φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ ζήτημα της δημιουργικής προσωπικότητας είναι αχανές και ακανθώδες ζήτημα· εξ ίσου (εκς > εκ!) αχανές και ακανθώδες είναι και αυτό της δημιουργικής ομάδας. Θα ασχοληθούμε με αυτά τον χειμώνα, τότε που η παρέα μου δεν είναι οι ντοματιές αλλά οι φίλοι οι καλοί που ζουν στα ράφια της βιβλιοθήκης μου, που φθόνο δεν γνωρίζουν και μου χαρίζουν την γνώση τους γενναιόδωρα, απλόχερα. Το θίγω όμως δίκην προετοιμασίας.

ΤΟ καλοκαίρι που πέρασε (μάλλον το καλοκαίρι που περάσαμε) διάβασα για τρίτη φορά τους Νόμους του Πλάτωνος. Θα αφιερώσω τον φετινό χειμώνα στη μελέτη του Πλάτωνος, οπότε θα πούμε και θα σκεφτούμε πολλά – κάθε χειμώνα τον αφιερώνω στη μελέτη κάποιου στοχαστή. Είναι ο φιλόσοφος αριστοκράτης που πρώτος,  πρότεινε την ίδρυση Υπουργείου Παιδείας, ναι, ναι. Είναι ο φιλόσοφος δουλοκτήτης γαιοκτήμονας που προτείνει την θανατική ποινή για ψύλλου πήδημα. Είναι ο φιλόσοφος Κύριος που προτείνει την επιβολή της λογοκρισίας για την επικίνδυνη σκέψη, ναι, ναι – όλα αυτά στους Νόμους του. Και ερωτώ: ήταν ο Πλάτων μια δημιουργική προσωπικότητα;

ΗΤΑΝ μια δημιουργική προσωπικότητα της Κυριαρχίας. Μόνο οι Κύριοι μπορεί, λέει ο θείος Κύριος Πλάτων, και μπορούν, και πρέπει, και οφείλουν, να είναι δημιουργικές προσωπικότητες και δημιουργικές ομάδες, κανένας άλλος. Εάν υπάρξει μεταξύ των Υποτελών κάποια, αυτή εξολοθρεύεται από τους άλλους Υποτελείς.  Γιατί διαμαρτύρεστε; Το γράφει ολοκάθαρα στη Πολιτείαν του, στο περίφημο μύθο του σπηλαίου. Όταν κάποιος βγει από τη σπηλιά των σκιών και δει το φως του ήλιου και επιστρέψει μετά στη σπηλιά και πει στους άλλους ότι αυτό που ζείτε δεν είναι η πραγματική πραγματικότητα, αυτοί θα τον σκοτώσουν.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΚΑΤΑ τη διάρκεια της μετάβασης από έναν τρόπο σκέψης (ιστορική Αριστερά) σε έναν άλλον, σε μια άλλη Αριστερά, θα εγερθούν πάρα πολλά καινοφανή ερωτήματα. Η διάρκεια της μετάβασης θα είναι μεγάλη λόγω της κοινωνικής αδράνειας – τουτέστιν: η αλλαγή ενός τρόπου σκέψης (ιδεών, αξιών, αντιλήψεων, πρακτικών, γνώσεων, ιδεολογιών) γίνεται πολύ πιο αργά από την αλλαγή της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Ενώ έχουμε νέα δεδομένα, εμείς συνεχίζουμε να ζούμε και να σκεφτόμαστε με αυτά του παρελθόντος. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα απολύτως για να αλλάξουμε αυτό το φαινόμενο – μόνο να το αντιληφθούμε, να το κατανοήσουμε, να το συνειδητοποιήσουμε. Ένα από τα πολλά ερωτήματα θα είναι κι αυτό του τίτλου του σημερινού σημειώματος, στο οποίο θα απαντήσουμε απλά, ευθέως και σαφώς.

