φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Ο καινοφανής τρόπος διεξαγωγής του πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν, μεταξύ δύο κρατών που απέχουν χιλιάδες χιλιόμετρα, αδιανότητος πριν λίγες μόνο δεκαετίες, είναι το αποτέλεσμα της εκπλήρωσης των επιθυμιών του αρχαίου ποιμένα πολεμιστή. Ποιες είναι αυτές οι επιθυμίες; Πώς προέκυψαν; Πώς εκπληρώθηκαν; Ο νέος τρόπος διεξαγωγής του πολέμου αλλάζει και τους σκοπούς του πολέμου, θα περάσουμε δηλαδή από την κατάκτηση και την αρπαγή κοινωνικού πλούτου στην καταστροφή και την εξόντωση ; Σε αυτά τα ερωτήματα θα απαντήσω σήμερα, φίλες και φίλοι, ενώ ένα άλλο πρωινό θα ασχοληθώ με το ζήτημα που σχετίζεται άμεσα με το σημερινό θέμα: το αμετάκλητο τέλος της επαναστατικής βίας, ταξικής και κρατικής.
ΓΙΑ να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα πρέπει να στραφούμε στην ινδοευρωπαϊκή, εβραϊκή, τούρκικη και αραβική πρωτογενή και δευτερογενή ποιμενική γραμματεία, την ηρωική ποίηση και τα θρησκευτικά κείμενα (πολυάριθμα ηρωικά άσματα πολλών ποιμενικών λαών, με εξέχον την Ιλιάδα, Παλαιά Διαθήκη, Αβέστα, Μαχαμπαράτα, Κοράνιο ). Στα κείμενα αυτά, κείμενα ποιμενικών-πολεμικών κοινωνιών, θα βρούμε τις απαντήσεις στα ερωτήματα που διατυπώσαμε. Η κομβική επιθυμία του αρχαίου ποιμένα διατυπώνεται στο εξής ερώτημα: πώς θα μπορώ να νικάω πάντα (να επιβιώνω και να αυξάνω τον πλούτο μου και την ισχύ μου) χωρίς να πεθαίνω, πώς μπορώ να γίνω ανίκητος; Με άλλα λόγια: πώς θα μπορέσω να αποφύγω οριστικά και αμετάκλητα την ήττα, την απώλεια την ζωής, της ισχύος και του πλούτου, πώς θα μπορέσω να γίνω αήττητος; Γνώριζαν πολύ καλά τι επιθυμούσαν, οπότε απάντησαν με ευθύτητα, αμεσότητα και απλότητα, δηλαδή μέσω φαντασιώσεων: να εξοντώνω τον αντίπαλο από μακριά, και από ψηλά, χωρίς όμως αυτός να μπορεί να το κάνει. Αυτό όμως, όπως αντιλαμβανόμαστε, δεν είναι πόλεμος, είναι κάτι άλλο – θα δούμε τι είναι. Ο Γιαχβέ καταστρέφει τα Σόδομα και τα Γόμορα και εξόντώνει τους κατοίκους των με πύρινα βλήματα από μακριά και από ψηλά, από τον ουρανό, ενώ το φιλαράκι του ο Ζεύς κεραυνοβολεί και εξοντώνει όποιον και όποια θέλει χωρίς ποτέ να αστοχεί, να αποτυγχάνει. Ζεύς και Γιαχβέ θα ήθελε να ήταν ο αρχαίος ποιμένας πολεμιστής. Δεν μπορούσε όμως! Γιατί δεν μπορούσε; Πώς τα κατάφερε μια μέρα; Πότε άρχισε η εκπλήρωση των επιθυμιών του;
ΜΠΟΡΕΙ ο αρχαίος πολεμιστής να ήταν ισχυρός αλλά ήταν ισχυρός όταν νικούσε – δεν νικούσε όμως πάντα. Μπορεί να ήταν ισχυρός, είχε δηλαδή τη δυνατότητα και την ικανότητα να επιβάλει στους άλλους τη θέλησή του, ήταν όμως και αδύναμος, δεν μπορούσε πάντα να επιβάλει στους άλλους τη βούλησή του. Η αδυναμία αυτή είχε πολλές πτυχές – θα τις δούμε και θα τις εξετάσουμε ευθύς αμέσως.
