φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΤΙ είναι ένας παγκόσμιος πόλεμος; Υπήρξε ποτέ παγκόσμιος πόλεμος; Τι είναι ένας παγκόσμιος πυρηνικός πόλεμος;
ΠΡΙΝ εκθέσω τον τρόπο της σκέψης μου, θεωρώ αναγκαίο να απαντήσω σε αυτά τα ερωτήματα. Παγκόσμιος πόλεμος, κυριολεκτικά μιλώντας, είναι ένας πόλεμος που είτε διεξάγεται πάνω σε όλο τον πλανήτη είτε συμμετέχουν όλες οι χώρες. Τέτοιος πόλεμος δεν έχει γίνει – και δεν θα γίνει, όπως θα δούμε παρακάτω. Ονομάζουμε παγκόσμιο ένα πόλεμο όταν οι μάχες διεξάγονται σε πολλά σημείο του πλανήτη και από τα ισχυρότερα κράτη του πλανήτη. Τέτοιοι πόλεμοι έχουν γίνει – αλλά δεν θα γίνουν πια. Κατά συνέπεια, κυριολεκτικά μιλώντας, παγκόσμιος πυρηνικός πόλεμος δεν θα γίνει. Μπορεί να γίνει όμως με την καθιερωμένη αποδεκτή έννοια: μεταξύ των ισχυρότερων πυρηνικών δυνάμεων του πλανήτη. Ποιες είναι αυτές, ποιοι θα είναι αντίπαλοι σε έναν τέτοιο πόλεμο το έχουμε ήδη υποδείξει: ένας τέτοιος πόλεμος θα γίνει μεταξύ Δύσης και της Ρωσίας-Κίνας. Ποια θα είναι τα πεδία των μαχών σε αυτή την περίπτωση; Δεν θα υπάρξουν πεδία μαχών. Μα είναι δυνατόν να υπάρξει πόλεμος χωρίς πεδία μαχών; Όχι. Τότε; Τότε, δεν θα είναι πόλεμος αυτό που θα γίνει. Τι θα είναι; Θα είναι κάτι άλλο – θα δούμε τι. Πόλεμος και πυρηνικά όπλα είναι ασύμβατα. Αυτό είναι το τέλος του πολέμου. Μετά; Ειρήνη; Όχι, αυτό που θα γίνει, εάν γίνει, θα είναι απείρως χειρότερο από τον πόλεμο. Ή πόλεμοι με συμβατικά όπλα. Αυτό ναι.
ΤΙ είναι, φίλες και φίλοι, τα πυρηνικά όπλα; Τι είναι μια ατομική βόμβα; Είναι μια βόμβα που μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγάλες υλικές καταστροφές και πολύ μεγάλο αριθμό θανάτων. Είναι λοιπόν προορισμένη να πέσει σε μεγαλούπολη. Εάν ο Χίτλερ είχε ατομική βόμβα, ξέρουμε που θα την έριχνε – στο Λονδίνο, όχι σε καμιά κωμόπολη της αγγλικής υπαίθρου. Εάν λοιπόν γίνει παγκόσμιος πυρηνικός πόλεμος, οι πολλές ατομικές βόμβες και υδρογονοβόμβες και δεν ξέρουμε τι άλλες υπάρχουν, θα πέσουν σε μεγαλουπόλεις. Ποιες θα είναι αυτές οι πόλεις; Οι πόλεις των εμπλεκομένων κρατών. Νέα Υόρκη, Μόσχα, Σικάγο, Αγία Πετρούπολη, Πεκίνο, Σαγκάη, Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο και άλλες πολλές. Δεν θα πέσουν στο Μέξικο Σίτι ή στο Ριο ντε Τζανέιρο ούτε στο Κάιρο ή στο Γιοχάνεσμπουργκ.
ΑΣ αφήσουμε τώρα αυτές τις εισαγωγικές παρατηρήσεις και τις εύλογες υποθέσεις κι ας δούμε τα πράγματα πιο ψύχραιμα. Ένας πόλεμος, μας λέει η πολεμολογία, είναι είτε απεριόριστος, ολοκληρωτικός (όπως τον αποκαλεί ο Κλαούζεβιτς) είτε περιορισμένος. Unlimited war και limited war: αυτοί είναι οι όροι στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία. Επίσης, ένα όπλο είναι είτε περιορισμένης χρήσης είτε απεριόριστης: unlimited weapons και limited weapons. Σας εφιστώ την προσοχή στην έννοια του ορίου και της απουσίας του. Υπήρξαν λοιπόν στην ιστορία του πολέμου τέσσερα είδη πολέμου: περιορισμένος πόλεμος με όπλα περιορισμένης χρήσης, περιορισμένος πόλεμος με όπλα απεριόριστης χρήσης, απεριόριστος πόλεμος με όπλα περιορισμένης χρήσης και απεριόριστος πόλεμος με όπλα απεριόριστης χρήσης.
