γιατί δεν υπάρχουν, και δεν θα υπάρξουν, αντιπολεμικά κινήματα;

πόλεμο στον πόλεμο!

(σύνθημα αναρχικών, τροτσκιστών και άλλων πολλών)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ θα ακούσουμε ξανά το σύνθημα πόλεμο στον πόλεμο, δεν θα υπάρξουν αντιπολεμικά κινήματα, δεν θα συμμετάσχουμε σε αντιπολεμικές διαδηλώσεις. Η εξέλιξη αυτή είναι καινοφανής, η έναρξή της είχε εμφανιστεί πολύ πριν αλλά έγινε σαφής κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Εγείρονται δύο ερωτήματα: ποια είναι η εξήγηση αυτού του φαινομένου, πώς και γιατί φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση; Και, πώς να κρίνουμε αυτή την εξέλιξη, είναι κάτι το θετικό ή κάτι το αρνητικό; Μήπως η αξιολόγηση είναι περιττή;

ΑΣ εξετάσουμε πρώτα το σύνθημα πόλεμο στον πόλεμο. Το σύνθημα αυτό μας προτρέπει, αυτοί και αυτές που το διατυπώνουν μας προτρέπουν, να πολεμήσουμε κατά του πολέμου. Προφανέστατα δεν πρόκειται περί κυριολεξίας. Αν επρόκειτο περί μεταφοράς, θα είχαμε κάπου να πατήσουμε και να συζητήσουμε –  δεν πρόκειται όμως ούτε για μεταφορά. Όταν κάτι δεν είναι ούτε κυριολεξία ούτε μεταφορά τότε είναι παροιμιώδης σύγχυση. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορούμε να πολεμήσουμε τον πόλεμο. Το ένα στρατόπεδο είμαστε εμείς, που θέλουμε να σταματήσει ο πόλεμος –  το άλλο στρατόπεδο ποιο είναι; Ο πόλεμος; Μα ο  πόλεμος είμαι μια έννοια. Δεν μπορούμε όμως  να πολεμήσουμε μια έννοια! Εάν εννοούν τους δύο αντιπάλους που πολεμούν μεταξύ τους, π. χ. τους Ρώσους και τους Δυτικούς στον πόλεμο στην Ουκρανία, τότε πρέπει να πολεμήσουμε κατά και των Ρώσων και των Δυτικών. Κυριολεκτικά να πολεμήσουμε; Να πάρουμε τα όπλα και να πάμε στα πεδία των μαχών και να τα στρέψουμε και κατά των Δυτικών και κατά των Ρώσων; Τι όπλα να πάρουμε; Πέτρες, νεράντζια με ή χωρίς ξυράφια, μολότωφ, καραμπίνες; Μήπως εννοούν όχι να πολεμήσουμε εμείς αλλά να πάνε οι Ουκρανοί στο πεδίο των μαχών και να πολεμούν κατά των Ουκρανών στρατιωτών και οι Ρώσοι κατά των Ρώσων στρατιωτών; Δεν νομίζω να εννοούν κάτι τέτοιο. Δεν αποκλείεται όμως. Μπορούν να το προτείνουν, ασφαλώς και μπορούν. Ο καθένας και η κάθε μία μπορεί να προτείνει ό,τι θέλει και ό,τι σκέφτεται. Συνηθίζουμε να  διατυπώνουμε προτάσεις  που κατά το μάλλον ή ήττον μπορεί να πραγματοποιηθούν. Εάν διατυπώνουμε προτάσεις που είναι απραγματοποίητες, τότε bona fide θα πρέπει να επανεξετάσουμε το εννοιολογικό μας οπλοστάσιο, το πολιτικό και φιλοσοφικό μας πλαίσιο. Εκτός εάν η διατύπωση ανεδαφικών προτάσεων μας εξασφαλίζει κάποια απόλαυση, οπότε πάω πάσο –  ποιος, ποια λέει όχι στην απόλαυση;

ΘΑ υπήρχε αντιπολεμικό κίνημα εάν αφενός διεξάγονταν αλλεπάλληλες αντιπολεμικές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, σε όλες τις μεγάλες πόλεις, και αφετέρου γίνονταν ομιλίες για να ακούσουμε με μεγάλη προσοχή τις σκέψεις, απόψεις και γνώμες κάποιων, εκδίδονταν φυλλάδια και βιβλία, γράφονταν άρθρα, υπήρχε δημόσιος διάλογος για τον πόλεμο, για τους σκοπούς των εμπλεκομένων δυνάμεων, για την οικονομική, κοινωνική και πολιτική συγκυρία, κατά τη διάρκεια της οποίας διεξάγεται ο πόλεμος. Αντιπολεμικό κίνημα δεν υπάρχει: ούτε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις ούτε διατύπωση και διακίνηση ιδεών και σκέψεων, γνωμών και απόψεων –  και δεν πρόκειται να υπάρξει. Ας δούμε γιατί.

