εάν ήμουν Καταλανός, θα ψήφιζα ΟΧΙ

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ ψήφιζα ΟΧΙ στην ανεξαρτησία της Καταλονίας χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη, τον οποιονδήποτε δισταγμό. Θα εκθέσω τις σκέψεις μου και την επιχειρηματολογία μου, μιας όμως και υπάρχουν φίλες και φίλοι που βαριούνται να διαβάζουν μακροσκελή κείμενα, θα συνοψίσω το βασικό μου επιχείρημα και μετά ας κάνουν ό,τι θέλουν: οι ισχυροί καπιταλιστές της παραγωγής και του χρήματος (βιομήχανοι, έμποροι και τραπεζίτες) της Καταλονίας ήθελαν και θέλουν την ανεξαρτησία· η επέκταση του καπιταλισμού σε αυτή την περιοχή συνοδευόταν πάντα με το αίτημα της αυτονομίας αρχικά, της ανεξαρτησίας αργότερα· και τη θέλουν διότι με την ανεξαρτησία θα αυξηθούν θα κέρδη τους· ενώ τώρα παραχωρούν, δίνουν περισσότερα στο ισπανικό Κράτος από ό,τι παίρνουν (φόροι), με την ανεξαρτησία θα μειωθούν οι φόροι, άρα θα αυξηθούν τα κέρδη. 

ΘΑ θέσω ευθύς αμέσως το εξής ερώτημα: εάν δεν ήθελαν οι Έλληνες καπιταλιστές τα μνημόνια, θα εφαρμόζονταν;  Όχι. Εάν εφαρμόζονται, εφαρμόζονται γιατί τα θέλουν. Και τα θέλουν γιατί αυξάνονται τα κέρδη τους. Εάν δεν ήθελαν οι Καταλανοί καπιταλιστές την ανεξαρτησία, θα υπήρχε τέτοιο ζήτημα; Όχι, φίλες και φίλοι. κατά κανένα τρόπο. Γιατί θέλουν την ανεξαρτησία οι Καταλανοί βιομήχανοι; Μα είναι τόσο πολλοί και ισχυροί και πλούσιοι οι βιομήχανοι καπιταλιστές της Καταλονίας;  Από πότε τη θέλουν; Ποια είναι αυτή η Καταλονία;

Η Καταλονία, φίλες και φίλοι, κατέχει το 1/15 του εδάφους της Ισπανίας, συγκεντρώνει όμως το 1/6 του πληθυσμού –  είναι η πιο πυκνοκατοικημένη αυτόνομη περιοχή, όλες αυτόνομες είναι, και οι 17.  Είναι ορεινή περιοχή –  δεν υπάρχει πεδιάδα στην Καταλονία! Πώς να εξηγήσουμε αυτή την ιδιομορφία; Μία μόνο απάντηση υπάρχει: Η Καταλανία ήταν η περιοχή όπου εμφανίστηκε και επεκτάθηκε ο εμπορικός και κατόπιν βιομηχανικός καπιταλισμός στην ιβηρική χερσόνησο. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι σε αυτή την εξέλιξη συνέβαλε τα μέγιστα το λιμάνι της  Βαρκελώνης, που ήταν και είναι ένα από τα σημαντικότερα της Μεσογείου. Υφαντουργία, μεταλλουργία, χημική βιομηχανία, παραγωγή μηχανών είναι οι κυριότεροι βιομηχανικοί κλάδοι, στους οποίους πρέπει να προσθέσουμε την τεράστια βιομηχανία του τουρισμού, που άρχισε να αναπτύσσεται τις τελευταίες δεκαετίες με τεράστια κέρδη.

