Ιανουάριος 2021

There were 15 posts published in Ιανουάριος 2021 (this is page 2 of 2).

δύο κομβικές στιγμές της παγκόσμιας ιστορίας

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΤΑΝ σε ένα γνωστικό πεδίο έχουμε μόνο αβεβαιότητες, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να διατυπώσουμε εικασίες. Με τις εικασίες όμως δεν παράγουμε γνώση, δεν μπορεί να συγκροτηθεί επιστήμη. Όταν ο τροφοσυλλέκτης ήξερε ποιο φυτό είναι δηλητηριώδες και ποιο δεν είναι, γνώριζε, είχε πολλές γνώσεις αλλά βοτανολογία και φαρμακολογία δεν υπήρχε. Τον εμπόδισε αυτό να συνεχίζει να πειραματίζεται, να δοκιμάζει και να μαθαίνει; Όχι, βέβαια. Στην αρχαία Ελλάδα, οι άνθρωποι γνώριζαν πως να αντιμετωπίσουν πολλές ασθένειες και να περιποιηθούν τραύματα (πολεμική κοινωνία γαρ). Κάποια στιγμή, ένας γιατρός, ο Ιπποκράτης από την Κω, συγκέντρωσε αυτές τις γνώσεις σε ένα σώμα (corpus) κι αυτή η συγκέντρωση θεωρήθηκε ως η γέννηση της ιατρικής επιστήμης. Σήμερα όμως, εκτός από κάποιες γενικές αρχές κι ένα δοκίμιο για την επιληψία, την οποία ο Ιπποκράτης θεώρησε ως διαταραχή του εγκεφάλου και όχι ως επέμβαση θεϊκών ή δαιμονικών δυνάμεων, αυτές οι γνώσεις είναι παντελώς άχρηστες. Για τον κοιλόπονο, ας πούμε, προτείνει σούπα από νεογέννητα κουταβάκια! Δικαίως λοιπόν η γέννηση της ιατρικής μετατέθηκε τον 17ο και 18ο μ. Χ. αιώνα, αν δεν κάνω λάθος.

Continue reading →

”μόλις βγει η ιστορική ετυμηγορία”

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ συνεχίσουμε σήμερα τον σχολιασμό του κειμένου των Γκρέμπερ και Ουένγκρου που αρχίσαμε πριν λίγες μέρες. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η επικρατούσα αφήγηση της παγκόσμιας ιστορίας είναι ένα ψέμα, άλλη είναι η αλήθεια. Είναι ψέμα ότι ζούσαμε σε μικρές ομάδες για πολλές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, ότι η γεωργία ήταν μια μη αντιστρέψιμη πρακτική, ότι υπήρξαν πόλεις και ομοσπονδίες  που δεν ήταν ισότιμες. Η αλήθεια είναι ότι όλα αυτά δεν ισχύουν. Πρώτον, οι άνθρωποι συγκεντρώνονταν μια φορά το χρόνο ή μια φορά στα δύο χρόνια σε κάποιο συγκεκριμένο μέρος για μερικές μέρες, σε κέντρα λατρείας, άρα ζούσαν πολλοί μαζί, όχι σε μικρές ομάδες. Δεύτερον, όπως γράφουν, ”δοκίμαζαν τη γεωργία να δουν αν τους κάνει, ‘έπαιζαν γεωργία’ αν θέλετε εναλλάσσοντας κάθε χρόνο μεταξύ τρόπων παραγωγής, ακριβώς όπως άλλαζαν μπρος-πίσω τις κοινωνικές δομές”. Τρίτον, ότι υπήρξαν πόλεις ελευθερίας και ισότητας, πόλεις ισότιμες και ομοσπονδίες ισότιμες. Κάτι όμως δεν πήγε καλά και όλη η ιστορία στράβωσε. Τι έγινε; Μπορούμε να το μάθουμε, θα το μάθουμε μια μέρα;  Πώς θα το μάθουμε; Μόλις βγει η ιστορική ετυμηγορία.

