There are 15 posts filed in Ιλιάδα και Φύση (this is page 2 of 2).
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Τη λέξη κινητήρας την γνωρίζετε. Προέρχεται από την αρχαία ελληνική κινητήρ, ο. Σήμερα, ο κινητήρας είναι μια μηχανή ( προέρχεται από τη λέξη μάχη) που παράγει ταχύτητα, είναι ένας παραγωγός ταχύτητας, δηλαδη επίθεσης. Εάν είναι έτσι, τότε το τόξο που παράγει ταχύτητα είναι μια μηχανή, ένας κινητήρας. Οι αρχαίοι Έλληνες όμως δεν αποκαλούσαν το τόξο μηχανή ούτε κινητήρα. Όταν μεταχειρίζονταν τη λέξη κινητήρας εννοούσαν κάποιον θεό.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.
Αντικείμενο του σημερινού σημειώματος θα είναι μια πρώτη προσέγγιση της έννοιας της ουσίας, μια πρώτη απόπειρα κατανόησης της προέλευσής της. Η φιλοσοφική έννοια της ουσίας είναι απο τις πιο βασικές του δυτικού φιλοσοφικού ιδιώματος, ασαφούς και αόριστου από τη γέννησή του. Η ασάφεια και η αοριστία αυτή μας παροτρύνει να θέσουμε το ερώτημα: ποια συγκεκριμένη σημασία λανθάνει στην έννοια της ουσίας;
Για να δώσουμε μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει γι άλλη μια φορά να στρέψουμε το βλέμμα μας στην Ιλιάδα. Τη λέξη ‘ουσία’ δεν θα τη διαβάσουμε εκεί – η αρχαιότερη μαρτυρία της ανάγεται στον Ηρόδοτο (Ι, 192). Ετυμολογικά, η ουσία προέρχεται από τη μετοχή ουσα (θηλ. γένους) του ρήματος ειμί, με την υπαρκτική (και όχι τη συνδετική) σημασία. Κατά συνέπεια, ουσία είναι αυτό που υπάρχει. Τι υπάρχει; Τι αξίζει τον κόπο να υπάρχει; Τι θέλουμε, τι θα θέλαμε να υπάρχει;
Στον Ηρόδοτοτο, η λέξη σημαίνει την ατομική ιδιοκτησία, αυτό που υπάρχει αποκελιστικά σε κάποιον, αυτό που κατέχει κάποιος και είναι μόνο δικό του, σημαίνει δηλαδή την περιουσία, τον πλούτο. Τη λέξη αυτή, που με αυτή τη σημασία τη διαβάζουμε και στον Αριστοφάνη, στον Ευριπίδη, στον Λυσία, τον Ανδοκίδη και σε άλλους, πήρε ο Πλάτων και την έκανε μια φιλοσοφική έννοια.
φίλες και φίλοι, καλησπέρα σας.
Οι Τουαρέγκ της Σαχάρας λένε ότι ο φιλοξενούμενος είναι πρίγκηπας, φυλακισμένος και ποιητής. Είναι πρίγκηπας γιατί δεν θα του λείψει τίποτα. Είναι φυλακισμένος γιατί οφείλει να δεχτεί και να εφαρμόσει τους κανόνες του χώρου και των ανθρώπων που ζουν εκεί. Τέλος, είναι ποιητής γιατί όταν θα φύγει, θα υμνήσει τη φιλοξενία.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.
Κάθε νέο λεξικό της ελληνικής γλώσσας που εκδίδεται κατά καιρούς καταγράφει ολοένα και περισσότερες λέξεις με πρώτο συνθετικό το επίρρημα τήλε, που σημαίνει ‘μακριά’. Τις τελευταίες δυο δεκαετίες πλάστηκαν τόσες πολλές λέξεις με το τήλε πρώτο συνθετικό όσες δεν πλάστηκαν τις προηγούμενες τρεις χιλιετίες. Η παρατήρηση αυτή δεν ισχύει μόνο για την ελληνική γλώσσα αλλά για όλες τις γλώσσες των καπιταλιστικών κοινωνιών, ειδικά των ‘ανεπτυγμένων’, δηλαδή των κοινωνιών της πλήρους εμπορευματοποίησης, που έχουν δανειστεί και μεταχειρίζονται το επίρρημα τήλε. Πως να εξηγήσουμε αυτό το φαινόμενο;
Η απάντηση είναι εύκολη. Η (δυτική) τεχνοεπιστήμη έχει καταφέρει να πράττουμε και να δρούμε από μακριά, άρα και μακριά ο ένας από τον άλλον. Αυτή η επιτυχία είναι ένα από τα ιδιαίτερα και σημαντικότερα χαρακτηριστικά του δυτικού πολιτισμού, δηλαδή της δυτικής Κυριαρχίας. Η επιτυχία αυτή είναι η εκπλήρωση της επιθυμίας του ήρωα της Ιλιάδας (και της Οδύσσειας) να ζει και να δρα από μακριά. Η επιθυμία έχει καταγραφεί στην Ιλιάδα – θα ασχοληθούμε στο μέλλον με αυτό το θέμα – με τρεις τρόπους: με την φαντασιακή εκπλήρωση της επιθυμίας (θεός), με την λατρεία της απόστασης στη φύση (λατρεία του ήλιου και των αστεριών) και με τον σχηματισμό λέξεων. Σήμερα, θα ασχοληθούμε με την αρχαιότερη επιθυμία απόστασης: την επιθυμία του ήρωα να φονεύει από μακριά όπως αυτή καταγράφεται σε λέξεις των κρατικών αρχείων των μυκηναϊκών διοικητικών κέντρων και της Ιλιάδας.
Φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.