τρόποι αντιμετώπισης της ακρίβειας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η ακρίβεια είναι ένα πρόβλημα που δεν μας αφορά όλους και όλες. Για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, γύρω στο 40%, η ακρίβεια περνάει απαρατήρητη, δεν γίνεται αισθητή, αν και προκαλεί κάποια δυσφορία. Η οικογένεια με εισόδημα 5 χιλιάρικα το μήνα, δεν είναι και λίγες, η ακρίβεια πολύ συχνά αντιμετωπίζεται με αύξηση του εισοδήματος –  ένας ιδιώτης γιατρός θα αυξήσει την επίσκεψη από 50 σε 60 ευρά και όλα καλά. Η ακρίβεια είναι μεγάλο πρόβλημα για ένα 30-35% του πληθυσμού που ζει στα όρια της φτώχειας και για το υπόλοιπο 25-30% είναι πρόβλημα διότι, ναι μεν πέφτει το βιοτικό επίπεδο, όπως έχει διαμορφωθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα, δεν αντιμετωπίζει όμως πρόβλημα επιβίωσης. Πώς αντιμετωπίζει, σήμερα και τώρα,  κάθε μία από αυτές τις δύο πληθυσμιακές κατηγορίες την ακρίβεια; Πώς θα μπορούσε να την αντιμετωπίσει; Θα μπορούσαν να την αντιμετωπίσουν συλλογικά, θα μπορούσαν να βρουν και να εφαρμόσουν κοινούς τρόπους αντιμετώπισης; 

ΠΡΙΝ αποπειραθούμε να διατυπώσουμε κάποιες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, θα σημειώσουμε ότι η ακρίβεια δεν είναι μια προσωρινή κατάσταση που θα αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και θα ξεπεραστεί με κάποιους τρόπους, από το κράτος ή από τους ίδιους τους καταναλωτές. Η ακρίβεια θα είναι διαρκής, εάν δεν αντιμετωπιστεί με επιτυχία. Το ζήτημα που μας απασχολεί είναι εάν η ακρίβεια είναι προκύπτουσα ή επιδιωκόμενη.  Εάν δηλαδή έχει προκύψει ως αποτέλεσμα της αύξησης της τιμής της ενέργειας ή άλλων παραγόντων ή εάν επιδιώκεται συνειδητά με σκοπό να επιβληθεί μια κατάσταση λιτότητας και σπανιότητας. Υποστηρίζω ότι είναι και προκύπτουσα και επιδιωκόμενη. Προκύπτει από την δυνατότητα (των ΗΠΑ) να επιβληθούν οι τιμές του πετρελαίου που έχει μεγάλο κόστος (σχιστολιθικό πετρέλαιο και αέριο) και όχι του πετρελαίου που αντλείται και επεξεργάζεται με μικρό κόστος (το παραδοσιακό φτηνό πετρέλαιο των περιοχών με τεράστια κοιτάσματα). Και επιδιώκεται διότι η στρατηγική της λιτότητας και της σπανιότητας συνδυάζεται με την στρατηγική του αυταρχισμού και της καταστολής. Να σας θυμίσω ότι ο Σαρτρ στην Κριτική του διαλεκτικού λόγου υποστηρίζει ότι η αυταρχικότητα του σταλινισμού ήταν ένας αναπόφευκτος τρόπος να αντιμετωπιστεί η σπανιότητα του αναγκαίου κοινωνικού πλούτου που προέκυψε μετά τον Α΄παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο.

