για την σύγκρουση φωτός και σκότους, λευκού και μαύρου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ λευκό και το μαύρο δεν είναι χρώματα, θα τα θεωρήσουμε όμως χρώματα. Το λευκό είναι  φως, το μαύρο είναι  απουσία φωτός. Το λευκό είναι η μέρα, το μαύρο είναι το σκοτάδι·  το λευκό είναι η ζωή, το μαύρο είναι ο θάνατος· το λευκό είναι η χαρά, το μαύρο είναι η θλίψη· το λευκό είναι η καθαριότητα, το μαύρο είναι η βρομιά· το λευκό είναι η επιείκεια, το μαύρο είναι η αυστηρότητα· το λευκό είναι η παιδικότητα, το μαύρο είναι τα γηρατειά· το λευκό είναι η τρομοκρατία, το μαύρο είναι η εξέγερση· το λευκό είναι ο Κύριος, το μαύρο ο εξεγερμένος, ο επαναστάτης· το λευκό είναι η κατάφαση, το μαύρο η άρνηση. Γιατί το λευκό και το μαύρο να παραπέμπουν σε αυτούς τους χαρακτηρισμούς, τους συνειρμούς, τις παρασημάνσεις (παραδηλώσεις);

ΟΥΤΕ το λευκό ούτε το μαύρο διαθέτουν εγγενώς τους  χαρακτηρισμούς και τις ιδιότητες που εξέθεσα. Δύο πολύ γνωστά παραδείγματα:  δεν είμαστε λευκοί, δεν ανήκουμε στη λευκή φυλή, δεν υπάρχει λευκοί –  μπορείτε να φανταστείτε πως θα ήμασταν λευκοί;  –  ούτε το κρασί που πίνουμε είναι λευκό. Γιατί όμως θεωρούμε το χρώμα του δέρματός μας λευκό και το κρασί λευκό;  Γιατί το λευκό διαθέτει ένα στοιχείο υπεροχής και είναι ταυτόσημο με την (κοινωνική) ανωτερότητα. Γιατί όμως;  Και γιατί το μαύρο να είναι ταυτόσημο  με χαρακτηρισμούς αρνητικούς;  Σήμερα, φίλες και φίλοι, θα ασχοληθούμε με την προέλευση της σύγκρουσης φωτός και σκότους, λευκού και μαύρου χρώματος. Θα προσθέσω άλλη μια αφορμή να γίνω αντιπαθητικός και δυσάρεστος, θα χαρίσω άλλη μια ώθηση για τη σκέψη –  για όσους και όσες σκέφτονται, βεβαίως.

Continue reading

θα ανθίσει σήμερα η ψυχή σου, θα ευωδιάσει;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΝΑ από τα πολλά πολλά κατάλοιπα του παρελθόντος του πολιτισμού μας είναι η αντίληψή μας για την ψυχή. Ο χαρακτηρισμός κατάλοιπα (λείψανα, απομεινάρια) καταγράφει μια αναντιστοιχία μεταξύ μιας παραδοσιακής αντίληψης και μιας νέας αντίληψης, η οποία δεν είναι διαδεδομένη, εξαπλώνεται όμως. Η εξάπλωση αυτή ενδέχεται να είναι η ορατή πλευρά μιας επαναστατικής μοριακής αλλαγής, εάν βέβαια η νέα αντίληψη, η νέα ιδέα, η νέα γνώση, η νέα πρακτική εγκαταλείπει το χώρο της μεταφυσικής και της επιθυμίας και διαυγάζει την πραγματικότητα ή θέτει ζήτημα νέων αξιών και πρακτικών, όπως συμβαίνει με την νέα αντίληψη περί ψυχής. Επειδή η αλλαγή είναι μοριακή, κινείται στο χώρο της καθημερινότητας, δεν φαίνεται να είναι επαναστατική – η αντίληψη όμως αυτή είναι ένα ακόμα από τα πολλά κατάλοιπα του παρελθόντος.

