προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος

(Πιστεύω)

[το σημερινό κείμενο το αφιερώνω στον Χαράλαμπο Π. από το Περιστέρι]

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η προσδοκία της ανάστασης των νεκρών είναι η πιο πρωτότυπη ιδέα που έχει διατυπώσει ο άνθρωπος. Η ανυπέρβλητη πρωτοτυπία της ιδέας οφείλεται στην εξωφρενικότητά της, στον παραλογισμό της, δηλαδή στη βεβαιότητα περί της δυνατότητας της σωματικής (οντολογικής) ανάστασης και όχι απλά και μόνο ψυχικής.  Όταν οι Αθηναίοι άκουσαν τον Παύλο να τους λέει ότι μια μέρα θα αναστηθούν,  οι μεν εχλευαζον, οι δε είπον ακουσόμεθά σου πάλιν περί τούτου, άλλοι τον χλεύασαν κι άλλοι γοητεύτηκαν με την ιδέα και ενδιαφέρθηκαν να ζητήσουν κι άλλες πληροφορίες, οι οποίες δεν δόθηκαν. Αυτά που θα ρωτούσαν οι Αθηναίοι, τα ρωτάμε κι εμείς σήμερα: πότε θα αναστηθούμε; Πώς θα γίνει αυτό; Σε ποια ηλικία; 

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΥΝΑΝΤΩ και συζητώ συχνά με μαρξιστές, φίλους και μη, οι οποίοι υποστηρίζουν σθεναρά  ότι μια μέρα ο άνθρωπος θα κυριαρχήσει ολοσχερώς πάνω στη φύση και έτσι μια μέρα θα γίνουμε αθάνατοι σωματικά. Θα την κατατροπώσουμε τη φύση. Ο άνθρωπος θα γίνει πανίσχυρος, η πανίσχυρη φύση και ο πανίσχυρος θάνατος θα ηττηθούν κατά κράτος. Το ότι θα υποτάξουμε τη φύση και θα κάνουμε ό,τι θέλουμε το έγραψε και το πίστευε και ο Κάρολος. Δεν γνωρίζω, δεν θυμάμαι να έγραψε ότι θα γίνουμε αθάνατοι. Το έγραψε όμως ο Σάββας Μιχαήλ – πλήρης κυριαρχία επί της φύσης σημαίνει μια κυριαρχία άνευ όρων και ορίων. Έγραψε μάλιστα ότι σε μια κομμουνιστική κοινωνία δεν θα υπάρχουν καθόλου απαγορεύσεις, θα καταργηθεί ακόμα και η αιμομιξία.

ΠΟΛΥ πριν τον Μαρξ και τους μαρξιστές – να σημειώσουμε ότι δεν ενστερνίζονται όλοι οι μαρξιστές τις απόψεις περί της σωματικής αθανασίας- οι ήρωες και οι αριστοκράτες της αρχαίας Ελλάδας επιθύμησαν και διατύπωσαν και ευθέως και υπαινικτικά την επιθυμία της σωματικής αθανασίας. Ο θάνατος, βίαιος ή φυσικός,  είναι απόλυτη απώλεια του πλούτου και της ισχύος, είναι ήττα εξευτελιστική. Δεν μπορούσε να ανεχτεί την απώλεια του πλούτου και της ισχύος και κατέστησε τη φύση και τον θάνατο ασυμβίβαστους αντιπάλους, εχθρούς. Η εξάρτηση αυτή από τη φύση τούς ήταν πολύ ενοχλητική. Ενοχλητική τους ήταν η εξάρτηση και από τους Υποτελείς. Αυτές τις δύο εξαρτήσεις ήθελαν να τις εξαλείψουν. Δεν μπορούσαν όμως!