ΠΟΙΑ είναι τα όρια και ποιος τα ορίζει; Τι γίνεται όταν δεν υπάρχουν; Εάν γίνει πυρηνικός παγκόσμιος πόλεμος , τι είδους πολέμου θα είναι; Τα πυρηνικά όπλα είναι απεριόριστης χρήσης. Το τουφέκι μπορεί να είναι περιορισμένης ή απεριόριστης χρήσης. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Ας υποθέσουμε ότι οι Αμερικάνοι δεν ρίχνουν ατομική βόμβα στη Χιροσίμα αλλά επιτίθενται με τουφέκια. Ποιος είναι ο σκοπός τους στη δεύτερη περίπτωση; Να καταλάβουν την πόλη ή να εξοντώσουν όλους τους κατοίκους; Μπορώ να βάλω όρια στη χρήση του ντουφεκιού – να σκοτώσω τόσους όσοι χρειάζεται για να παραδοθεί η πόλη. Εάν θέλω να τους εξοντώσω όλους, τότε θα κάνω απεριόριστη χρήση του ντουφεκιού – θα σκοτώνω μέχρι να πεθάνουν όλοι και όλες. Μπορώ να βάλω όρια και στον πόλεμο και στο όπλο. Αλλά δεν μπορώ να βάλω όρια στην ατομική βόμβα άρα ούτε και στον πόλεμο. Ένας παγκόσμιος πυρηνικός πόλεμος είναι ένας unlimited war με unlimited weapons.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ όπλα στα όποια μπορείς να βάλεις όρια (θα εξαρτηθεί από τον επιδιωκόμενο σκοπό) και όπλα που δεν μπορείς να βάλεις όρια – η βόμβα υδρογόνου, χιλιάδες φορές πιο καταστρεπτική και εξοντωτική από την ατομική που έπεσε στην Χιροσίμα. Μέχρι το 1945, επειδή τα όπλα ήταν με ή χωρίς όρια στη χρήση τους, μπορούσε να υπάρχουν απεριόριστοι και περιορισμένοι πόλεμοι. Με την κατασκευή της ατομικής βόμβας και της υδρογονοβόμβας βρεθήκαμε μπροστά σε ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα: είναι δυνατόν να υπάρξει περιορισμένος πόλεμος με όπλα απεριόριστης χρήσης; Παύει να είναι απεριόριστης χρήσης μόνο εάν δεν χρησιμοποιηθεί! Σε αυτή την περίπτωση θα χρησιμοποιηθεί με άλλον τρόπο: ως απειλή!
ΘΑ σας δώσω ένα ακόμα παράδειγμα. Η Ιλιάδα μας λέει πολλές φορές ότι κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Τροίας οι Αχαιοί διεξήγαγαν επιδρομείς στα γύρω χωριά και στα απέναντι νησιά, κυρίως στη Λέσβο. Το τι έκαναν μας το περιγράφει η Ιλιάδα με πολλές λεπτομέρειες. ‘Εσφαξαν όλον τον πληθυσμό εκτός από τις νεαρές γυναίκες, άρπαζαν ό,τι μπορούσαν να πάρουν μαζί τους (ζώα και πολύτιμα αντικείμενα), έκαιγαν το χωριό και έφευγαν. Δεν κατακτούσαν, εξόντωναν. Εάν κατακτούσαν, θα ήταν περιορισμένος πόλεμος με όπλα περιορισμένης χρήσης. Εάν εξόντωναν κάμπτοντας την αντίσταση των χωρικών, θα ήταν απεριόριστος πόλεμος με απεριόριστη χρήση του ξίφους. Εάν, και έχει συμβεί πολλές φορές στην παγκόσμια ιστορία, δεν υπήρχε αντίσταση, και υπήρχε μόνο εξόντωση, αυτό είναι πόλεμος; Είναι δυνατόν να υπάρχει πόλεμος, εάν δεν υπάρχει αντίπαλος; Όχι, αυτό δεν είναι πόλεμος, είναι κάτι άλλο.
