Please, please, sir, I will do anything, sir
Donald Trump (President)
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΘΑ παρατηρήσατε κι εσείς την ηδονή στο βλέμμα και στο πρόσωπο του Τραμπ καθώς έλεγε ότι τώρα θα έρθουν όοοολες οι χώρες του κόσμου, θα μου φιλήσουν τον κώλο και θα με παρακαλέσουν – please, please, sir, I will do anything, sir. Η μεγάλη ηδονή που νιώθει ο Κύριος όταν τον ικετεύουν προϋποθέτει μια άλλη: την ηδονή της κάμψης της βούλησης, της αντίστασης, της επιθυμίας του υποτελούς. Χύνει!!! Το γεγονός ότι όχι μόνο δεν την κρύβει, την ηδονή να ακούει τον ικέτη να εκλιπαρεί για έλεος, αλλά την επιδεικνύει και ρητά αλλά και υπόρρητα, με τη γλώσσα του σώματος, μας παρακινεί να διατυπώσουμε την γνώμη ότι ο president φρονεί, πιστεύει ότι είναι αφενός ο πιο ισχυρός άνδρας πάνω στον πλανήτη, επίγειος Θεός δηλαδή, και αφετέρου απολύτως ισχυρός. Δεν θα αμφισβητήσουμε αυτή τη πίστη, ναι, είναι ο πιο ισχυρός άνδρας πάνω στη Γη. Μπορεί και να μην είναι, αλλά δεν πειράζει, δεν είναι κάτι σημαντικό. Αλλά να νομίζει ότι είναι απολύτως ισχυρώς, αυτό είναι ύβρις διότι δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτη ισχύς. Τι είναι όμως η απόλυτη ισχύς, γιατί δεν υπάρχει, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί είναι ύβρις, γιατί ακολουθεί η τιμωρία, η κατακρήμνιση, η ήττα, ο θάνατος, η νέμεσις;
ΓΙΑ να απαντήσουμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα, θα πρέπει να στραφούμε προς τη μελέτη της κυριαρχικής σχέσης. Μεταξύ δύο ανθρώπων (ομάδων, τάξεων, κοινωνιών) μπορεί να υπάρξουν δύο σχέσεις: η συνεργασιακή και η κυριαρχική. Η συνεργασιακή μπορεί να υπάρξει αυτόνομα, η κυριαρχική όχι! Ανάμεσα σε δύο ανθρώπους μπορεί να υπάρξει ισότητα και ελευθερία, αυτονομία και μια διαρκής επαγρύπνηση μήπως ο άλλος προβάλλει αξιώσεις κυριαρχίας. Υπήρξαν κοινωνίες που είχαν αναγάγει αυτή την διαρκή επαγρύπνηση σε κομβική αξία και συμπεριφορά, όπως οι τροφοσυλλεκτικές κοινωνίες, και πριν την επανάσταση, τη μη αναστρεψιμη αλλαγή της γεωργίας και κτηνοτροφίας, και μετά. Η στάση αυτή δεν εξέλιπε και δεν πρόκειται να εκλείψει – εάν δούμε ότι κάποιος στη παρέα προβάλλει αξιώσεις κυριαρχίας ή θα του κάνουμε πλάκα στην αρχή και θα γελάσουμε μαζί του, ή, εάν δεν την ακούσει και συμμαζευτεί, θα του την πούμε, μέχρι που θα πάρει και τον πούλο.
