φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.
Το ψωμί που τρώμε είναι ακριβό και κακίστης ποιότητας. Μπορούμε να παραγάγουμε ψωμί φτηνό και καλής ποιότητας; Είδαμε χτές ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό και αναγκαίο. Για να είναι όμως καλό και καλής ποιότητας , θα πρέπει να μην είναι εμπόρευμα. Και όχι μόνο το ψωμί. Πως είναι δυνατόν όμως ο κοινωνικός πλούτος να μην είναι ένας τεράστιος σωρός εμπορευμάτων αλλά μόνο ένα σύνολο αξιών χρήσης; Είναι δυνατόν κάτι τέτοιο και πως;
Κάθε εμπόρευμα εμφανίζεται να έχει μια αξία χρήσης και μια ανταλλακτική αξία. Κανένα εμπόρευμα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί εάν δεν ανταλλαχτεί με χρήμα. Έτσι, το εμπόρευμα είναι ένας τόπος συνάντησης, συμπλοκής, του κομμουνισμού (αξία χρήσης) και της Κυριαρχίας (ανταλλακτική αξία). Όταν αγοράζουμε και τρώμε ψωμί, δεν αγοράζουμε, δεν καταναλώνουμε μόνο ένα διατροφικό προϊόν αλλά καταναλώνουμε και κοινωνικές σχέσεις: τον κομμουνισμό, την Κυριαρχία και τη μεταξύ τους σχέση και συνύπαρξη. Το εμπόρευμα καταγράφει ένα συσχετισμό ισχύος μεταξύ κομμουνισμού και Κυριαρχίας, με την ανταλλακτική αξία, το χρήμα, την Κυριαρχία να είναι η ισχυρή πλευρά αυτής της σχέσης. Η ανταλλακτική αξία δεν είναι μια ιδιότητα μόνο του εμπορεύματος αλλά και ένα μέσο αρπαγής και καταστροφής: κάθε φορά που αγοράζουμε και καταναλώνουμε ένα εμπόρευμα, πέφτουμε θύμα κλοπής και καταστρέφουμε/καταστρεφόμαστε.
Να το δίλημμα της εποχής μας: ή θα σταματήσουμε να παραγάγουμε εμπορεύματα ή θα καταστρέψουμε τη φύση και τη κοινωνία, θα αυτοκαταστραφούμε. Ας είναι καλά η Αριστερά που μας το υπενθυμίζει συνεχώς αυτό και μας υποδεικνύει τρόπους υλοποίησης του.
Υπάρχουν τρεις τρόποι να παραγάγουμε ψωμί. Ο ένας είναι ο καπιταλιστικός, το ψωμί- εμπόρευμα. Ο δεύτερος είναι η αυτοπαραγωγή: να το παραγάγουμε μόνοι μας. Η φράση αυτή (να το παραγάγουμε μόνοι μας, αυτοπαραγωγή, do it yourself) ) είναι αντίφαση εν τοις όροις: πως είναι δυνατόν να παραγάγεις κάτι μόνος σου, μόνη σου, όταν η παραγωγή του οποιουδήποτε εμπορεύματος προϋποθέτει όλον τον άλλον κοινωνικό πλούτο; Ωραία, θα παραγάγεις μόνος σου το ψωμί: Τι άλλο μπορείς να παραγάγεις μόνος σου; Και τη κουζίνα που το ψήνεις; Και τη μηχανή που το αλέθεις; Και το σιτάρι; Και την θεριζοαλωνιστική μηχανή; Αστειότητες. Παράγουμε μόνοι μας ψωμί, γιατί απλά έρχεται πιο φτηνά και είναι πολύ πιο καλής ποιότητας από το ψωμί-εμπόρευμα, είναι ένα αναγκαίο κακό: ζυμώνεις τακτικά και καταναλώνεις πολύ ηλεκτρικό ρεύμα.
Ποιος είναι ο τρίτος τρόπος; Μπορούμε να παραγάγουμε (συλλογικά) ψωμί χωρίς να είναι εμπόρευμα; Ασφαλώς και μπορούμε. Μπορούμε να παραγάγουμε συλλογικά τον κοινωνικό πλούτο χωρίς αυτός ο πλούτος να είναι ένας σωρός εμπορευμάτων.
