αναπόφευκτη η ήττα του αήττητου, μόνο που θα είναι νικηφόρα ήττα

Please, please, sir, I will do anything, sir

Donald Trump (President)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ παρατηρήσατε κι εσείς την ηδονή στο βλέμμα και στο πρόσωπο του Τραμπ καθώς έλεγε ότι τώρα θα έρθουν όοοολες οι χώρες του κόσμου, θα μου φιλήσουν τον κώλο και θα με παρακαλέσουν –  please, please, sir, I will do anything, sir. Η μεγάλη ηδονή που νιώθει ο Κύριος όταν τον ικετεύουν προϋποθέτει μια άλλη: την ηδονή της κάμψης της βούλησης, της αντίστασης, της επιθυμίας του υποτελούς. Χύνει!!! Το γεγονός ότι όχι μόνο δεν την κρύβει, την ηδονή να ακούει τον ικέτη να εκλιπαρεί για έλεος,  αλλά την επιδεικνύει και ρητά αλλά και υπόρρητα, με τη γλώσσα του σώματος, μας παρακινεί να διατυπώσουμε την γνώμη ότι ο president φρονεί, πιστεύει ότι είναι αφενός ο πιο ισχυρός άνδρας πάνω στον πλανήτη, επίγειος Θεός δηλαδή, και αφετέρου απολύτως ισχυρός. Δεν θα αμφισβητήσουμε αυτή τη πίστη, ναι, είναι ο πιο ισχυρός άνδρας πάνω στη Γη. Μπορεί και να μην είναι, αλλά δεν πειράζει, δεν είναι κάτι σημαντικό. Αλλά να νομίζει ότι είναι απολύτως ισχυρώς, αυτό είναι ύβρις διότι δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτη ισχύς. Τι είναι όμως η απόλυτη ισχύς, γιατί δεν υπάρχει, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί είναι ύβρις, γιατί ακολουθεί η τιμωρία, η κατακρήμνιση, η ήττα, ο θάνατος, η νέμεσις;

Continue reading

αρχαιοελληνική Γαμησιολογία : ο φόνος και ο τραυματισμός ως γαμήσι, το δόρυ ως πέος, η μάχη ως ερωτική συνεύρεση (Ιλιάς)

“κι αν μου ξεφύγεις, αγόρι μου, το πιο σημαντικό πίσω είναι

– καθώς φεύγεις, εγώ θα σου τον χώσω και θα πονέσεις”

“Θέογνις”, 1286-7

φίλες και φίλες, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ διαβάζουμε την Ιλιάδα από μετάφραση δεν μπορούμε να αντιληφθούμε, λόγω της μετάφρασης, ότι συχνά ο πόλεμος περιγράφεται με σεξουαλικούς, γενετήσιους όρους – σε όλη την αρχαιοελληνική γραμματεία, όχι μόνο στην Ιλιάδα. Το αναγνωρίζω, είναι πολύ δύσκολο μα αποδοθούν αυτοί οι όροι – ένας από τους πολλούς λόγους που η Ιλιάδα είναι αμετάφραστη, κι ας είναι μεταφράσιμη, κι ας έχει μεταφραστεί πολλές φορές. Με έναν από αυτούς τους όρους, που τον διαβάζουμε μόνο στηνΙλιάδα θα ασχοληθούμε σήμερα, εγκαινιάζοντας κείμενα αρχαιοελληνικής Γαμησιολογίας.

Continue reading

η γένεση του αγροτικού κράτους (1): ο ορισμός του κράτους και τα ερωτήματα που εγείρονται

