φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ διαβάζουμε και μελετάμε τον Πλάτωνα, πολύ συχνά ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάποιες φράσεις, λέξεις, σκέψεις,  αντιλήψεις, στάσεις ζωής και τρόπους σκέψης τα οποία μας παραξενεύουν, μας φέρουν σε κάποια αμηχανία, δεν μπορούμε να τα ερμηνεύσουμε, να τα κατανοήσουμε, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να τα  μεταφράσουμε –  όταν το κάνουμε, δεν αποφεύγουμε τη φαιδρότητα, λίαν επιεικώς. Όλα αυτά τα περίεργα και τα παράξενα  δεν είναι λίγα, είναι πολλά, οι πλατωνιστές όμως τα προσπερνούν, τα απωθούν, αδιαφορούν, δεν τολμούν να ασχοληθούν με αυτά.  Και όμως, φίλες και φίλοι! Σε αυτά τα παράξενα και τα περίεργα, τα δυσεξήγητα τα δυσερμήνευτα βρίσκεται το κλειδί της κατανόησης της πλατωνικης σκέψης και φιλοσοφίας. Σήμερα θα ασχοληθούμε με ένα από αυτά.

ΣΑΣ ερωτώ: είναι δυνατόν το επίθετο αθάνατος να έχει συγκριτικό βαθμό, αθανατώτερος; Όχι, δεν είναι δυνατόν. Και επειδή δεν είναι δυνατόν, δεν θα το διαβάσουμε σε κάποιο κείμενο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, από την Ιλιάδα μέχρι και τον Αριστοτέλη –  δεν  το έχω ερευνήσει πέρα από αυτό το σημείο.  Υπάρχει όμως μια εξαίρεση: ο Πλάτων!  Δύο φορές υπαγόρευσε στον δούλο γραφιά του (δεν έγραφαν οι ίδιοι, απεχθάνονταν τη χειρωνακτική εργασία) τις λέξεις αθανατώτερον (αιτιατική ενικού) και αθανατωτέρων (γενική πληθυντικού), και τα δύο αρσενικού γένους. Θα παραθέσω παρακάτω τα εδάφια και θα τα  σχολιάσω, να δούμε τι στο καλό συμβαίνει.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΙ δέντρο ήταν αυτό στο μέσον του παραδείσου, ποιο φρούτο έφαγε ο Αδάμ (σημαίνει άνδρας) και του άρεσε τόσο πολύ που έδωσε και στην Εύα (σημαίνει ζωή) να το φάει και κι έτσι γνώρισαν το καλόν και το πονηρόν; Θα πρέπει να ήταν πολύ καλό, πολύ γλυκό, πολύ νόστιμο, πολύ θρεπτικό. Το κείμενο δεν μας λέει ποιο φρούτο ήταν, όπως θα δούμε. Και γιατί, μόλις το έφαγαν ντράπηκαν και σκεπάστηκαν για να μην είναι γυμνοί μπροστά στον Θεό; Ποιο δένδρο θα μπορούσε να ήταν αυτό, ποιος καρπός; Θα δείξω σήμερα ότι το δένδρο αυτό ήταν μπανανιά. Μπανάνα έφαγε η Εύα, όχι μήλο! Σας χαρίζω τις σκέψεις μου και τα επιχειρήματά μου.

Continue reading →

“Η φωτοσύνθεση δεν είναι τίποτα άλλο παρά η κοσμική διεργασία ρευστοποίησης του σύμπαντος, μία από τις χειρονομίες μέσω των οποίων συστήνεται το ρευστό του κόσμου: το στοιχείο που του δίνει πνοή και τον διατηρεί σε μια κατάσταση δυναμικής έντασης.”

Εμανουέλε Κότσια (Η ζωή των φυτών: μια μεταφυσική της κράσης)

” Θα έρθει μια μέρα που μόνο μια θρησκεία θα υπάρχει στον πλανήτη: η δενδρολατρεία. Ή δεν θα υπάρχει τίποτα.”

