φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Ο άνθρωπος και η ανθρώπινη κοινωνία είναι το αποτέλεσμα πολλών επαναστάσεων που εκτυλίχθηκαν κατά τη διάρκεια της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης. Η κοινωνία προηγείται του ανθρώπου: είμαστε δημιουργήματα της κοινωνίας – η κοινωνία όμως αλλάζει, είτε με τη δράση μας, ασύνειδη και συνειδητή, είτε (δευτερευόντως) εξ αιτίας γεωγραφικών, κλιματικών και οικολογικών συνθηκών. Η διαπίστωση ότι είμαστε το τελικό αποτέλεσμα πολλών και αλλεπάλληλων, συσχετιζόμενων μεταξύ τους επαναστάσεων γίνεται τώρα που εντοπίζουμε στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες σαφείς ενδείξεις ότι βρισκόμαστε τα πρόθυρα ανθρωπολογικής οπισθοδρόμησης (δεν παίζουμε, δεν χορεύουμε, δεν γελάμε – μεταξύ των πολλών άλλων). Πού οφείλεται αυτή η ανθρωπολογική οπισθοδρόμηση; Θα συνεχιστεί και θα ενταθεί ή θα σταματήσει; Εάν είμαστε το τελικό αποτέλεσμα επαναστάσεων, μήπως η εν εξελίξει ανθρωπολογική οπισθοδρόμηση είναι ανθρωπολογική αντεπανάσταση; Οι επαναστάσεις αυτές εκτυλίχθηκαν σε ένα χρονικό διάστημα δύο εκ. ετών, αν και μπορούμε το σημείο εκκίνησης να το τοποθετήσουμε πριν έξι εκ. χρόνια. Η λεπτομέρεια αυτή δεν έχει και πολύ μεγάλη σημασία. Μας επιτρέπεται όμως να μεταχειριζόμαστε τη λέξη επανάσταση; Ποιες προϋποθέσεις υπήρχαν για να συμβούν; Υπάρχουν αιτίες που συνέβησαν, με ποια σειρά εμφανίστηκαν; Είναι δυνατόν να αλλοιωθεί ή ακόμα και να χαθεί κάποια από αυτές τις επαναστάσεις του απώτατου παρελθόντος, που εμφανίστηκαν όταν γινόμασταν άνθρωποι και σχηματίζαμε την ανθρώπινη κοινωνία; Μήπως ταυτόχρονα ζούμε κάποια άλλη επανάσταση που θα αλλάξει τον άνθρωπο, αφού δεν σταμάτησε να εξελίσσεται; Μήπως η ανθρωπολογική επανάσταση και η ανθρωπολογική οπισθοδρόμηση συνυπάρχουν, είναι ταυτόχρονες και παράλληλες; Εάν είναι έτσι, μήπως βρισκόμαστε σε μια σύνθετη διαδικασία διαμόρφωσης δύο διαφορετικών ειδών ανθρώπου;
ΜΗΠΩΣ ο πολιτισμός και η ιστορία αρχίζουν με την μετάδοση και την πρόσληψη της απόκτησης της ικανότητας της ορθιας στάσης; Μήπως οι επαναστάσεις και οι οπισθοδρομήσεις γίνονται από εμάς χωρίς όμως να το γνωρίζουμε; Μήπως η συνειδητοποίηση και η γνώση αυτής της κατάστασης είναι μια ακόμα επανάσταση;
Η όρθια στάση ήταν επανάσταση; Η χρήση της φωτιάς; Η επίγνωση του θανάτου; Ήταν όλες αυτές οι αλλαγές επαναστάσεις; Εάν ήταν αλλαγές που οριστικοποιήθηκαν και μονιμοποιήθηκαν ώστε ήταν παντελώς αδύνατον να επιστρέψουμε στην προηγούμενη κατάσταση, τότε, ναι, χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη μας επιτρέπεται η χρήση της έννοιας επανάσταση. Πολλές από αυτές τις επαναστάσεις ήταν τόσο δραστικές που άλλαξαν και τη φύση μας – θα τις δούμε παρακάτω. Οι επαναστάσεις δεν είναι απόλυτες τομές, δεν μπορεί υπάρξει επανάσταση χωρίς συνέχεια. Οι αλλεπάλληλες επαναστάσεις κατά τη διαδικασία της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης υποδηλώνουν μια πολύ σημαντική συνέχεια – θα δούμε ποια είναι. Όταν γεννιόμαστε δεν μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας μέσα σε λίγη ώρα, όπως ένα κατσικάκι. Η προηγούμενη της όρθιας στάσης κατάσταση δεν έχει χαθεί, επιβιώνει στη βρεφική ηλικία. Μετά τον πρώτο χρόνο αρχίζουμε να περπατάμε αλλά θα χρειαστούμε άλλα δύο ή και τρία χρόνια για να αποκτήσουμε τον πλήρη έλεγχο της όρθιας κίνησης. Εάν ένα νεογέννητο αφεθεί μόνο του, δεν θα περπατήσει ποτέ – θα μπουσουλάει στα τέσσερα. Πρέπει να το μάθουμε να περπατάει. Και μέχρι να μάθει να περπατάει, θα πέσει, θα χτυπήσει, θα κλάψει.