Ο αρχαίος πολεμιστής, όταν ήταν ηγέτης, έπρεπε να οδηγεί το στράτευμα, να τίθεται επικεφαλής, να είναι ο ικανότερος και ο γενναιότερος πολεμιστής. Εάν νικούσε, και εάν ζούσε ασφαλώς, όχι μόνο θα παρέμεινε ηγέτης αλλά θα έπαιρνε και πολύ περισσότερη λεία από τους άλλους, μιας και οι πόλεμοι ήταν πόλεμοι στιγμιαίας αρπαγής κοινωνικού πλούτου – και αργότερα κατάκτησης άλλων κοινωνιών, δηλαδή εξακολουθητικής αρπαγής κοινωνικού πλούτου. Υπήρχε όμως το ενδεχόμενο να νικάει ο στρατός αλλά ο ηγέτης να πεθαίνει, όσο κι αν προστατευόταν από επίλεκτους πολεμιστές που λειτουργούσαν ως ζωντανή ασπίδα (οι σωματοφύλακες, η “ασφάλεια” των σημερινών ηγετών και ισχυρών και πλούσιων ανδρών και γυναικών). Ο θάνατος στο πεδίο της μάχης, και γενικά ο θάνατος, εξελήφθη ως ήττα, ως απώλεια του πλούτου και της ισχύος. Η αντίληψη, η πεποίθηση αυτή είναι η κοινή μήτρα τριών επιθυμιών: της προσωπικής αποφυγής του πολέμου, της κατοχής όπλων μεγάλου βεληνεκούς και της ατομικής αθανασίας μέσω του εντοπισμού και εξόντωσης του θανάτου, μέσω της τεχνικής και της επιστήμης. Ο αρχαίος πολεμιστής ηγέτης πήγαινε για μαλλί και, λίαν επιεικώς, έφευγε κουρεμένος, που λέει και μια τσομπαναραίικη παροιμία.
ΜΙΑ και μόνο ανάγνωση της Ιλιάδας αρκεί για να παρατηρήσουμε ότι ο Ζεύς δεν πολεμά ποτέ – όλοι οι άλλοι θεοί και θεές πολεμούν, αυτός κάθεται στο θρόνο του και απολαύει το θέαμα του πολέμου, όπως κάνουμε σήμερα εμείς οι τηλεθεατές, παρακολουθώντας καθισμένοι στον αναπαυτικό καναπέ. Ο Ζεύς ήταν ο πρώτος τηλεθεατής, όπως και ο Γιαχβέ – ο καθένας και η καθεμία από μας έχει γίνει Ζεύς και Γιαχβέ. Θα ήθελε λοιπόν ο αρχαίος πολεμιστής ηγέτης να μην πολεμάει – για να μην πεθαίνει. Να βλέπει μόνο – και να συντονίζει από μακριά: ας συγκρίνουμε τον μέγα Αγαμέμνονα και τον μέγα Ναπολέοντα!
ΤΟ γεγονός όμως ότι δεν πολεμάει, δεν κινδυνεύει να χάσει τη ζωή του, δεν σημαίνει ότι η νίκη του στρατού του είναι εξασφαλισμένη. Εάν ο στρατός νικήσει, όλα καλά· εάν χάσει, εάν ηττηθεί, ενδέχεται και τη θέση του να χάσει και το κεφάλι του και τον πλούτο του και την ισχύ του – θα βρεθεί κάποιο νησί να περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Πώς όμως θα μπορέσει να νικήσει; Ποιοι είναι οι τρόποι; Τέσσερις είναι. Ας τους δούμε, εν συντομία.
Ο πρώτος τρόπος είναι η οπλική υπεροχή – θα νικήσεις, εάν έχεις πυροβόλα όπλα και ο αντίπαλος τόξα και βέλη. Μιας όμως και υπήρχε οπλική ισότητα, η νίκη κρινόταν από την πειθαρχία του στρατού σε μια συγκεκριμένη οργάνωση, από το φρόνημα των στρατιωτών και από την αριθμητική υπεροχή. Νικούσε ο ηγέτης που διέθετε τον πολυπληθέστερο στρατό. Το πλήθος των στρατιωτών του εξασφάλιζε τη νίκη, την αύξηση του πλούτου και της ισχύος, όπως ο πλούτος και η ισχύς του γαιοκτήμονα εξαρτιόταν από τον αριθμό των δούλων και των δουλοπαροίκων και του βιομηχάνου από τον αριθμό των εργατών: όσο πιο πολλούς, στρατιώτες και δούλους, είχες, χρησιμοποιούσες, τόσο πιο πλούσιος και ισχυρός ήσουν. Πώς θα τους βρεις όμως τους στρατιώτες και τους δούλους, τους εργάτες; Θα τους βρεις με τη βία – όποιος δεν θέλει να πολεμήσει, εκτελείται αυθωρεί και παραχρήμα. Ναι, θα καταταγεί αλλά τι θα κάνει μετά; Θα πολεμήσει πρόθυμα ή θα αδιαφορήσει; Μήπως θα λιποτακτήσει; Υπάρχει τρόπος να τους κινητοποιήσω χωρίς τη χρήση της βίας; Ναι: να τους υποσχεθώ ένα μέρος της λείας ή να τους πείσω μέσω της ιδεολογίας. Με πόση προθυμία έσπευδαν οι στρατιώτες να πολεμήσουν για την πατρίδα στον Α΄και Β΄Παγκόσμιο πόλεμο! Ή να πολεμήσουν τους κιτρινιάρηδες στο Βιετνάμ! Εάν εξασφαλιστεί η αριθμητική υπεροχή και το φρόνημα, απομένει η πειθαρχία και ο τρόπος διεξαγωγής του πολέμου – με την πειθαρχία της οπλιτικής φάλαγγας νίκησαν οι ολιγάριθμοι αρχαίοι Έλληνες τα απρόθυμα και σκόρπια πλήθη των Περσών.