ΠΡΙΝ  αρχίσω, θα ήθελα να κάνω μια σύντομη παρέκβαση, να εξετάσω δύο επιχειρήματα κατά της παντοδυναμίας του Θεού, η οποία δεν είναι παρά η προβολή της επιθυμίας της παντοδυναμίας του επίγειου Κυρίου. Αυτό σημαίνει ότι ο σχετικά αδύναμος Κύριος και Θεός να γίνει πάλι σχετικά αδύναμος θα είναι. Το πρώτο: τα πάντα είναι τέλεια, δημιουργημένα από έναν τέλειο Θεό. Είναι τόσο τέλεια (θα διαφωνούσε σφόδρα ο Πλάτων), που ο Θεός δεν μπορεί να τα κάνει πιο τέλεια. Θα μου πείτε, μα αν κάτι είναι τέλειο, δεν μπορεί εγγενώς να γίνει πιο τέλειο!  Την απάντηση σε αυτή την ένσταση τη διατυπώνει το δεύτερο επιχείρημα:η ύπαρξη του Διαβόλου – ο οποίος δεν είναι άλλος από τους Υποτελείς Παραγωγούς. Ή εν γένει το Κακό, η ατέλεια! Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, πάλι στους Υποτελείς επιστρέφουμε!

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΜΕΤΑΞΥ του Κυρίου (καπιταληστή) και των Υποτελών (παραγωγών και μη) υπάρχει πάντοτε, ανά πάσα στιγμή, ένας συσχετισμός δύναμης, μια κατανομή της Ισχύος, ο οποίος κυμαίνεται, μεταβάλλεται. Υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες αυτός ο συσχετισμός έχει παγιωθεί και μένει στάσιμος – υπέρ του Κυρίου. Πρόκειται για μια στατική κατάσταση. Ο συσχετισμός αυτός ουδέποτε μένει αμετάβλητος· μπορεί η στατική κατάσταση να είναι μακράς διάρκειας, έρχεται όμως μια στιγμή που μεταβάλλεται. Είναι παντελώς αδύνατον να υπάρχει ένας συσχετισμός απολύτως θετικός για τον Κύριο και απολύτως αρνητικός για τους Υποτελείς – τέλεια, τελεσίδικη, τελική νίκη για τον Κύριο και τέλεια, τελεσίδικη και τελική ήττα για τους Υποτελείς δεν υπάρχει. Κι αυτό διότι η ίδια η κυριαρχική σχέση είναι ένας συσχετισμός και ο συσχετισμός δηλώνει σχέση, δηλώνει κατανομή ισχύος: ο Κύριος είναι ο νικητής αλλά είναι εξαρτημένος από τους Υποτελείς του – αυτός είναι ο πρωταρχικός, ο οντολογικός συσχετισμός δύναμης.