ΠΟΙΟΣ είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια από τους μισθωτούς και τους αυταπασχολούμενους (αγρότες, ελεύθερα επαγγέλματα και άλλοι) που αποτελούν το 60-65% του πληθυσμού; Η απεργία με αίτημα την αύξηση του μεροκάματος και του μισθού. Έχουμε ένα πρόβλημα όμως –  οι λέξεις μισθωτοί και αυταπασχολούμενοι είναι αγκάθια. Ο ανειδίκευτος εργάτης και η πωλήτρια σε εμπορικό κατάστημα αμείβεται με τον κατώτατο μισθό, και συχνά πολύ πιο κάτω, αλλά ο καθηγητής πανεπιστημίου και το ζευγάρι που εργάζεται στο δημόσιο παίνρουν 2.500 μισθό τον μήνα. Ένας γιατρός μπορει να βγάζει και 2.500 το μήνα, πολύ συχνά και πολύ περισσότερα αλλά ένας μέσος αγρότης με το ζόρι επιβιώνει. Οι μισθωτοί μπορούν να απεργήσουν αλλά οι αυταπασχολούμενοι; Οι συνταξιούχοι; Οι άνεργοι με το επίδομα ανεργίας; Όσοι και όσες ζουν με το ΚΕΑ, το ελάχιστο εγγυημένο επίδομα; Όσοι και όσες ζουν με άλλου είδους επιδόματα; Θα απεργήσουν οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα; Δεν νομίζω, εκτός κι αν φτάσουν σε έσχατο σημείο εξαθλίωσης, το οποίο όμως το πανοπτικό κράτος επιχειρεί να αποτρέψει μέσω εκτάκτων επιδομάτων. Είναι βέβαιο ότι οι κρατικοί και δημόσιοι υπάλληλοι δεν θα απεργήσουν. Σε πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν γίνει, γίνονται και θα γίνουν πολλές απεργίες με αίτημα την αύξηση του μισθού.

ΕΝΑΣ άλλος τρόπος είναι η αποχή από την κατανάλωση στοχευμένων προϊόντων, το μποϊκοτάζ. Ας σταματήσουμε να αγοράζουμε φέτα ή κρέας ή και τα δύο, με σαφές αίτημα να μειωθεί η τιμή τους. Είναι βέβαιο ότι δεν θα πάθουμε τίποτα εάν για ένα μήνα δεν φάμε φέτα ή κρέας ή και τα δύο. Είναι όμως βέβαιο ότι θα είναι πολύ λίγοι και λίγες εκείνοι που θα συμμετάσχουν στην καταναλωτική αποχή. Το ένα τρίτο του πληθυσμού, αυτό με τους καλούς σχετικά μισθούς, του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, μεγάλο μέρος των αυταπασχολούμενων, μπορεί και συνεχίζει να αγοράζει και φέτα και κρέας. Η κατηγορία των πολύ φτωχών  δεν θα συμμετάσχει διότι έτσι κι αλλιώς δεν αγοράζει φέτα και κρέας, κάνει διαρκή καταναλωτική αποχή και υποσιτίζεται. Μια μέρα μακαρόνια, μια μέρα ρύζι.

ΕΝΑΣ άλλος τρόπος είναι η διεκδίκηση, το αίτημα  μείωσης τιμών από τους καταναλωτές. Η διεκδίκηση αυτή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: είτε με την διοργάνωση μαζικών διαδηλώσεων στους δρόμους με παραλήπτες του αιτήματος το κράτος και τους ιδιοκτήτες των σούπερ μάρκετ είτε με συγκεντρώσεις έξω από τα σούπερ μάρκετ. Είναι αποτελεσματικός αυτός ο τρόπος; Η γνώμη μου είναι ότι δεν είναι. Και αυτός είναι ο λόγος που δεν γίνονται. Θα διαδηλώσουμε, θα διεκδικήσουμε, θα διαμαρτυρηθούμε και θα πάμε στα σπίτια μας. Θα πειστούν το κράτος και τα σούπερ μάρκετ, θα μας λυπηθούν, θα φοβηθούν το πλήθος των διαδηλωτών; Όχι, βέβαια. Προχτές, αν δεν κάνω λάθος, πήγε μια ομάδα 70 ανέργων στη Κυψέλη στον τοπικό Σκλαβενίτη, σταμάτησαν πέντε από τα οχτώ ταμεία, σταμάτησε για μια ώρα “η ροή των εμπορευμάτων”, όπως πολύ χαρακτηριστικά ανακοινώθηκε, κάποιοι μίλησαν προς τους καταναλωτές, και έφυγαν. Η απόπειρα αυτή ονομάστηκε “κίνηση αυτομείωσης των τιμών” αλλά δεν μπορώ να καταλάβω, θα χρειαστώ κάποια βοήθεια, τη φράση “κίνηση αυτομείωσης”. Εννοούν να μειώσουμε εμείς οι ίδιοι οι καταναλωτές τις τιμές 15% και 20%. Πώς θα τις μειώσουμε εμείς οι ίδιοι, δεν μπορώ να το καταλάβω. Να πληρώσουμε λιγότερα; Αντί για 100 ευρά να δώσουμε 80; Θα μας τα δώσουν; Θα τα πάρουμε και θα φύγουμε δίνοντας 80; Πόσοι και πόσες θα το κάνουν; Πώς θα αντιδράσει η ιδιοκτησία και το κράτος; Θα στείλει την αστυνομία να φρουρεί τα σούπερ μάρκετ; Δεν θα το κάνει; Τι λέτε;