ΤΟ γιατί υπάρχουν κατάλοιπα, και μάλιστα πολλά, σε διαφορετικές αλλά διαδοχικές φάσεις ενός πολιτισμού, σε διαφορετικούς αλλά διαδοχικούς τρόπους παραγωγής, είναι ένα ζήτημα για το οποίο δεν έχουμε ασχοληθεί διεξοδικά – είναι μία από τις πολλές έρευνες που πρόκειται να γίνουν. Η επιβίωση αυτών των καταλοίπων δείχνει ότι υπάρχουν μόνιμα  χαρακτηριστικά σε όλες τις φάσεις του πολιτισμού μας, τα οποία επιχειρούμε να εντοπίσουμε και να αναδείξουμε. Μία εξήγηση που δίνουμε είναι αυτή της κοινωνικής αδράνειας:  ο τρόπος παραγωγής και ζωής αλλάζει πιο εύκολα και πιο γρήγορα από ό,τι οι ιδέες και οι αντιλήψεις.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ παρουσιάζει και το ζήτημα του τρόπου αναπαραγωγής και επιβίωσης ενός πολιτισμικού καταλοίπου. Εδώ η συμβολή της γλώσσας είναι σαφής. Όταν λέμε ότι κάποιος ξεψυχάει εννοούμε ότι πεθαίνει αλλά το ρήμα ξεψυχάω  εμβολιάζει στον εγκέφαλό μας την αντίληψη ότι η ψυχή φεύγει από το σώμα. Και προφανώς δεν μπορεί παρά να φεύγει από μια οπή (το στόμα), εφόσον το σώμα είναι η κατοικία ή η φυλακή της ψυχής . Επειδή όταν πεθαίνουμε βογκάμε (επιθανάτιος ρόγχος), και βογκάμε για να νιώσουμε καλύτερα σωματικά, να εκτονώσουμε το άγχος μας, αυτό το βογκητό, αυτή η θορυβώδης και τρομακτική και βασανιστική εκπνοή εκλαμβάνεται ως ψυχή που προσπαθεί εναγωνίως να φύγει. Εάν θέλουμε να ζήσουμε, να κρατηθούμε στη ζωή λίγα ακόμα δευτερόλεπτα, και το κάνουμε όχι λόγω φόβου αλλά λόγω απληστίας, η ψυχή δεν φεύγει – εάν παραιτηθούμε και χαλαρώσουμε, φεύγει, ξεψυχάμε. Τι γίνεται όμως με αυτούς και αυτές που πεθαίνουν χωρίς βογκητά; Τότε η ψυχή δραπετεύει ως η τελευταία ανάσα, η έσχατη πνοή, η έσχατη εκπνοή. Λέμε: εξέπνευσε! Πού πάει όμως η ψυχή; 

Continue reading

η λατρεία της ταλαιπωρίας: για την αθλιότητα του μαραθώνιου δρόμου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο μαραθωνοδρόμος είναι ένας άθλιος άνθρωπος – άθλιος, με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης, ταλαίπωρος δηλαδή. Τι είναι αυτό που ωθεί έναν άνδρα ή μια γυναίκα, ευτυχώς είναι ελάχιστοι και ελάχιστες, να υποστεί μια τέτοια απάνθρωπη ταλαιπωρία; Γιατί καθιερώθηκε το αγώνισμα του μαραθώνιου δρόμου, κάτω από ποιες συνθήκες και προϋποθέσεις; Αυτά τα ερωτήματα θα μας απασχολήσουν σήμερα, φίλες και φίλοι.

Continue reading

γιατί η κουκουβάγια ήταν το σύμβολο της σοφίας;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΙΟΤΙ, θα μας πει κάποιος, στην αρχαία Αθήνα υπήρχαν πολλές κουκουβάγιες. Η απάντηση αυτή δεν είναι ικανοποιητική, δεν είναι αυτή η απάντηση. Αφού δούμε ποια είναι, θα θέσουμε και το ερώτημα γιατί υπήρχαν πολλές κουκουβάγιες στην αρχαία Αθήνα. Αν και πολλές, οι κουκουβάγιες δεν θα φαίνονταν, μιας και η κουκουβάγια κυνηγάει τη νύχτα. Τόσα πολλά είδη πτηνών υπήρχαν στην Αθήνα και την Αττική, όπως μαθαίνουμε κυρίως από τον Αριστοφάνη (Όρνιθες), γιατί να επιλεγεί η κουκουβάγια; Τα σπουργίτια θα ήταν πολύ περισσότερα, και θα φαίνονταν, δεν έγιναν όμως σύμβολο της σοφίας!

