φίλες και φίλοι, χρόνια πολλά

τρεις φράσεις συγκρατώ του πατέρα μου

κάνε ό,τι θες, μόνο μη ρουφιανέψεις και μη σκοτώσεις

ο άνθρωπος πεθαίνει ή χαρούμενος ή λυπημένος

η ζωή είναι ένα όνειρο

   Γνωρίζουμε πολύ καλά πως θα αντιδράσει ένα παιδί, ένας έφηβος ή ενήλικας, που έχει μεγαλώσει με γάλα παστεριωμένο των γαλακτοβιομηχανιών, όταν θα πιει γνήσιο γάλα  από αγελάδα ή κατσίκα οικιακής εκτροφής. Θα παραξενευτεί και θα αναρωτηθεί, τι γάλα είναι αυτό, και θα αναγουλιάσει, μπορεί και να αηδιάσει. Κατά τον ίδιο τρόπο θα αναρωτηθεί και θα δυσκολευτεί να φάει εάν δοκιμάσει γνήσιο ψωμί. Τι είναι όμως το γνήσιο ψωμί;  

   Το γνήσιο ψωμί είναι το ψωμί που παρασκευάζεται με προζύμι και αλεύρι ολικής άλεσης. το οποίο έχει παραχθεί μέσα στο φούρνο από σιτάρι που παράγεται όσο γίνεται πιο κοντά – και εάν αυτό το σιτάρι είναι ντόπια ποικιλία και καλλιεργημένο όσο είναι δυνατόν χωρίς λιπάσματα και φυτοφάρμακα ακόμα καλύτερα.  Αυτό το ψωμί δεν έχει καμιά σχέση με τον τύπο του ψωμιού  που παρασκευάζουν οι φούρνοι: το ψωμί τους παρασκευάζεται με πολλή μαγιά, με αλεύρι άσπρο που το παράγουν μεγάλες αλευροβιομηχανίες από σιτάρι που πιθανόν να έχει καλλιεργηθεί πολύ μακριά  με πολλά λιπάσματα και φυτοφάρμακα. 

Εάν συγκρίνουμε τους δύο αυτούς τρόπους παρασκευής ψωμιού, παραγωγής αλευριού και καλλιέργειας σιταριού θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν πολλές και σημαντικές, κρίσιμες, θα λέγαμε, διαφορές. Από διατροφικής άποψης, το γνήσιο ψωμί είναι πολύ πιο θρεπτικό και πολύ πιο νόστιμο, εφόσον βέβαια μάθει κάποιος να το τρώει, μιας και δεν έχει μαγιά ούτε έχει αφαιρεθεί το φύτρο και ο φλοιός του σιταριού.  Από άποψη παραγωγής αλευριού, η επιτόπια άλεση του σιταριού δεν εξασφαλίζει μόνο γνήσιο αλεύρι αλλά παρακάμπτει τις τεράστιες αλευροβιομηχανίες που καταναλώνουν πολλή ενέργεια, εργασία και εργαλειομηχανές, μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις μεταφορές, κατά συνέπεια, μειώνοντας επιπλέον την κατανάλωση ενέργειας, εργασίας και εργαλείων (φορτηγά). Από οικονομικής άποψης, το κόστος παραγωγής του γνήσιου ψωμιού είναι ένα κλάσμα του κόστους παρασκευής του ψωμιού που τρώμε σήμερα, το οποίο είναι ακριβό με μεγάλα περιθώρια κέρδους για τους ιδιοκτήτες των φούρνων. Από οικολογικής άποψης, το ψωμί που τρώμε σήμερα αναπαράγει την οικολογική επιβάρυνση που προκαλείται από την καλλιέργεια του σιταριού, την παραγωγή του αλευριού και τις πολλές μεταφορές. Από  άποψη εργασίας, η νυχτερινή και πολύωρη εργασία των μισθωτών εργαζομένων στους φούρνους και η εκμετάλλευσή τους είναι μια κατάσταση πολύ γνωστή σε όλους και όλες.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Εάν περάσετε την Παρασκευή (26/10) από το ‘Μικρόπολις’, στη Θεσσαλονίκη, θα βρείτε στο παντοπωλείο  ψωμί που ζυμώνουμε και ψήνουμε εγώ και η Τασούλα. Μια φορά τη βδομάδα, προς το παρόν, στέλνουμε 3ο μισόκιλα (των 500-550 γρ. και όχι των 330-350). Ακούγεται λίγο παράξενο: ψωμί από την Αλεξανδρούπολη στη Σαλονίκη, γιατί; Τι έχει αυτό το ψωμί;