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΔΩ και μερικές δεκαετίες υπάρχει ένας διεθνής προβληματισμός για τη διαδικασία γένεσης του πρώτου κράτους στη Μεσσοποταμία κατά τη διάρκεια της τέταρτης και τρίτης προ Χριστού χιλιετίας (4000-2000). Δεν υπάρχει, ακόμα, πιθανόν να μην υπάρξει και ποτέ, μια γενικά αποδεκτή θεωρία. Αυτό δεν είναι και πολύ μεγάλο πρόβλημα, κάθε άλλο. Ο καθένας και η καθεμιά μπορεί ελεύθερα να διατυπώσει την αφήγησή του. Διότι, φίλες και φίλοι, μη κοροϊδευόμαστε, περί αφήγησης πρόκειται. Διαθέτουμε κάποιες γραπτές και αρχαιολογικές μαρτυρίες  αλλά τα κενά είναι πολλά και ο μόνος τρόπος να τα γεμίσουμε είναι η φαντασία μας –  δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Ας ξεχάσουμε την αντικειμενικότητα, και γι΄ αυτό το ζήτημα και για πολλά άλλα (ανθρωπογένεση, η γλώσσα, η παραγωγή της τροφής, η πατριαρχία, ο πόλεμος). Οι θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για τη γένεση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας από τη μια και του κράτους από την άλλη είναι πολλές, είναι αδύνατο όμως να αποφύγουν κάποια κοινά στοιχεία. Το πρώτο μεγάλης διάρκειας κράτος εμφανίστηκε στις αγροτικές κοινότητες της νότιας Μεσοποταμίας, προϋποθέτει τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ουδείς και ουδεμία σκέφτηκε να αποσυνδέσει αυτά τα δύο φαινόμενα. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει κράτος μόνιμο και σταθερό, μεγάλης διάρκειας, εάν δεν υπήρχαν αγροτικές κοινότητες –  πρόκειται για βεβαιότητα. Το κράτος όμως δεν εμφανίστηκε σε όλες τις περιοχές όπου υπήρχουν αγροτικές κοινότητες, και όπου και όταν  τελικά συγκροτήθηκε,  οι αγροτικές κοινότητες είχαν μια ιστορία πολλών χιλιετιών. Τι έπρεπε να υπάρχει για να συγκροτηθεί το κράτος; Το κομβικό όμως ερώτημα είναι άλλο: η συγκρότηση του πρώτου κράτους ήταν ένας ομολογημένος, συνειδητός σκοπός, σαφής επιδίωξη κάποιας ομάδας ανθρώπων ή ήταν ένας θεσμός που προέκυψε χωρίς να το επιδιώξουν οι άνθρωποι, ένα μη επδιωκόμενο αποτέλεσμα;

Continue reading

η Αναστασία στο γηροκομείο

η Αναστασία στο γηροκομείο

διήγημα

Την πρόσεξα από την πρώτη μέρα της δουλειάς μου στο γηροκομείο. Καθόταν μπροστά στο παράθυρο, με τα χέρια ακουμπισμένα πάνω στα μπράτσα της αναπηρικής καρέκλας κι έβλεπε πέρα μακριά –  τα πουλιά που πετούσαν πάνω από τη θάλασσα.  Ήταν σκεφτική και δε μιλούσε σε κανέναν, ούτε  γέρο ούτε γριά ούτε νοσοκόμο. Μετά από μερικές μέρες, πήρα μια καρέκλα και κάθισα κοντά της. Θέλω να πεθάνω, μου είπε, και μου το έλεγε κάθε φορά που πήγαινα να της κανω παρέα. Με το καιρό λες και με περίμενε να πάω μόνο και μόνο για να μου πει, θέλω να πεθάνω. Όταν πρωτοπήγα, μπορούσε και έπινε νερό με το ποτήρι. Μετά, δεν μπορούσε να το κρατήσει κι έπινε με το καλαμάκι.  Δύο μήνες πριν πεθάνει, της έδινα νερό με το κουταλάκι. Νερό, ψιθύριζε, η φωνή της ερχόταν από τον τάφο, κι εγώ της έλεγα, έλα, πουλάκι μου, άνοιξε το στόμα σου, αλλά δεν μπορούσε. Της άνοιγα με το κουταλάκι τα χείλια και της έσταζα λίγες σταγόνες. Θέλω να πεθάνω, μουρμούριζε κι έκλεινε τα μάτια. Ήταν ζωντανή αλλά δε ζούσε. Από πότε; Δεν ξέρω.