Continue reading

η λατρεία του τρεξίματος: ο θεός Τρεχάτος και η θεά Τρεχάλα

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΙΝΑΙ πολύ σαφές γιατί η λατινικής προέλευσης αγγλική λέξη investment σημαίνει και πολιορκία και επένδυση. Αυτό το vest- είναι ανάμνηση της λέξης vestis – το χοντρό μάλλινο επανωφόρι, το σημερινό παλτό, η κάπα (πρβλ. βεστιάριο). Investio σημαίνει κοσμώ, στολίζω με την αμφίεση αλλά και περιβάλλω, περικυκλώνω. Όταν πολιορκούμε μια πόλη, την περιβάλλουμε όπως η κάπα περιβάλλει το σώμα. Η επένδυση κεφαλαίου είναι ένα είδος πολιορκίας αφού ο σκοπός μας είναι η λεία, το κέρδος. Η επένδυση κεφαλαίου είναι πολιορκία. Η δε πολιορκία ήταν για χιλιάδες χρόνια η πιο αποδοτική επένδυση κεφαλαίου.

Η πρακτική αυτή έχει αφήσει τα αποτυπώματά της στην αρχαία ελληνική γλώσσα, της ελληνιστικής εποχής συγκεκριμένα. Τα αποτυπώματα αυτά επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Λέμε έσοδα, έξοδα και εισόδημα – τι σχέση έχει η οδός  με την οικονομία; Είχε, και έχει (λόγω της κυκλοφορίας του εμπορεύματος και του χρήματος): το κόστος, οι δαπάνες μιας πολιορκίας είναι μεγαλύτερες εάν η πόλη που πρόκειται να πολιορκηθεί είναι μακριά, οπότε και τα κέρδη θα είναι λιγότερα, μιας και οι μετακινήσεις ήταν βραδείες και χρονοβόρες. Οι δαπάνες και τα κέρδη ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με την οδό.

ΜΟΛΙΣ οι νικητές πολιορκητές πηδούσαν τα τείχη της πόλης έτρεχαν να προλάβουν να αρπάξουν την πολύτιμη λεία. Ο πιο γρήγορος έπαιρνε τα πιο πολύτιμα – χρήμα, πολύτιμα σκεύη και άλλα αντικείμενα – ενώ οι αιχμάλωτοι ήταν συλλογική λεία που πωλούνταν στους εμπόρους, τους δουλεμπόρους που ακολουθούσαν ένα στράτευμα, για να πουλήσουν στους στρατιώτες και να αγοράσουν από αυτούς. Δεν υπήρξε πολεμική επιχείρηση στην οποία δεν συμμετείχαν έμποροι – ήταν αδιανόητο.

Continue reading

ταλαιπωρία και τρυφηλότης

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΟΛΥ θα ήθελα να διαβάσω το σύντομο βιβλίο ενός Άγγλου συγγραφέα, του 19ου αιώνα, του Καρλ Κίνγκσλεϊ αλλά μάλλον δεν θα μπορέσω. Όσο κι αν έψαξα στο διαδίκτυο, δεν ξέρω να ψάχνω, δεν κατάφερα τίποτα – η βοήθεια και οι υποδείξεις καλοδεχούμενες. Το μόνο που γνωρίζω γι΄ αυτό το βιβλίο είναι ο τίτλος και η κατάληξη της φανταστικής ιστορίας του: Η ιστορία του μεγάλου και ένδοξου έθνους των Ετσιθελητών που έφυγαν από τη χώρα της Σκληρής Εργασίας γιατί ήθελαν όλη τη μέρα να παίζουν άρπα. Να η κατάληξη των Ετσιθελητών: μετά από λίγα χρόνια από την καλοπέραση έγιναν γορίλες! Συμπληρώνω εγώ: παράτησαν την άρπα κι άρχισαν να χτυπάνε τα δασύτριχα στήθη τους ουρλιάζοντας ααααα!