ΕΤΣΙ, ικανοποίησαν αυτές τις επιθυμίες με τη φαντασία τους. Φαντάστηκαν τους εαυτούς τους ως αθάνατους, ως να είχαν καταργήσει την εξάρτηση και από τη φύση και από τους Υποτελείς. Φαντάστηκαν τους εαυτούς τους και αθάνατους και χωρίς Υποτελείς. Τα διαβάζουμε στην Ιλιάδα. Είναι οι θεοί του Ολύμπου. Εάν είμαστε αθάνατοι, δεν θα τους χρειαζόμαστε τους Υποτελείς – τι να τους κάνουμε; Η όλη αυτή κατάσταση προκάλεσε δύο πολύ ενδιαφέρουσες καταστάσεις, οι οποίες δεν έπαψαν και δεν θα πάψουν να μας ενδιαφέρουν.

ΔΕΝ εκπλήρωσαν μόνο φαντασιακά την επιθυμία της σωματικής αθανασίας αλλά αναρωτήθηκαν: πώς θα γίνουμε αθάνατοι; Πώς οι θεοί του Ολύμπου, που τους γέννησε μάνα ( θα δούμε παρακάτω τι έγινε με τη θεά Αθηνά),  είναι αθάνατοι, τι κάνουν και είναι αθάνατοι; Η απάντηση: τρώνε αμβροσία και πίνουν νέκταρ. Τι είναι αυτά; Τροφή ή φάρμακα; Πριν απαντήσουμε, ας θυμηθούμε ότι και άλλες πολλές επιθυμίες (αύξησης της ισχύος) καταγράφει η Ιλιάδα. Στο εργαστήριο του Ηφαίστου, ραψωδία Σ, υπάρχουν αυτόματα οχήματα και ρομπότ μεταλλικά – ενώ οι δούλοι φθείρονται και πεθαίνουν, τα ξύλινα οχήματα κι αυτά φθείρονται και σαπίζουν. Η Ίρις, η θεά της μετάδοσης πληροφοριών και μηνυμάτων, το σημερινό Ίντερνετ, κινείται με την ταχύτητα της σκέψης. Η Ήρα μετακινείται στον ουρανό με ιπτάμενο άρμα. Ο Ζεύς έχει ένα όπλο με μεγάλο βεληνεκές και ακρίβεια – τον κεραυνό.

ΤΙ είναι λοιπόν η αμβροσία και το νέκταρ – αμβροσία σημαίνει την τροφή που σε κάνει αθάνατο (α – βροτός, θάνατος) και το νέκταρ, το ποτό,  είναι ο κύριος (-ταρ) του θανάτου (νεκ-, νέκυς, νεκρός). Δεν μπορούσαν οι ήρωες να δεχτούν ότι θα είναι αθάνατοι και δεν θα τρώνε και δεν θα πίνουν, δεν θα γαμάνε και δεν θα πολεμάνε! Θα είμαστε και αθάνατοι, άρα δεν έχουμε τίποτα ανάγκη, θα είμαστε όμως και θνητοί – πώς θα στερηθούμε τόσες πολλές και ευχάριστες ηδονές; Ας θυμηθούμε επίσης ότι τα περισσότερα φάρμακα, μέχρι πρό τινος, ήταν τροφές. Υπήρχαν και φάρμακα αλλά ήταν πολύ λίγα. Ο Ιπποκράτης πρότεινε για στομαχικά προβλήματα σούπα από νεογέννητα κουτάβια – ναι, ναι, καλά διαβάσατε! Για πάρα πολλές ασθένειες πρότεινε το περπάτημα πολλών χιλιομέτρων.

Η αμβροσία και το νέκταρ είναι και τροφή και φάρμακο. Εάν ρωτήσουμε, που πώς εξασφάλιζαν οι θεοί την αμβροσία και το νέκταρ, απάντηση δεν θα έχουμε. Είναι καθαρά πλάσματα της φαντασίας. Ναι, αλλά αυτή η φαντασία υπαινίσσεται κάποια προσδοκία: εάν μπορούσαμε να φτιάξουμε αμβροσία και νέκταρ, θα γινόμασταν αθάνατοι. Η αμβροσία και το νέκταρ είναι τα πρώτα σπέρματα της δυτικής επιστήμης και τεχνικής. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι γνώσεις που συστηματοποιήθηκαν σε σύστημα για πρώτη φορά και αποτέλεσαν μια επιστήμη ήταν η ιατρική (τέχνη: τεχνική και επιστήμη μαζί).