Ο συσχετισμός της δύναμης μεταξύ Κυρίου και Υποτελών δεν αλλάζει με τη βία, όπως νομίζουμε,  αλλά με κάποιον άλλον τρόπο, θα δούμε ποιος είναι. Εάν άλλαξε με τη βία, άλλαξε για πολύ μικρό χρονικό διάστημα και η εμβέλειά του ήταν αμελητέα. Η διάρκεια της μεταβολής του συσχετισμού δύναμης, της κατανομής ισχύος είναι μεγάλη – μερικές φορές ξεπερνάει τη διάρκεια μιας γενιάς (30 χρόνια) – γιατί δεν βασίζεται κατ΄ αρχάς στη βία. Δεν βασίζεται στην πάλη αλλά στη φυγή.  Εάν ταυτίζετε τη φυγή με την παθητικότητα, θα διαφωνήσω. Η φυγή είναι μια δυναμική κατάσταση, απαιτεί ενεργετικότητα και δημιουργικότητα και φαντασία και σκέψη και πολλά άλλα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΜΕ το σημερινό σημείωμα συνεχίζω, μετά το τι θα κάνω αν πεθάνει η μάνα μου; μια σειρά σημειωμάτων διατύπωσης σκέψεων και σχολίων σε προτάσεις που έχω ακούσει, που ακούω, από φίλους και φίλες, συγγενείς, γνωστούς και αγνώστους. Την πολύ σοφή πρόταση του σημερινού τίτλου την άκουσα από την κόρη μου Χριστίνα Αμαρυλλίς, 35 Μαρτίων. Και λέω πολύ σοφή διότι τη λένε, κι ας μην την ακούμε, όλοι οι κάτοικοι των πόλεων, μικρών και μεγάλων, επαρχιακών και κοσμοπόλεων, όλου του πλανήτη, όλων των κοινωνιών, όλων των εποχών. Ο Χέρμαν Μπροχ, στο Βιργιλίου θάνατος, μας έχει χαρίσει απίστευτης ομορφιάς σελίδες επί αυτού του ζητήματος, όταν περιγράφει μια πολυπληθή και άθλια και βρόμικη ρωμαϊκή πόλη.

Η ρήση μας παρακινεί να εικάσουμε ότι αυτός που την εκστομίζει δεν θέλει (να πάει) να ζήσει σε χωριό – όταν λέω χωριό θα εννοώ την ύπαιθρο, τη φύση.  Θα δείξω σήμερα ότι αυτό το δεν θέλει είναι προσχηματικό – δεν μπορεί να ζήσει σε χωριό. Το αντικείμενο λοιπόν του σημερινού σημειώματος θα είναι αυτή η ανικανότητα, η οποία εμφανίζεται ως απροθυμία. Η δε επιθυμία που διατυπώνεται από πολλούς και πολλές, για φυγή από την πόλη είναι κάλπικη – ουδέποτε πραγματοποιείται. Μου φαίνεται ότι οι άνθρωποι των πόλεων έχουν μια κλίση προς την αυτοεξαπάτηση, όπως οι οδηγοί των αυτοκινήτων προς την αυτοεκμετάλλευση, που ενώ εργάζονται χωρίς να πληρώνονται (οδηγούν), πληρώνουν κιόλας!

ΚΑΙ ενώ οι οδηγοί των αυτοκινήτων κινούνται, με τις ώρες, με μεγάλες ταχύτητες ακινητοποιημένοι, οι χρήστες των υπολογιστών ακινητοποιούνται κινούμενοι,με τις ώρες, πάνω σε ολόκληρη την επιφάνεια του πλανήτη με ασύλληπτες ταχύτητες. Λέω ασύλληπτες διότι ξεπερνούν τα τέσσερα με πέντε χιλιόμετρα την ώρα, που είναι η ταχύτητα του περπατήματος. Ο χρήστης του υπολογιστή δεν περπατά – εάν περπατήσει, θα περπατήσει πάνω στον διάδρομο του γυμναστηρίου. Το οποίο γυμναστήριο υποκαθιστά πλήρως την χειρωνακτική εργασία της υπαίθρου. Πόσες πιπεριές θα είχε σκαλίσει μια γυναίκα που αθλείται μέσα στο υποκατάστατο της φύσης!  Προτιμά όμως το γυμναστήριο παρά τον κήπο. Προτιμά να στάζουν ξένες σταγόνες από την οροφή του γυμναστηρίου πάνω στο κορμί της παρά οι δικές της πάνω στη μητέρα Γη. Δεν την παρεξηγώ ούτε την κατηγορώ, όχι, κατά κανένα τρόπο, σας ορκίζομαι στην κλειτορίδα της Παναγίας της Ελεούσας.