Εάν σας ρωτούσανε, θα θέλατε να εργαζόσασταν πέντε, δέκα μέρες στο φούρνο της γειτονιάς σας χωρίς αμοιβή και τον άλλο χρόνο να είχατε το δικαίωμα να παίρνατε το ψωμί που χρειάζεστε, θα δεχόσασταν; Εγώ θα δεχόμουνα. Αυτός είναι ο κομμουνισμός, αυτός είναι ο κοινωνικός πλούτος ως σύνολο αξιών χρήσης. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε να παραγάγουμε όλον τον κοινωνικό πλούτο που χρειαζόμαστε: εργαζόμενοι δυο μήνες το χρόνο, συμμετέχοντας όλοι και όλες στην παραγωγή όλου του βασικού κοινωνικού πλούτου: λίγες μέρες στην παραγωγή της τροφής, λίγες μέρες στη παραγωγή της κατοικίας, λίγες μέρες στην παραγωγή του ρουχισμού, τκοκ. Δυο μήνες το χρόνο και τους υπόλοιπους δέκα, θα είμασταν ελεύθεροι και ελεύθερες να κάνουμε ό,τι θέλουμε.
Ο τρόπος αυτός παραγωγής, ο κομμουνιστικός, μπορεί να εφαρμοστεί μόνο εάν οι παραγωγοί του κοινωνικού πλούτου ελέγχουν (και παράγουν) οι ίδιοι όλους τους συντελεστές της παραγωγής: τις πρώτες ύλες , την ενέργεια, τους χώρους, τα εργαλεία, το παραγόμενο προϊόν. Πως θα γίνει αυτό; Σταδιακά ή αιφνίδια; Και το μπορούμε να κάνουμε μέχρι να εφαρμοστεί αυτός ο τρόπος παραγωγής;
Να ιδρύσουμε συνεταιριστικούς φούρνους. Θα παραγάγουμε βέβαια εμπορεύματα και οφείλουμε να έχουμε πλήρη επίγνωση αυτής της κατάστασης. Αλλά, η συλλογικότητα και ο τρόπος της παραγωγής είναι δυνατόν να ανατρέψει τον συσχετισμό της ισχύος υπέρ της αξίας χρήσης. Μια ομάδα ανδρών και γυναικών λειτουργεί ένα φούρνο, ο καθένας και η καθεμιά εργάζεται τρεις τέσσερις ώρες τη μέρα, και παράγουν ψωμί φτηνό και πολύ καλής ποιότητας: το σιτάρι αλέθεται επί τόπου κι αυτό σημαίνει καταρχάς ότι το ψωμί θα είναι φτηνό και καλό. Εάν το ψωμί που τρώμε σήμερα κοστίζει 2,70 € το κιλό και είναι λίαν επιεικώς απαράδεκτο, σήμερα, υπό καπιταλιστικές συνθήκες, μπορούμε να παραγάγουμε ψωμί πολύ καλής ποιότητας και η τιμή του να μη ξεπερνάει το 1 € το κιλό, 30-35 λεπτά τη φραντζόλα.
Σήμερα, οι φούρνοι είναι ιδιόκτητοι χώροι παραγωγής μιας βασικής τροφής. Από τη στιγμή που το ψωμί παράγεται για τους άλλους, από τη στιγμή που για να παραχθεί εμπλέκεται η παγκόσμια παραγωγή όλου του κοινωνικού τρόπου (όλες οι προϋποθέσεις παραγωγής του ψωμιού είναι προϊόντα συλλογικής εργασίας), οι φούρνοι είναι κομμουνιστικοί χώροι.
Καλό ψωμί και φτηνό θα φάμε μόνο όταν οι φούρνοι γίνουν πλήρως κομμουνιστικοί χώροι, δηλαδή μόνο όταν γίνουν κοινόκτητοι και κοινόχρηστοι. Οι συνεταιριστικοί φούρνοι, η μόνιμη ελευθεριακή συλλογικότητα, είναι μια μορφή μετάβασης από τους ιδιόκτητους κομμουνιστικούς (καπιταλιστικούς) στους κοινόκτητους κομμουνιοστικούς φούρνους, είναι μια μορφή μετάβασης από τη μισθωτή εργασία στην ελεύθερη εναλλασσόμενη συλλογικότητα.