Αθανάσιος Δρατζίδης

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΙ γιορτάζουμε, τι λατρεύουμε τα Χριστούγεννα; Τη γέννηση του Χριστού ή το χριστουγεννιάτικο δέντρο; Θα αποκλείατε το ενδεχόμενο να λατρεύουμε κάτι αλλά να μην το ξέρουμε  ή να λατρεύουμε κάτι αλλά να μην λατρεύουμε αυτό, να  λατρεύουμε κάτι άλλο; Να υπάρχει μια επιφανειακή, κύρια και κυρίαρχη λατρεία και γιορτή που ο ρόλος της είναι να κρύβει μια άλλη, μια απωθημένη, υποφώσκουσα, παραγκωνισμένη αλλά πανταχού παρούσα και αδύνατον να εξαλειφθεί;

Continue reading →

“η ταχύτητα είναι το πεπρωμένο της Δύσης”

Πολ Βιριλιό (Paul Virilio)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ η ταχύτητα είναι το πεπρωμένο της Δύσης, εάν δεν μπορεί να υπάρξει καπιταλισμός και δυτικός πολιτισμός χωρίς την ταχύτητα και την διαρκή αύξησή της, εάν η ταχύτητα καταστρέψει και τον μεν και μαζί με αυτόν και τον δε, να συμβάλει δηλαδή καθοριστικά στην κατάρρευσή τους, τότε  εύλογα θα εγερθεί το κρίσιμο ερώτημα: εάν η παρακμή των κοινωνιών διαδραματίζεται με ρυθμό που καθορίζεται και από τις ταχύτητες που γνωρίζουν και χρησιμοποιούν, μήπως οι δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες καταρρεύσουν με τις ταχύτητες που γνωρίζουν και χρησιμοποιούν, δηλαδή, αιφνίδια και ταχύτατα; Μήπως η αιφνίδια και ταχεία κατάρρευση θα είναι ένα μεγα-ατύχημα, όπως υποστηρίζει ο θεωρητικός της ταχύτητας, ο Βιριλιό, ένα δηλαδή αρνητικό θαύμα, αφού το θαύμα είναι θετικό ατύχημα; 

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ κάποιος, κάποια αποφασίσει να γράψει μια ιστορία της διαδικασίας της γένεσης και διαμόρφωσης της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας θα πρέπει να γνωρίζει, να έχει συνειδητοποιήσει  ότι αυτά που θα μας δώσει να διαβάσουμε θα είναι μια επινόησή του, δεν θα είναι η/μια αντικειμενική περιγραφή αυτής της διαδικασίας, θα έχει στοιχεία λογοτεχνίας και όχι μόνο και αποκλειστικά στοιχεία επιστήμης. Εάν εξαιρέσουμε τη (λυρική) ποίηση και το επιστημονικό δοκίμιο, ό,τι και να γράψουμε θα είναι ή καθαρή λογοτεχνία ή θα έχει στοιχεία λογοτεχνίας. Πριν προχωρήσω στην διατύπωση μιας απάντησης στο ερώτημα που διατύπωσα στον τίτλο, οφείλω να διασαφηνίσω συνοπτικά και απλά αυτές τις προκαταρκτικές παρατηρήσεις.

Ο Αριστοτέλης στην Ποιητική του γράφει ότι  το αντικείμενο της λογοτεχνίας (η ποίησις – η κατασκευή, η επινόηση) είναι η μίμηση, η αναπαράσταση των πράξεων ανθρώπων που είναι ή σπουδαίοι ή φαύλοι (1448α 1-5), ή καλύτεροι από εμάς ή χειρότεροι. Λίγο παρακάτω (1448α  18-23) διευκρινίζει γράφοντας ότι η μίμηση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: είτε με την αφήγηση (έπος, απαγγελία) είτε με την αναπαράσταση (δράμα, θέατρο). Σε αυτές τις επισημάνσεις του Αριστοτέλη πάτησε και ο Νόρθροπ Φράι ( Ανατομία της Κριτικής, σ. 60) και ο Ζεράρ Ζενέτ (Παλίμψηστα, σ. 39) και επανέλαβαν τη αριστοτελική διάκριση των λογοτεχνικών γενών. Συμφωνούν λοιπόν και επαναλαμβάνουν (δεν μπορεί να υπάρξει θεωρία λογοτεχνίας χωρίς την αριστοτελική Ποιητική) ότι, ό,τι  μιμούμαστε και έχει μια πλοκή δεν μπορεί παρά να είναι  –  κατά χρονική σειρά επινόησης: αφήγηση σπουδαίας πράξης (έπος>μυθιστόρημα), αναπαράσταση σπουδαίας πράξης (δράμα, τραγωδία), αναπαράσταση φαύλης πράξης (κωμωδία) και αφήγηση  φαύλης πράξης (παρωδία, σάτιρα).

