1. Πότε θα μού τη δώσει καμιά μέρα και θα γράψω μια σύντομη Συμβολή στην Κατανόηση της Ιστορίας της Δυτικής Επιστήμης ούτε κι εγώ ξέρω. Θα είναι χειμώνας. Το ότι θα μεταφραστεί σε 68, μπορεί και 69, γλώσσες το σημειώνω μόνο και μόνο για να ταΐσω το αχόρταγο Τέρας της Μεγαλομανίας. Εκθέτω την κεντρική ιδέα του πονήματος. Το δε σημερινό σημείωμα το αφιερώνω στους/στις ζωγράφους γιατί θα παραθέσω μια καινοφανή θεωρία για την επινόηση της προοπτικής.
2. Το πυρηνικό περιεχόμενο της Επιστήμης του δυτικού Κυρίου είναι η επιθυμία της διαρκούς αύξησης της Ισχύος έναντι της Φύσης, άρα και των Υποτελών. Οι πρώτοι που εξέφρασαν αυτή την επιθυμία ήταν οι πλούσιοι και ισχυροί γαιοκτήμονες δουλοκτήτες της αρχαϊκής εποχής στην Ελλάδα (750-450 π. Χ.), επιθυμία που έχει καταγραφεί συγκλονιστικά στην Ιλιάδα, το Κείμενο του Κυρίου ημών.
3. Η επιθυμία αυτή πηγάζει από αδυναμία, από έλλειψη – από την αναπόφευκτη Ήττα με άλλα λόγια. Ήττα στο πεδίο της μάχης και της ζωής: ο Θάνατος. Πολύ εύλογα θα συμπεράνουμε ότι η διαρκής αύξηση της Ισχύος θα έχει ένα όριο, το οποίο θα είναι ένας σκοπός – ο εξοβελισμός της Ήττας, του Θανάτου. Άρα, το τέλος αυτής της διαδικασίας θα είναι η επίτευξη της Σωματικής Αθανασίας.
4. Σε ένα κεφάλαιο θα διατυπώσω το εξής ερώτημα: κάθε φορά που αυξανόταν η ισχύς του Κυρίου αυτό αποκρυσταλλωνόταν στην Τέχνη του – ή μήπως όχι;
5. Ας δούμε την επινόηση της προοπτικής. Εμφανίζεται μόνο στον δυτικό πολιτισμό. Εμφανίζεται κατά τον 15ο και 16ο αιώνα μ. Χ. στην Ιταλία του πρώιμου καπιταλισμού. Εμφανίζεται λίγες μόνο δεκαετίες μετά την βελτίωση των πυροβόλων όπλων, τα οποία αύξησαν κατά πολύ την Ισχύ του Κυρίου. Εμφανίζεται λίγες μόνο δεκαετίες από την κατασκευή ενός πλοίου που επέτρεπε τα υπερπόντια ταξίδια, τα οποία κι αυτά αύξησαν την Ισχύ του, τον Πλούτο του. Να είναι άραγε άσχετη η επινόηση της προοπτικής στη ζωγραφική μετά από αυτές τις κομβικής σημασίας αυξήσεις της Ισχύος;
6. Όχι, δεν είναι άσχετο. Η προοπτική φέρνει στο προσκήνιο την έννοια του απείρου. Η οποία εμφανίζεται μόνο στον δυτικό πολιτισμό. Η προοπτική είναι ένα νεύμα προς τον θεατή: κοίτα μέσα βαθιά στον χώρο και στον χρόνο! Εάν δεν υπήρχε η επιθυμία της διαρκούς αύξησης της ισχύος, δεν θα υπήρχε ούτε η έννοια του απείρου ούτε η προοπτική. Δεν πρόκειται απλά και μόνο για τεχνοτροπία αλλά για μια καταγραφή επιθυμιών και καινοφανών αντιλήψεων.
7. Κατά τον 19ο αιώνα πολλοί ζωγράφοι κατανόησαν τη σχέση της Προοπτικής με την Κυριαρχία και της κατάφεραν γερά χτυπήματα. Η ζωγραφική όμως του 20ού αιώνα ήταν πιο αποφασιστική – την συνέτριψε.
Αγαπητέ Αθανάσιε, η έννοια του απείρου εμφανίζεται τόσο στην σκέψη των προσωκρατικών φιλοσόφων (Αναξίμανδρος) και ιδίως του Ζήνωνα, όσο και στη σκέψη Ινδών φιλοσόφων (Surya Prainapti, 4ος αιώνας π.Χ.). Αυτό δεν αναιρεί το επιχειρήμά σου αλλά μετατοπίζει χωρικά και χρονικά την ισχύ του. Ψάξτο λίγο αν θέλεις.
Πίνω μιά ρακή στην υγειά σου!
Αγαπητέ Φουρτούνα, σε ευχαριστώ για τις παρατηρήσεις και τις υποδείξεις σου. Όλο λέω να διαβάσω το βιβλίο Αναζητώντας το Άπειρο, κι όλο το αναβάλλω. Η γνώμη μου είναι ότι η έννοια του απείρου στην προσωκρατική σκέψη δεν είναι ταυτόσημη με αυτή που έχουμε εμείς σήμερα. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το σύμπαν πεπερασμένο, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία γι΄αυτό. Θα τους παραξένευε η δική μας αντίληψη. Για την σκέψη των Ινδών φιλοσόφων, και ειδικά για την έννοια του απείρου, έχω παντελή άγνοια και θα το ψάξω.
Αν μας φέρει καμιά φορά ο δρόμος της ζωής κοντά, να την πιούμε τη ρακή ή το τσίπουρο μαζί! Στην υγειά μας!