ΛΑΘΟΣ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ: … ή θα σταματήσουμε να παραγάγουμε εμπορεύματα ή θα καταστρέψουμε τη φύση και τη κοινωνία …
ΣΩΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: … ή θα σταματήσουμε να παράγουμε (= να φτιάχνουμε συνεχώς) εμπορεύματα ή θα καταστρέψουμε τη φύση και τη κοινωνία …
ΣΧΟΛΙΟ: Δεν “στέκει” η διατύπωση: … ή θα σταματήσουμε να φτιάξουμε (= παραγάγουμε) εμπορεύματα …
AΜΦΙΣΗΜΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ: Θα παραγάγουμε βέβαια εμπορεύματα και οφείλουμε να έχουμε πλήρη επίγνωση αυτής της κατάστασης.
ΣΧΟΛΙΟ: Εδώ ταιριάζουν και τα δύο. “Θα παραγάγουμε (= θα φτιάξουμε) βέβαια εμπορεύματα …” και “Θα παράγουμε (= θα φτιάχνουμε) βέβαια εμπορεύματα …”. Πιστεύω πως το δεύτερο (Θα παράγουμε …) είναι αυτό που θέλει να πει ο/η συγγραφέας.
“ΚΑΚΙΑ” ΦΙΛΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΛΟΠΡΟΑΙΡΕΤΑ ΔΙΑΤΥΠΩΜΕΝΗ: Tο κατ’ ουσίαν περιεχόμενο του άρθρου με βρίσκει απολύτως σύμφωνο. Αλλά εώς ότου ιδρύσουμε κοινοτικούς φούρνους, ας σώσουμε τουλάχιστον τη γλώσσα μας. Γίνεται με ελάχιστο ενδιαφέρον και αγάπη προς αυτήν, και, κυρίως, ανέξοδα, χωρίς μνημόνια, τρόικες, μετα(απο-)ρρυθμίσεις, ΔΝΤ και συμβουλές από τη Μέρκελ!
Σωτήρη, σε ευχαριστώ για την υπόδειξη των αβλεψιών. Το καταλαβαίνω, είναι ενοχλητικό να διαβάζεις κάτι που δεν είναι σωστά γραμμένο, μιας και η γλώσσα έχει κανόνες και όρια και δεν μπορούμε, δεν επιτρέπεται να κάνουμε ό,τι θέλουμε. Αύριο το πρωί, με αφορμή τις υποδείξεις σου, θα καταπιαστώ διεξοδικά με το ζήτημα των αβλεψιών και των λαθών.
Αθανάσιος Δρατζίδης
Φίλε Αθανάσιε, με συγχωρείς για την “απρέπεια” να κάνω διόρθωση σε κάποιον άνθρωπο που δε γνωρίζω προσωπικά. Ας αποδοθεί αυτή η τόλμη μου αφ’ ενός στον “έρωτα” που έχω για την Ελληνική Γλώσσα, αφ’ ετέρου στην εικόνα που “εκπέμπει” ο προβληματισμός σου, αντιληπτή από το γραπτό σου ως προς το ύφος και το “ήθος”, εικόνα ανθρώπου “ανοιχτόμυαλου”, που δεν θα παρεξηγούσε μια τέτοια παρέμβαση.
Επί της ουσίας έχω να σημειώσω τα εξής: Το ρήμα παράγω «ταλαιπωρείται» συστηματικά από «κακούς» χρήστες της Ελληνικής. Προς βοήθειαν της προσωπικής προσπάθειας που προαναγγέλεις θα παραθέσω τους σωστούς τύπους του ρήματος «παράγω». Ας λάβεις υπ’ όψιν ότι κάθε ρήμα στα Νέα Ελληνικά έχει δύο θέματα, του ενεστώτα για τους χρόνους που έχουν διάρκεια και του αορίστου για τους στιγμιαίους και συντελικούς χρόνους. Για το ρήμα -αγω αυτά τα θέματα είναι -αγ- και -αγαγ-. Αν τους βάλουμε αύξηση, είναι -ηγ- και -ηγαγ-.