ΤΙ άλλο μαθαίνουμε εκτός από το να περπατάμε; Να μιλάμε. Να φοβόμαστε. Τα μωρά δεν φοβούνται, γεννιόμαστε χωρίς το συναίσθημα του φόβου. Τον φόβο τον μαθαίνουμε με το πέρασμα του χρόνου. Γνωρίζουμε ότι η ζωή του κάθε ανθρώπινου όντος επαναλαμβάνει την ιστορία του ανθρώπινου γένους. Όταν η όρθια στάση είχε ήδη ολοκληρωθεί, ας πούμε πριν 2 εκ. χρόνια, έπρεπε να μαθαίνουμε με υπομονή και τρυφερότητα, όχι με τη βία, στα μωρά να περπατάνε, να βοηθάμε τα βρέφη να αποκτήσουν την ικανότητα να περπατάνε. Εδώ και δύο εκ. χρόνια συνεχίζουμε να κάνουμε το ίδιο. Οι πρώτες αυτές παρατηρήσεις μας παρακινούν να διατυπώσουμε κάποια ερωτήματα και κάποιες παρατηρήσεις. Γιατί σταθήκαμε όρθιοι; Υπάρχει κάποια αιτία; Ήταν συνειδητή επιλογή, ήταν επιθυμία ή ανάγκη; Υπήρξαν θετικές και αρνητικές συνέπειες αυτής της αλλαγής; Θα γινόμασταν άνθρωποι χωρίς την όρθια στάση; Μπορεί μια αλλαγή, μια επανάσταση, να προκαλέσει άλλες αλλαγές, άλλες επαναστάσεις;
ΧΩΡΙΣ την όρθια στάση δεν θα γινόμασταν άνθρωποι. Κατηγορηματικά όχι. Δεν θα χρησιμοποιούσαμε εργαλεία, δεν θα μεταφέραμε τη τροφή, δεν θα μιλούσαμε. Η όρθια στάση είναι μία από τις πολλές κομβικές αλλαγές, είναι η πρώτη αλλαγή, η πρώτη επανάσταση. Η χρονική διάρκεια αυτής της επανάστασης θα πρέπει να ήταν πολύ μεγάλη και η ίδια η αλλαγή απίστευτα δύσκολη, ίσως και επώδυνη – δεν μπορούμε ούτε καν να το φανταστούμε πόσο δύσκολη ήταν. Εξ ου και η μακρά της διάρκεια. Υπάρχει κάποια αιτία που σταθήκαμε και περπατήσαμε όρθιοι; Έχουν γραφεί πολλά, πολλές οι υποθέσεις και οι εικασίες. Θα μπορούσαμε να τις συνοψίσουμε στην εξής παρατήρηση: προφανώς θα ήταν η λύση σε κάποιο πρόβλημα που αντιμετωπίζαμε. Η όρθια στάση μας βοηθούσε να ξεπεράσουμε κάποια δυσχέρεια του παρελθόντος. Ποια να ήταν αυτή άραγε;
ΠΩΣ κινούμασταν πριν την όρθια στάση; Μπορούσαμε να σταθούμε όρθιοι και να περπατήσουμε αλλά για μικρό χρονικό διάστημα. Ήταν αδύνατο να σταθούμε όρθιοι και να περπατήσουμε όρθιοι περισσότερο από μερικά δευτερόλεπτα – ή έστω και λεπτά της ώρας. Αυτή η κατάσταση προφανώς θα ήταν μειονέκτημα σε κάποιο περιβάλλον. Για να ξεπεραστεί αυτό το μειονέκτημα έπρεπε να ζορίσουμε τα σώματά μας να παραμείνουν περισσότερο χρόνο όρθια και να περπατήσουν περισσότερο χρόνο όρθια. Το κάναμε όμως γιατί τα οφέλη θα πρέπει να ήταν πιο σημαντικά από το ζόρισμα, τη δυσκολία και τον πόνο. Η όρθια στάση είχε πολλές θετικές συνέπειες, επέτρεψε την εκτύλιξη πολλών άλλων αλλαγών, επαναστάσεων, αλλά είχε και δύο πολύ αρνητικές συνέπειες: το όρθιο ανθρώπινο θηλυκό γεννάει πιο δύσκολα, λόγω των αλλαγών που έγιναν στη λεκάνη, και υποφέρουμε όλοι και όλες μας από τη μέση – όταν κουραστούμε ή ακινητοποιηθούμε. Όταν με πιάνουν πόνοι στη μέση ανακουφίζομαι με δύο τρόπους. Πέφτω στην αρχή μπρούμυτα στο έδαφος και μετά μόλις συνέλθω μπουσουλάω στα τέσσερα για μερικά λεπτά. Επανέρχομαι στην προ της όρθιας στάσης κατάσταση.
