There are 160 posts filed in 21ος αιώνας (this is page 4 of 16).
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΟΙ ενδείξεις που διαθέτουμε μας παρωθούν να διαπιστώσουμε ότι αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο ενός παγκόσμιου λιμού. Εγείρονται τα εξής ερωτήματα: πότε θα συμβεί αυτός ο λιμός; Θα είναι πράγματι παγκόσμιος; Εάν όχι, ποιες κοινωνίες θα υποφέρουν και ποιες θα τον αποφύγουν ή θα τον αποτρέψουν; Θα είναι αιφνίδιος ή σταδιακός, επιδεινούμενος χρόνο με το χρόνο; Για να απαντήσουμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να εξετάσουμε πρώτα τις ενδείξεις.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΜΟΝΟ όποιος, όποια έχει τα μάτια κλειστά μπροστά στην πραγματικότητα (υπάρχει πραγματικότητα, έτσι δεν είναι;) δεν μπορεί να εντοπίσει τις δύο τάσεις και τις τρεις εποχές της παγκόσμιας ιστορίας της εξασφάλισης της τροφής, της διατροφής. Η παραγωγή της τροφής διαδέχτηκε την τροφοσυλλογή/κυνήγι/αλιεία ενώ η εμφάνιση των πρώτων ενδείξεων της τρίτης εποχής, της παρασκευής της τροφής στο εργαστήριο με χημικές ουσίες, πιθανόν να εγκαινιάζει την τρίτη εποχή, το μέλλον της οποίας δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε. Ως προς τις δύο στενά αλληλοσυμπλεκόμενες τάσεις: ο αριθμός των παραγωγών και κατόχων της τροφής μειώνεται διαρκώς, για να εξαλείψει μια εποχή κατά την οποία όλοι και όλες συμμετείχαμε στην εξασφάλιση της τροφής με αποτέλεσμα η πλειονότητα του πληθυσμού να εξαρτάται από αυτούς τους λίγους, ενώ χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερη ενέργεια που αντλούμε από τα ορυκτά καύσιμα, με αποτέλεσμα την εξαφάνιση της χρήσης της ανθρώπινης και ζωικής ενέργειας. Η παράταση και επιτάχυνση αυτών των δύο τάσεων οδηγεί σε ένα εφιαλτικό αδιέξοδο: τον παγκόσμιο λιμό. Το πώς θα φτάσουμε εκεί, το πότε, τις πρώτες ενδείξεις, τις συνέπειες και τις προτεινόμενες λύσεις θα τα εξετάσουμε αύριο. Σήμερα θα ασχοληθούμε με δύο ζητήματα τα οποία σχετίζονται τόσο με την παραγωγή της τροφής όσο και με τον αδιέξοδο στο οποίο οδεύουμε ολοταχώς: την αρπαγή και την καταστροφή της τροφής.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΟΔΕΥΟΥΜΕ ολοταχώς προς παγκόσμιο λιμό, προς παγκόσμια έλλειψη τροφής. Πώς φτάνουμε σε αυτό το συμπέρασμα, πώς μπορούμε να ισχυριστούμε κάτι τέτοιο σε μια εποχή που παράγονται τόσο μεγάλες ποσότητες τροφής, που εξασφαλίζουν την επιβίωση του παγκόσμιου πληθυσμού – όταν ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτών των ποσοτήτων καταστρέφεται και πετιέται; Οι τεράστιες αυτές ποσότητες τροφής είναι που εγείρουν ανησυχίες και το ερώτημα: θα μπορέσουμε και στο μέλλον να τις παραγάγουμε; Μήπως υπάρχουν ενδείξεις που μας επιτρέπουν να είμαστε επιφυλακτικοί; Μήπως οι επιφυλάξεις γίνουν ανησυχίες; Ποιες είναι αυτές οι ενδείξεις;
