σπουδές ήττας (2) : η διαδήλωση ως σχηματισμός μάχης του 18ου και 19ου αιώνα

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΗΜΕΙΩΣΑΜΕ χτες ότι η διαδήλωση ενός μεγάλου πλήθους που διατυπώνει κάποιο αίτημα έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη λιτανεία, θρησκευτική τελετή, με την οποία ζητάμε από τον Θεό να μας δώσει κάτι, να βάλει το χέρι του να γίνει κάτι –  πριν λίγες μέρες Γάλλοι αγρότες έκαναν λιτανεία για να βρέξει. Δεν έβρεξε. Δεν θα έπρεπε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο η διαδήλωση αιτήματος να προέρχεται από τη λιτανεία –  γίνονται έρευνες. Η θρησκευτική λιτανεία ήταν μια ευρύτατα διαδεδομένη πρακτική στη δυτική, καθολική Εκκλησία, πρακτική που εξαφανίστηκε με τη Γαλλική επανάσταση (Διαφωτισμός) και την επέκταση του καπιταλισμού. Την εποχή της εξαφάνισης της λιτανείας εμφανίζονται και οι πρώτες διαδηλώσεις (των αβράκωτων, sans-cullotes, άνεργων στρατιωτών της φτωχής εργατικής και αγροτικής τάξης, που φορούσαν παντελόνι και όχι βράκα, όπως οι αριστοκράτες).   Η πιθανότητα αυτή ενισχύεται από τη διαπίστωση, που έχει γίνει κοινός τόπος στην πολιτική φιλοσοφία, ότι όλες, ή σχεδόν όλες, οι πολιτικές έννοιες είναι εκκοσμικευμένες θρησκευτικές έννοιες. Το όραμα, το πρόταγμα μιας άλλης κοινωνίας δεν είναι τίποτα άλλο παρά ιουδαϊκή-χριστιανική εσχατολογία, η επανάσταση είναι μια άλλη λέξη για το θαύμα. Θα ήταν παράδοξο η εκκοσμίκευση να μην επεκτεινόταν και σε ζητήματα οργάνωσης και πρακτικών: η οργάνωση ενός κόμματος έχει πολλά κοινά σημεία με την αντίστοιχη της εκκλησίας, η οποία με τη σειρά της έχει ως πρότυπο την οργάνωση του στρατού. Όταν λοιπόν συμμετέχουμε σε μια διαδήλωση για να δια-δήλωσουμε, εκφράσουμε το αίτημά μας μαζικά και ειρηνικά, αποποιούμενοι/ες κάθε μορφή βίας, ακόμα και λεκτικής, δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το συμμετέχουμε σε μια πολιτική λιτανεία ως πιστοί και αφοσιωμένοι υπήκοοι. Ελπίζουμε ότι ο πολιτικός ή οικονομικός ή όποιος άλλος Θεός θα μας ακούσει. Και θα εκπληρώσει το αίτημά μας.

Continue reading