ΜΠΟΡΕΙ μια μέρα οι καταναλωτές να καταφύγουν σε αυτούς τους τρόπους αντιμετώπισης της ακρίβειας. Σήμερα δεν το κάνουν. Τι κάνουν; Κάνουν αυτό που μπορούν να κάνουν άμεσα: περιορίζουν την κατανάλωση και σε είδος και σε ποσότητα. Το εύρος του περιορισμού εξαρτάται από το διαθέσιμο εισόδημα: όσο πιο μεγάλο είναι, τόσο μικρότερος και ο περιορισμός. Όταν είναι ελάχιστο, δεν μπορεί να υπάρξει περιορισμός. Την κατανάλωση την περιορίζει η κατηγορία του πληθυσμού που μπορεί να την περιορίσει. Θα μετακινηθεί λιγότερο με το αυτοκίνητο, δεν θα βγαίνει να τρώει έξω τόσο συχνά ή θα σταματήσει εντελώς, δεν θα πηγαίνει συχνά στο μπαράκι, δεν θα παραγγέλνει πίτσα το βράδυ αλλά θα μαγειρεύει μακαρονάδα, θα πάει λιγότερες μέρες διακοπές, το Σαββατοκύριακο δεν θα εκδράμει, θα σταματήσει να αγοράζει αναψυκτικά, θα τρώει λιγότερο κρέας, θα σταματήσει να αγοράζει ρούχα και παπούτσια, βιβλία και γλυκά, θα κάνει λιγότερο ακριβά δώρα, θα περιορίσει ή θα ελαττώσει το αλκοόλ και το κάπνισμα, θα ψάξει να βρει χαμηλές τιμές, δεν θα τρώει φέτα και γραβιέρα και καπνιστό μετσοβόνε αλλά το φτηνό κι αηδιαστικό γκούντας. Θα μπορούσαμε να τους κατηγορήσουμε και να τους επικρίνουμε ότι αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος, ότι ο σωστός τρόπος είναι η απεργία, η καταναλωτική αποχή και η διεκδίκηση της μείωσης των τιμών; Αν κάποιοι και κάποιες νομίζουν ότι πρέπει να το κάνουν, ας το κάνουν. Εγώ δεν το κάνω, ντρέπομαι.

ΥΠΑΡΧΕΙ κι ένας τρόπος αντιμετώπισης της ακρίβειας, πολύ ριζικός, εφαρμόζεται από μια μικρή μειονότητα. Η ζωή στο χωριό, ο δραστικός περιορισμός κάποιων αναγκών που θεωρούνται απαραίτητες αλλά αν το δούμε από άλλη οπτική γωνία είναι περιττές  και η παραγωγή ενός μεγάλου μέρους της τροφής. Ένα από τα πολλά παραδείγματα. Όταν παράγουμε την τροφή μας, όταν παράγουμε τα λαχανικά και τα φρούτα, το κόστος τους είναι μηδαμινό. Τρώμε πολλά φρούτα αλλά μόνο από τον Ιούνιο μέχρι και τον Δεκέμβριο, τους άλλους μήνες δεν τρώμε και δεν πάθαμε τίποτα. Τα φρούτα αυτά τα κόβουμε από τα δέντρα, δεν τα αγοράζουμε. Δίνουμε και μας δίνουν. Εάν έχεις δυο βερικοκιές ή δύο κερασιές, δεν θα ξέρεις τι να τα κάνεις τόσα  πολλά βερίκοκα και κεράσια! Δεν προτείνω να φύγουν οι κάτοικοι από την πόλη και να πάνε να παραγάγουν την τροφή τους στα χωριά γιατί δεν θα το κάνουν, είναι απλό. Δεν θα το κάνουν είτε γιατί δεν μπορούν είτε γιατί δεν θέλουν. Σεβαστά και τα δύο. Υπάρχουν όμως κάποιοι και κάποιες που το τολμούν. Μπορεί στο μέλλον να γίνουν πιο πολλοί και πιο πολλές, μπορεί, δεν ξέρω. Θα ήταν όμως μια πολύ ευχάριστη και θετική εξέλιξη.