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο πάτος της κοινωνίας, αν και αχανής, είναι μια χώρα μέσα σε μια άλλη χώρα, είναι αθέατη, άγνωστη, απλησίαστη, σκληρή και τρυφερή, βάναυση, ανελέητη και συμπονετική, αχάριστη και χαριστική. Είναι η χώρα των φτωχών των πόλεων, που τρώνε μια μακαρόνια και μια ρύζι, των φτωχοσυνταξιούχων, των ανειδίκευτων εργατών των εργοστασίων, των τρελαμένων εφήβων, των μεταναστών, παράνομων και μη, των εργατών γης, των φτωχών γύφτων, των φυλακισμένων, των πρεζονιών, των τρελών, των αναπήρων, των πορνών, των τραβεστί πορνών.  Όταν καμιά φορά, εσείς που δεν ζείτε στον πάτο της κοινωνίας, πιάνετε πάτο, πατώνετε, όταν δεν μπορείτε να κατατρακυλίσετε πιο κάτω,  σας δίνετε μια μοναδική ευκαιρία να εικάσετε κάπως πώς ζουν οι άνθρωποι σε αυτή τη χώρα της ένδειας, της δυστυχίας, της απελπισίας και της απόγνωσης. Όταν πατώνετε, όταν πιάνετε πάτο, μόνο προς τα πάνω μπορείτε να κοιτάξετε, ποτέ προς τα κάτω. Όταν όμως η χώρα του πάτου της κοινωνίας είναι η μόνιμη κατοικία μας, είναι το ενδιαίτημά μας, αυτό το πλεονέκτημα δεν το έχουμε. Εκεί,  στον πάτο της κοινωνίας δεν μπορείς να κοιτάξεις ψηλά, μόνο δίπλα. Και δίπλα βρίσκεται κάποιος σαν κι εσένα: αβοήθητος, μόνος, απελπισμένος, μπατίρης, ξεμείνης. Είναι η παρηγοριά σου. Είσαι η παρηγοριά του. Εάν δεν είσαι, οι μέρες σου, εάν δεν θα  είναι μετρημένες, θα είναι πολύ δύσκολες.

Continue reading →

“Η χειρονομία της φωτογραφικής πράξης προϋποθέτει ασφαλώς μια τελική απόφαση: το πάτημα του κουμπιού  – όπως τελικά ο Αμερικανός πρόεδρος θα πατήσει το κόκκινο κουμπί.” 

Vilem Flusser (Προς μια φιλοσοφία της φωτογραφίας, σ. 40)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η σχέση μου με το κουμπί είναι μια σχέση παράφορου πάθους (ύπαρξη σχισμής) και ανυπόφορης απέχθειας (ανυπαρξία σχισμής). Αυτή τη σχέση θα σας αποκαλύψω σήμερα, αφού διευκρινίσω ότι θα εντάξω στην κατηγορία του κουμπιού και τους πολλούς και ποικίλης μορφής και λειτουργικότητας διακόπτες –  τους on και off των μηχανημάτων, τους οικιακούς της ηλεκτροδότησης, τη σκαλδάλη των όπλων, το πεντάλ του αυτοκινήτου. Πολύ συχνά τους λέμε κουμπιά –  έχω καταλάβει γιατί αλλά αρνούμαι να το δεχτώ ( άλλη μια μεταφορά που με πληγώνει βάναυσα).

Continue reading →