Έχουμε λοιπόν και λέμε:
ΟΡΙΣΤ. ΕΝΕΣΤ.: παράγω, ΥΠΟΤ. ΕΝΕΣΤ.: να παράγω, ΠΡΟΣΤ. ΕΝΕΣΤ.: να παράγεις, ΜΤΧ. ΕΝΕΣΤ.: παράγοντας.
ΟΡΙΣΤ. ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΥ: παρήγα.
ΟΡΙΣΤ. ΜΕΛΛ. ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ: θα παράγω.
ΟΡΙΣΤ. ΜΕΛΛ. ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΥ: θα παραγάγω.
ΟΡΙΣΤ. ΑΟΡ.: παρήγαγα, ΥΠΟΤ. ΑΟΡ.: να παραγάγω, ΠΡΟΣΤ. ΑΟΡ.: να παραγάγεις.
ΟΡΙΣΤ. ΠΑΡΑΚΕΙΜ.: έχω παραγάγει, ΥΠΟΤ. ΠΑΡΑΚΕΙΜ.: να έχω παραγάγει.
ΟΡΙΣΤ. ΥΠΕΡΣ.: είχα παραγάγει, ΥΠΟΤ. ΥΠΕΡΣ.: να είχα παραγάγει.
ΟΡΙΣΤ. ΜΕΛ. ΤΕΤΕΛΕΣΜΕΝΟΥ: θα έχω παραγάγει.
Το «παράξει», που πολλοί χρησιμοποιούν στη θέση του σωστού “παραγάγει”, είναι «νεοβαρβαρισμός» και όσοι αγαπάμε τη «ρημάδα» τη γλώσσα μας δεν πρέπει να το χρησιμοποιούμε. Επίσης λάθος είναι το “έχω παράγει”, γιατί εδώ ο απρόσεκτος χρήστης της γλώσσας χρησιμοποιεί το θέμα του ενεστώτα σε χρόνο συντελικό. Στα αυτιά μου αυτό το “έχει παράγει” ακούεται τόσο κακόηχα, όπως θα ακουόταν το “έχει φτιάχνει”. Ακόμη πολλές φορές απρόσεκτοι χρήστες χρησιμοποιούν το θέμα του αορίστου, ενώ θέλουν να δηλώσουν διάρκεια στο παρελθόν και θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν το θέμα του ενεστώτα. Για παράδειγμα διαβάζω σε βιβλίο του καθηγητή Οικονομικών κ. Γεωργίου Κώττη ” … η τάδε επιχείρηση παρήγαγε (= έφτιαξε) για πολλά χρόνια ποιοτικά προϊόντα …”. Λογικά θα ήθελε να γράψει ” … η τάδε επιχείρηση παρήγε (= έφτιαχνε) για πολλά χρόνια ποιοτικά προϊόντα …”.Φυσικά δεν είναι ο μόνοι «βαρβαρισμοί». Ιδιαιτέρως με αυτό το ρήμα λέει ό κάθενας ό,τι του έρθει πρόχειρο.
Δημοσιογράφοι, βουλευτές, υπουργοί και πρωθυπουργοί, καθηγητές πανεπιστημίου, “πνευματικοί” άνθρωποι κακοποιούν καθημερινά εκτός από τη λογική και την αλήθεια και τη γλώσσα μας. Εγώ είμαι επαγγελματίας φιλόλογος και το κατά δύναμιν αντιστέκομαι. Δυστυχώς αισθάνομαι αρκετή μοναξιά.
Στον ιστότοπο της ΣΧΟΛΗΣ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ μπήκα τυχαία, ψάχνοντας για τη διαφορά ανταλλακτικής αξίας και αξίας χρήσης. Είναι πολύ καλός και τον κράτησα στα αγαπημένα μου.