ΘΑ αντιληφθήκατε ήδη, φίλες και φίλοι, ότι θα εστιάσω την προσοχή μου σε δύο ζητήματα – δεν θα είναι ασφαλώς τα μόνα. Η πόλη δεν είναι φύση – άρα είναι ένταση, διαρκής εγρήγορση. Αυτά είναι τα δύο ζητήματα που θα με απασχολήσουν. Αφού πιω όμως πρώτα ένα καφεδάκι. Μην την πάθω σαν εκείνη την κοπέλα που έβαλε το ταμπόν στο φλιτζάνι του τσαγιού και το φακελάκι του τσαγιού στο μουνί της!

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ αρχίσω να ξεδιπλώνω το νήμα των σκέψεων μου με την διατύπωση καινοφανών ερωτημάτων:

ΓΙΑ πόσα ακόμα χρόνια οι πρόσφυγες θα κατευθύνονται προς τις ευρωπαϊκές ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες; Θα αυξηθεί ο αριθμός τους ή θα μειωθεί; Θα σταματήσουν και πότε οι ευρωπαϊκές ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες να δέχονται πρόσφυγες; Πώς, πού θα τους σταματήσουν; Τί θα γίνουν όσοι δεν μπορέσουν να περάσουν τα τείχη του ευρωπαϊκού φρουρίου; (Το γερό κάστρο μας είναι ο Θεός μας, Λούθηρος, παροιμιώδης φράση των  φεουδαρχών της Βαυαρίας).  Θα ενισχυθούν τα τείχη αυτού του φρουρίου και πώς; Ποια είναι η θέση των προσφύγων σε αυτές τις κοινωνίες, πώς εντάσσονται; Ποιο είναι το μέλλον των ήδη ενταγμένων;  Μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο ότι θα εκδιωχθούν ή θα εξοντωθούν;  Αν γίνει, πότε και γιατί θα γίνει η εκδίωξη και η εξόντωση; Οι ήδη εγκατεστημένοι πρόσφυγες θα είναι τα αυριανά θύματα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς; Θα είναι τα μόνα θύματα ή θα υπάρξουν και άλλα – ποια;

ΘΑ επιχειρήσουμε να απαντήσουμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα, φίλες και φίλοι, αφού πρώτα φέρω στο προσκήνιο της συζήτησης και της σκέψης ένα επίσης καινοφανές ζήτημα, μια υπόθεση εργασίας. Μπορεί ο Νεύτων (που βρήκε τον Θεό στους νόμους του, που θεμελίωσε τη μηχανική σε παντελώς μεταφυσικά θεμέλια)   να έλεγε ότι hypotheses non fingo (δεν επινοώ υποθέσεις), εμείς όμως θα επινοήσουμε μία, μόνο που δεν θα ζήσουμε να την δούμε να πραγματοποιείται – ή μήπως ζήσουμε; Να ποια είναι η υπόθεση: η διαρκούσα πολλούς αιώνες διαδικασία της εγκατάλειψης της γης, της μείωσης των παραγωγών της τροφής, της εξαφάνισης των χωριών και της γιγάντωσης των πόλεων κάποια μέρα θα λήξει και θα αρχίσει μια αντίστροφη διαδικασία – αυτή της εγκατάλειψης των πόλεων. Εξετάζω το ζήτημα των προσφύγων υπό το πρίσμα αυτής της μελλοντικής εξέλιξης, την οποία θεωρώ, και θα το δείξω, νομοτελειακή. Δεν μπορώ ασφαλώς να γνωρίζω πότε θα εκκινήσει αλλά πληθώρα ενδείξεων μας επιτρέπει να εικάσουμε βάσιμα ότι μπορεί να συμβεί και κατά τη διάρκεια της ζωής μας, εάν βέβαια ζήσουμε άλλα είκοσι χρονάκια, μπορεί και τριάντα, θα ήθελα σαράντα, δεν θα με χαλούσαν και τα πενήντα, αρκεί να περπατούσα κι ας μην γαμούσα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΦΙΛΟΙ μου υπέδειξαν άρθρο του Paul Mason, δεν τον γνωρίζω, δημοσιευμένο στον Φύλακα του (εγγλέζικου) καπιταλισμού (The Guardian), μεταφρασμένο στο Νόστιμον Ήμαρ από κάποιον ή κάποιαν που τον έπαιζε, την έπαιζε την ώρα που μετέφραζε, και αναδημοσιευμένο στο tvxs. Ο πρωτότυπος τίτλος συμπυκνώνει το περιεχόμενό του:  the end of capitalism has begun –  το τέλος του καπιταλισμού έχει αρχίσει. Μαζί με το τέλος όμως του καπιταλισμού αρχίζει και η εποχή της αποβλάκωσης πολλών διανοουμένων και αρθρογράφων. Αυτά που υποστηρίζονται με ωθούν να χαρακτηρίσω το περιεχόμενό του ως παραμύθι –  παραμύθι είναι μια σύντομη ιστορία για παιδιά με την οποία θέλουμε να τα πούμε κάτι απευθυνόμενοι στο υποσυνείδητο ταΐζοντας το ασυνείδητο.  Με το παραμύθι θέλουμε να πούμε κάτι επιπλέον από αυτό που λέμε –  αυτό το κάτι επιπλέον το λέμε παραδήλωση ή παρασήμανση. Το παραμύθι προετοιμάζει το νεαρό κορίτσι για τον πόνο (σιγά τον πόνο!) και το αίμα (σιγά τα αίματα!) του σπασίματος της παρθενιάς, όταν ακούει ότι η  νεαρή ηρωίδα  πληγώνεται με τη βελόνα και τρέχει λίγο αίμα.