ΣΤΗΝ κυριαρχική όμως σχέση ο Κύριος δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον υποτελή – ο Κύριος είναι δούλος του δούλου του, παρατηρεί ο Χέγκελ στη Φαινομενολογία του Πνεύματος (και όχι του Νου!). Δεν περιμένω να δουλέψει ο φίλος μου για μένα, θα δουλέψω εγώ και δεν θα γίνω βάρος. Θα δουλέψουμε και οι δύο, και αν δουλέψουμε μαζί, θα περάσουμε πολύ φίνα, εάν δεν δουλεύει ο ένας και ο άλλος λουφάρει! Αυτή είναι η συνεργασιακή σχέση – είναι η βάση όλων των κοινωνιών, την οποία αποκαλώ ζωντανό κομμουνισμό. Ο Κύριος όμως βάζει άλλον να δουλέψει, βρίσκει τρόπους κι αν ο άλλος δεν δουλέψει, θα φάει τ΄ αρχίδια του ο Κύριος. Η κυριαρχία όμως δεν ταυτίζεται με την διαπροσωπική κυριαρχική σχέση. Η κυριαρχία είναι η σχέση μεταξύ μιας μειονότητας (5%) και ενός μεγάλου πλήθους. Μεταξύ αυτών των δύο υπάρχει μια κατανομή ισχύος, μια ισορροπία δυνάμεων που είναι πάντοτε προσωρινή και καθορίζεται από την έκβαση του εμμμενούς κοινωνικού πολέμου. Να σημειώσω ότι στις σύγχρονες κοινωνίες υπάρχει και ένα ενδιάμεσο στρώμα όπου κάποιοι είναι και Κύριοι και Υποτελείς, αφεντικά του εαυτού τους! Ο ελεύθερος επαγγελματίας! Ακόμα και τα αφεντικά που εργάζονται και οι ίδιοι και απασχολούν και κανα δύο εργάτες. Μάστιγα κοινωνική αυτοί οι μικροαστοί!
Ο Κύριος φοβάται τους υποτελείς διότι και είναι πολύ περισσότεροι αλλά και γιατί παράγουν τον κοινωνικό πλούτο – ζει διαρκώς με τον εφιάλτη της κατάλυσης της κυριαρχίας. Ο Κύριος γνωρίζει πολύ καλά ότι η πλειονότητα του πλήθους των υποτελών δυσφορεί και ότι το ενδεχόμενο της εξέγερσης και της αναταραχής είναι πάντα πιθανό και αναμενόμενο αλλά κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο – και πολλά κάνει και αποτελεσματικός είναι: αυτός νικάει τις περισσότερες φορές. Η δυτική κυριαρχία διαρκεί εδώ και 2.700 χρόνια, με μικρές διακοπές και λίγες ήττες. Ο Κύριος επιχειρεί να παραγάγει τάξη από την αταξία κι αυτή η παραγωγή απαιτεί πολλή ενέργεια και πολλή εργασία και είναι πολύ αγχωτική – τι ταλαιπωρία κι αυτή! Τη δουλειά αυτή δεν την κάνει ο ίδιος, δεν είναι μαλάκας, την έχει αναθέσει σε άλλους μαλάκες – σε πολιτικούς και σε ειδικούς, σε επιστήμονες. Όταν, όπως αρχίζει να γίνεται σήμερα, την αναλαμβάνει ο ίδιος, να ξέρετε ότι έρχονται ενδιαφέρουσες μέρες – εξηγούμαι ευθύς αμέσως.
Η κομβική επιθυμία, φίλες και φίλοι, του Κυρίου είναι η αύξηση της ισχύος και του πλούτου, μιας και οι πηγές της ισχύος είναι η βία και ο πλούτος. Αύξηση της ισχύος έναντι της φύσης από τη μια και από την άλλη της ισχύος και του πλούτου έναντι των υποτελών και των άλλων Κυρίων. Πόσο όμως μπορεί αυξηθεί η ισχύς και ο πλούτος; Πόσο ισχυρός θέλει να γίνει ο Κύριος; Πόσο ισχυρός μπορεί να γίνει; Μπορεί να γίνει αυτό που θέλει; Ποιο είναι το πρότυπό του, υπάρχει; Ναι, υπάρχει και είναι ο Θεός. Όταν λέμε ότι ο Θεός σώζει τον Βασιλιά εννοούμε η ισχύς σώζει τον Βασιλιά. Ο Θεός είναι προσωποποίηση της απόλυτης ισχύος. Έχουν διατυπωθεί, από τις πρώτες μέρες της δυτικής κυριαρχίας (αρχαϊκή Ελλάδα), δύο απαντήσεις, πάνω στις οποίες ερείδονται οι δύο στρατηγικές της.
