ανθρωπόκαινο ή καπιταλόκαινο; (εργάζονται οι αντιλόπες όταν βόσκουν;)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ 2000 ο Πάουλ Κρέτσεν (Paul Crutzen), χημικός της ατμόσφαιρας, βραβείο Νόμπελ (χημεία, 1995) και ο Γιουτζίν Στέρμερ (Eugene Stoermer), βιολόγος (γλυκών υδάτων), σε άρθρο τους στο περιοδικό Global Change Newsletter, τ. 41, επινοούν τον όρο Ανθρωπόκαινο για να δηλώσουν την αποφασιστικής, καθοριστικής σημασίας επίδραση του ανθρώπου στην οικολογία και τη γεωλογία του πλανήτη. Το Ανθρωπόκαινο αρχίζει, ισχυρίζονται, το 1784, όταν άρχισε η πρώτη λειτουργία της ατμομηχανής –  ας το σημειώσουμε αυτό. Και είναι τόσο αποφασιστικής και καθοριστικής σημασίας η επίδραση ώστε όποια προβλήματα και να παρουσιάζονται μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε και να τα λύσουμε με την τεχνολογία και την επιστήμη. Η φύση δεν υπάρχει πια, δεν υπάρχουν φυσικά όρια, υπάρχει ο άνθρωπος και μπορεί να κάνει ό,τι γουστάρει. Συνεπής με τις θεωρίες του, ο Ολλανδός Κρέτσεν πρότεινε, το 2006 (Climate Change, 77, 211-219), να επιλύσουμε το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη διασπείροντας στο διάστημα αερολύματα θειικού άλατος, τα οποία θα ανακλούν το φως το ήλιου κι έτσι ο πλανήτης μας θα ψυχρανθεί –  και θα πάψει να μας ενοχλεί με τις ιδιοτροπίες του.  Ευθύς αμέσως μετά την επινόηση του όρου Ανθρωπόκαινο άρχισαν να εκφράζονται έντονες ενστάσεις και διαμαρτυρίες και άνοιξε ένας διεθνής διάλογος με αποτέλεσμα να έχουν γραφεί πολλά και ενδιαφέροντα άρθρα και βιβλία αυτά τα 25 χρόνια. Ο διάλογος συνεχίζεται και θα συνεχίζεται καθ΄ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα.  Όμως, ο διάλογος δεν άρχισε το 2000, άρχισε πολύ νωρίτερα, στα μέσα του 19ου αιώνα, με πρωταγωνιστή, ποιον άλλον; τον Καρλ Μαρξ. Ο οποίος βέβαια θα γελούσε σαρκαστικά όταν θα άκουγε τη λέξη Ανθρωπόκαινο. Το 2017, ο μαρξιστής ιστορικός του περιβάλλοντος και ιστορικός γεωγράφος Τζέισον Μουρ (Jason Moore)  επινοεί (Azimuth, 9, 1, 71-79) τον όρο Καπιταλόκαινο (Capitalocene) για να δηλώσει ότι ο δράστης της γένεσης της νέας οικολογικής και γεωλογικής εποχής δεν είναι ο άνθρωπος αλλά το κεφάλαιο. Ο άνθρωπος ή το κεφάλαιο ευθύνεται για την κλιματική άλλαγή και όλες τις άλλες μορφές της οικολογικής κρίσης;

Continue reading

εκτός από το να διαδηλώνουμε, τι άλλο μπορούμε να κάνουμε όλες και όλοι μαζί;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΤΥΧΕ να βρίσκομαι στην Αθήνα στις 28 Φλεβάρη, περαστικός για Πάτρα. Πήγα για περπάτημα εκείνο το πρωί και επιστρέφοντας παρατήρησα ότι σχεδόν όλα τα μαγαζιά στο τέρμα Φορμίωνος, στη Νέα Ελβετία, στον Βύρωνα, ήταν κλειστά. Ειδικευμένος στο να γενικεύει ο εγκέφαλός μου, υπέθεσε ότι αυτό που είδα δεν ήταν τοπικό φαινόμενο και ένιωσα μέσα μου βαθιά, πολύ βαθιά, μια ακαταμάχητη δύναμη, μια ανεξελέγκτη έλξη να πάω στη συγκέντρωση για τα Τέμπη, στο Σύνταγμα. Σε συγκέντρωση/διαδήλωση είχα να πάω δεκατίες κι όταν πήγαινα το έκανα για να συναντήσω κάποιο φίλο, κάποια φίλη. Πήρα λοιπόν τα πόδια μου και κατηφόρισα –  δεν είχε συγκοινωνία. ‘Οσο κατηφόριζα τόσο πιο πολύ κόσμο έβλεπα στα πεζοδρόμια και στους δρόμους ώστε όταν έφτασα στο Στάδιο, ανθρώπινα ποτάμια χύνονταν προς τη πλατεία. Θα συναντούσα φίλο στην Ασκληπιού, έξω από την Πολιτεία, και για να πάω εκεί κατέβηκα σχεδόν κοντά στο Μοναστηράκι κι ανηφόρισα.. Με δυσκολία περνούσα τη Μητροπόλεως, την Ερμού, τη Σταδίου και την Πανεπισημίου. Και βέβαια θυμήθηκα τη πρώτη διαδήλωση στην οποία είχα πάει –  στη πρώτη πορεία του Πολυτεχνείου το 1974. Πάνω από 1 εκ. κόσμος, ακατέβατα. Συγκινήθηκα, βούρκωσα. Όχι για τα χρόνια που πέρασαν, όχι, όχι, ούτε με σφαίρες. Συγκινήθηκα γιατί χάρηκα, χάρηκα πολύ όχι που διαδηλώναμε και συγκεντρωθήκαμε αλλά γιατί κ ά ν α μ ε   κ ά τ ι   ό λ ε ς   κ α ι   ό λ ο ι   μ α ζ ί .

Continue reading