Η επιθυμία της σωματικής αθανασίας, η επιθυμία της αύξησης της ισχύος ήταν η αιτία της εμφάνισης της ιατρικής. Δεν διατυπώνεται ούτε στον Ιπποκράτη ούτε στον Γαληνό – εάν δεν κάνω λάθος. Αυτή είναι όμως η τελική αιτία, ο σκοπός, ο στόχος. Και όπου υπάρχει σκοπός και στόχος εκεί υπάρχει και νόημα. Η Ιστορία, λόγου χάριν, έχει νόημα μόνο όταν υπάρχει σκοπός, όταν υπάρχει στόχος. Η δυτική Κυριαρχία έχει σκοπούς και στόχους, άρα η Ιστορία έχει νόημα. Η αρχαία ελληνική κυριαρχία διατυπώνει επιθυμίες αλλά δεν τις εντάσσει στον χρόνο, στο μέλλον. Η Ιστορία για τους αρχαίους Έλληνες ήταν το παρελθόν, ας μη το ξεχνάμε. Το παρελθόν θα επαναληφθεί, μας λέει ο Θουκυδίδης, δεν υπάρχει στόχος και σκοπός, δεν υπάρχει νόημα. Για την εβραϊκή σκέψη, η Ιστορία, το μέλλον δηλαδή, έχει σκοπό και στόχο, έχει νόημα. Το παρελθόν δεν θα επαναληφθεί! Αυτή είναι η εσχατολογία. Αυτή ήταν η κόλλα που κόλλησε την αρχαία ελληνική και εβραϊκή σκέψη: οι επιθυμίες προβάλλονται στο μέλλον και προσδοκάται η εκπλήρωσή τους, η πραγματοποίησή τους. Η φιλοσοφία της ιστορίας, η ανακάλυψη του νοήματος, του σκοπού, του στόχου της ιστορίας, είναι επινόηση της εβραϊκής σκέψης, όχι της αρχαίας ελληνικής.

ΚΑΙ ενώ η ιατρική, η παθολογία ας πούμε, μεταξύ των άλλων, περιορίστηκε στην αντιμετώπιση των ασθενειών και στη διαχείριση της υγείας των πληθυσμών (βιοεξουσία, βιοπολιτική, κοινωνική ιατρική, προληπτική ιατρική κοκ.), παρακλάδια της (βιολογία, γενετική κτλ.) στοχεύουν στην εκπλήρωση της επιθυμίας της σωματικής αθανασίας. Η διαπίστωση αυτή δεν αφορά μόνο την ιατρική. Από το 1300 μ. Χ. μέχρι σήμερα,  μία μετά την άλλη εκπληρώνονται οι επιθυμίες που καταγράφηκαν στην Ιλιάδα.  Το 1300 έχουμε τα πρώτα πυροβόλα  – τι να σου κάνει ο κεραυνός. Τον 15ο και 16ο αιώνα η Δύση ανακαλύπτει τα αρχαία ελληνικά κείμενα και αντιλαμβάνεται ότι το ενδιαφέρον τους είναι εστιασμένο στην αύξηση της ισχύος. Η Ιλιάδα διαβάζεται και μεταφράζεται σε όλες τις γλώσσες της δυτικής Ευρώπης. Όταν λέμε Αναγέννηση εννοούμε την αναγέννηση, την αναβίωση των επιθυμιών αύξησης της ισχύος που καταγράφηκαν στην Ιλιάδα, στον Πλάτωνα, στον Αριστοτέλη. Και προτιμούν την Ιλιάδα και τον Πλάτωνα γιατί εστιάζουν στις επιθυμίες, όχι στην προσπάθεια εκπλήρωσής τους. Οι λύσεις και οι έρευνες του Αριστοτέλη είναι απαρχαιωμένες – ο Κοπέρνικος, ο Γαλιλαίος και ο Κέπλερ, ο Νεύτων στην συνέχεια δίνουν τη χαριστική βολή στον αριστοτελισμό.

ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΣ αυτής της κυριαρχικής παράδοσης είναι και ο Μαρξ. Δεν είναι μόνο αυτό αλλά είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της σκέψης του. Να γίνουμε πιο ισχυροί από τη φύση, να την καθυποτάξουμε, να γίνουμε όλοι αθάνατοι. Σε μια κοινωνία όμως που δεν θα υπάρχουν καπιταλιστές και προλετάριοι. Αυτός είναι ο ανθρωπισμός του Μαρξ. Ο Μαρξ σκεφτόταν σε αυτή την περίπτωση όπως οι Κύριοι του δυτικού πολιτισμού: να καταργήσουμε κάθε εξάρτηση από τη φύση. Ο αγαπημένος του ήρωας ήταν ο Προμηθέας, ο θεός της τεχνικής. Το ότι η κατάργηση της εξάρτησης είναι μια επιθυμία ενίσχυσης της Κυριαρχίας, αναπαραγωγής της και διαιώνισής της ήταν κάτι που δεν μπορούσε να διανοηθεί. Ήταν αιχμάλωτος της σκέψης της εποχής του, του πολιτισμού του. Δεν μπορούσε να σκεφτεί ότι η ζωή επινόησε τον θάνατο για να μπορέσει να συνεχίσει να υπάρχει, ότι, εάν δεν υπάρχει θάνατος,  δεν μπορεί να υπάρξει ζωή. Δεν μπορούσε, ήταν κάτι το αδιανόητο.

 

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ φορτώνω κοπριά με το φτυάρι, σκέφτομαι. Με αρέσει να σκέφτομαι,  όταν φορτώνω κοπριά. Η κοπριά είναι η τροφή, η σκέψη είναι τροφή, άρα μεταξύ της κοπριάς και της σκέψης πρέπει να υπάρχει κάποια σχέση.

ΠΡΟΧΤΕΣ μέσα σε παρατημένο μαντρί με πολλή, μα πάρα πολλή κοπριά, προβατίσια, παλιά, σκεφτόμουνα τη διαλεκτική του Χέγκελ. Τη σκέφτομαι πολλά χρόνια τώρα αλλά έμελλε να την κατανοήσω την κατάλληλη στιγμή, φορτώνοντας κοπριά. Να τι σκέφτηκα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟΝ  χρόνο, τις γυναίκες και τα παιδιά δεν μπορούμε να τα νικήσουμε, διατείνεται μια λαϊκή ρήση. Οι γυναίκες όμως, όχι όλες, και ολοένα και περισσότεροι άνδρες,  αλείφουν το πρόσωπό τους με αντιγηραντικές κρέμες θέλοντας και προσπαθώντας να νικήσουν το γήρας, τα γηρατειά. Δεν είναι ο μόνος τρόπος, υπάρχει και η πλαστική χειρουργική και οι ενέσεις και τα υπερτρόφιμα, και άλλα που δεν τα γνωρίζω,  αλλά εστιάζω στις αλοιφές γιατί ήταν ένας από τους δύο τρόπους να γίνει κανείς αγήρως και αθάνατος στην ηρωική ποίηση της αρχαϊκής περιόδου (Ησίοδος). Ο άλλος (Ιλιάδα, Οδύσσεια και ομηρικοί ύμνοι) ήταν τα υπερτρόφιμα νέκταρ (ποτό) και αμβροσία (φαγητό). Το νέκταρ είναι ο κύριος(-ταρ) του θανάτου (νεκ-) και η αμβροσία η έλλειψη (α-)  του θανάτου (βροτός: θνητός).

