” Το κράτος έχει γίνει στ΄ αλήθεια ένας ‘θνητός θεός’ και, για μια εποχή που δεν πιστεύει πλέον σέ έναν αθάνατο θεό, το κράτος είναι ο μόνος θεός που απόμεινε”

Χανς Μόργκενταου (Επιστήμη και Πολιτική της Ισχύος, σ. 182)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΛΙΓΕΣ μέρες πριν το κάψιμο του δάσους της Δαδιάς, που καταλαμβάνει το ένα τρίτο του νομού Έβρου, και τη πλημμύρα στη Θεσσαλία, η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία προέβλεψε μεγάλης διάρκειας καύσωνα και καταρρακτώδεις βροχές μεγάλης διάρκειας επίσης (“επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα”).  Κι αφού το δάσος της Δαδιάς κάηκε και η Θεσσαλία πλημμύρησε, αναρωτιόμαστε: ποιες ήταν οι πρακτικές συνέπειες αυτών των προγνώσεων; Σε τι μας βοηθούν οι προ-γνώσεις του καιρού; Μας βοήθησαν να αποτρέψουμε το κάψιμο του δάσους και τη πλημμύρα του κάμπου; Όχι, κατά κανένα τρόπο. Οι άνθρωποι, οι τηλεθεατές, και των δύο αυτών περιοχών και όλης της επικράτειας, άκουσαν τη πρόγνωση του καιρού και συνέχισαν τη ζωή τους. Τι άλλο να έκαναν; Τίποτα –  απολύτως τίποτα.  Συνέχισαν να πηγαίνουν στη δουλειά τους, οι υλοτόμοι να κόβουν ξύλα στο δάσος, οι αγρότες να καλλιεργούν τα χωράφια τους, οι κτηνοτρόφοι να βόσκουν τα κοπάδια τους. Είχαν σκεφτεί, φανταστεί, ότι θα καιγόταν το δάσος και ότι δεκάδες χωριά, τεράστιες εκτάσεις εύφορης γης και κτηνοτροφικές μονάδες θα εξαφανίζονταν κάτω από τις τεράστιες ποσότητες νερού που κατέβηκε από τα βουνά της Πίνδου; Όχι, δεν το είχαν σκεφτεί, γιατί θα έπρεπε να το κάνουν; Μπορούμε να προβλέψουμε εάν του χρόνου ή σε πέντε, δέκα χρόνια θα υπάρξουν πάλι καταρρακτώδεις βροχές μεγάλης διάρκειας με καταστροφικές συνέπειες; Σε καμιά περίπτωση. Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την αβεβαιότητα; Με την πρόληψη, με τη φροντίδα του μέλλοντος. Οι προγνώσεις του καιρού είναι άχρηστες, δεν έχουν πρακτικές συνέπειες. Το κράτος κάνει πως νοιάζεται! Μόνο που από δω και πέρα οι προγνώσεις του καιρού θα είναι όλο και πιο συχνά προαναγγελίες καταστροφής και θανάτου.

ΘΑ θέσουμε τώρα το κομβικό ερώτημα που πρέπει να τεθεί και να απαντηθεί: θα μπορούσε να αποτραπούν το κάψιμο του μεγαλύτερου μέρους του δάσους της Δαδιάς και οι πλημμύρες στη Θεσσαλία; Απαντώ ευθέως: θα μπορούσε. Θα δούμε πώς. Γιατί όμως δεν απετράπησαν; Οφείλεται στην ανικανότητα του κράτους; Όχι, οφείλεται στην ικανότητα του κράτους. Με αυτήν την ικανότητα θα ασχοληθούμε σήμερα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΙ κάνουν αυτοί οι άνθρωποι στη φωτογραφία;

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΗ δεκαετία του 1990 τρία νεαρά ζευγάρια πήραν το πολυτελές και μεγάλο ιστιοφόρο τους και ανοίχτηκαν στο Ειρηνικό ωκεανό, μακριά από τις Φιλιππίνες, έχοντας κάνει όλες τις απαραίτητες προμήθειες για να περάσουν ουάου (waw): τις σαμπάνιες τους, τα καλά κρασιά τους, τη πρέζα και τη κόκα τους. Και μια μέρα, όταν οι σκόνες τους έκαναν τους πιο γαμάτους, τους πιο ευτυχισμένους ανθρώπους του πλανήτη, βούτηξαν στη θάλασσα από το ψηλό ιστιοφόρο τους. Ζωάρα! Λέμε ότι ζούμε κι εμείς! Μετά από κάποια ώρα, συνειδητοποίησαν ότι ξέχασαν να ρίξουν σκάλα –  ήταν αδύνατον να ανέβουν πάνω. Τους βρήκαν νεκρούς μετά από μια βδομάδα. Ξέρω πολύ καλά τι θα σκεφτείτε και θα φρίξετε.