Continue reading

γιατί στην Ολυμπία; γιατί το 776 π. Χ.; γιατί κάθε τέσσερα χρόνια; γιατί τον Ιούλιο-Αύγουστο; γιατί μόνο άνδρες; γιατί μόνο αριστοκράτες (πλούσιοι και ισχυροί) άνδρες; γιατί το πρώτο αγώνισμα ήταν το στάδιον, ο δρόμος ταχύτητας; γιατί ήταν το μόνο τις πρώτες 41 Ολυμπιάδες;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΑ κρισιμότερα από τα ερωτήματα αυτά δεν έχουν διατυπωθεί μέχρι τώρα, απ’ όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω. Αίρω τις επιφυλάξεις μου και ομιλώ με βεβαιότητα –  δεν έχουν διατυπωθεί. Διότι, εάν είχαν διατυπωθεί, θα γνωρίζαμε τις απαντήσεις. Αλλά δεν τις γνωρίζουμε –  θα εξαιρέσουμε τα λιγότερο κρίσιμα ερωτήματα “γιατί τον Ιούλιο/Αύγουστο;”, “γιατί μόνο άνδρες;” και “γιατί μόνο αριστοκράτες (πλούσιοι και ισχυροί) άνδρες;”. Οι αθλητικοί αγώνες στην Ολυμπία διεξάγονταν το καλοκαίρι διότι τότε μόνο μπορούσαν να ταξιδέψουν, να διανυκτερεύσουν στην ύπαιθρο,  χωρίς να βρέχονται και να κρυώνουν – το ταξίδι διαρκούσε πολλές μέρες, με τα πόδια. Από την Αθήνα για να πας στην Ολυμπία, μέσω Αργολίδας και Αρκαδίας,  ήθελες 7-10 μέρες και άλλες τόσες να επιστρέψεις. Οι αθλητές που συμμετείχαν έπρεπε να είναι εκεί ένα μήνα πριν. Οι θεατές έπρεπε να είναι κάποιες μέρες πριν την έναρξη των αγώνων για να προλάβουν να βρουν μέρος να κατασκηνώσουν και δεν έφευγαν αμέσως με τη λήξη τους. Συμμετείχαν μόνο άνδρες γιατί τα αγωνίσματα ήταν στρατιωτικές ασκήσεις, και σε αυτές επιδίδονταν μόνο οι πολεμιστές, οι οπλίται. Οι γυναίκες ήταν αποκλεισμένες από τις δημόσιες δραστηριότητες των ανδρών, την πολιτική, τον πόλεμο, τους αθλητικούς αγώνες. Άλλωστε, το ταξίδι διαρκούσε πολύ και δεν θα μπορούσαν να φύγουν από το σπίτι – ήταν επιφορτισμένες με το καθήκον της επιτήρησης του οίκου, του νοικουριού. Και γιατί συμμετείχαν και παρακολουθούσαν τους αγώνες  μόνο οι πλούσιοι και οι ισχυροί, οι αριστοκράτες γαιοκτήμονες; Γιατί το κόστος του ταξιδιού ήταν μεγάλο, γιατί μπορούσαν να απουσιάσουν, δούλευαν οι δούλοι στα χωράφια,  και γιατί ήταν άκρως ανταγωνιστικοί και λάτρευαν τη νίκη, την επιτυχία –  ποθούσαν διακαώς και να τη βλέπουν και να την αποσπούν, να την κερδίζουν. Κατά συνέπεια, η απάντηση στο ερώτημα “γιατί κάθε τέσσερα χρόνια;” είναι εύλογη: δεν θα ήθελαν να υποστούν την ταλαιπωρία και τα έξοδα κάθε χρόνο!  Γιατί όμως στην Ολυμπία; Γιατί το 776 π. Χ. διεξάχθηκαν πρώτη φορά οι αθλητικοί αγώνες με αθλητές πέραν της Ηλείας; Γιατί το πρώτο και για 41 Ολυμπιάδες (164 χρόνια!) το μόνο αγώνισμα ήταν ο δρόμος ταχύτητας, το στάδιον (144 μέτρα);

Continue reading

εμπορικός πόλεμος: επιτάχυνση της συρρίκνωσης του καπιταλισμού και όξυνση του παγκόσμιου κοινωνικού (εμφύλιου) πολέμου

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΖΟΥΜΕ, και χαίρομαι πολύ γι΄ αυτό, πάρα πολύ, πολύ ενδιαφέρουσες μέρες και χρόνια και θα ζήσουμε ακόμα πιο ενδιαφέρουσες τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Θα ήθελα πολύ να τις ζήσω και κάνω ό,τι μπορώ γι΄ αυτό. Μέρες και χρόνια αναταραχής, αστάθειας, αναστάτωσης, αταξίας, αβεβαιότητας, διακινδύνευσης, εξεγέρσεων και επαναστάσεων σε όλα τα πεδία και τα επιπεδα –  κοινωνικές, οικονομικές, πνευματικές, πολιτισμικές και καλλιτεχνικές  – και ψυχικές. Τέτοιες μέρες και τέτοια χρόνια οι άνθρωποι τα έζησαν σε εποχές μεταβατικές, σε εποχής μετασχηματισμού, αποδιοργάνωσης μιας τάξης, αταξίας και συγκρότησης μιας νέας τάξης. Οι εποχές αυτές είναι μεγάλης διάρκειας, διαρκούν αιώνες, αλλά η μεταβατική εποχή που ζούμε δεν θα διαρκέσει αιώνες, λόγω της ταχύτητας που χρησιμοποιούμε σε όλα τα κοινωνικά πεδία –  στην παραγωγή, στη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και του χρήματος, στις μετακινήσεις και στις μεταφορές, στη διάδοση μηνυμάτων, πληροφοριών και γνώσεων. Όταν αρχίζει κάποια διαδικασία επιτάχυνσης , όπως αυτή των ημερών μας, της συρρίκνωσης του καπιταλισμού, είναι αδύνατον να ελεγχθεί και να σταματήσει. Τι είναι όμως η συρρίκνωση του καπιταλισμού, γιατί φρονώ ότι είναι αναπόφεκτη και αδήριτη; Πώς την επιταχύνει ο εμπορικός πόλεμος, ο ανταγωνισμός μεταξύ των καπιταλιστών όλων των κοινωνιών του πλανήτη; Θα απαντήσω σε αυτά τα ερωτήματα, πριν όμως θα ήθελα να κάνω δυο τρεις παρεκβάσεις –  θα μας βοηθήσουν τα μάλα να κατανοήσουμε και τα ερωτήματα που εγείρω και τις απαντήσεις που διατυπώνω.