ΟΠΟΙΟΣ και όποια θέλει να νικήσει τα γηρατειά, θέλει να γίνει αθάνατος. Πίσω από τις αντιγηραντικές κρέμες καιροφυλακτεί η επιθυμία της σωματικής αθανασίας. Ένας από τους βασικούς λόγους που θα θέλαμε να είμαστε αθάνατοι είναι να  είμαστε πάντα νέοι, και όχι αθάνατοι αλλά γέροι πολλών αιώνων και πολλών χιλιετιών. Να είσαι αθάνατη και γριά δεν θα το ήθελε καμιά γυναίκα – ούτε άνδρας, αν και δεν είμαι και πολύ βέβαιος. Έτσι, οι αντιγηραντικές κρέμες δεν είναι τίποτα άλλο παρά η απόπειρα υλοποίησης της επιθυμίας που καταγράφεται στον λογότυπο αγήρως και αθάνατος (ή αθάνατος και αγήρως) που διαβάζουμε αρκετές φορές στην Ιλιάδα, την Οδύσσεια, τους ομηρικούς ύμνους και τον Ησίοδο.

ΟΙ Θ 538-540  είναι  από τους διασημότερους στίχους της Ιλιάδας. Εκεί, ο Έκτωρ εύχεται, επιθυμεί δηλαδή,  και λέει, γιατί εάν εγώ  (538, ει γάρ εγών ως/)  ήμουνα αθάνατος και αγέραστος για πάντα (539, είην αθάνατος και αγήρως ήματα πάντα), θα με τιμούσαν όπως τιμούν την Αθηνά και τον Απόλλωνα (540, τιοίμην δ΄ ως τίετ΄ Αθηναίη και Απόλλων). Πιο σαφής διακήρυξη της επιθυμίας να γίνει θεός ο ήρωας τσομπάνης πολεμιστής δεν υπάρχει. Διακήρυξη που διαυγάζει με τον καλύτερο τρόπο το φλέγον ζήτημα ποιοι ήταν οι θεοί. Ας δούμε τώρα πως μπλέκονται στα πόδια των αντιγηραντικών κρεμών η φιλοσοφία και η επιστήμη – και η πολιτική ασφαλώς.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΝΑ από τα πολλά πολλά κατάλοιπα του παρελθόντος του πολιτισμού μας είναι η αντίληψή μας για την ψυχή. Ο χαρακτηρισμός κατάλοιπα (λείψανα, απομεινάρια) καταγράφει μια αναντιστοιχία μεταξύ μιας παραδοσιακής αντίληψης και μιας νέας αντίληψης, η οποία δεν είναι διαδεδομένη, εξαπλώνεται όμως. Η εξάπλωση αυτή ενδέχεται να είναι η ορατή πλευρά μιας επαναστατικής μοριακής αλλαγής, εάν βέβαια η νέα αντίληψη, η νέα ιδέα, η νέα γνώση, η νέα πρακτική εγκαταλείπει το χώρο της μεταφυσικής και της επιθυμίας και διαυγάζει την πραγματικότητα ή θέτει ζήτημα νέων αξιών και πρακτικών, όπως συμβαίνει με την νέα αντίληψη περί ψυχής. Επειδή η αλλαγή είναι μοριακή, κινείται στο χώρο της καθημερινότητας, δεν φαίνεται να είναι επαναστατική – η αντίληψη όμως αυτή είναι ένα ακόμα από τα πολλά κατάλοιπα του παρελθόντος.