Σήμερα και τις δύο επόμενες μέρες θα γράψω τρία κείμενα: αντικείμενο του πρώτου θα είναι οι εποχές και οι τάσεις της εξασφάλισης της διατροφής· αντικείμενο του δευτέρου θα είναι η παγκόσμια ιστορία της διατροφής: η τροφοσυλλογή και το κυνήγι, η παραγωγή, η αρπαγή, η καταστροφή και η χημική παρασκευή της τροφής, και, τέλος, για το τον αναπόφευκτο λιμό που έρχεται και για τον μοναδικό τρόπο αντιμετώπισής του που είναι η αυτοπαραγωγή, η τοπική τροφική αυτάρκεια, η παραγωγή της τροφής σε ατομικό, οικογενειακό, ομαδικό και κοινοτικό επίπεδο.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ το 1959 σε χωριό, μέσα στο σπίτι, βορεια-ανατολικά του Διδυμοτείχου, κοντά τον ποταμό Έβρο. Σύμφωνα με την απογραφή του 1961, οι κάτοικοι ήταν 1.103. Σήμερα δεν είναι πάνω από 150 και σε είκοσι χρόνια θα είναι λιγότεροι από 50. Και μια μέρα, δεν θα αργήσει και πολύ, θα είναι ένα εγκατελελειμμένο χωριό, θα προστεθεί στον μεγάλο κατάλογο των ήδη έρημων και ακατοίκητων. Από το 2013 ζούμε στην Καστανούσσα, στους πρόποδες του Μπέλες. Όταν ήρθαμε οι κάτοικοι ήταν γύρω στους 450, σήμερα δεν είμαστε πάνω από 300. Στη δεκαετία του 1960 οι κάτοικοι θα πρέπει να ήταν πάνω από 900. Σε είκοσι χρόνια, δεν θα είμαστε πάνω από 150 και μια μέρα θα ερημώσει και η Καστανούσσα. Τα γειτονικά χωριά είναι μικρότερα, σε δύο, τρεις δεκαετίες θα ερημώσουν κι αυτά. Αυτό είναι το μέλλον όλων σχεδόν των ελληνικών χωριών. Κάποια, τα μεγαλύτερα, αυτά που βρίσκονται κοντά σε πόλεις θα επιβιώσουν. Είναι όμως χωριά; Μήπως είναι κακά αντίγραφα πόλεων, μήπως είναι προάστεια πόλεων; Γιατί ερημώνουν τα χωριά; Υπάρχουν χωριά σήμερα; Τι είναι ένα χωριό;
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΔΕΝ θα σας ευχηθώ καλή χρονιά· κάνουμε ευχές γιατί είμαστε βέβαιοι ότι δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι η χρονιά θα είναι καλή, ότι αυτό που επιθυμούμε θα εκπληρωθεί. Να όμως που τώρα είμαστε βέβαιοι ότι η χρονιά θα είναι καλή! Το 2024 ακόμα πιο καλή, το 2025 ακόμα πιο καλή, κάθε νέα χρονιά όλο και πιο καλή. Με το καλή εννοώ ενδιαφέρουσα και με το ενδιαφέρουσα εννοώ δύσκολη. Ενδιαφέρον χωρίς δυσκολία δεν μπορεί να υπάρξει, λένε οι Κινέζοι, εδώ και κάνα δύο χιλιετίες, και συμφωνώ μαζί τους. Οι χρονιές, οι δεκαετίες που έρχονται θα είναι δύσκολες και ενδιαφέρουσες, θα ξεχωρίσουν όμως εκείνες οι χρονιές κατά την διάρκεια των οποίων τα πολλά και οξυμένα παγκόσμια κοινωνικά προβλήματα, που γίνονται ολοένα περισσότερα και ολοένα πιο οξέα, συμπέσουν και συντονιστούν και αντιμετωπίσουμε το ενδεχόμενο να σπάσει ο γέφυρα. Ποια είναι η γέφυρα; Η κοινωνική και διεθνής τάξη – η ισορροπία και ο συμβιβασμός μεταξύ των κοινωνικών τάξεων και μεταξύ των ισχυρών κρατών. Το κρισιμότερο πρόβλημα του 21ου αιώνα θα είναι το ζήτημα της ενεργειακής μετάβασης – αυτός είναι ο λόγος που το πρώτο κείμενο της χρονιάς καταπιάνεται με αυτό, με μια εκδήλωσή του, με τη σύγκρουση Δύσης-Ρωσίας.