ΣΥΜΦΩΝΑ με την πρώτη, δεν μπορεί να υπάρξει, είναι ανέφικτη, η απόλυτη, η χωρίς όρια, η χωρίς περιορισμούς και συμβιβασμούς και τακτικές υποχωρήσεις ισχύς. Η ισχύς είναι πάντα σχετική – μπορεί μια μέρα να νικήσει ο αντίπαλος, κι έχει νικήσει. Μόνο ένας τρόπος υπάρχει να αποτρέψουμε το ενδεχόμενο της κατάλυσης της κυριαρχίας, το ενδεχόμενο της ήττας – οι παραχωρήσεις, οι συμβιβασμοί και οι τακτικές υποχωρήσεις προς τους υποτελείς. Και ο πιο αποτελσματικός τρόπος να αυξήσουμε την ισχύ και τον πλούτο είναι να χρησιμοποιήσουμε την ισχύ του πλήθους των υποτελών, αποσπώντας την αφοσίωσή τους και την υπακοή τους μέσω παραχωρήσεων που δεν πλήττουν την κυριαρχία: να εργαστούν για μας, να πολεμήσουν και να πεθάνουν για μας. Να τους θέσουμε σε κίνηση, να τους κινητοποιήσουμε. Τι έλεγε ο Αριστοτέλης; Θεός είναι το πρώτο ακίνητο κινούν! Σε πολιτικό επίπεδο, αυτό το μοντελάκι λέγεται τυραννία, με την αρχαία ελληνική σημασία, και δημοκρατία – αθηναϊκή, αστική, καπιταλιστική, αντιπροσωπευτική, αυταρχική. Δεν λησμονούμε ότι η αρχαία δημοκρατία ήταν μετασχηματισμός της τυραννίας. Δεν πρόλαβα να το γράψω κι ακούω ήδη χριστοπαναγίες από τους καστοριαδικούς.
ΣΥΜΦΩΝΑ με τη δεύτερη απάντηση και στρατηγική, μπορεί να υπάρξει η απόλυτη ισχύς, είναι εφικτή και, ναι, τη θέλουμε διακαώς. Ναι, μπορούμε να γίνουμε τόσο ισχυροί ώστε να κάνουμε ό, τι θέλουμε, να λέμε ό,τι θέλουμε και να το λέμε όπως θέλουμε. Μπορούμε να γίνουμε Θεοί, αθάνατοι, με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ούτε η φύση μπορεί να μας νικήσει ούτε οι υποτελείς (ποιος τους γαμάει αυτούς!) ούτε οι άλλοι Κύριοι. Είμαστε απολύτως ισχυροί, είμαστε Θεοί, είμαστε αήττητοι. Σε πολιτικό επίπεδο αυτό λεγόταν αριστοκρατία, ολιγαρχία, απολυταρχία, φασισμός, ναζισμός, σταλινισμός, νεοναζιστική ακροδεξιά σήμερα: νεο-, έχει βάλει τόσο πολύ νεράκι στο κρασί που δεν πίνεται.