Continue reading

κοινωνική αιχμαλωσία: η επιβολή της παθητικότητας ως προληπτική καταστολή και ως προληπτική αντεπανάσταση

το μουνί καράβι σέρνει

(νεοελληνική παροιμία)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΗ  χρονιά που μας πέρασε εκπληρώθηκε μια ακόμα επιθυμία μου : να ζω εφτά-οχτώ μήνες στο χωριό, στη φύση, και  τέσσερις-πέντε στην πόλη. Φίλη, συμφοιτήτριά μου στη Φιλοσοφική, το 1978, με παραχώρησε ένα δωμάτιο στηνΑθήνα, στη Νέα Ελβετία, κι έτσι αποφεύγω (όλα εδώ πληρώνονται, και τα κακά και τα καλά) τη μία από τις δύο κατάρες,  ένα από τα χειρότερα δεινά –  το ενοίκιο. (Η άλλη κατάρα είναι το επάγγελμα   –  Παναγία φυλάξοι!). Θα μπορούσα να ζήσω μόνο στο χωριό αλλά μόνο στην πόλη, όχι, αυτό δεν θα μπορούσα να το κάνω. Το έκανα πολλά χρόνια και ήμουν πολύ δυστυχισμένος. Θα σας πω γιατί. Έχω τρεις πολύ κακές συνήθειες, πάρα πολύ κακές –  εύχομαι να μην τις αποκτήσετε ποτέ, θα δυστυχήσετε. Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς να παίρνω ένα μέρος της τροφής μου από τη φύση –  το κυνήγι και το ψάρεμα με αφήνουν παγερά αδιάφορο. Είμαι τροφοσυλλέκτης. Την τροφή που τρώω, την περισσότερη, θέλω να την καλλιεργώ εγώ ο ίδιος: φρούτα, λαχανικά,  όσπρια, πατάτες. –  είμαι κηπουρός γεωργός. Και η τρίτη: το χειμώνα θέλω να καίω τα ξύλα που έκοψα εγώ ο ίδιος στο δάσος, τα έφερα στο σπίτι, τα τεμάχισα και τα αποθήκευσα. Τώρα που γράφω η ξυλόσομπα καίει, ακούω τα ξύλα να καίγονται –  τι καλή παρέα!

Continue reading

εργάζονται τα βόδια όταν οργώνουν; εργάζεται η φύση; εργάζονται τα φυτά, τα ζώα;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΜΙΑ παιδική ανάμνηση έρχεται και ξανάρχεται, άλλοτε με κάποια αφορμή κι άλλοτε σκάει έτσι, αιφνίδια. Είμαι πέντε χρονών, κρατάω το αλέτρι, μόλις που το φτάνω, και ο παππούς δίπλα μου να με καθοδηγεί, να με μαθαίνει να οργώνω. 1963, Πετράδες Διδυμοτείχου. Τα γελάδια μπροστά να τραβάνε το αλέτρι, αμμουδερό, μαλακό το έδαφος – ευτυχώς γι’ αυτά. Ήξεραν τι να κάνουν, πότε τελειώνει η αυλακιά, πότε να γυρίσουν, αν και ο παππούς μου με προσταγές τους υπενθύμιζε ποιος είναι ο αφέντης. Μία μόνο θυμάμαι, για να σταματήσουν: οχάα! Περπατούσαν αργά, όχι νωχελικά, βαριεστημένα θα έλεγα, και θα πρέπει να ήταν ευχαριστημένα –  δεν τα κούραζε ο παππούς μου. Οργώναμε ένα μικρό χωραφάκι, τα έζευε στο κάρο, φόρτωνε το αλέτρι και πηγαίναμε στο ποτάμι, στον Έβρο. Τα έλυνε, τα ποτίζαμε, πίναμε κι εμείς από το πεντακάθαρο νεράκι της Μαρίτσας, και τα αφήναμε να βοσκήσουν. Ο παππούς μου μάζευε ξερόκλαδα λεύκας και κοιμόταν μπρούμυτα, με τις δυο γροθιές του για μαξιλάρι. Τον μιμήθηκα αλλά ήταν πολύ άβολα. Για τον παππού μου, μεταξένιο με πούπουλα.

Continue reading