φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Η αντίληψη που έχουμε για τον χρόνο είναι μια προκατάληψη ποιμενικής προέλευσης – που ενισχύει και αναπαράγει ασφαλώς την Κυριαρχία. (Λησμονούμε, μου φαίνεται, πως ό,τι κάνουν κι ό,τι λένε οι Υποτελείς ενισχύει και αναπαράγει την Κυριαρχία – θα το εξετάσουμε ένα άλλο πρωινό). Αν και θα έπρεπε να εκθέσω πρώτα τις σκέψεις και τα επιχειρήματά μου για την καταγωγή και διαμόρφωση αυτής της προκατάληψης, τώρα άρχισα κι είναι αργά, δεν μπορώ να σταματήσω. Θα συνοψίσω όμως αυτό το μελλοντικό σημείωμα σε λίγες αλλά περιεκτικές γραμμές και δεσμεύομαι ότι θα επανέλθω.
Οι ποιμένες ήταν αναγκασμένοι να προχωρούν μπροστά για να βρουν ή να μετακινηθούν σε βοσκοτόπια που ήταν αβόσκητα, πλούσια σε χορτάρι. Μόλις εξαντλούνταν το λιβάδι, έπρεπε να φύγουν και να μετακινηθούν και πάλι προς τα μπρος, όχι προς τα πίσω, προς το εξαντλημένο λιβάδι. Το πίσω έγινε συνώνυμο της αποτυχίας, της πείνας, της εξαθλίωσης, της ήττας – το μπροστά της επιτυχίας, του πλούτου, της δόξας, της νίκης. Να σταματήσεις είναι αδύνατον – το σταμάτημα είναι συνώνυμο του θανάτου. Εάν μια ζωή προχωράς μετακινούμενος μπροστά, τότε αναπόφευκτα σχηματίζεις μια αντίληψη, μια παράσταση του χρόνου όλως τοπική: το μέλλον είναι μπροστά μας, το παρ-ελθόν (αυτό το οποίο έχουμε περάσει πορευόμενοι) είναι πίσω μας – εδώ που βρίσκομαι τώρα είναι το παρόν. Ο χρόνος είναι μια πορεία προς τα μπροστά – είναι μια γραμμή που η αρχή της αρχίζει από τα βάθη του εκρηκτικού παρελθόντος (λατρεία της έκρηξης!) και καταλήγει, χάνεται στα βάθη του μέλλοντος – αυτό είναι το βέλος του χρόνου.
Η ποιμενικής προέλευσης προκατάληψη για το χρόνο έχει αποικίσει τη δυτική Κυριαρχία, άρα και την καπιταλιστική, ποικιλοτρόπως και παντοιοτρόπως – μέχρι και την Επιστήμη, τη Φυσική. Η προκατάληψη αυτή όχι μόνο ήταν η πηγή έμπνευσης για την κατασκευή του ρολογιού αλλά έχει υλικά ενσωματωθεί στο ρολόι, έχει κωδικοποιηθεί στο ρολόι. Οι δείκτες κινούνται πάντα μπρος, μπροστά είναι το μέλλον, πίσω το παρελθόν και το παρόν είναι παρόν αλλά φευγαλέο. Και βέβαια η μεγαλύτερη συμφορά δεν είναι να πηγαίνει λάθος αλλά να σταματήσει.
Οι μόνιμα εγκατεστημένες αγροτικές κοινότητες είχαν διαμορφώσει μια όλως διαφορετική παράσταση του χρόνου, την κυκλική, αυτήν της επανάληψης των εποχών: η διάκριση σε μέλλον, παρελθόν και παρόν ήταν ανύπαρκτη! Δυσκολευόμαστε να το κατανοήσουμε – θα πούμε πάρα πολλά για αυτό το ζήτημα, θα επανερχόμαστε διαρκώς. Θα παραθέσω ένα παράδειγμα που θα μας βοηθήσει να προκαλέσουμε τις πρώτες ρωγμές στον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο – ένα πολύ χαρακτηριστικό και εντυπωσιακό παράδειγμα.