Πάντα μου άρεσε η πολιτική οικονομία και γνώριζα αρκετά γύρω από τα οικονομικά. Μετά την κρίση της Lehman Brothers “μου άνοιξε η όρεξη” και ασχολούμαι πλέον με επαγγελματικό ερασιτεχνισμό. Μελετώ, παρακολουθώ, ψάχνω στοιχεία και γράφω.
Δείγμα της δουλειάς μπορείς να δεις στο site μου. Προσωρινά είναι “φτωχό”, αλλά συντόμως θα ανεβάσω και άλλα που έχω έτοιμα. Θα το εμπλουτίσω και με σημειώματα για τη γλώσσα και άλλα υλικά.
Πάντως μπορώ να σου στέλνω ό,τι βοήθεια θέλεις για τη γλώσσα, αν μου στείλεις τη διεύθυνσή σου.
Τα υλικά μου μπορείς να τα στέλνεις σε τρίτους και τρίτες που τυχόν ενδιαφέρονται.
Χάρηκα για τη ηλεκτρονική γνωριμία.
Αχ αυτεί οι τηπωλατρύα μας έχη καταστρέψοι
Φίλε Φίλιππε, γεια χαρά.
Δεν πρόκειται για “τηπωλατρύα” αλλά για “ουσιαστική” ουσία. Και θα στο αποδείξω με τρία παραδείγματα αντί για θεωρίες, που προφανώς βαριέσαι.
Παράδειγμα Α’ από την καθημερινή ζωή:
Πλησίαζα με το αυτοκίνητό μου στον ιδιωτικό χώρο στάθμευσης ζαχαροπλαστείου με πρόθεση να παρκάρω διαγωνίως, όπως συνηθίζεται στο συγκεκριμένο χώρο, από τους τακτικούς τουλάχιστον πελάτες, εις τρόπον ώστε να χωράνε περισσότερα αυτοκίνητα και διευκολύνονται περισσότεροι πελάτες. Την ώρα αυτή δεν υπήρχε στο χώρο άλλο ιδιωτικό αυτοκίνητο. Την ίδια ώρα προσπαθούσε να ξεπαρκάρει και ένα φορτηγό προμηθευτή του καταστήματος, που ήδη ήταν σταθμευμένο παράλληλα με και κοντά στον τον τοίχο του καταστήματος. Πλησίαζει το αυτοκίνητό μου ο βοηθός του οδηγού και μου ζητάει να τους διευκολύνω επί λέξει: “Κύριε, να παρκάρετε διαγώνια, σας παρακαλούμε …” “Κάθετα” ήθελε να πει και να πάω όσο το δυνατόν στην άκρη του πάρκιν, γιατί έτσι θα άφηνα χώρο για το φορτηγό, για να κάνει άνετα όπισθεν και να ξεπαρκάρει. Σύμφωνα με την παράκληση του παρκάρω διαγώνια, αν και, επειδή ήξερα το χώρο και είχα καταλάβει τι επεδίωκε, πίστευα πως το κάθετο παρκάρισμά μου τον εξυπηρετούσε. Παρέμεινα στο χώρο βέβαια για λίγο αμφισβητώντας έμπρακτα την ορθότητα της επιλογής του. Όντως με είδε και πριν αρχίσει να κάνει όπισθεν σε πιο έντονο ύφος παρατήρησε: “Διαγώνια δεν είπαμε, κύριε …” “Διαγώνια” είμαι, φίλε μου” του απάντησα “αλλά κάθετα ήθελες να πεις.” “Εεε … τι … “κάθετα” “διαγώνια” το ίδιο είναι. Άντε, να κάνουμε τη δουλειά μας.”
Φίλιππε, εσή που σαι αινωχλή αυτεί τοι τηπωλατρύα, θα μου πλήρωνες τη ζημιά, αν επιμέναμε οι δύο χρήστες της γλώσσας ο καθένας στη δική του σημασιολογική εκδοχή των δύο επιρρημάτων.
