φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ λευκό και το μαύρο δεν είναι χρώματα, θα τα θεωρήσουμε όμως χρώματα. Το λευκό είναι  φως, το μαύρο είναι  απουσία φωτός. Το λευκό είναι η μέρα, το μαύρο είναι το σκοτάδι·  το λευκό είναι η ζωή, το μαύρο είναι ο θάνατος· το λευκό είναι η χαρά, το μαύρο είναι η θλίψη· το λευκό είναι η καθαριότητα, το μαύρο είναι η βρομιά· το λευκό είναι η επιείκεια, το μαύρο είναι η αυστηρότητα· το λευκό είναι η παιδικότητα, το μαύρο είναι τα γηρατειά· το λευκό είναι η τρομοκρατία, το μαύρο είναι η εξέγερση· το λευκό είναι ο Κύριος, το μαύρο ο εξεγερμένος, ο επαναστάτης· το λευκό είναι η κατάφαση, το μαύρο η άρνηση. Γιατί το λευκό και το μαύρο να παραπέμπουν σε αυτούς τους χαρακτηρισμούς, τους συνειρμούς, τις παρασημάνσεις (παραδηλώσεις);

ΟΥΤΕ το λευκό ούτε το μαύρο διαθέτουν εγγενώς τους  χαρακτηρισμούς και τις ιδιότητες που εξέθεσα. Δύο πολύ γνωστά παραδείγματα:  δεν είμαστε λευκοί, δεν ανήκουμε στη λευκή φυλή, δεν υπάρχει λευκοί –  μπορείτε να φανταστείτε πως θα ήμασταν λευκοί;  –  ούτε το κρασί που πίνουμε είναι λευκό. Γιατί όμως θεωρούμε το χρώμα του δέρματός μας λευκό και το κρασί λευκό;  Γιατί το λευκό διαθέτει ένα στοιχείο υπεροχής και είναι ταυτόσημο με την (κοινωνική) ανωτερότητα. Γιατί όμως;  Και γιατί το μαύρο να είναι ταυτόσημο  με χαρακτηρισμούς αρνητικούς;  Σήμερα, φίλες και φίλοι, θα ασχοληθούμε με την προέλευση της σύγκρουσης φωτός και σκότους, λευκού και μαύρου χρώματος. Θα προσθέσω άλλη μια αφορμή να γίνω αντιπαθητικός και δυσάρεστος, θα χαρίσω άλλη μια ώθηση για τη σκέψη –  για όσους και όσες σκέφτονται, βεβαίως.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΚΑΤΑ τη διάρκεια της μετάβασης από έναν τρόπο σκέψης (ιστορική Αριστερά) σε έναν άλλον, σε μια άλλη Αριστερά, θα εγερθούν πάρα πολλά καινοφανή ερωτήματα. Η διάρκεια της μετάβασης θα είναι μεγάλη λόγω της κοινωνικής αδράνειας – τουτέστιν: η αλλαγή ενός τρόπου σκέψης (ιδεών, αξιών, αντιλήψεων, πρακτικών, γνώσεων, ιδεολογιών) γίνεται πολύ πιο αργά από την αλλαγή της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Ενώ έχουμε νέα δεδομένα, εμείς συνεχίζουμε να ζούμε και να σκεφτόμαστε με αυτά του παρελθόντος. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα απολύτως για να αλλάξουμε αυτό το φαινόμενο – μόνο να το αντιληφθούμε, να το κατανοήσουμε, να το συνειδητοποιήσουμε. Ένα από τα πολλά ερωτήματα θα είναι κι αυτό του τίτλου του σημερινού σημειώματος, στο οποίο θα απαντήσουμε απλά, ευθέως και σαφώς.