ΤΟ γιατί υπάρχουν κατάλοιπα, και μάλιστα πολλά, σε διαφορετικές αλλά διαδοχικές φάσεις ενός πολιτισμού, σε διαφορετικούς αλλά διαδοχικούς τρόπους παραγωγής, είναι ένα ζήτημα για το οποίο δεν έχουμε ασχοληθεί διεξοδικά – είναι μία από τις πολλές έρευνες που πρόκειται να γίνουν. Η επιβίωση αυτών των καταλοίπων δείχνει ότι υπάρχουν μόνιμα  χαρακτηριστικά σε όλες τις φάσεις του πολιτισμού μας, τα οποία επιχειρούμε να εντοπίσουμε και να αναδείξουμε. Μία εξήγηση που δίνουμε είναι αυτή της κοινωνικής αδράνειας:  ο τρόπος παραγωγής και ζωής αλλάζει πιο εύκολα και πιο γρήγορα από ό,τι οι ιδέες και οι αντιλήψεις.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ παρουσιάζει και το ζήτημα του τρόπου αναπαραγωγής και επιβίωσης ενός πολιτισμικού καταλοίπου. Εδώ η συμβολή της γλώσσας είναι σαφής. Όταν λέμε ότι κάποιος ξεψυχάει εννοούμε ότι πεθαίνει αλλά το ρήμα ξεψυχάω  εμβολιάζει στον εγκέφαλό μας την αντίληψη ότι η ψυχή φεύγει από το σώμα. Και προφανώς δεν μπορεί παρά να φεύγει από μια οπή (το στόμα), εφόσον το σώμα είναι η κατοικία ή η φυλακή της ψυχής . Επειδή όταν πεθαίνουμε βογκάμε (επιθανάτιος ρόγχος), και βογκάμε για να νιώσουμε καλύτερα σωματικά, να εκτονώσουμε το άγχος μας, αυτό το βογκητό, αυτή η θορυβώδης και τρομακτική και βασανιστική εκπνοή εκλαμβάνεται ως ψυχή που προσπαθεί εναγωνίως να φύγει. Εάν θέλουμε να ζήσουμε, να κρατηθούμε στη ζωή λίγα ακόμα δευτερόλεπτα, και το κάνουμε όχι λόγω φόβου αλλά λόγω απληστίας, η ψυχή δεν φεύγει – εάν παραιτηθούμε και χαλαρώσουμε, φεύγει, ξεψυχάμε. Τι γίνεται όμως με αυτούς και αυτές που πεθαίνουν χωρίς βογκητά; Τότε η ψυχή δραπετεύει ως η τελευταία ανάσα, η έσχατη πνοή, η έσχατη εκπνοή. Λέμε: εξέπνευσε! Πού πάει όμως η ψυχή; 

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΕ τριάντα με σαράντα χρόνια η μεταμόσχευση κεφαλιού θα είναι δυνατή, διάβασα κάπου αλλά δεν θυμάμαι που· το μόνο που θυμάμαι είναι ότι την εν λόγω επιστημονική προφητεία τη διατύπωσε κάποιος ειδικός στις μεταμοσχεύσεις. Κάποιοι φίλοι και κάποιες φίλες, με τους οποίους έχουμε  συζητήσει πάνω από το τραπέζι του γλεντιού, θα υποθέσουν ότι κάνω πλάκα, ότι την ιστορία αυτή την έπλασε, ως συνηθίζει,  ο πολυευφάνταστος εγκέφαλός μου. Σας ορκίζομαι στη Παναγιά την Παρθένα, δεν την επινόησα. Όταν τη διάβασα, αναστατώθηκα. Να ένα άλλο κεφάλαιο για τη Φιλοσοφία της Αθανασίας,  που θα εκδώσουν οι φίλοι και οι φίλες την εποχή που θα πραγματοποιούνται μεταμοσχεύσεις κεφαλιού.