ΟΣΟ πιο μακριά από τους ανθρώπους και την κοινωνία, τόσο πιο καλά: η επιθυμία αυτή, η πρακτική, είναι ένα από τα κοινά στοιχεία που παρατηρούμε στους θεούς και στους πάμπλουτους ανθρώπους όλων των εποχών, από τότε που πρωτοεμφανίστηκαν. Ο Θεός, ο Γιαχβέ, ζει ψηλά στον ουρανό, μόνος. Ο Ζεύς ζούσε, μπορεί κι ακόμα εκεί να ζει, δεν αποκλείεται,  στην μόνιμα κρυμμένη από τα σύννεφα κορυφή του Ολύμπου, ώστε κανένας θνητός δεν μπορεί να τη δει,   και λίγο πιο κάτω οι άλλοι θεοί. Εκεί ψηλά στον ουρανό ζουν και οι σημερινοί δισεκατομμυριούχοι, στα ιπτάμενα φρούριά τους, στα ιδιωτικά τους jet. Όταν δεν ζουν στον ουρανό, ζουν σε ράντσα στου βοδιού το κέρατο, στη έρημο του New Mexico, σε βίλες χαμένες σε δάση. Οι προκάτοχοί τους ζούσαν σε απομονωμένους ψηλούς πύργους. Δεν είναι λίγοι αυτοί που ζουν και σήμερα εκεί.

Continue reading →

“λυσιτελεί αυτώ ει λίθος μυλικός περίκειται περί τον τράχηλον αυτού και έρριπται εις την θάλασσαν”

Χριστός, κατά Λουκάν, ΙΖ’, 1-3

(είναι καλύτερα να δέσει στον λαιμό του μια μεγάλη πέτρα και να πάει να πέσει στη θάλασσα)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΥΠΑΡΧΟΥΝ πολλές στερεότυπες φράσεις της καθημερινής ζωής που εκφράζουν την αντίδραση στη συγγνώμη και την απροθυμία και αδυναμία της συγχώρεσης. Τι να την κάνω τη συγγνώμη σου; Από τότε που βγήκε η συγγνώμη, χάθηκε το φιλότιμο! Να τη χέσω τη συγγνώμη σου! Ο Θεός συγχωρεί, εγώ όχι! Η στάση αυτή, η απόρριψη, η μη αποδοχή της συγγνώμης και η μη απόδοση της συγχώρεσης, ούτε σπάνια είναι ούτε περιθωριακή και έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τη γενικευμένη και συχνότατη, σε καταχρηστικό βαθμό, επιείκεια που ζητάμε για να μας  συγχωρεθεί κάποια απρεπή συμπεριφορά ή κάποιο σφάλμα σε ποικίλα πεδία της καθημερινής ζωής. Η ύπαρξη αυτών των δύο παραδόσεων, η εντονότατη αντίθεσή τους,  η επικράτηση της παράδοσης της συγγνώμης και η παράδοση της  αντίδρασης σε αυτήν είναι ζητήματα, αν δεν κάνω λάθος,  που δεν έχουν  συνειδητοποιηθεί και ερευνηθεί. Με αυτά τα ζητήματα θα ασχοληθούμε σήμερα, αφού διευκρινίσω ότι ο τίτλος του κειμένου δεν είναι η ιστορία της συγγνώμης αλλά μια ιστορία, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι, τη ζω, την ακούω, τη μελετώ.