ΜΕΤΑ από αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια η όρθια στάση είχε ολοκληρωθεί ως αλλαγή. Δεν έγινε φύση μας όμως. Ενώ ως ενήλικοι στεκόμαστε και περπατάμε όρθιοι, τα νεογνά γεννιούνται χωρίς να μπορούν να σταθούν στα πόδια τους αμέσως και να περπατούν ή να τρέχουν όπως τα νεογνά άλλων θηλαστικών. Γιατί; Γιατί είναι άλλο να έχεις δύο πόδια κι άλλο τέσσερα! Οι ενήλικες έπρεπε να βοηθήσουν τα βρέθη να μάθουν να περπατάνε, να μεταδώσουν τη γνώση της ικανότητας της όρθιας στάσης, όπως και οι ίδιοι το έμαθαν όταν ήταν βρέθη και νήπια. Η διαπίστωση αυτή μας παρακινεί να εικάσουμε με βεβαιότητα ότι η απόκτηση της όρθιας στάσης και η μετάδοση της ικανότητας αυτής στα βρέθη από τους ενήλικες που ήταν παράλληλες και ταυτόχρονες διαδικασίες. Ενώ ως ενήλικες δεν περπατούσαμε ακόμα, δεν είχε ολοκληρωθεί η ικανότητα της όρθιας στάσης, βοηθούσαμε τα νεογνά να αποκτήσουν αυτήν την ανοκλήρωτη ακόμα ικανότητα.
ΜΕ την απόκτηση της ικανότητας της όρθιας στάσης και της μετάδοσής της στα βρέφη έρχονται στο προσκήνιο η μάθηση, η γνώση, η αλληλοβοήθεια, η ενίσχυση της αυτονομίας του βρέφους με υπομονή και τρυφερότητα και κατά κανένα τρόπο με βία. Είναι το πρώτο βήμα της κοινωνικοποίησης. Διότι η κοινωνία υπάρχει, ο άνθρωπος δεν υπάρχει. Η κοινωνία προηγείται του ανθρώπου: είμαστε δημιουργήματα της κοινωνίας αλλά η κοινωνπία αλλάζει με τη δράση μας. Η κοινωνία είναι το πλέγμα των σχέσεων μας με τη φύση και με τους άλλους. Πριν αποκτήσουμε την ικανότητα να στεκόμαστε όρθιοι και να περπατάμε είχαμε σχέσεις με τη φύση και με τους άλλους. Με την όρθια στάση οι σχέσεις με τη φύση και με τους άλλους και άλλαξαν αλλά, το σημαντικότερο, έγιναν περισσότερες. Όταν δεν στεκόμασταν όρθιοι και δεν περπατούσαμε, δεν υπήρχε λόγος να μάθουμε κάτι στα νήπια. Να τα βοηθήσουμε, να τα φροντίσουμε. Η αναγκαιότητα της όρθιας στάσης και η αναγκαιότητα της μετάδοσης της ικανότητας της όρθιας στάσης ήταν η αρχή της εκκίνησης της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης. Όταν αλλάζει ο άνθρωπος αλλάζει και η κοινωνία κι όταν αλλάζει η κοινωνία αλλάζει και ο άνθρωπος. Αλλάζει η κοινωνία σημαίνει αλλάζουν οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων ή και εξαλείφονται, χάνονται.
ΤΟΥΣ τελευταίους δύο αιώνες στις καπιταλιστικές κοινωνίες οι άνθρωποι δεν παίζουν, δεν γελούν και δεν χορεύουν – μεταξύ των άλλων. Πριν τον καπιταλισμό και έπαιζαν και γελούσαν και χόρευαν. Η αλλαγή της κοινωνίας οφείλεται στη δράση όλων των ανθρώπων ή είναι δυνατόν η δράση μιας μειονότητας να αλλάξει την κοινωνία; Είναι δυνατόν να αλλάξει η κοινωνία χωρίς τη δράση των ανθρώπων, όλων ή μιας μειονότητας; Ναι, είναι – εξ αιτίας γεωγραφικών, κλιματικών και οικιολογικών συνθηκών.
ΜΗΠΩΣ ο πολιτισμός και η ιστορία αρχίζουν με τη μετάδοση και την πρόσληψη της απόκτησης της ικανότητας της ορθιας στάσης; Μήπως οι επαναστάσεις και οι οπισθοδρομήσεις γίνονται από εμάς χωρίς όμως να το γνωρίζουμε; Μήπως η συνειδητοποίηση και η γνώση αυτής της παρατήρησης είναι μια ακόμα επανάσταση;
Σχολιάστε ελεύθερα!