ΘΑ σταματούσε ο πόλεμος εάν γίνονταν αντιπολεμικές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, σε όλες τις μεγάλες πόλεις όλου του πλανήτη; Τι λέτε; Εγώ λέω ότι δεν θα σταματούσε. Αυτοί και αυτές που θα συμμετείχαν στις διαδηλώσεις και τις συγκεντρώσεις το γνωρίζουν ότι δεν θα σταματήσει ο πόλεμος ή μήπως έχουν την αυταπάτη ότι θα σταματήσει; Το γεγονός ότι δεν έγιναν αντιπολεμικές διαδηλώσεις σημαίνει ότι δεν έχουν αυταπάτες –  και αυτές οι αυταπάτες έχουν χαθεί και μάλιστα αμετάκλητα.  Κάποτε είχαν, δεν έχει περάσει και πολύς καιρός: θα θυμάστε τις διαδηλώσεις εκατομμυρίων ανθρώπων σε πολλές μεγάλες πόλεις του πλανήτη πριν τον πόλεμο στον Κόλπο. Σταμάτησαν τον πόλεμο οι διαδηλώσεις και οι συγκετντρώσεις; Όχι, βέβαια.

ΥΠΑΡΧΕΙ το ενδεχόμενο η διαμαρτυρία και οι διαδηλώσεις να σταματήσουν έναν πόλεμο; Ναι, υπάρχει, μόνο σε μία περίπτωση: να υπάρχει γενικευμένη άρνηση στράτευσης ή αδιαφορίας ή λιποταξίας. Σε αυτή την περίπτωση, η διαμαρτυρία και οι διαδηλώσεις, οι εκδηλώσεις και οι ομιλίες, το αντιπολεμικό κίνημα υποστηρίζει και ενισχύει τους αρνητές. Η άρνηση στράτευσης, κατάταξης, η αδιαφορία και η λιποταξία είναι πέρασμα στην πράξη, δεν είναι διαμαρτυρία, δεν είναι ικεσία, δεν είναι αίτημα. Έχετε αντιληφθεί βεβαίως ότι αναφέρομαι στην έκβαση και στον τρόπο  με τον οποίο τελείωσε ο πόλεμος στο Βιετνάμ. Τι συμβαίνει στην Ουκρανία και στην Ρωσία; Γνωρίζουμε ότι υπάρχει απροθυμία κατάταξης, υπάρχει αδιαφορία, υπάρχει φυγή προς το εξωτερικό, υπάρχει ανυπακοή και λιποταξία στα πεδία των μαχών  αλλά υπάρχει και μεγάλη κρατική καταστολή –  η οποία γίνεται όλο και πιο σκληρή (η πενταετής φυλάκιση μετατράπηκε σε δεκαετή –  στην Ουκρανία, δεν γνωρίζω τι συμβαίνει στη Ρωσία). Κατά τη διάρκεια του πολέμου έχουν συλληφθεί στα σύνορα, προσπαθώντας να φύγουν απο τη χώρα, δεκάδες χιλιάδες και Ουκρανοί και Ρώσοι. Εάν δεν κάνω λάθος, και πολύ θα ήθελα να το γνωρίζω, η πλειονότητα των νέων που επιστρατεύονται κατατάσσονται και πολεμούν, η συμπεριφορά τους όμως αλλάζει, εάν προλάβει να αλλάξει, αφού ο μέσος όρος ζωής των στρατιωτών Ουκρανών στο πεδίο της μάχης, στην πρώτη γραμμή, είναι τέσσερις ώρες, ναι, καλά διαβάσατε, τέσσερις ώρες (σύμφωνα με παλαίμαχο Αμερικανό παρατηρητή).

ΥΠΑΡΧΕΙ η δυνατότητα να σταματήσουμε έναν πόλεμο μόνο όταν υπάρχει υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και  επιστράτευση, εάν υπάρξει βέβαια άρνηση στράτευσης, αδιαφορία, απροθυμία,  ανυπακοή και, το σημαντικότερο, λιποταξία. Εάν όμως δεν υπάρχει θητεία και επιστράτευση, εάν ο πόλεμος διεξάγεται από επαγγελματίες, με όπλα μεγάλου βεληνεκούς, με έξυπνα όπλα, με μη επανδρωμένα πολεμικά αεροσκάφη, με drones-καμικάζι, δεν υπάρχει ουδεμία απολύτως δυνατότητα να σταματήσουμε τον πόλεμο. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αυτό το αναχρονιστικό στοιχείο, ότι διεξάγεται με κληρωτούς και επιστρατευμένους με σκοπό την κατάκτηση ή τη διατήρηση εδάφους· διαθέτουμε όμως πολλές ενδείξεις ότι το βάρος αρχίζει να μετατίθεται σταδιακά από την κατάκτηση προς την καταστροφή, προς την κατάκτηση μέσω της καταστροφής.