ΔΕΝ θα ασχοληθώ σήμερα με το ζήτημα εάν είναι δυνατή μια τέτοια μεταμόσχευση. Το γεγονός ότι, παρ΄ όλη την πρόοδο στη γενετική και τη μοριακή βιολογία και στην αγγειοχειρουργική, θα είναι δυνατή σε τριάντα με σαράντα χρόνια δηλώνει το δύσκολο του εγχειρήματος. Ώστε προς το παρόν δεν είναι παρά μια επιθυμία, η τελευταία επιθυμία στην τεράστια σειρά που η αρχή της ανάγεται στην Ιλιάδα. Αφού η πηγή κάθε επιθυμίας είναι η αδυναμία, όσο θα υπάρχει αδυναμία πάντα θα αναφύονται και θα διατυπώνονται επιθυμίες. Ποια όμως αστείρευτη αδυναμία γεννά  αενάως αναρίθμητες επιθυμίες;

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΕΛΕΙΩΣΑ το ζύμωμα, καμιά δωδεκαριά φρατζόλες και σουμούνια (καρβέλια), έβαλα ξύλα στη σόμπα ν΄ ανέβει η θερμοκρασία (για τη ζύμωση της μπίρας, ανησυχώ, δεν βλέπω πολλές αφροζύμες στην επιφάνεια του κουβά) και κάθομαι να γράψω. Σήμερα θα σχολιάσω αυτό που είπε ο αθάνατος Andreas Lubitz σε φίλη του: eines tages wird jeder meinen namen kennen, μια μέρα όλοι θα γνωρίζουν το όνομά μου. Είμαι βεβαιότατος ότι το είπε –  και ποιος δεν το έχει πει ή δεν το είπε αλλά το σκέφτηκε;  Ποιος, ποια δεν το επιθύμησε; Εγώ; Εσύ; Ελάτε τώρα, ήρωες εσμέν, ήρωες εστέ, ήρωες εισίν.  Δεν το ένιωσε, δεν του πέρασε από το μυαλό, δεν το σκέφτηκε, δεν το επιθύμησε ο Φρόιδ, ο Μάρξ, ο Πικάσο, ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος, ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο Γιάννης Μακριδάκης; Είναι δυνατόν να ζεις σε  κοινωνία της δυτικής Κυριαρχίας και να μη το νιώσεις, να μη το σκεφτείς, να μη το επιθυμήσεις;

Η επιθυμία της διάκρισης είναι η κομβική επιθυμία του ήρωα. Η επιθυμία αυτή είναι το θεμέλιο της μεγαλομανίας, της δίδυμης αδερφής του ναρκισσισμού και του ατομικισμού. Είναι στη φύση του ανθρώπου να θέλει να ξεχωρίζει και να μιλούν όλοι γι΄ αυτόν;  Δεν το γνωρίζω, pablo. Εάν είναι, είναι βέβαιο ότι όλες σχεδόν οι κοινωνίες του παρελθόντος την έλεγξαν, θα έλεγα επιτυχώς, αυτή την επιθυμία και την περιόρισαν μέχρις και εξαλείψεως. Υπήρξαν όμως και κοινωνίες που όχι απλά αδιαφόρησαν, όχι απλά δεν την έλεγξαν αλλά την ενίσχυσαν με κάθε τρόπο, την έκαναν κομβική αξία, κεντρική συμπεριφορά: οι ποιμενικές κοινωνίες και όσες προήλθαν από αυτές. Καλή ώρα.

