φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΦΙΛΗ μού ζήτησε, εάν, και όταν, γράψω το σημείωμα για τη λατρεία του μαρμάρου, που πρόσφατα είχα προαναγγείλει αλλά το ξέχασα, να παραθέσω στοιχειώδη βιβλιογραφία για την επεξεργασία και τη χρήση του μαρμάρου στην αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή κοινωνία. Με ευχαρίστηση και το σημείωμα γράφω και βιβλιογραφία παραθέτω.
ΟΙ αρχαιολόγοι, φίλες και φίλοι, υποστηρίζουν ότι έχει διασωθεί μόνο το ένα τοις χιλίοις από τα μαρμάρινα αγάλματα και ανάγλυφα μνημεία, κυρίως ταφικά. Ξέρετε τι έγιναν τα υπόλοιπα; Ασβέστης για την οικοδόμηση κατοικιών και ναών (χριστιανικών)! Έχουν σωθεί μόνο όσα δεν βρήκαν, είτε γιατί είχαν καταπλακωθεί από ερείπια είτε γιατί οι κάτοχοί τους φρόντισαν να τα θάψουν στη γη.
ΕΛΑΤΕ τώρα να κάνουμε μια καλλιτεχνική άσκηση στο πεδίο της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής. Θα τοποθετήσουμε με γνώμονα τον χρόνο κατασκευής όλα τα αγάλματα που έχουν βρεθεί, μαρμάρινα και ορειχάλκινα, σε δύο σειρές: ανδρική και γυναικεία. Να τι θα παρατηρήσουμε. Τα μαρμάρινα είναι πολύ περισσότερα. Όχι γιατί τα περισσότερα ορειχάλκινα ή χάλκινα έχουν χαθεί, έχουν γίνει νομίσματα ή εργαλεία ή οικιακά σκεύη, αλλά γιατί όντως τα περισσότερα ήταν μαρμάρινα, και θα δούμε γιατί. Θα παρατηρήσουμε επίσης ότι τα ανδρικά είναι πολύ περισσότερα από τα γυναικεία. Θα παρατηρήσουμε ότι αγάλματα γυναικεία από μέταλλα δεν υπάρχουν! Εάν κοιτάξουμε με προσοχή τις δύο σειρές, θα διαπιστώσουμε ότι με το πέρασμα του χρόνου, από το 650 π. Χ. μέχρι το 300 π. Χ., περιορίζομαι σε αυτή την περίοδο γιατί την γνωρίζω καλύτερα, οι μεν άνδρες αναπαρίστανται με ολοένα λιγότερα ρούχα, μέχρι που θα φτάσουμε στο σημείο να είναι σχεδόν όλα γυμνά ή ημίγυμνα, οι δε γυναίκες διατηρούν τα ρούχα τους, με μόνη μία εξαίρεση: τη θεά Αφροδίτη, τη θεά, την προσωποποίηση δηλαδή, της γενετήσιας ορμής, της ερωτικής διέγερσης, του έρωτα. Θα παρατηρήσουμε κάτι ακόμα, πολύ σημαντικό: ενώ αναπαρίστανται μόνο γυναίκες νεαρής ηλικίας για όλη αυτή την περίοδο, η ηλικία των ανδρών μειώνεται ώστε από το 450 π. Χ. και μετά η πλειονότητα των αγαλμάτων αναπαριστά αγένειους έφηβους ή άνδρες πολύ νεαρής ηλικίας, γυμνούς ή ημίγυμνους. Εάν επιδιώκετε να μελετήσετε την παιδεραστία στην αρχαία Ελλάδα, μην κάνετε το λάθος να περιοριστείτε στα κείμενα και αδιαφορήσετε για τη γλυπτική! Αφροδίτες γυμνές και έφηβοι γυμνοί ή ημίγυμνοι – και λευκοί! Το μέταλλο δεν προσφέρεται για την απεικόνιση του λευκού!