ΠΡΙΝ  αρχίσω, θα ήθελα να κάνω μια σύντομη παρέκβαση, να εξετάσω δύο επιχειρήματα κατά της παντοδυναμίας του Θεού, η οποία δεν είναι παρά η προβολή της επιθυμίας της παντοδυναμίας του επίγειου Κυρίου. Αυτό σημαίνει ότι ο σχετικά αδύναμος Κύριος και Θεός να γίνει πάλι σχετικά αδύναμος θα είναι. Το πρώτο: τα πάντα είναι τέλεια, δημιουργημένα από έναν τέλειο Θεό. Είναι τόσο τέλεια (θα διαφωνούσε σφόδρα ο Πλάτων), που ο Θεός δεν μπορεί να τα κάνει πιο τέλεια. Θα μου πείτε, μα αν κάτι είναι τέλειο, δεν μπορεί εγγενώς να γίνει πιο τέλειο!  Την απάντηση σε αυτή την ένσταση τη διατυπώνει το δεύτερο επιχείρημα:η ύπαρξη του Διαβόλου – ο οποίος δεν είναι άλλος από τους Υποτελείς Παραγωγούς. Ή εν γένει το Κακό, η ατέλεια! Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, πάλι στους Υποτελείς επιστρέφουμε!

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΘΑΝΑΣΙΕ, θα μου πείτε, με τι μαλακίες κάθεσαι και ασχολείσαι και σκέφτεσαι; Τί μας νοιάζει εάν φορέσει ή όχι γραβάτα ο αξιότιμος Κύριος Τσίπρας; Τι να κάνω, αφού τα σκέφτομαι, να μην τα γράψω; Δε μπορώ, ό,τι σκέφτομαι νιώθω την ακατανίκητη ανάγκη να τα πω και να τα γράψω, όπως ακαταμάχητα δεν μπορώ να αποφύγω την οποιαδήποτε σωματική ανάγκη. Άμα οι σκέψεις μου είναι σκουπίδια, ας τις πετάξουμε στα σκουπίδια. Σας ερωτώ: συνέβαλε στην άνοδο και στις εκλογές νίκες του ΣΥΡΙΖΑ το γεγονός ότι ο Κύριος Τσίπρας δεν φοράει γραβάτα; Δεν μπορούμε, δεν μας επιτρέπεται να το αρνηθούμε – απαντώ κατηγορηματικά βέβαιος: ναι, συνέβαλε, ίσως όχι καθοριστικά, αλλά τα μάλα. Να και κάποια άλλα ερωτήματα. Γιατί δεν φοράει; Είναι μια συνειδητή ενδυματολογική επιλογή; Έχει επίγνωση ο Κύριος της σημαντικότητάς της, της σπουδαιότητάς της; Θα φορέσει στο μέλλον;

ΜΕ το ερώτημα του τίτλου και με τα άλλα που ακολούθησαν μου δίνεται η ευκαιρία να σκεφτώ και να γράψω για την απάτη και την επανάσταση – πως δηλαδή ένας πολιτικός απατεώνας χρησιμοποιεί την επανάσταση ως μέσον εξαπάτησης. (Θα διευκρινίσω παρακάτω τι εννοώ με τον όρο επανάσταση). Διότι ο απατεώνας δεν περιφρονεί κανέναν απολύτως τρόπο και τέχνασμα για να εξαπατήσει – αρκεί να μην είναι βίαιο. Το ότι δεν είναι βίαιο έχει τεράστια σημασία – ο Κύριος προκρίνει τη μη βία, την ηπιότητα ως την πιο αποτελεσματική μέθοδο για την ενίσχυση και την αναπαραγωγή της Κυριαρχίας, καθησυχάζει όμως και τους υπηκόους με την ηπιότητά του. Αλλά η συγκρότηση και η ασφαλής διαιώνιση και η αποτροπή της κατάλυσης της κυριαρχικής σχέσης  βασίζεται στη βία και μόνο στη βία – η οποία είναι διάχυτη και μοριακή – την οποία ο Κύριος προσπαθεί εναγωνίως να την κρύψει· μάταια όμως.