Η παραδήλωση του άρθρου, φίλες και φίλοι, είναι αισχρή –  επομένως δεν μπορεί παρά και το άρθρο να είναι αισχρό.  Σε αυτό το συμπέρασμα θα καταλήξω – θα διαβάσετε την επιχειρηματολογία μου. Αν την συνόψιζα σε μια φράση αυτή θα ήταν: άντε, αναγνώστη, πήγαινε για ύπνο, όνειρα γλυκά κι αύριο μια όμορφη μέρα μας περιμένει, μια όμορφη μετακαπιταλιστική μέρα.

ΟΙ φίλοι μου υπέδειξαν το άρθρο και γιατί σε αυτό ο συντάκτης γράφει κάποια πράγματα που γράφω κι εγώ εδώ και πολλά χρόνια αλλά σήμερα μου δίνεται η ευκαιρία να ξεκαθαρίσω κάποια ζητήματα για να μην υπάρξουν παρεξηγήσεις –  τις οποίες απεχθάνομαι. Πριν πιω ένα καφεδάκι και πω κάποια πράγματα για τον Φύλακα του (εγγλέζικου) καπιταλισμού και για την έννοια του τέλους, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν έχει καμιά απολύτως σχέση ο μετακαπιταλιστικός παράδεισος που ευαγγελίζεται ο συντάκτης με την τάση της διεύρυνσης του κομμουνισμού που διακρίνω κατά την μακραίωνη περίοδο της στασιμότητας και της συρρίκνωσης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Εκεί όπου ο συντάκτης βλέπει την επί γης ουτοπία εγώ βλέπω την επί γης Αποκάλυψη και Φρίκη. Θα πούμε πολλά, αν δεν προλάβουμε σήμερα κι αύριο μέρα είναι. Μην αφήσουμε τα καρπούζια και τα πεπόνια απότιστα –  τόσο κόπο κάναμε και τα φυτέψαμε με τον Pablo. Κι αν δεν έρθει, με παρέα, είναι πολλά,  να τα φάμε τον Σεπτέμβρη, θα νοικιάσω ένα ελικόπτερο και θα του βομβαρδίσω το σπίτι με καρπούζια και με πεπόνια. Τρελός είμαι, ό,τι θέλω κάνω.

Continue reading →