ΘΑ κάνουμε στη συνέχεια ένα σύντομο ιστορικό ταξιδάκι, φίλες και φίλοι, για να δούμε από κοντά τις ρίζες της επιθυμίας (όχι αιτήματος!) της ανεξαρτησίας. Μέχρι την εμφάνιση του απολυταρχικού Κράτους της Ισπανίας, κατά τον 15ο αιώνα, με κέντρο το βασίλειο της Καστίλης που κατέκτησε ή αφομοίωσε όλα τα υπόλοιπα,  το βασίλειο της Καταλονίας-Αραγονίας  ήταν το πιο ισχυρό στην ιβηρική χερσόνησο. Διέθετε μεγάλο και αξιόμαχο στρατό και επιχείρησε να επεκταθεί προς τη Γαλλία αλλά δεν μπόρεσε (1215). Από το 1200 μέχρι την γένεση του απολυταρχικού ισπανικού Κράτους, κοντά τρεις αιώνες, κατέκτησε την Βαλένθια και τη Μαγιόρκα, τη Σαρδηνία και την Κορσική. Την εποχή αυτή ο εμπορικός-πολεμικός στόλος της Καταλονίας είναι ο μεγαλύτερος σε όλη την Ευρώπη. Ο στρατός της επίσης από τους πιο ισχυρούς –  διέθετε την ισχυρότερη δύναμη πεζικού.  Οι ορεσίβιοι μισθοφόροι Καταλανοί, οι πιο φοβεροί και τρομεροί επαγγελματίες πολεμιστές,  ήταν οι πιο περιζήτητοι και οι πιο ακριβοπληρωμένοι σε όλη την Ευρώπη. Να κάνω μια μικρή παρέκβαση, έτσι για να γελάσουμε λιγάκι.

ΤΟ 1311 ο αυτοκράτορας Ανδρόνικο Β΄Παλαιολόγος χρησιμοποίησε ένα μεγάλο στράτευμα Καταλανών μισθοφόρων, περίπου 10.000 ανδρών, για να αντιμετωπίσει τους Τούρκους στη Μικρά Ασία. (Τους συναντάμε στο ελληνικό κείμενο Το χρονικό του Μορέως ως Κουμπανιά, Κομπανία, Εταιρεία). Τους πλήρωσε πολύ καλά. Πάντρεψε μάλιστα την ανιψιά του με τον αρχηγό των μισθοφόρων! Οι Καταλανοί μισθοφόροι κατάφεραν να αναχαιτίσουν την επέλαση των Τούρκων.  Επειδή όμως δεν τους αρκούσαν οι πολύ μεγάλοι μισθοί και επειδή δεν είχαν φέρει γυναίκες μαζί τους, άρχισαν να λεηλατούν τα χωριά και να βιάζουν γυναίκες, σε τέτοιο βαθμό που έγιναν πολύ χειρότεροι από τους Τούρκους. Μα την  Παναγία! Μετά τη Μικρά Ασία άρχισαν τις λεηλασίες και τους βιασμούς στη Θράκη, την Μακεδονία, επιχείρησαν να καταλάβουν τη Θεσσαλονίκη αλλά δεν μπόρεσαν, κινήθηκαν προς τα νότια και κατέληξαν να ιδρύσουν ένα μικροσκοπικό βασίλειο, ας το πούμε, το καταλανικό βασίλειο της Αθήνας! Το οποίο υπέκυψε στις ενετικές δυνάμεις.

ΜΕ την εμφάνιση του ισχυρού απολυταρχικού Κράτους της Καστίλης και την επέκτασή του, η Καταλονία ζει στη σκιά αυτού του Κράτους. Παρακμάζει οικονομικά, εμπορικά δηλαδή, αλλά ένα χρόνο πριν τη γαλλική επανάσταση ο Κάρολος Γ’ παραχωρεί (1788) στην Καταλονία το δικαίωμα των εμπορικών συναλλαγών με την Αμερική, με αποτέλεσμα να εμφανιστεί μια ισχυρή τάξη εμπόρων. Αναβιώνει λοιπόν η οικονομική ισχύς της Καταλονίας και αυξάνει ο πληθυσμός της, που σε γενικές γραμμές ευημερεί. Μέχρι τη δεκαετία του 1950, κοντά δύο αιώνες, η Καταλονία είναι μία από τις πλουσιότερες περιοχές της Ισπανίας, ίσως και η πλουσιότερη. Αλλά δεν ήταν ακόμα βιομηχανική περιοχή.