Continue reading →

για τη συρρίκνωση του καπιταλισμού: πότε θα κλείσει ο τέταρτος ”κύκλος Κοντράτιεφ”;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΗ χρονιά που μας πέρασε, αν πέρασε, διάβασα ένα βιβλίο που περίμενα δεκαετίες να μεταφραστεί και να το διαβάσω. Πρόκειται για το δοκίμιο του Νικολάι Κοντράτιεφ, Οι μεγάλοι κύκλοι της οικονομικής συγκυρίας (εκδ. Εκάτη, μετ. Ελένη Κατσιώλη, 2020). Γνώριζα σε γενικές γραμμές τη θεωρία των μεγάλων κύκλων της καπιταλιστικής ανάπτυξης του Κοντράτιεφ αλλά η ανάγνωση των πρωτότυπων κειμένων είναι άλλο πράγμα –  τρελαίνομαι. Το θέμα δεν είναι μόνο η θεωρία που σκιαγραφεί ο συγγραφέας αλλά ο τρόπος, η μέθοδος με την οποία καταλήγει στα συμπεράσματά του. Δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι η θεωρία του Κοντράτιεφ δεν περιγράφει την πραγματικότητα, όπως θα δούμε ευθύς αμέσως. Έχει προκύψει όμως στις μέρες μας ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, με το οποίο και θα ασχοληθούμε σήμερα. Να συμπληρώσω ότι ο Κοντράτιεφ εκτελέστηκε από την Γκεπεού, την μυστική Αστυνομία του σταλινικού σοβιετικού κράτους το 1938 (ήταν 46 χρονών και από τα 40 του έγκλειστος σε απομόνωση πολιτικών κρατουμένων), την εποχή που εκτελέστηκαν πολλοί πρωταγωνιστές της Οκτωβριανής επανάστασης (Ζηνόβιεφ, Κάμενεφ, Μπουχάριν, Ράντεκ κ.α.) και πολλοί έξοχοι διανοούμενοι και επιστήμονες ( Ρούμπιν, Πασουκάνις, Ριαζάνωφ κ.α.).

ΠΡΙΝ εκθέσω το σοβαρό πρόβλημα που έχει προκύψει με τη θεωρία του Κοντράτιεφ, θα ήθελα να σας την παρουσιάσω πρώτα σχηματικά και αναλογικά και μετά αναλυτικά. Μην ανησυχείτε, θα είμαι πολύ σύντομος και πολύ απλός. Γλαφυρός θα έλεγα.

Continue reading →

φιλοσοφία και γέλιο: γελούσε ο Πλάτων;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΕΝ γελούσε. Γέλασε ποτέ του;  Γέλασε. Είναι βέβαιο ότι γέλασε για πρώτη φορά τότε που γελάμε όλοι και όλες πρώτη φορά –  όταν είμαστε τεσσάρων με έξι μηνών. Τότε που αρχίζουμε να παίζουμε. Θα γέλασε κι όταν ήταν ακόμα ανέμελο παιδί αλλά δεν πέρασε πολύς καιρός και το γέλιο, και το χαμόγελο, άρχισε να σβήνει από τα χείλη του. Τα παιδιά μεγάλωναν με βάναυσες τιμωρίες, με συχνό ξυλοδαρμό, με εξευτελισμό και ταπείνωση, με αυστηρή εκμάθηση της πειθαρχίας και της υποταγής.

Ο Πλάτων μεγάλωσε σε αριστοκρατικό περιβάλλον. Οι αριστοκράτες γελούσαν σπάνια. Οι πλούσιοι και οι ισχυροί γελούν σπάνια. Όταν γελούν, γελούν για να αναπαραγάγουν, να επιβεβαιώσουν, να επιβάλουν την ανωτερότητά τους. Με αυτό τον τρόπο γελούν οι θεοί του Ολύμπου στην Ιλιάδα, όχι πολύ συχνά, ενώ οι ήρωες ποτέ- μια φορά ο Αχιλλεύς χαμογελάει στην ραψωδία Ψ –  έχουν γραφεί πολλά γι΄ αυτό το χαμόγελο! Ούτε στην  Οδύσσεια υπάρχει γέλιο και χαμόγελο. Το ελαφρύ μειδίαμα των αγαλμάτων της αρχαϊκής εποχής (κούροι) χάθηκε στην κλασική εποχή –  δεν υπάρχει άγαλμα που να γελά ή να χαμογελά! Ο Περικλής, γράφει ο Πλούταρχος, δεν γελούσε  – πρόσωπον άθρυπτον προς γέλωτα. 

Continue reading →

”Αλλάζοντας την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας (τουλάχιστον όσα έχουν συμβεί)”[1]

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ 2021 να είναι ταξιδιάρικο.

ΔΙΑΒΑΣΑ στο VOIDNETWORK.GR κείμενο των Ντέιβιντ Γκρέμπερ και Ντέιβιντ Ουένκροου (Wengrow) με τίτλο ”Αλλάζοντας την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας (τουλάχιστον όσα έχουν συμβεί)”. Θα το παραθέσω στο τέλος για να το διαβάσουν όσοι και όσες δεν το έχουν διαβάσει. Με αυτό το κείμενο θα ασχοληθώ σήμερα.

Continue reading →