Continue reading

ψηλά: ο μεταφορικός λόγος της Κυριαρχίας

φίλες και φίλοι, καλό σας βράδυ

‘ΘΕΛΟΥΜΕ να σηκώσουμε την Ελλάδα ψηλά’, δήλωσε το τσογλάνι ο Τσίπρας στην Καλαμάτα – δεν ξέρω αν ακουγόταν από τη φωνή του Μπιθικώτση και το επαναστατικό εμβατήριο, λίγο ακόμα να σηκωθούμε, λίγο ψηλότερα. Είναι σαφές ότι δεν κυριολεκτεί – πώς να σηκωθεί γαμώτο μου η Ελλάδα ψηλά; Είναι σαφές ότι ο λόγος του είναι μεταφορικός. Γιατί να σηκώσουμε την Ελλάδα ψηλά; Τί βρίσκεται εκεί ψηλά; Και γιατί να βρίσκεται εκεί ψηλά; ΕΚΕΙ  ψηλά βρίσκεται η ευτυχία, η επιτυχία, η υγεία, η εξυπνάδα, η ζωή, η συνείδηση, η ποιότητα, η δύναμη και η Ισχύς, η επιβολή του ελέγχου, το πολύ και το περισσότερο, η υψηλή κοινωνική θέση, το καλό, η αρετή, η λογική – εκεί πάνω θα μας πάει ο απατεώνας βουτυρομπεμπές. Μας τα υπόσχεται όλα αυτά χωρίς να μας τα υπόσχεται, με υπαινικτικό τρόπο – να μια επικοινωνιακή λειτουργία της μεταφοράς, να γιατί ο πολιτικός λόγος είναι γεμάτος με μεταφορές. Θα εξετάσουμε συνοπτικά όλα αυτά που βρίσκονται εκεί ψηλά και μετά θα δούμε  πως βρέθηκαν εκεί.

Continue reading

πονοκέφαλε, εξαφανίσου – το αδιέξοδο της δυτικής ιατρικής Κυριαρχίας (1)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

πονοκέφαλε, εξαφανίσου –  ακούμε τη διαταγή σε τηλεοπτική διαφήμιση του παυσίπονου Panadol Advance. Η διαταγή αυτή παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον: φέρνει στο προσκήνιο το αδιέξοδο της δυτικής ιατρικής, της ιατρικής του Κυρίου, της δυτικής ιατρικής Κυριαρχίας. Διότι, φίλες και φίλοι, όπως θα δούμε, η δυτική ιατρική είναι η ιατρική του Κυρίου, τουτέστιν, ιατρική από τον Κύριο για τον Κύριο. Δεν είναι ιατρική από τον Κύριο για τους Υποτελείς, ούτε ιατρική των Υποτελών για τους Υποτελείς ή (και) για τον Κύριο. Υπάρχει ιατρική των Υποτελών;  Ασφαλώς και υπάρχει –  υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει, όσο καταχωνιασμένη κι αν είναι. Την ιατρική αυτή την αποκαλώ κομμουνιστική ιατρική κι όταν θα έρθει η ώρα, σε κάνα δυο μέρες, θα εκθέσω τις σκέψεις μου.

Εάν είναι ιατρική από τον Κύριο για τον Κύριο, τότε εμείς οι Υποτελείς δεν μπορεί παρά να είμαστε θύματά της, θύματά Του. Θα δείξω όμως ότι το πρώτο θύμα είναι ο ίδιος ο Κύριος. Σήμερα, θα ασχοληθώ με τη διαταγή της διαφήμισης· αύριο, θα δούμε.

Υπάρχει ο πονοκέφαλος, φίλες και φίλοι;  Το κεφάλι μας πονάει;  Όχι, κατά κανένα τρόπο, δεν μας πονάει το κεφάλι, δεν έχουμε ημικρανίες. Τι μας πονάει λοιπόν όταν λέμε έχω πονοκέφαλο; Πώς είναι δυνατόν να έχει κάποιος πονοκέφαλο;

Continue reading