omicron: θα χεστούμε από το φόβο μας ή θα σκεφτούμε; (1)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΥΟ χρόνια κλείνει η επιδημία covid-19, βρισκόμαστε στην έκτη παραλλαγή του κορονοϊού,  και αντικρίζουμε το φάσμα της αποτυχίας και του αδιεξόδου. Πώς φτάσαμε εδώ; Τι θα κάνουμε με την επόμενη μετάλλαξη του ιού, που θα είναι ακόμα πιο μολυσματική από την omicron, τι θα κάνουμε με κάποιον άλλο ιό που αναπόφευκτα θα ενσκήψει στο προσεχές μέλλον;  Πώς σκεφτήκαμε; Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε διαφορετικά;

ΠΡΙΝ απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, ας στρέψουμε το βλέμμα μας κάπου αλλού κι ας κάνουμε ένα νοητικό πείραμα, μια σύγκριση. Εδώ και πενήντα χρόνια, εμφανίζονται διαρκώς νέες παθήσεις του πεπτικού συστήματος (στομάχου, λεπτού και παχέος εντέρου, κόλου, ορθού και πρωκτού) και προστίθενται στις ήδη υπάρχουσες.  Γίνεται χαμός. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου θερίζει –  ο τρίτος σε θανάτους μεταξύ όλων των μορφών καρκίνου. Θάνατοι, νοσηλείες, εξετάσεις, κολονοσκοπήσεις, φάρμακα, εγχειρήσεις, ενδονοσοκομειακές  λοιμώξεις –  και η κατάσταση επιδεινώνεται κάθε χρόνο. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί δεν μας απασχολεί;

Continue reading

πότε θα ζήσουμε στον πλανήτη Άρη; ποτέ! μα γιατί τότε. . . ;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο Σερζ Μοσκοβιτσί (Serge Moscovici) παρατηρεί (Τεχνική και φύση στον ευρωπαίκό πολιτισμό· εκδ. Νεφέλη, μετ. Δ. Κοσμίδης) ότι σε κάθε αιώνα του νεώτερου δυτικού πολιτισμού διαπιστώνουμε την ύπαρξη ενός κεντρικού ζητήματος. Στον 18ο διακρίνει το πολιτικό ζήτημα, αυτό της πολιτικής ισχύος· στον 19ο, το κοινωνικό ζήτημα, της κοινωνικής ανισότητας· και στον 20ό, το ζήτημα της φύσης, της επιστημονικής και τεχνικής προόδου, της κυριαρχίας πάνω στη φύση. Αν και ζούμε στη τρίτη δεκαετία του 21ου δεν θα ήταν επιπολαιότητα, και θα δούμε γιατί, να αναρωτηθούμε ποιο θα είναι το κεντρικό ζήτημα του αιώνα που θα ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας. Δεν μπορώ να γνωρίζω τη δική σας άποψη, νιώθω όμως υποχρεωμένος να εκθέσω τη δική μου.

ΤΟ κεντρικό ζήτημα του 21ου αιώνα θα είναι η παταγώδης αποτυχία, οι αρνητικές συνέπειες της επιθυμίας και της απόπειρας να κυριαρχήσουμε (όλοι και όλες, σοφοί και αδαείς, πλούσιοι και φτωχοί, ισχυροί και ανίσχυροι) πάνω στη φύση· θα είναι η διάψευση και η απογοήτευση της ελπίδας να αποσυνδεθούμε, να απεξαρτηθούμε από τον καταναγκασμό, την αναγκαιότητα, την απειλή, τα όρια, τον περιορισμό, την ατέλεια, την ελαττωματικότητα της φύσης. Η επιθυμία της κυριαρχίας πάνω στη φύση και η επιδίωξη της εκπλήρωσής της διαιωνίζεται: κληρονομήσαμε από τον 20ό αιώνα τη λατρεία της επιστημονικής προόδου ενώ κάποιοι πατάνε γκάζι και την οδηγούν στις έσχατες συνέπειές της (εννοώ τα κινήματα του υπερανθρωπισμού και του τεχνικού μετανθρωπισμού –  θα ασχοληθούμε με αυτά τις προσεχείς μέρες –  τα οποία γίνονται όλο και πιο γνωστά και δημοφιλή). Η αποτυχία και οι απογοητεύσεις θα φέρουν στο προσκήνιο το ζήτημα της αναθεώρησης της στάσης μας έναντι της φύσης, την αναγκαιότητα της επανασύνδεσης με τη φύση, οπότε κεντρικό ζήτημα του αιώνα μας θα είναι κι αυτό της σύγκρουσης μεταξύ αυτών των διαμετρικά διαφορετικών στάσεων.

Continue reading

η (ευχάριστα παράξενη) ιστορία του ρήματος ‘είμαι’ (/ime/)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

”ΟΠΟΙΟΣ νομίζει ότι είναι σπουδαίος πρέπει να πάει στο νεκροταφείο. Εκεί θα δει τι είναι πραγματικά η ζωή. Μια χούφτα σκόνη. La vida no vale nada (η ζωή δεν αξίζει τίποτα)”.  Αυτά τα λόγια ακούμε τρεις φορές (τη μία ως σπανιόλικο τσιγκάνικο φλαμένγκο) στη ταινία του Jim Jarmusch, The limits of control. Σας τα χαρίζω αυτά τα λόγια και με αυτά υποδέχομαι το νέο έτος. Ευχές τέλος. Αγανάκτησα με τις ευχές. Απηύδησα.

ΤΟ μόνο που είναι βέβαιο, πέρα από μια χούφτα σκόνη, πέρα από το la vida no vale nada, είναι ότι θα συνεχίσουμε να ερευνούμε, να σκεφτόμαστε, να συνεργαζόμαστε, να μαθαίνουμε, να διδάσκουμε, να γερνάμε (εμείς που είμαστε στα πρόθυρα του γήρατος), να δημιουργούμε, να περπατάμε, να κάνουμε καλή παρέα, να τρώμε και να πίνουμε και να λέμε σοφές μαλακίες για να γιαλάμι. Σήμερα θα ρίξουμε ένα βλέφαρο στην πολύ ενδιαφέρουσα, ευχάριστα παράξενη, θα έλεγα,  ιστορία του ρήματος ‘είμαι’.

Continue reading