φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΠΟΙΟΣ μπορεί, πώς, να σταματήσει τον πόλεμο που γίνεται στην Ουκρανία, μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, και στη Γάζα, μεταξύ της Χαμάς και του ισραηλινού κράτους; Στο σύνθετο αυτό ερώτημα μπορούμε να διατυπώσουμε και να εξετάσουμε τέσσερις απαντήσεις – κάθε μία από αυτές αντιστοιχεί σε έναν ιδιαίτερο τρόπο σταματήματος του πολέμου.
ΣΥΜΦΩΝΑ με την πρώτη, ο πόλεμος μπορεί να σταματήσει, εάν σταματήσουν να πολεμούν όσοι συμμετέχουν άμεσα στον πόλεμο, όσοι ήδη πολεμούν – οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί στρατιώτες, οι Ισραηλινοί στρατιώτες και οι Άραβες, Παλαιστίνιοι της Χαμάς. Θα το κάνουν; Δεν θα το κάνουν. Είτε γιατί θέλουν να πολεμήσουν (πατριωτισμός και εθνικισμός) είτε γιατί πρέπει να πολεμήσουν (επαγγελματικός κρατικός στρατός) είτε γιατί εξαναγκάζονται από κάποια ισχυρότερη δύναμη, από το κράτος (υποχρεωτική στρατιωτική θητεία). Από αυτές τις τρεις περιπτώσεις, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η τρίτη. Η άρνηση να πολεμήσουν (άρνηση κατάταξης στο στρατό και λιποταξία εν καιρώ πολέμου) και η απροθυμία που δείχνουν οι έφεδροι ώθησε πολλά δυτικά κράτη να καταργήσουν τη στρατιωτική θητεία και να οργανώσουν επαγγελματικό στρατό. Η δε απροθυμία αντιμετωπίζεται (Ρωσία) με την χρηματική αμοιβή ή την υπόσχεση παροχής ελευθερίας σε έγκλειστους στις φυλακές. Η άρνηση των νέων Αμερικανών να καταταγούν και να πολεμήσουν στο Βιετνάμ συνέβαλε στην λήξη του πολέμου. Το πρώτο ενδεχόμενο εγείρει την εξής ένσταση: εάν αυτοί θέλουν ή πρέπει να πολεμήσουν, εμείς γιατί να θέλουμε να σταματήσει ο πόλεμος; Το ενδεχόμενο λοιπόν να σταματήσουν να πολεμούν όσοι θέλουν ή πρέπει να πολεμούν δεν είναι καθόλου πιθανό.