ΘΑ ήθελα, πριν απαντήσω στα ερωτήματα, να διευκρινίσω την έννοια της επανάστασης με δύο περιστατικά της καθημερινής ζωής που μου συνέβησαν όταν ζούσα σε μια οικοκοινότητα των μαθητών του Χάμπερμας, κοντά στην Περούτζια, την Utopiazza.   Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η δεκαετία 2010-2020 είναι η δεκαετία της επίθεσης του καπιταλιστή Κυρίου της παραγωγής και του χρήματος κατά των μισθωτών της εκτέλεσης, ενεργών και συνταξιούχων (κρατικού, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) και κατά των αυτοαπασχολούμενων και μικρομεσαίων παραγωγικών, μεταποιητικών και εμπορικών επιχειρήσεων. Οι επιδιώξεις του είναι τρεις και σαφείς: να μειώσει  μεροκάματα, μισθούς, επιδόματα και συντάξεις  για να αυξήσει τα κέρδη Του,  τα οποία τείνουν, λόγω της παγκόσμιας επιβράδυνσης και στασιμότητας, άρα παροξυσμού του ανταγωνισμού, να μειώνονται· να αρπάξει τον πλούτο που καρπούνται αυτοαπασχολούμενοι και μικρομεσαίοι – για να αυξήσει, και πάλι,  τα κέρδη Του και τον πλούτο Του· τέλος, να συρρικνώσει το Κράτος, καταργώντας οργανισμούς, πουλώντας κρατική ιδιοκτησία, μειώνοντας τον αριθμό των υπαλλήλων, περικόπτοντας τον μισθό τους, περιορίζοντας τις δαπάνες ώστε να μειωθούν οι δαπάνες και άρα να περιοριστεί κι άλλο η φορολογία των μεγάλων καπιταλιστικών, εξαγωγικών και μη, επιχειρήσεων – για να αυξήσει, και πάλι, τα κέρδη Του και τον πλούτο Του.

ΤΑ πρώτα αποτελέσματα αυτής της επίθεσης είναι σαφή και τα ζούμε ήδη κατά τη διάρκεια της πενταετούς επίθεσης – πολύ θετικά μεν για τον Κύριο καπιταλιστή, αρνητικά δε για τους παντοίους Υποτελείς Του. Οι Υποτελείς δεν μπόρεσαν να αποκρούσουν την επίθεση   – ο Κύριος το γνώριζε πολύ καλά αυτό πριν εξαπολύσει τη δριμεία και αδίστακτη και ανηλεή επίθεσή Του – και ούτε στο μέλλον θα μπορέσουν.  Τα μεροκάματα, οι μισθοί, τα επιδόματα και οι συντάξεις μειώθηκαν – αλλά θα μειωθούν κι άλλο. Όχι μόνο για να αυξηθούν τα κέρδη αλλά, με την λιτότητα και την καταναλωτική υποχώρηση,  και για να εξαφανιστούν από προσώπου κοινωνίας οι αυτοαπασχολούμενοι και οι μικρομεσαίοι. Τέλος, ο αριθμός των κρατικών και δημόσιων υπαλλήλων μειώθηκε, όπως και ο μισθός τους αλλά θα μειωθεί κι άλλο, και ο αριθμός των υπαλλήλων και ο μισθός τους.

ΩΣΤΕ η επίθεση δεν έχει λήξει, συνεχίζεται. Θα συνεχιστεί τα επόμενα πέντε χρόνια (2016-2020), έως ότου πραγματοποιηθούν οι τρεις στόχοι της επίθεσης. Η επίθεση του τρίτου τριετούς μνημονίου θα λήξει το 2018 και αμέσως θα υπάρξει και τέταρτο, το θεωρώ τόσο βέβαιο όσο ότι σε δύο ώρες ο ήλιος θα ανατείλει – για λόγους που θα τους εκθέσω ευθύς αμέσως. Υπάρχει στα χέρια των Υποτελών ακόμα ένας πλούτος που μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες της επίθεσης: η μείωση μισθών και συντάξεων έχει επιφέρει μια αξιοσημείωτη μείωση της κατανάλωσης, έναν εξορθολογισμό της φτώχειας αλλά η ζωή συνεχίζεται, η ανεργία αντιμετωπίζεται από την οικογένεια, πολλοί μικρομεσαίοι έχουν ακόμα λίπος και το καταναλώνουν, οι πελάτες τους συνεχίζουν να τους επισκέπτονται, αν και πολύ λιγότεροι. Στην καλύτερη περίπτωση, βγάζουν τα έξοδά τους και επιβιώνουν, μόλις θα δουν τις πρώτες ζημιές, αν μπορούν, θα το κλείσουν το μαγαζάκι.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλημέρα

ΓΡΑΦΩ τις Ιστορίες Πείνας για να πω ότι υπάρχει καλοσύνη. Υπάρχει – υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει. Και κακία υπάρχει -είμαστε και κακοί και καλοί. Την κακία τη θυμάμαι δύο δευτερόλεπτα και το δείχνω με το σήμα της νίκης. Τη καλοσύνη δεν την ξεχνώ ποτέ, θα τη θυμάμαι μέχρι να ψοφήσω. Αν με ρωτήσετε τι είναι η κακία, θα σας απαντήσω ευθέως και σαφηνώς: ο ανταγωνισμός. Αυτή είναι η μήτρα από την οποία προέρχονται και ο κτητικός ατομικισμός και ο φθόνος και η αχαριστία και ο κακός εγωισμός – υπάρχει και καλός, η αξιοπρέπεια της ανυποταξίας. Ο (δυτικός) ανταγωνισμός είναι μια διεστραμμένη εκδοχή, ποιμενικής προέλευσης,  της διεκδίκησης (ανθρωπολογικά μιλώντας,  όχι πολιτικά), της σύγκρουσης. Υπάρχει και άλλη μία εκδοχή της διεκδίκησης και της σύγκρουσης: η συνεργασία, με την καλοσύνη της καθημερινής ζωής να είναι μια ορατή μορφή της.

ΤΗΝ κακία την έχω γνωρίσει καλά, την έχω νιώσει όσο τίποτα άλλο. Το τι έχω τραβήξει δεν λέγεται – από Έλληνες, από ορθόδοξους χριστιανούς. Η καλοσύνη όμως μου έδειξε και μου δείχνει και θα μου δείχνει πως να ζω. Ένα έδωσες, εφτά θα σου δώσει η ζωή·  ένα πήρες, εφτά θα σου αφαιρέσει – αυτός είναι ο κανόνας της ζωής, ο δικός μου κανόνας, σε αυτόν κατέληξα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο αόρατος, ανεπαίσθητος, πανταχού παρών και  πάντα τα κοινωνικά πεδία  πληρών κοινωνικός πόλεμος γίνεται ορατός. Γίνεται ορατός γιατί οξύνεται και γενικεύεται. Ο κοινωνικός διχασμός είναι έκφανσή του, ορατό αποτέλεσμά του. Όσο και να προσπαθεί ο Κύριος να τον αποκρύψει, να τον εξαφανίσει,  δεν θα καταφέρει απολύτως τίποτα. Είναι νομοτελειακή αναγκαιότητα η κλιμάκωση της οποιασδήποτε σύγκρουσης και η κατάληξή της. Η δε διάρκεια προσδιορίζεται από τον αριθμό των συμμετεχόντων, από την διαθέσιμη ισχύ και από την βαρύτητα, την σημαντικότητα του επίδικου αντικειμένου της σύγκρουσης: σε μικροκοινωνικό επίπεδο, ένας καυγάς ανάμεσα σε ζευγάρι ερωτευμένων, παντρεμένων, ανάμεσα σε δύο φίλους, ανάμεσα σε δύο γειτόνους, σε δύο οδηγούς στον δρόμο, σε δύο συνεργάτες, σε δύο συνεταίρους, αρχίζει, κλιμακώνεται, και λήγει μέσα σε λίγα λεπτά ή ώρες ή μέρες. Η κατάληξη θα είναι ή χωρισμός ή ειλικρινέστερη και ανετότερη επικοινωνία, συμβίωση, συνεργασία. Σε μακροκοινωνικό επίπεδο όμως, η μεταξύ κοινωνικών τάξεων, στρωμάτων, κατηγοριών, ομάδων, πολιτισμικών αντιλήψεων, πρακτικών και ιδεών σύγκρουση είναι πολυσύνθετη και πολύπλοκη και ομιχλώδης ενώ η διάρκεια της όξυνσης είναι μεγάλη – χρόνια και δεκαετίες και μάλιστα πολλές.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλό σας βράδυ