Ο καθοριστικός όμως παράγοντας που συνέβαλλε στην εξασφάλιση της νίκης ήταν η οπλική υπεροχή, η κατοχή όπλων μεγαλύτερου βελενεκούς, μεγαλύτερης επαναληπτικότητας, καταστροφικότητας και εξοντωτικότητας και καλύτερης ευστοχίας. Οι αρχαίοι πολεμούσαν με τα ίδια όπλα και η νίκη κρινόταν από τον συνδυασμό των άλλων τριών παραγόντων – την αριθμητική υπεροχή, το φρόνημα και την πειθαρχία, τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου. Η οπλική υπεροχή εξαλείφει τους άλλους τρεις παράγοντες, εξαλείφει την εξάρτηση του ισχυρού και πλούσιου ηγέτες από τους στρατιώτες. Θα ήθελε να είναι τόσο ισχυρός ώστε να πολεμάει μόνος, όπως ο Ζευς και ο Γιαχβέ! Και μια μέρα τα κατάφερε! Αυτό για μας είναι καλό, πολύ καλό, γιατί δεν θα πολεμάμε πια! Αυτό για μας είναι κακό, πολύ κακό, γιατί ναι μεν δεν θα πολεμάμε και δεν θα πεθαίνουμε στα πεδία των μαχών αλλά τη στιγμή που γιορτάζουμε τα γενέθλια της τρίχρονης κόρης μας.
Η μέρα αυτή διήρκεσε πάνω από 700 χρόνια. Ανέτειλε το 1300 με την κατασκευή των πυροβόλων όπλων, τα κανόνια, που είναι οι σύγχρονοι κεραυνοί του Δία, μεσημέριασε με τις ατομικές βόμβες (Χιροσίμα και Ναγκασάκι) και βραδιάζει με τους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές και με μη επανδρωμένα πολεμικά αεροσκάφη, μεγάλα και μικρά (drones). Διάγουμε μια μεταβατικη εποχή: η μεταβατικότητα αυτή είναι σαφής στον πόλεμο που διεξάγεται μεταξύ Ρωσίας και Δύσης στην Ουκρανία (παρελθόν: εγγύτητα αντιπάλων, παρουσία χερσαίων δυνάμεων, όπλα μικρού βεληνεκούς, τανκς· μέλλον: drones και βαλλιστικοί πύραυλοι). Κατάκτηση (παρελθλόν) μέσω της καταστροφής και της εξόντωσης. Ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν δεν έχει στοιχεία αναχρονισμού, έρχεται από το μέλλον, είναι το μέλλον: μεγάλη απόσταση, χιλιάδες χιλιόμετρα) μεταξύ των αντιπάλων, άρση της απόστασης μέσω των ταχύτατων, καταστροφικότατων και εξοντωτικών διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων. Καταστροφή και εξόντωση, όχι κατάκτηση. Ενας τέτοιος ρωσικός πύραυλος που εκτοξεύεται από τα Ουράλια όρη φτάνει στο ευρωκοινοβούλιο, στο Στρασβούργο, σε 3 λεπτά και 20 δευτερόλεπτα.
ΔΕΝ θα πολεμάμε πια, δεν θα καταταγόμαστε, δεν θα υπάρχουν στρατοί, δεν θα υπάρχει θητεία, δεν θα πεθαίνουμε ούτε θα ακρωτηριαζόμαστε στα πεδία των μαχών. Τέλος ο πόλεμος για μας. Η ζωή μας όμως εξαρτάται από τη βούληση του Κυρίου ημών σε βαθμό που ουδέποτε υπήρχε στο παρελθόν. Είμαστε αιχμάλωτοι, είμαστε ανά πάσα στιγμή μελλοθάνατοι.
Ave Caesar, morituri te salutant!
Αμήν.
Σχολιάστε ελεύθερα!