ΤΙ σημαίνει, φίλες και φίλοι, κλέος, δηλαδή φήμη;  Κλέος, κύδος, φήμη, δόξα είναι να μιλούν (καλώ, κλέος) για σένα, όσο πιο πολλοί, τόσο πιο μεγάλο το κλέος. Αφαίρεσε η Αντζολίνα τις ωοθήκες της, μην εμφανίσει καρκίνο (- και τη σκαπούλαρε, νομίζει), και η μισή ανθρωπότητα ασχολείται με το μουνί της. Ηρωίνη η Τζολί, μεγάλη ηρωίνη (:ηρωίδα). Ποια είναι η προέλευση του ποιμενικού κλέους; Θα την εκθέσω συνοπτικά: όσοι πιο πολλοί μιλούν για σένα, επειδή διακρίθηκες στον πόλεμο, τόσο πιο πολλές αξιώσεις επί της λείας έχεις το δικαίωμα να προβάλεις, τόσο πιο μεγάλο κομμάτι θα πάρεις, τόσο πιο πολύ θα αυξηθεί ο πλούτος και η ισχύς –  κι όλα αυτά για την επιβίωση, επαναλαμβάνω,  για την επιβίωση, όχι για τη ζωή. Ο κακομοίρης, ο bedauernswert, ο ήρωας, ο συγκυβερνήτης, ο αθάνατος   Andreas Lubitz για την επιβίωση αγωνιζόταν: αγόρασε δύο αυτοκίνητα, ένα για την έγκυο φίλη του, που τον παράτησε πριν ένα μήνα, μάλλον το αυτοκίνητο θα το πήρε μαζί της, έμεινε μόνος, διαδίδετο ότι θα χάσει τη δουλειά του, θα βρεθεί χρεωμένος και άνεργος –  τον πούτσο κλαίγανε, φίλες και φίλοι.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η επίγνωση του θανάτου είχε ως αποτέλεσμα το άγχος του θανάτου, το οποίο είναι κοινό σε όλους τους ανθρώπους όλων των κοινωνιών. Το άγχος αυτό επιδεινώνεται από την ταύτιση του φυσικού θανάτου με τον βίαιο θάνατο. Στις κυριαρχικές κοινωνίες ο βίαιος θάνατος είναι τόσο συχνός, τόσο πανταχού παρών ώστε εντυπώνεται η αντίληψη ότι ο θάνατος, η βία και ο τρόμος είναι αδιαχώριστα: όταν πεθαίνουμε, υποφέρουμε, βασανιζόμαστε.

ΟΙ μαρτυρίες όμως ήσυχου, ήρεμου θανάτου είναι πολλές και δεν περνούν απαρατήρητες. Κάποιος γέρος, πέθανε την ώρα που είχε γείρει το κεφάλι του στον ώμο του φίλου του όταν κάθισαν σε παγκάκι να ξεκουραστούν κατά τη διάρκεια του περιπάτου τους. Οι άλλοι δύο νόμιζαν ότι αποκοιμήθηκε, όπως το συνήθιζε. Μιχάλη, ξύπνα, φεύγουμε! Αλλά  ο ογδαντόχρονος υγιής Μιχάλης, γερός γέρος, άφησε την τελευταία του πνοή στον ώμο του φίλου του.

ΕΝΑΣ φίλος από τα παλιά ρώτησε τη γιαγιά του να του πει πως είναι να πεθαίνεις. Και η ενενηντάχρονη υγιής γιαγιά, γερή γριά, αρχόντισσα, του απάντησε: πώς είναι να τρως λίγο ψωμάκι όταν πεινάς, πώς είναι να πίνεις ένα ποτήρι νερό όταν διψάς, πώς είναι να παίρνεις έναν υπνάκο όταν νυστάζεις, έτσι κι εγώ θέλω τώρα τον θάνατο.

ΤΟ να πεθάνεις υγιής σε πολύ μεγάλη ηλικία είναι μια αντίφαση που ο ποιμενικής, ηρωικής καταγωγής τρόπος σκέψης μας δεν μπορεί να το εντάξει μέσα στο διανοητικό του πλαίσιο και να το κατανοήσει. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο γέρος δεν είναι παλικαράκι, υπάρχουν όμως παλικαράκια που είναι πολύ γέροι και γέροι που είναι υγιείς και ρουφάνε τη ζωή μέχρι την τελευταία σταγόνα –  εάν η ζωή είναι ένα ποτήρι καθαρό και δροσερό νερό κι όχι ένας αμείλικτος καθημερινός πόλεμος.

Continue reading →