φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΑΣ υποθέσουμε ότι σε λίγα χρόνια η επιστήμη και η τεχνολογία επινοούν μια μηχανή του χρόνου που θα μας επιτρέψει να κάνουμε ταξίδια στο παρελθόν – λέμε τώρα. Πού θα ταξίδευαν οι Νεοέλληνες, σε ποια εποχή; Μα που αλλού, στην αρχαία Ελλάδα, στην Αθήνα την εποχή του χρυσού αιώνα του Περικλέους. Ναι, δεν θα έπρεπε όμως να γνωρίζουν κάποια βασικά Αρχαία Ελληνικά και δή αυτά των Αθηναίων; Ασφαλώς και θα έπρεπε, όπως οφείλουμε να γνωρίζουμε κάποια βασικά Αγγλικά, εάν θέλουμε να ταξιδέψουμε στο Λονδίνο ή στη Νέα Υόρκη. Διότι εάν νομίζετε ότι θα καταλάβετε τι λένε οι Αθηναίοι και οι Αθηναίες ή θα καταλάβουν αυτοί και αυτές τη γλώσσα σας, διαπράττετε τεράστο ατόπημα – δεν θα καταλάβετε και δεν θα καταλάβουν ούτε μία λέξη. Ένα παράδειγμα. Θα πάτε στην αγορά για να αγοράσετε σαρδέλες, ένα από τα πιο συνηθισμένα φαγητά των φτωχών αρχαίων Αθηναίων. Εάν πείτε, θέλω να αγοράσω σαρδέλες ή εάν ρωτήσετε, που είναι τα ψαράδικα, που πουλάνε ψάρια, δεν πρόκειται να σας καταλάβουν – μη νομίσετε! Να τι θα πείτε: βούλομαι αφύας ωνείσθαι (θέλω να αγοράσω σαρδέλες), ποί εισίν οι ιχθύες, ποί τους ιχθύς πωλούσι; Τα ψαράδικα τα λέγανε ιχθύες, ψάρια, όπως κι εμείς σήμερα στη λαϊκή θα ρωτήσουμε, πού είναι τα ψάρια, πού είναι τα φρούτα;
ΘΑ μας δουν να περπατάμε στο δρόμο και κάποιος, δε μπορεί, θα μας ρωτήσει, ούτος, τις ει; Θα καταλάβετε; Μάλλον. Αυτός το τις ει; το ρωτάνε οι φαντάροι στη σκοπιά αλλά σχεδόν όλοι δεν ξέρουν τι σημαίνει – ρωτάνε κάτι σαν τι σι; Οι Αθηναίοι δεν χρησιμοποιούσαν την προσωπική αντωνυμία σύ, εσύ αλλά τη δεικτική ούτος: ε, εσύ, ποιος είσαι; Ειμί Αθανάσιος εκ Καστανούσσσης, θα απαντήσω εγώ. Εάν όμως ακούσετε κάποιον να σας φωνάζει και να σας λέει, Ω δαιμόνιε, πρόσελθε· δέομαι γαρ τι σου, δεν θα καταλάβετε τι θέλει να πει. Αν διαβάσετε όμως το βιβλίο που έχω γράψει και ξαναχτενίζω αυτό το καλοκαίρι, με τίτλο Ο Αριστοφάνης μας μαθαίνει τα Αρχαία Ελληνικά των Αθηναίων, θα το καταλάβετε: καλέ μου άνθρωπε, έλα σε παρακαλώ, σε θέλω για κάτι, σε χρειάζομαι. Εσείς θα πρέπει να ρωτήσετε: τι τρέχει, τι έγινε; Πώς θα το πείτε; Πολύ απλό, γιατί είναι μία από τις πιο συνηθισμένες στερεότυπες φράσεις των Αθηναίων: τι έστιν;