ΓΙΑΤΙ υπάρχουν αυτές οι δύο αντιτιθέμενες παραδόσεις γύρω από τη συγγνώμη και την συγχώρεση; Εμφανίστηκαν ταυτόχρονα ή κάποια από τις δύο προηγείται χρονικά; Γιατί η παράδοση της συγγνώμης και της συγχώρεσης έχει επεκταθεί σε βάρος της παράδοσης της αντίδρασης στην συγγνώμη; Υπάρχουν άραγε κάποιες ενδείξεις υποχώρησης και συρρίκνωσης της πρώτης και ενδυνάμωσης και επέκτασης της δεύτερης; Ποιες είναι οι σχέσεις αυτών των δύο παραδόσεων με την τιμωρία; Πώς εμπλέκεται η κυριαρχική σχέση, η σχέση μεταξύ Κυρίου και Υποτελούς, με αυτές τις δύο παραδόσεις αλλά και με την τιμωρία; Πώς χρησιμοποιεί ο ισχυρός Κύριος τη συγγνώμη; Πώς ο Υποτελής;

Continue reading →

“Είμαι το τυχερό παιχνίδι των απατεώνων και το μεγαλείο της μεγαλοπρέπειας. Είμαι η νίκη, η περιπέτεια και η δύναμη του ισχυρού”

Μαχαμπαράτα, Μπαγκαβάντ-Γκιτά (κεφ. δέκατο [Η δόξα του Απόλυτου], στ. 36)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΛΙΓΟ πριν αρχίσει η καθοριστικής σημασίας μάχη του Κουρουξέτρα, στην πεδιάδα (ξέτρα) Κούρου, κοντά στο σημερινό Δελχί, ο Κρίσνα (σημαίνει “μελαμψός”), το Υπέρτατο Ον, το Υπέρτατο Πρόσωπο, η Αιτία των αιτιών, μία από τις ενσαρκώσεις (αβατάρα) του θεού Βίσνου, απαντά στις ερωτήσεις του Αρτζούνα (“Αργυρόχρωμος”), του αρχηγού της μίας παράταξης, των Πάνταβα, πριν πάρει τα ηνία του άρματος του Αρτζούνα. Η συνομιλία αυτή είναι ένα πολύ μικρό μέρος των 180.000 στίχων της Μαχαμπαράτα (οι στίχοι της Ιλιάδας είναι 15.963), και είναι γνωστή με το όνομα Μαγκαβάντ-Γκιτά (Θείο Τραγούδι, Θεϊκή Δοξολογία, Θεϊκός Ύμνος). Ο Άρτζουνα μεταξύ των πολλών άλλων ζητά να μάθει ποιος είναι ο Κρίσνα και πώς μπορεί να τον γνωρίσει. Μία από τις απαντήσεις που δίνει ο Κρίσνα είναι η προμετωπίδα του σημερινού κειμένου.

ΔΕΝ υπάρχει καμία απολύτως αμφιβολία ότι ο ινδουιστής πάμπλουτος  πρωθυπουργός της Βρεταννίας Ρίσι (σημαίνει “σοφός”) Σούνακ γνωρίζει απέξω κι ανακατωτά την Μαγκαβάντ-Γκιτά κι έχει διαβάσει την Μαχαμπαράτα στα νιάτα του. Να σημειώσω ότι η Μαχαμπαράτα είναι για τους ινδουιστές  ό,τι είναι για μας τους δυτικούς η Ιλιάδα: είναι πολύ εντυπωσιακό πόσα κοινά σημεία έχουν η ινδουιστική και η δυτική κυριαρχία, τα οποία και θα εξετάσουμε στο κοντινό μέλλον. Είμαι επίσης βέβαιος ότι μεταξύ των πολλών στίχων που τον εντυπωσίασαν τα μάλα είναι και ο στίχος που παρέθεσα. Θα τον παραθέσω άλλη μια φορά, διότι φωτογραφίζει έξοχα τον νέο σοφό πρωθυπουργό:

Είμαι το τυχερό παιχνίδι των απατεώνων και το μεγαλείο της μεγαλοπρέπειας. Είμαι η νίκη, η περιπέτεια και η δύναμη του ισχυρού.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΤΟΝ “Φαίδωνα” ο Πλάτων περιγράφει την εκτέλεση της θανατικής ποινής που επιβλήθηκε στον Σωκράτη: θανάτωση με κατάποση κωνείου. Ο Σωκράτης δεν πόνεσε και η διάρκεια της θανάτωσης δεν ήταν μεγάλη. Τα κάτω άκρα του άρχισαν να παγώνουν, το πάγωμα ανέβαινε προς τα πάνω, μέχρι που έφτασε στην καρδιά. Θανατώνονταν οι δούλοι με κατάποση κωνείου; Όχι, σε καμία περίπτωση. Πώς εκτελούνταν οι δούλοι που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο;

Continue reading →