ΕΑΝ υπήρχε γενικευμένη άρνηση στράτευσης και αντιπολεμικό κίνημα, και στην Ουκρανία και στην Ρωσία, ο πόλεμος θα σταματούσε. Αλλά δεν υπάρχει –  ούτε άρνηση ούτε κίνημα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η διάλυση των αυταπατών, ότι δηλαδή οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις στις δυτικές πόλεις θα σταματούσε τον πόλεμο, είναι εκδήλωση ενός γενικότερου φαινόμενου, του τέλους του αγωνισμού, της στάσης δηλαδή ότι ο μόνος αγώνας που χάνεται είναι αυτός που δεν γίνεται. Ναι, να αγωνιστούμε αλλά εάν δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα, κάποια νίκη, μικρή έστω, γιατί να αγωνιστούμε, γιατί να διαδηλώσουμε; Θα αγωνιστούμε για να ηττηθούμε; Όχι, βέβαια! Το τέλος του αγωνισμού είναι μια πολύ θετική εξέλιξη, κάθε εξάλειψη αυταπατών είναι θετική εξέλιξη. Αντί να θρηνούμε και να λοιδωρούμε όσους κρίνουν θετικά αυτή την εξέλιξη, θα ήταν καλύτερο να κατανοήσουμε πώς και γιατί άνδρες και γυναίκες έφτασαν στο σημείο να πετάξουν στα σκουπίδια τις αυταπάτες τους, πώς η εξέλιξη αυτή θέτει τέλος σε μια παράδοση του παρελθόντος, χωρίς οι δρώντες να έχουν την παραμικρή ιδέα για το πώς θα δράσουν  στο μέλλον.

ΟΛΑ αυτά που γράφω αφορούν όσους και όσες θέλουν να σταματήσει ο πόλεμος. Η πλειονότητα όμως του πληθυσμού των δυτικών κοινωνιών, των ευρωπαϊκών συγκεκριμένα, δεν θέλει, εκτός κι αν κάνω λάθος. Εν πάση περιπτώσει, εάν δεν είναι η πλειονότητα, σίγουρα υπάρχει μια μειονότητα που δεν θέλει να σταματήσει ο πόλεμος. Στο σημείο αυτό, φίλες και φίλοι, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ισχύς, και η δυτική και η ρωσική,  προκαλεί και επιβάλλει την ηθική και τη συγκινησιακή φόρτιση που την βολεύει. Εάν όσοι και όσες στη Δύση θέλουν να σταματήσει ο πόλεμος είναι μειονότητα, η μειονότητα αυτή, κάτω από το βάρος της επιβαλλόμενης ηθικής και συγκινησιακής φόρτισης,  θα τείνει να γίνει πλειονότητα και θα βλέπει μία μόνο διέξοδο: την συντριπτική νίκη της Δύσης, μέσω του ουκρανικού στρατού,  και την εξευτελιστική ταπείνωση της Ρωσίας. Το μόνο που μας απομένει λοιπόν είναι να περιμένουμε το τέλος και την έκβαση του πολέμου.

ΤΙ κάνουν όσοι και όσες θέλουν να σταματήσει ο πόλεμος, όσοι δεν αποδέχονται τη λογική, τις απόψεις, την ηθική και δεν συμμερίζονται την συγκινησιακή φόρτιση που επιβάλλει η δυτική ισχύς στους πληθυσμούς των δυτικών χωρών; Υπάρχει προβληματισμός, δημόσιος διάλογος, γράφουν κείμενα οι διανοούμενοι, διατυπώνουν απόψεις οι αριστερές και αναρχικές ομάδες; Όχι, δεν υπάρχει τίποτα από όλα αυτά –  εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις. Γιατί; Ούτε θέλουν  ούτε μπορούν. Δεν θέλουν διότι πάντα αδιαφορούσαν για την διεθνή πολιτική, για τις σχέσεις μεταξύ των κρατών, μεταξύ των ισχυρών δρώντων. Και δεν μπορούν διότι η αδιαφορία αυτή τους βρίσκει παντελώς ανέτοιμους –  η θεωρία των διεθνών σχέσεων,της διεθνούς πολιτικής, του πολέμου, της γεωπολιτικής, της γεωγραφίας και της γεωστρατηγικής είναι terra incognita. Και θα παραμείνει.