ΕΧΟΥΜΕ δει, φίλες και φίλοι, ότι η μετάβαση από την φεουδαρχική, αγροτική κοινωνία στην βιομηχανική καπιταλιστική έγινε με τρεις τρόπους: αυτόν της αστικής επανάστασης (Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ), που πολιτικά είχε ως αποτέλεσμα την επινόηση της κοινοβουλευτικής καπιταλιστικής δημοκρατίας, αυτόν της επανάστασης από το πάνω, με τη συμμαχία γαιοκτημόνων και εμπόρων-βιομηχάνων, με αποτέλεσμα τον φασισμό και ακολούθως την υιοθέτηση της καπιταλιστικής δημοκρατίας και αυτόν της αγροτικής επανάστασης (Ρωσία, Κίνα), με αποτέλεσμα την δικτατορία του επαναστατικού αγροτικού-εργατικού κόμματος. Η  επανάσταση από τα πάνω, η ανάληψη των πρωτοβουλιών για το πέρασμα τη βιομηχανική καπιταλιστική κοινωνία, έγινε στην Γερμανία, Ιαπωνία, Ιταλία και Ισπανία. Ο φασισμός επινοήθηκε στην Ιταλία, ο ναζισμός στη Γερμανία, στην Ιαπωνία υπήρξε ένα φασιστικό καθεστώς, στην Ισπανία η δικτατορία του Φράνκο. Η χώρα που πέρασε τελευταία στον βιομηχανικό καπιταλισμό ήταν η Ισπανία. Και η τελευταία που υιοθέτησε την κοινοβουλευτική καπιταλιστική δημοκρατία. Τυχαίο; Δε νομίζω!

 ΤΟ κέντρο της επανάστασης από τα πάνω στην ισπανική κοινωνία ήταν η Καταλονία. Υπήρχε μια εμπορική τάξη αλλά όχι γαιοκτήμονες. Αυτή η εμπορική τάξη με την παροχή πόρων από το κεντρικό Κράτος, πόροι που παρείχαν οι γαιοκτήμονες, δηλαδή οι φόροι που κατέβαλαν οι Ισπανοί αγρότες, κατάφεραν κι έκαναν την Καταλονία την πιο βιομηχανική περιοχή της Ισπανίας. Ας μην τα ξεχνάμε αυτά. Κι όταν αρχίζει αργά και σταδιακά η μετάβαση στη βιομηχανική καπιταλιστική κοινωνία, τότε ακριβώς εμφανίζονται και τα πρώτα αυτονομιστικά κινήματα της Καταλονίας. Το 1932 τα κατάφεραν: το κεντρικό Κράτος παραχωρεί αυτονομία. Το 1934 επιχειρούν να αποκτήσουν ανεξαρτησία αλλά δεν τα καταφέρνουν. Στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο η Καταλονία ήταν το προπύργιο της αντίστασης κατά του δικτατορικού καθεστώτος των γαιοκτημόνων, το 1939 όμως με την νίκη του Φράνκο η αστική, εμπορική, βιομηχανική Καταλονία χάνει την αυτονομία και την αποκτά ξανά μετά τον θάνατο του δικτάτορα. Αλλά η αυτονομία δεν είναι αρκετή. Η επιθυμία της ανεξαρτησίας επανέρχεται στο προσκήνιο με το οικονομικό ισπανικό θαύμα, με την πλήρη επέκταση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, που άρχισε το 1950 και ολοκληρώθηκε περί το 1993.

Η επιθυμία της ανεξαρτησίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της βιομηχανίας και του εμπορίου και παραπέμπει στην ανεξαρτησία του ένδοξου μακρινού παρελθόντος (1200-1500) –  αυτός είναι ο καταλανικός εθνικισμός. Οι ισχυροί της Καταλονίας θεωρούν ότι παρέχουν πολλά στο κεντρικό Κράτος και αυτός ήταν πάντα και είναι η προϋπόθεση της επιθυμίας της ανεξαρτησίας. Θεωρούν ότι ζημιώνονται. Και ότι θα αυξήσουν τα κέρδη τους εάν σταματήσουν να παραχωρούν τους φόρους στο κεντρικό ισπανικό Κράτος. Αυτή είναι η υλική βάση της επιθυμίας της ανεξαρτησίας.