ο τρόπος διεξαγωγής του Τρωικού πολέμου (2)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΡΙΝ λίγες μέρες διατύπωσα την παρατήρηση ότι, εάν δεχτούμε την ιστορικότητα του Τρωικού πολέμου, τότε εγείρεται πληθώρα ερωτημάτων, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν και να απαντηθούν. Τα ερωτήματα τα εγείρει η μοναδική πηγή αυτού του πολέμου, η Ιλιάδα. Με τρία από αυτά ασχοληθήκαμε στο πρώτο μέρος: ήταν δυνατόν να συμμετείχε σε μια ληστρική επιδρομή τόσο μεγάλος αριθμός επιδρομέων; Εάν ήταν ληστρική επιδρομή, γιατί έμεναν εκεί τον χειμώνα, και δεν έφευγαν, όπως συνήθιζαν να κάνουν, όταν τόσο η διαβίωση όσο και η διεξαγωγή του πολέμου είναι πολύ δυσχερής; Από τον μεγάλο αριθμό των επιδρομέων (πάνω από 50.000 άνδρες) και τη δεκαετή διάρκεια της επιδρομής προκύπτει άλλο ένα ερώτημα: ήταν ληστρική επιδρομή ή απόπειρα μόνιμης εγκατάστασης; Η Ιλιάδα περιγράφει τον πόλεμο με όρους και ετήσιας επιδρομής  και απόπειρας μόνιμης εγκατάστασης, αποικισμού.

Η εξέταση αυτών των αντιφάσεων, και άλλων πολλών, θα τις εκθέσουμε όλες διεξοδικά, και οι απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα μας παρωθούν να αναρωτηθούμε: γιατί η Ιλιάδα δεν μας ξεκαθαρίζει τι ήταν αυτός ο πόλεμος και γιατί δεν τον περιγράφει όπως έγινε αλλά όπως δεν έγινε;  Είμαστε σε θέση να διαλευκάνουμε αυτό το μυστήριο; Τι ήταν, ληστρική επιδρομή ή απόπειρα μόνιμης εγκατάστασης; Και πώς έγινε, θα μπορέσουμε να το διευκρινίσουμε;

Continue reading

2008-2022: από τον 15χρονο μαθητή Γκρέγκορι στον 16χρονο πατέρα Κάλο (από τα βόρεια προάστεια στους γύφτικους καταυλισμούς )

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ κάηκε και δεν θα καεί η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και άλλες πολλές επαρχιακές πόλεις, όπως το 2008, όταν δολοφονήθηκε στα Εξάρχεια ο 15χρονος μαθητής Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος. Γιατί; Μήπως επειδή ο 16χρονος πατέρας Κώστας Φραγκούλης μπορεί να μην πεθάνει; Όχι, δεν είναι αυτός ο λόγος. Νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο και δεν ξέρω ποια είναι αυτή η κλωστή από την οποία κρέμεται η ζωή του Κάλο, μάλλον θα είναι η κλωστή της ζωής. Εάν, ο μη γένοιτο, κοπεί η κλωστή, θα γίνει ό,τι έγινε τον Δεκέμβριο του 2008; Εάν δολοφονηθεί αύριο 15χρονος μαθητής από κάποιον αστυνομικό, θα συμβεί κάποια εκτεταμένη εξέγερση, όπως το 2008; Τι λέτε; Εγώ λέω ότι ελάχιστοι, μερικές εκατοντάδες, και πολλοί είναι,  θα βγουν στους δρόμους να διαμαρτυρηθούν. Γιατί; Τι άλλαξε από το 2008;

Continue reading

ο τρόπος διεξαγωγής του Τρωικού πολέμου (1)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΓΡΑΦΩ ένα βιβλίο για τον Τρωικό πόλεμο –  σε κάνα δυο χρόνια μπορεί να είναι έτοιμο. Διατυπώνω κάποια ερωτήματα και τα απευθύνω σε ιστορικούς, αρχαιολόγους  και ομηριστές που ασχολούνται με αυτό το ζήτημα –  εκθέτω βέβαια και τις δικές μου σκέψεις και απαντήσεις. Σήμερα θα συμπτύξω μερικά κεφάλαια και θα εκθέσω συνοπτικά τόσο τη μέθοδο της εργασίας μου όσο και τους προσανατολισμούς της.

ΠΙΘΑΝΟΤΑΤΑ δεν θα μάθουμε ποτέ, εάν έγινε ή όχι αυτός ο πόλεμος. Άλλοι διατείνονται πως έγινε, άλλοι υποστηρίζουν που δεν έγινε. Η διαφωνία αυτή πηγάζει από την μοναδική μαρτυρία περί της διεξαγωγής του πολέμου, την Ιλιάδα. Η Ιλιάδα όμως δεν είναι ιστορία, είναι ποίηση. Μπορεί να είναι ποίηση, δεν μπορεί όμως να μην βασίζεται σε κάποια ιστορικά γεγονότα, λένε όσοι δέχονται την ιστορικότητα του πολέμου. Όσοι διαφωνούν  διατείνονται ότι όλα όσα διαβάζουμε στην Ιλιάδα είναι επινοήσεις των αοιδών.

Η διαφωνία αυτή είναι άγονη, πολύ άγονη. Η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να αρχίσουμε τη μελέτη αυτού του πολέμου με δύο ζητήματα, για τα οποία υπάρχουν πολλές ενδείξεις συμφωνίας. Το ένα είναι η βεβαιότητα ότι οι ελληνόφωνοι κάτοικοι της ελλαδικής χερσονήσου διεξήγαγαν ληστρικές επιδρομές στα μικρασιατικά παράλια και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου: πρώτοι ήταν οι Μυκηναίοι (1450-1200 π. Χ.), ακολούθησαν οι άποικοι Αιολείς και Ίωνες, από τις πρώτες μέρες του αποικισμού (1000 π. Χ.) μέχρι την κατάκτηση της Ανατολίας από Πέρσες (550 π. Χ.) και, τέλος, οι Μακεδόνες και οι σύμμαχοί τους στο δεύτερο μισό του 4ου π. Χ. αιώνα. Η Ανατολία ήταν μια περιοχή με πολλές και ευημερούσες αγροτικές κοινότητες, με πολλά αστεακά κέντρα, υπήρχε πολυανθρωπία και πλούτος κι αυτό ακριβώς αναζητούσαν οι επιδρομείς: αιχμαλώτους για να να τους κάνουν δούλους, πρώτα γυναίκες και μετά και άνδρες, ζώα, μέταλλα και πολύτιμα αντικείμενα (μεταλλικά αγγεία και άλλα οικιακά σκεύη, ρούχα και σκεπάσματα –  σύμφωνα με την Ιλιάδα).

Continue reading