ΕΝΤΕΚΑ και πέντε. Έστριψα ένα γαράκι – φύλλα, τρίμματα και πασπάλια έχουν μείνει – και λέω να γράψω. Έρχονται αύριο φίλοι, ένας από Αθήνα και τρεις από Θεσσαλονίκη. Έβγαλα από την κατάψυξη μισό κατσικάκι και μισό κόκκορα, θα τα κάνω με βότανα στη γάστρα, στο φούρνο. Σε λίγο θα αναπιάσω το προζύμι, θα το κάνω περισσότερο, αύριο στις πέντε το πρωί θα ζυμώσω. Τώρα περιμένω να κατέβει το γάλα στους 35 για να ρίξω τη τυρομαγιά, σε μια ώρα θα πήξει, θα το κόψω και θα το βάλω στις τσαντίλες να στραγγίξει. Φίλος τσομπάνης μας φέρνει μια μέρα είκοσι λίτρα αγελαδινό και κατσικίσιο γάλα, μια μέρα δώδεκα λίτρα κατσικίσιο, φτιάχνουμε εμείς το τυρί και το μοιραζόμαστε.

ΑΥΡΙΟ έχουμε γλέντι. Θα φάμε, θα πιούμε,  θα θυμηθούμε ιστορίες, η ζωή είναι ό,τι θυμάται κανείς, θα συζητήσουμε, θα διαφωνήσουμε, θα συγκρουστούμε, θα σκεφτούμε, θα γελάσουμε, θα κάνουμε πλάκα. Θα γίνουμε, θα είμαστε μαθητές, δάσκαλοι, θεράποντες  και καλλιτέχνες της σύγκρουσης, αυτής της έξοχης τέχνης του ξεκαθαρίσματος: ή θα χωρίσουμε ή η επικοινωνία μας, η συμβίωση και η συνεργασία μας, θα ανέβουν σε ένα ανώτερο επίπεδο, δηλαδή θα είμαστε πιο ειλικρινείς μεταξύ μας, δηλαδή πιο άνετοι – το λέω με τη βεβαιότητα ότι και η ειλικρίνεια και η άνεση σας ενδιαφέρει. Δεν υπήρξε, δεν υπάρχει δεν θα υπάρξει κοινωνία χωρίς διεκδίκηση, με την ανθρωπολογική σημασία του όρου, και χωρίς σύγκρουση. Αυτό στις προκυριαρχικές κοινωνίες – υπήρξαν μη κυριαρχικές κοινωνίες. Στις κυριαρχικές,  εκτός από τη μεταξύ των ανθρώπων και ομάδων σύγκρουση, υπάρχει και άλλη μία, μετεξέλιξη της ανθρωπολογικής: ο κοινωνικός πόλεμος μεταξύ του Κυρίου και των Υποτελών, ο οποίος, αν και ελάχιστες φορές εμφανίζεται στην καθαρή του μορφή, είναι καθημερινός αλλά νοθευμένος, διαστρεβλωμένος, παραμορφωμένος.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Εάν την Κυριακή, 5 Ιουλίου 2015,  οι κάλπες για το δημοψήφισμα ανοίξουν την ώρα που ανατέλλει ο ήλιος, στις 6.08, εγώ στις 6.09 θα πάω να ψηφίσω ΟΧΙ. Το ομολογώ ευθαρσώς, κατηγορηματικά και με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια. Δύο είναι τα επιχειρήματά μου αλλά θα τα διατυπώσω αύριο το πρωί, μα τη Ζωή και μα τη Σκέψη, δεν προλαβαίνω σήμερα – ξημερώνει και θελωπρέπει να πάω να ποτίσω τα καρπούζια και τα πεπόνια.