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΜΙΑ ηλιόλουστη, ζεστή φθινοπωριάτικη μέρα του 1964 ο παππούς Αθανάσιος, 70 ετών, και ο εγγονός Αθανάσιος, 5, κάπου στα νότια Βαλκάνια, στη βόρεια Ελλάδα, φόρτωσαν το αλέτρι στο κάρο, έζεψαν τις αγελάδες και πήγαν να οργώσουν ένα χωράφι για να σπείρουν σιτάρι μετά από λίγες μέρες. Ο παππούς μάθαινε στον εγγονό να οργώνει. Μετά το όργωμα, πήγαν στο ποτάμι για να βοσκήσουν οι αγελάδες, να πιουν νερό, να πιουν κι αυτοί νερό από το ποτάμι, φόρτωσαν ξερά κλαριά για το φούρνο και επέστρεψαν στο σπίτι.
ΑΥΤΟ που έκαναν ο παππούς και ο εγγονός, να εργαστούν μαζί στην παραγωγή της τροφής και της ενέργειας, το έκαναν πολλοί παππούδες και εγγονοί σε όλη την Ελλάδα, σε όλα τα Βαλκάνια, σε όλη την Ευρώπη, σε όλο τον κόσμο καθ΄όλη τη διάρκεια της ιστορίας του ανθρώπινου γένους. Πριν δύο αιώνες, σταδιακά, και ανάλογα με τον βαθμό επέκτασης του βιομηχανικού καπιταλισμού σε κάθε κοινωνία, αυτή η συν-εργασία, αυτή η κοινωνική σχέση παππού και εγγονού, γιαγιάς και εγγονής, άρχισε και εκλίπει και τελικά εξέλιπε ολικώς. Οι γέροι και οι γριές εξοβελίστηκαν από την παραγωγή του κοινωνικού υλικού πλούτου, απομονώθηκαν στα γηροκομεία, στα καφενεία, στα ΚΑΠΗ και στα διαμερίσματα ενώ τα παιδιά, οι έφηβοι και ένα μεγάλο μέρος των νέων κλείστηκαν στα σχολεία και στα πανεπιστήμια. Δεν συμμετέχουν πια στην παραγωγή του υλικού κοινωνικού πλούτου.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΕΝΝΙΑ μήνες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία δεν έχουμε λόγους να ανησυχούμε για ένα παγκόσμιο πόλεμο με χρήση πυρηνικών, ως συνέπεια της εισβολής της Ρωσίας στην ανατολική Ευρώπη και της σύγκρουσής της με τις στρατιωτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ. Κάτι τέτοια φαιδρά ακούγαμε τους πρώτους μήνες του πολέμου. Σήμερα, τέλη Νοεμβρίου, ο τρόπος με τον οποίο διεξάγει η Μόσχα τον πόλεμο έχει αλλάξει. Αφού προσάρτησε τις επαρχίες όπου ζουν ρωσόφωνοι, το 15% του ουκρανικού εδάφους, τώρα καταστρέφει οργανωμένα και συστηματικά της μονάδες διανομής του ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη την ουκρανική επικράτεια, με αποτέλεσμα 12 εκ. νοικοκυριά, σχεδόν όλος ο πληθυσμός, να ζουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, θέρμανση, νερό, συγκοινωνία και επικοινωνία, μικρές ποσότητες τροφής και προβλήματα στην ιατρική περίθαλψη. Με -15 και -20, αυτές είναι οι συνήθεις θερμοκρασίες στην Ουκρανία για μεγάλο διάστημα του χειμώνα, πώς θα επιβιώσει ο πληθυσμός μέσα στο σκοτεινό και παγωμένο διαμέρισμα, χωρίς νερό και χωρίς δυνατότητα μαγειρέματος;
