρανικός λαός θέλει ειρήνη ή πόλεμο – πολύ θα ήθελα να το μάθω αλλά δεν ξέρω πώς. Όχι μόνο δεν γνωρίζω αλλά μου είναι ασαφείς και οι έννοιες τόσο του ουκρανικού λαού όσο και της ειρήνης –  για τον πόλεμο δεν έχω αμφιβολίες. Να συμπεριλάβουμε στον ουκρανικό λαό και τα 20 εκ. Ουκρανών (το 40%) που έφυγαν από την Ουκρανία από το 1993 μέχρι σήμερα, μέσα σε 30 χρόνια; Δε νομίζω. Οι άνθρωποι αυτοί έφυγαν και δεν πρόκειται να ξαναγυρίσουν ποτέ πια στην Ουκρανία. Εκτός εάν τους διώξουν από τις χώρες υποδοχής αλλά αυτό δεν πρόκειται να γίνει. Θα ενσωματωθούν στις κοινωνίες που τους δέχτηκαν και οι απόγονοί τους, μέσα σε μια δυο γενιές θα αφομοιωθούν πλήρως (με μεικτούς γάμους) και θα  ξεχάσουν και τη γλώσσα τους και την καταγωγή τους.  Ο ουκρανικός λαός είναι όσοι και όσες δεν έχουν φύγει –  είτε γιατί δεν θέλουν είτε γιατί δεν μπορούν: δεν έχουν χρήματα, όχημα, είναι μεγάλης ηλικίας. Ποιοι είναι περισσότεροι, αυτοί που δεν θέλουν να φύγουν  ή αυτοί που δεν μπορούν; Δεν το γνωρίζω. Αυτούς και αυτές που δεν έχουν φύγει, το 60% του πληθυσμού του 1993, αφορά το ερώτημα: τι θέλουν, ειρήνη ή πόλεμο. Τι ειρήνη όμως θέλουν, πώς την εννοούν;

Continue reading

κοινωνική σκατολογία: από την εκκένωση εντέρων και βόθρων στην εκκένωση αιθουσών, κτιρίων, φρουρίων, οικισμών, πόλεων, χωρών

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΦΑΙΝΕΤΑΙ παράξενο που μεταχειριζόμαστε τις λέξεις εκκενώνω και εκκένωση για να δηλώσουμε αφενός την απομάκρυνση των περιττωμάτων από τα έντερα και τους βόθρους και αφετέρου την απομάκρυνση κατοίκων από δομημένους χώρους και περιοχές. Η χρήση αυτή υποβάλλει υποσυνείδητα την θεώρηση των κατοίκων ως περιττώματα, που πρέπει να απομακρυνθούν. Πιθανόν να εκλάβετε τη σύγκριση αυτή ως υπερβολή. Ίσως να αλλάξετε γνώμη με αυτά που θα διαβάσετε σήμερα –  και δεν θα τα ξεχάσετε γιατί θα σας κάνουν πολύ μεγάλη εντύπωση. Αφορμή για το σημερινό σκατολογικού περιεχομένου σημείωμα είναι η συχνά εμφανιζόμενη τους τελευταίους μήνες πρακτική της εκκένωσης κατοικημένων περιοχών. Μήπως όλα αυτά τα περιστατικά είναι οι πρώτες ενδείξεις ενός κοινωνικού φαινομένου που θα προσλάβει στο κοντινό και ορατό μέλλον μαζικό, συχνά επαναλαμβανόμενο και εφιαλτικό χαρακτήρα; Με αυτά τα ζητήματα θα ασχοληθούμε σήμερα.

Continue reading

γιατί στην Ολυμπία; γιατί το 776 π. Χ.; γιατί κάθε τέσσερα χρόνια;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΥΠΟΘΕΤΩ ότι αυτά τα ερωτήματα δεν τα έχετε διατυπώσει και σκεφτεί. Δεν είναι μόνο αυτά, όπως θα δούμε παρακάτω. Αυτό δεν με ενοχλεί. Αυτό που με προβληματίζει είναι η διαπίστωση ότι δεν τα έχουν θέσει και δεν έχουν διατυπώσει κάποιες απαντήσεις  οι ιστορικοί του αρχαίου ελληνικού αθλητισμού –  από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω. Θα υπάρχουν κάποια αίτια που οι πρώτοι αθλητικοί αγώνες, που δεν ήταν τοπικού χαρακτήρα,  έγιναν στην Ολυμπία, το 776 (θα παραλείπω το π. Χ. από δω και πέρα) και που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια. Ποια είναι αυτά τα αίτια; Ας εξετάσουμε όμως πρώτα διεξοδικά όλα τα ερωτήματα και μετά βλέπουμε.

Continue reading