Παράδειγμα Β’ από το κείμενο του φίλου μας του Θανάση:
Αν έχω διαπιστώσει πως ο Θανάσης (που δεν ισχύει) δεν τηρεί τη διαφορά μεταξύ του εξακολουθητικού (συνεχείας) τρόπου (ενεστωτικό θέμα παρ-αγ- και παρ-ηγ-) και του συνοπτικού (στιγμιαίου) τρόπου (θέμα αορίστου παρ-αγαγ- και παρ-ηγαγ-) στην περίπτωση της AΜΦΙΣΗΜΗΣ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ, που σε προηγούμενο σχόλιό μου διαπίστωσα (Θα παραγάγουμε βέβαια εμπορεύματα και οφείλουμε να έχουμε πλήρη επίγνωση αυτής της κατάστασης.), θα έμενα με την απορία για το τι θέλει να πει ο “ποιητής”, αφού εδώ ταιριάζουν και τα δύο. «Θα παραγάγουμε (= θα φτιάξουμε) βέβαια εμπορεύματα …» και «Θα παράγουμε (= θα φτιάχνουμε) βέβαια εμπορεύματα …». Η διαφορά του στιγμιαίου και του διαρκούς δεν είναι τυπική. Προκύπτει διαφορετικό νόημα, που αποτυπώνει την πολιτική θέση του Θανάση. Στην πρώτη περίπτωση (Θα παραγάγουμε [= θα φτιάξουμε] βέβαια εμπορεύματα και οφείλουμε να έχουμε πλήρη επίγνωση αυτής της κατάστασης.) το στιγμιαίο δείχνει (ίσως) και την πίστη του ότι ο κίνδυνος διολίσθησης σε εμπορευματική παραγωγή είναι προσωρινός και κατά το μάλλον μαχητός.
Στην δεύτερη περίπτωση (Θα παράγουμε [= θα φτιάχνουμε] βέβαια εμπορεύματα και οφείλουμε να έχουμε πλήρη επίγνωση αυτής της κατάστασης.) το διαρκές δείχνει (ίσως) και την ανησυχία του ότι ο κίνδυνος διολίσθησης σε εμπορευματική παραγωγή είναι υπαρκτός και πρέπει έχουμε το νου μας. Ο ίδιος στη συνέχεια με βοηθάει να καταλάβω τι είχε ως πρόθεση να πει.
“Αλλά, η συλλογικότητα και ο τρόπος της παραγωγής είναι δυνατόν να ανατρέψει τον συσχετισμό της ισχύος υπέρ της αξίας χρήσης.”
Γιατί όμως να με ταλαιπωρεί, αφού απλά και όμορφα μπορεί να μιλάει και να γράφει τα ίδια ελληνικά με μένα και να συνεννοούμαστε μια χαρά.
Παράδειγμα Γ’ από δημοσιογραφικό ρεπορτάζ:
“Με την προσφάτως εγκαινιασθείσα παράκαμψη της Τρίπολης η διαδρομή Κορίνθου – Καλαμάτας επιταχύνθηκε κατά ένα τέταρτο της ώρας” .
Επειδή η καταγωγή των γονιών μου είναι από τη Μεσσηνιακή Μάνη και διατηρώ ακόμη εκεί ελαιόδενδρα, πηγαινοέρχομαι στην Καλαμάτα αρκετές φορές το χρόνο. Κατάλαβα λοιπόν, αφού γνώριζα που και τι είδους δημόσια έργα γίνονται, τι συνέβη.
Εσύ, φίλε Φίλιππε, κατάλαβες;
Από αυτά και από χιλιάδες άλλα παραδείγματα προκύπτει πως η γλώσσα δεν είναι ατομική υπόθεση. Η σωστή χρήση της δεν είναι επίδειξη εξεζητημένης τυπολατρείας, αλλά σεβασμός προς τον αποδέκτη του γλωσσικού μηνύματος, αλλά και της ίδιας της γλώσσας ως κοινής πολιτισμικής κληρονομιάς και όχι ως απλού κώδικα επικοινωνίας.
Αυτά τα ολίγα έχω να πω.
ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΛΑΘΟΥΣ ΣΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ:
Αντί “Α'”, “Β'” και “Γ'” να γραφεί το σωστό
“Α΄”, “Β΄” και “Γ΄”.
This makes everything so coplmteely painless.