ΚΑΙ οι δύο απαντήσεις προέρχονται από ένα καθεστώς αλήθειας. Η οποία όμως αλήθεια δεν έχει καμιά σχέση με τη γνώση. Αυτός που αναζητάει και επιδιώκει την αλήθεια δεν ξεχνάει – η αλήθεια από το αληθής, αυτός που δεν ξεχνάει. Τι δεν ξεχνάει, τι δεν πρέπει να ξεχνάει ο Κύριος, φίλες και φίλοι; Δεν πρέπει να ξεχνάει αυτό που κρίνει τη ζωή του, την ισχύ του, τον πλούτο του: δεν πρέπει να ξεχνάει την ήττα! Όλα για την ήττα γίνονται, για τον ολοσχερή εξοβελισμό της, για την κατάργησή της, την εξάλειψή της. Ο τρόπος διαφέρει: θα εξοβελιστεί με την απόλυτη ισχύ ή με την σχετική;
ΙΣΤΟΡΙΚΑ, υπάρχει εναλλαγή μεταξύ αυτών των δύο απαντήσεων/στρατηγικών. Σε εποχής κρίσης, οικονομικής και κοινωνικής, δηλαδή όξυνσης ή πιθανής όξυνσης του κοινωνικού πολέμου, παίρνουν τα ηνία οι της απόλυτης ισχύος. Σε εποχές ευημερίας, με τη δυνατότητα των παραχωρήσεων, αναλαμβάνουν τον συντονισμό της αναπαραγωγής της κυριαρχίας οι της σχετικής ισχύος, η δημοκρατία. Γνωρίζουμε ότι η στρατηγική της απόλυτης ισχύος πάντοτε ηττάται – πρόκειται όμως για μια νικηφόρα ήττα: η δουλειά έχει γίνει. Είσαστε βέβαιοι ο ναζισμός ηττήθηκε; Εγώ δεν είμαι και πολύ! Δεν ήταν μεγαλειώδης νίκη η εξόντωση εκατομμυρίων ανέργων κατά τον β΄παγκόσμιο πόλεμο; Δεν ήταν νίκη η καταστροφή πόλεων , υποδομών και παραγωγικών μονάδων, προϋπόθεση της χρυσής τριαντακονταετίας που ακολούθησε; Δεν ήταν νίκη οι θεσμοί που καθιέρωσε ο ναζισμός – λόγου χάριν, “αυτοκίνητο για όλους” δεν πρότεινε ο Μέγας Χίτλερ; Volkswagen!
ΣΗΜΕΡΑ, εποχή μετάβασης και μετασχηματισμού, συρρίκνωσης του καπιταλισμού, διαρκούς κρίσης, η απόλυτη ισχύς επανακάμπτει – με τον Τραμπ και την ευρωπαϊκή ακροδεξιά, ναζιστικής απόχρωσης αλλά χλωμής. Ζούμε όμως μια πρωτοφανή κατάσταση. Σήμερα ο Κύριος της απόλυτης ισχύος πιστεύει ότι η απόλυτη ισχύς είναι ήδη πραγματικότητα: η οπλική υπεροχή είναι συντριπτική, η εξάρτηση των υποτελών από τον κύριο (τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις και το κράτος) είναι κοινωνική πραγματικότητα (φάρμακα, τροφή, ενέργεια, επικοινωνία) ενώ η δυνατότητα και η αποτελεσματικότητα της παρακολούθησης και της επιτήρησης, άρα και της προληπτικής καταστολής, είναι ανυπέρβλητες καταστάσεις. Είναι αδύνατον να ηττηθούμε . Δεν θα σκεφτούν καν να πολεμήσουν – θα έρθουν και θα μας φιλήσουν τον ass, και θα μας παρακαλέσουν: θα κάνω ό,τι θέλεις, Κύριε, σε εκλιπαρώ, δείξε έλεος, άφησέ με να ζήσω!
ΤΟ ενδεχόμενο να του φιλήσουν την asshole το έχουν διαγράψει. Δεν υπάρχει καλύτερο, μάλλον, ένα από τα καλύτερα, συγχωρέστε με γι΄ αυτή τη μαλακία που έγραψα, ένα από τα καλύτερα σχόλια για το ανέφικτο της απόλυτης ισχύος είναι η αρχαιοελληνική γραμματεία. Στην οποία διατυπώνεται η επιθυμία της απόλυτης ισχύος (Ιλιάς, Παρμανίδης, Πλάτων) αλλά όχι και η δυνατότητα της εκπλήρωσής της. Την ικανοποιούσαν όμως φαντασιακά: αθάνατοι θεοί του Ολύμπου (Ιλιάς), υπάρχει μόνο το Ον, το Είναι, δηλαδή η νίκη ενώ η αλλαγή, η ήττα δεν υπαρχει (Παρμενίδης), υπάρχει μια τέλεια, αμετάβλητη πραγματικότητα – θεωρία των Ιδεών (Πλάτων). Δεν τολμούσαν να γράψουν ότι θα μπορούσαμε να γίνουμε αθάνατοι, αν και αυτή η σκέψη λανθάνει στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη με τη λατρεία της γνώσης που καθιέρωσαν. Η τραγωδία όχι μόνο σχολιάζει με δύο λέξεις έξοχα το ανέφικτο της απόλυτης ισχύος αλλά εστιάζει και στις συνέπειες της προσπάθειας να επιβληθεί: ύβρις και νέμεσις. Η απόλυτη ισχύς ξελογιάζει τον Κύριο, τον κάνει να χάσει τα μυαλά του – αυτό στην Ιλιάδα λέγεται άτη (η). Και επαίρεται – η ύβρις είναι η έπαρση, η αλαζονία του Κυρίου της απόλυτης ισχύος, ενώ η νέμεσις είναι η τιμωρία του. Εάν δεν υπάρχει απόλυτη ισχύς κι εσύ συμπεριφέρεσαι ως να υπάρχει, τότε η αποτυχία, η κατακρήμνιση είναι νομοτελειακά αναπόφευκτα.