ΕΙΝΑΙ πλέον σαφές ότι η Ρωσία δεν επιδιώκει να κατακτήσει την Ουκρανία με στρατιωτικές χερσαίες δυνάμεις – η ήττα θα ήταν οδυνηρή και αναπόφευκτη. Τι επιδιώκει όμως; Την απάντηση σε αυτό το ερώτημα μας τον δίνει ο τρόπος διεξαγωγής του πολέμου – πρόκειται για πόλεμο καταστροφής υποδομών, ώστε να καταστεί αδύνατη η αναπαραγωγή της κοινωνίας, να καταστεί ιδιαίτερα δυσχερής η επιβίωση του πληθυσμού κατά τη διάρκεια του χειμώνα αλλά και πέραν αυτού. Η Μόσχα περιμένει την αντίδραση του πληθυσμού – αυτός είναι ο κρίσιμος παράγοντας, αυτός θα καθορίσει τη διάρκεια του πολέμου και θα κρίνει την έκβασή του. Πώς θα αντιδράσει όμως ο πληθυσμός; Τρία ενδεχόμενα υπάρχουν.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΠΡΙΝ λίγες μέρες ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας της Γερμανίας Ράλφ Τίσλερ σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Welt am Sonntag προειδοποίησε για ολιγόωρες διακοπές ρεύματος (brown out) τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο και υπέδειξε στον πληθυσμό να προετοιμαστεί – υλικά και ψυχικά. “Εγώ ο ίδιος έχω αποθηκεύσει νερό και τρόφιμα για δέκα μέρες”, δήλωσε και επισήμανε ότι όχι μόνο δεν θα υπάρχει ηλεκτρικό φως αλλά δεν θα υπάρχει ούτε τηλεόραση και διαδίκτυο ούτε κινητή τηλεφωνία· και πρότεινε να εφοδιαστεί ο πληθυσμός με ραδιόφωνο με μπαταρίες και κεριά. Όταν δεν θα λειτουργούν τα κινητά, δεν θα μιλάτε με άλλους ανθρώπους, είπε.
ΕΚΑΝΕ κι άλλες προβλέψεις. Εκτός από διακοπές του ηλεκτρικού ρεύματος και τις συνέπειές τους θα έχουμε ακραία καιρικά φαινόμενα με καύσωνες και πολλές βροχές και πλημμύρες και μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας, άρα και δριμύ ψύχος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ατομική, οικιακή αντιμετώπιση δεν θα είναι αποτελεσματική – αποτελεσματική θα είναι μόνο η συλλογική, κατά συνέπεια θα πρέπει τα υπόγεια γκαράζ και τις υπόγειες και σιδηροδρομικές σήραγγες να τις μετατρέψουμε σε καταφύγια, μιας και τα υπάρχοντα εξασφαλίζουν προστασία μόνο για το 3% του πληθυσμού και δεν μας παίρνει να κτίσουμε νέα για όλο τον πληθυσμό. Φαντάζεστε τον γερμανικό πληθυσμό των 90 εκ. ανθρώπων, κάπου εκεί πρέπει να είναι, να ζει για μέρες μέσα σε υπόγεια γκαράζ και υπόγειες και σιδηροδρομικές σήραγγες λόγω καύσωνα και δριμέος ψύχους, εξ αιτίας της έλλειψης ηλεκτρικής ενέργειας; Να τρώνε μόνο κονσέρβες και να πίνουν μόνο νερό;
θα πάει πίσω ο χειμώνας
ο χειμώνας είναι ακόμα πίσω μας
(νεοελληνικές φράσεις)