Θα ήθελα να διατυπώσω το εξής ερώτημα: Ας υποθέσουμε ότι σας καλούσαν να επιλέξετε ως μοναδική τροφή για ένα ολόκληρο χρόνο το κρέας ή το ψωμί. Τι θα επιλέγατε;

Δεν μπορούμε να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα εάν πρώτα δεν ξεκαθαρίσουμε τι εννοούμε όταν λέμε ψωμί. Νομίζουμε ότι γνωρίζουμε. Δεν θα το έλεγα, φίλες και φίλοι, δεν θα το έλεγα. Διότι, εάν μου πείτε ότι με τη λέξη ‘ψωμί’ αναφέρεστε στο ψωμί που πουλάνε οι φούρνοι, εγώ θα σας έλεγα ότι αυτό δεν είναι ψωμί. Θα μπορούσαμε να το πουμε τύπο ψωμιού αλλά  ψωμί δεν είναι. Να λοιπόν που βρισκόμαστε ενώπιον του ζητήματος να επαναπροσδιορίσουμε τι εννοούμε όταν λέμε ‘ψωμί’. Θέτουμε εν αμφιβόλω το αυτονόητο, τον κυρίαρχο ορισμό, την επικρατούσα αντίληψη περί του ψωμιού κι αυτό είναι μια ένδειξη εκκίνησης μιας διαδικασίας επανεξέτασης πολλών, πολλών πρακτικών, αντιλήψεων, αξιών, συμπεριφορών. Το  ότι αυτή η διαδικασία είναι μια πτυχή της εν εξελίξει πνευματικής επανάστασης είναι κάτι που δεν αργήσει να φανεί στον ορίζοντα του κοινωνικού πεδίου

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Σε λίγους μήνες η οικογένειά μας θα αντιμετωπίσει πρόβλημα επιβίωσης. Θα βρεθούμε στο δρόμο και θα πεινάσουμε. Αν βρω, εγώ ή η γυναίκα μου, κάποια δουλείά, θα παίρνω το πολύ 500 εβρά. Δεν θα βρούμε  όμως, ούτε εγώ ούτε η γυναίκα μου. Η οικοδομή ανήκει για μένα ανεπιστρεπτί στο παρελθόν – πέρα από το ότι δεν θα αντέξω μια μέρα, εάν συνεχίσω,  αυτό που θα κερδίσω θα είναι το αναπηρικό καροτσάκι. Υπάρχει ένα ενδεχόμενο να ξαναδουλέψουμε στα ΕΛΤΑ, στα οποία εργάστηκα εγώ 8 μήνες ως συμβασιούχος και άλλους 8 η Τασούλα. Το ενδεχόμενο όμως αυτό είναι μηδαμινό: είναι τέτοια η ανεργία και η φτώχεια που αναγκάζονται να δουλέψουν και άνδρες και γυναίκες που  πριν λίγους μήνες δεν θα σκέφτονταν να εργαστούν. Στην πρόσφατη προκήρυξη για την πρόσληψη 6 συμβασιούχων ταχυδρόμων, εδώ στην Άλεξπολ, οι 13 πρώτες ήταν γυναίκες, ενώ οι έξι πρώτες είχαν τόσα μόρια που εμείς ούτε στον ύπνο μας δεν μπορούμε να τα συγκεντρώσουμε. Πέρα από αυτό, και να προσληφθούμε θα παίρνουμε 500 εβρά, τα οποία φτάνουν μόνο για ενοίκιο και λογαριασμούς. Δεν έχουμε καμιά διάθεση, απολύτως καμιά,  να δουλεύουμε  για 500 εβρά! Τέρμα τα δίφραγκα!

Αντιλαμβάνεστε το αδιέξοδο. Το οποίο φέρνει απόγνωση και θάνατο ή κάτι άλλο, εάν εκλάβουμε το αδιέξοδο ως την εγγύτατη προσέγγιση της καλύτερης λύσης. Και εμάς μάς ενδιαφέρει το κάτι άλλο, η ζωή. Θα μπορούσα να ισχυριστώ  ότι για το αδιέξοδο και την απόγνωση ευθύνεται η κρίση, ο καπιταλισμός, η αντιλαϊκή κυβέρνηση της Δεξιάς και άλλα πολλά. Εντάξει, το ισχυρίζομαι. Ισχυρίζομαι όμως και κάτι άλλο.

Continue reading →