ΤΟ θέμα είναι όμως ότι στις μέρες μας η ήττα τους θα είναι νικηφόρα, όπως του ναζισμού – με την ήττα τους θα νικήσουν! Ανεργία, εξαθλίωση, ένδεια, εγκληματικότητα, ψυχική κατάρρευση λόγω απόγνωσης, μετανάστευση, αυτοκτονίες, επιδείνωση υγείας, επιδημίες, επιδείνωση παγκόσμιων προβλημάτων, επιδείνωση της κλιματικής κρίσης, οξυνση του ανταγωνισμου μεταξύ των υποτελών! Αυτός είναι ο ανομολόγητος σκοπός τους, γιατί δεν μπορούμε, δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε; Γι αυτούς όλα αυτά είναι μεγάλη νίκη, μεγαλειώδης. Δεν τους νοιάζει, βραχυπρόθεσμα, εάν δεν υπάρχει κέρδος – η αναπαραγωγή της κυριαρχίας είναι πάνω από τα κέρδη, όπως κι οι άνθρωποι είναι πάνω από τα κέρδη! Κι αν εξεγερθούμε, είναι έτοιμοι – μας κόβουν το νερό, την τροφή, το ρεύμα. τις επικοινωνίες και θα αναγκαστούμε να γονατίσουμε μπροστά τους, να τους φιλήσουμε τον κώλο και να τους παρακαλέσουμε: please, please, sir, I will do anything, sir.
ΠΑΡΑΒΛΕΠΟΥΝ όμως το ενδεχόμενο να τους φιλήσουμε την asshole και όχι τον ass. Διότι οι λάτρεις της απόλυτης ισχύος, οι σύμβουλοι του Κυρίου της απόλυτης ισχύος, ή δεν έχουν διαβάσει ή δεν έχουν κατανοήσει τα Χίλια πλατώματα των Ντελέζ και Γκουταρί, που λένε ότι η κοινωνική πραγματικότητα αποτελείται από δύο επίπεδα – υπάρχει η κυριαρχία, η ιεραρχία αλλά υπάρχουν και τα ριζώματα, η αόραση αυτοποίηση της κοινωνίας, η αφανής δημιουργία της αλληλοεπίδρασης και αλληλοσυσχέτισης. Εκεί γίνεται δουλειά που δεν φαίνεται αλλά έρχεται και το κρίσιμο σημείο κι ένας κόκκος άμμου επιφέρει κατολισθήσεις στον σωρό της άμμου! Αυτά τα ξερουν οι της σχετικής ισχύος.
ΤΟ ουσιώδες ερώτημα, φίλες και φίλοι, είναι: πότε θα ηττηθεί, θα απομακρυνθεί ο Τραμπ και η ακροδεξιά, μετά τη νικηφόρα ήττα τους ή πριν; Θα τελειώσει η τετραετία του; Θα συνεχίσει το κεφάλι του να είναι στη θέση του ή θα απομακρυνθεί (το κεφάλι του); Θα θέλαμε πολύ αυτό να συμβεί πριν την νικηφόρα ήττα του.
ΘΑ τα ξαναπούμε σε δυο βδομάδες, τέλη Απριλίου.