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Ο χειμώνας είναι ακόμα πίσω μας και θα είναι βαρύς: από τον Δεκέμβρη μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου θα ρίξει πολλά χιόνια και θα κάνει πολλά κρύα. Εάν είναι έτσι, τότε ο χειμώνας δεν θα πάει πίσω, δεν είναι πίσω μας, θα είναι στην ώρα του. Θα πάει πίσω, εάν παραταθεί Μάρτιο και Απρίλιο αλλά δεν το νομίζω, θα έχουμε άνοιξη στην ώρα της. Καταλαβαίνετε τι γράφω, έτσι δεν είναι; Καταλαβαίνετε διότι σε αυτές τις φράσεις, μοναδικές στην νεοελληνική γλώσσα, το μέλλον δεν δηλώνεται με το επίρρημα μπροστά αλλά με το επίρρημα πίσω. Δεν είναι παράξενο;
Η φράση αυτή έχει ιλιαδική (και οδυσσειακή) προέλευση και με αυτή θα ασχοληθούμε σήμερα. Και με αφορμή αυτό το ζήτημα θα αναρωτηθούμε εάν το μέλλον βρίσκεται μπροστά ή πίσω μας. Και θα αναρωτηθούμε ακόμα γιατί ο χρόνος, παρελθόν, παρόν και μέλλον, δηλώνεται όχι μόνο με χρονικά επιρρήματα αλλά και με τοπικά.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΜΕ κριτήριο το είδος και την ποσότητα της ενέργειας που χρησιμοποίησαν οι κοινωνίες μπορούμε να διακρίνουμε την παγκόσμια ιστορία σε τρεις μεγάλες περιόδους. Εάν ο άνθρωπος υπάρχει πάνω στη Γη εδώ και 120.000 χρόνια, η πρώτη περίοδος διήρκησε 110.000 χρόνια και η ενέργεια που διέθετε ήταν η ενέργεια του σώματός μας, η ανθρώπινη. Ό,τι κάναμε, το κάναμε με τα χέρια μας. Για να έχεις ενέργεια, πρέπει να καταναλώσεις ενέργεια και η ενέργεια που κατανάλωνε ο άνθρωπος υπήρχε στην τροφή – οι πηγές της ανθρώπινης ενέργειας ήταν και είναι τα ζάκχαρα και τα λίπη. Τις τροφές που περιείχαν ζάκχαρα και λίπη οι άνθρωποι τις αναζητούσαν και τις κατανάλωναν με μανία, ήταν οι προσφιλέστερες τροφές, δεν υπήρχαν όμως σε μεγάλες ποσότητες. Σήμερα αποφεύγουμε και τα ζάκχαρα και τα λίπη. Οι συνέπειες είναι ολέθριες.
Η δεύτερη περίοδος άρχισε πριν 10.000 χρόνια και δεν έχει λήξει ακόμα, συνυπάρχει με την τρίτη, που άρχισε το 1300 μ. Χ, πριν 700 χρόνια. Πριν 10.000 χρόνια ο άνθρωπος βρήκε δύο πηγές τροφής που του εξασφάλιζαν μεγάλες ποσότητες ζακχάρων και λίπους. Η καλλιέργεια των δημητριακών, του σιταριού, του κριθαριού, του ρυζιού, του καλαμποκιού εξασφάλισε μεγάλες ποσότητες άμυλου, το οποίο μετατρέπεται σε ζάκχαρα – και τα ζάκχαρα σε αλκοόλ. Η εξημέρωση των ζώων παρείχε μεγάλες ποσότητες λίπους, η οποία ήταν η αγαπημένη τροφή του Δία, μας λέει ο Ησίοδος στα Έργα και Ημέρες. Πλούσιος ήταν αυτός που κατείχε μεγάλες ποσότητες λίπους – η φράση αι λιπαραί Αθήναι σημαίνει “η πλούσια Αθήνα”. Η εμμονική και διαρκής αναζήτηση ζακχάρου, μέσω του άμυλου, και του λίπους θα πρέπει να συνέβαλε κατά πολύ στην λεγόμενη νεολιθική επανάσταση, στην επινόηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας.