ΕΝΑΣ πυρηνικός πόλεμος δεν μπορεί να είναι πόλεμος κατάκτησης διότι τα όπλα του είναι απεριόριστης χρήσης από τη φύση τους. Τι νόημα έχει να κατακτήσεις μια χώρα χωρίς κατοίκους; Διότι αυτό θα συμβεί, εάν πέσουν οι βόμβες υδρογόνου σαν το χαλάζι. Ένας πυρηνικός πόλεμος δεν είναι πόλεμος – είναι σφαγή, εξόντωση. Κάτι χειρότερο: είναι απεριόριστη αλληλοσφαγή, απεριόριστη αλληλοεξόντωση. Δεν μπορείς να διεξαγάγεις κατακτητικό, περιορισμένο πόλεμο με όπλα απεριόριστης χρήσης ! Δεν μπορείς να κάνεις περιορισμένη χρήση απεριόριστων όπλων! Γιατί δεν μπορείς; Λόγω της κλιμάκωσης (escalation) του πολέμου. Τι σημαίνει όμως κλιμάκωση στη χρήση απεριόριστων όπλων; Οι αντίπαλοι ρίχνουν όλο και περισσότερα, όλο και μεγαλύτερης καταστρεπτικότητας και εξοντωτικότητας, σε περισσότερες πόλεις. Αυξανόμενη χρήση των όπλων σε εύρος και σε ένταση – αυτή είναι κλιμάκωση του πολέμου.
ΑΠΟ το 1945 μέχρι σήμερα έχουν σπάσει πολλά κεφάλια για να αντιμετωπιστούν αυτοί οι γρίφοι, αυτά τα προβλήματα που ήρθαν στο προσκήνιο με την κατασκευή της ατομικής βόμβας και επιδεινώθηκαν με την κατασκευή ακόμα πιο καταστρεπτικών και εξοντωτικών όπλων. Όλα όσα ξέρανε, τα ξεχάσανε. Έπρεπε να σκεφτούν και να δράσουν διαφορετικά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν, είναι και θα είναι η λέξη όριο. Εάν μπουν όρια, δεν θα χρησιμοποιηθούν τα πυρηνικά όπλα. Εάν δεν μπουν, δεν θα μείνει τίποτα όρθιο, κανένας ζωντανός – και στους μεν και στους δε. Ναι, αλλά τα όρια είναι αυτοπεριορισμός και αυτοσυγκράτηση! Όνειδος! Ντροπή! Να θέλεις να πολεμήσεις και να μην μπορείς γιατί είναι εξοντωτικά ισχυρός!
ΜΕΤΑΞΥ θανάτου και αυτοπεριορισμού, προκρίθηκε ο αυτοπεριορισμός. Πέσανε δυο βόμβες και από τότε, πέρασαν 77 χρόνια, δεν έπεσε άλλη. Και δεν θα πέσει. Προκρίνεται το όνειδος του αυτοπεριορισμού από τον βέβαιο θάνατο. Δεν είναι η πρώτη φορά που το κάνει αυτό η Δύση. Το πρόβλημα που αντιμετώπισε ήδη από την Ιλιάδα είναι ότι, ενώ η βία είναι μέσον αύξησης της ισχύος (και του πλούτου), πολύ συχνά η απεριόριστη χρήση βίας μειώνει την ισχύ, όταν δεν την εξαλείφει. Όταν κάνεις μια εξοντωτική ληστρική επιδρομή, τους σφάζεις όλους τους άνδρες γιατί χρειάζεσαι μόνο γυναίκες. Όταν όμως τους χρειάζεσαι ως δούλους, τότε δεν τους σφάζεις. Δεν τους σφάζεις, ακόμα κι όταν συμβιώνεις μαζί τους κι αυτοί δεν είναι και πολύ υπάκουοι- εάν το κάνεις, θα χάσεις ισχύ και πλούτο. Υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος να αυξήσεις την ισχύ σου και τον πλούτο σου;
ΝΑΙ, υπάρχει: η σκέψη. Η σκέψη είναι ένα μέσον αύξησης της ισχύος – αυτή είναι η σωφροσύνη, η σκέψη που όχι μόνο σε σώζει αλλά σε κάνει και πιο ισχυρό. Και η γνώση που παράγει η σκέψη. Θα μπορούσαμε την πρόταση ” η σκέψη είναι μέσον αύξησης της ισχύος” να την γράψουμε με άλλες λέξεις; Ναι, μπορούμε: αρχαία ελληνική φιλοσοφία.
Σήμερα θα σκαλίσω τα σκόρδα, θα φυτέψω κρεμμυδάκια, θα καθαρίσω μερικά κλήματα, θα κόψω ξύλα, θα ετοιμάσω το χώμα για σπανάκι και μαρούλια και στις δώδεκα θα πιω τσιπουράκι.
Σχολιάστε ελεύθερα!