φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΤΟ λευκό και το μαύρο δεν είναι χρώματα, θα τα θεωρήσουμε όμως χρώματα. Το λευκό είναι φως, το μαύρο είναι απουσία φωτός. Το λευκό είναι η μέρα, το μαύρο είναι το σκοτάδι· το λευκό είναι η ζωή, το μαύρο είναι ο θάνατος· το λευκό είναι η χαρά, το μαύρο είναι η θλίψη· το λευκό είναι η καθαριότητα, το μαύρο είναι η βρομιά· το λευκό είναι η επιείκεια, το μαύρο είναι η αυστηρότητα· το λευκό είναι η παιδικότητα, το μαύρο είναι τα γηρατειά· το λευκό είναι η τρομοκρατία, το μαύρο είναι η εξέγερση· το λευκό είναι ο Κύριος, το μαύρο ο εξεγερμένος, ο επαναστάτης· το λευκό είναι η κατάφαση, το μαύρο η άρνηση. Γιατί το λευκό και το μαύρο να παραπέμπουν σε αυτούς τους χαρακτηρισμούς, τους συνειρμούς, τις παρασημάνσεις (παραδηλώσεις);
ΟΥΤΕ το λευκό ούτε το μαύρο διαθέτουν εγγενώς τους χαρακτηρισμούς και τις ιδιότητες που εξέθεσα. Δύο πολύ γνωστά παραδείγματα: δεν είμαστε λευκοί, δεν ανήκουμε στη λευκή φυλή, δεν υπάρχει λευκοί – μπορείτε να φανταστείτε πως θα ήμασταν λευκοί; – ούτε το κρασί που πίνουμε είναι λευκό. Γιατί όμως θεωρούμε το χρώμα του δέρματός μας λευκό και το κρασί λευκό; Γιατί το λευκό διαθέτει ένα στοιχείο υπεροχής και είναι ταυτόσημο με την (κοινωνική) ανωτερότητα. Γιατί όμως; Και γιατί το μαύρο να είναι ταυτόσημο με χαρακτηρισμούς αρνητικούς; Σήμερα, φίλες και φίλοι, θα ασχοληθούμε με την προέλευση της σύγκρουσης φωτός και σκότους, λευκού και μαύρου χρώματος. Θα προσθέσω άλλη μια αφορμή να γίνω αντιπαθητικός και δυσάρεστος, θα χαρίσω άλλη μια ώθηση για τη σκέψη – για όσους και όσες σκέφτονται, βεβαίως.
ΚΑΘΕ πολιτισμός αποδίδει στα χρώματα κοινωνικές σχέσεις, ιδιότητες, πρακτικές, αντιλήψεις, αξίες. Εάν πάτε να ζήσετε στη Κίνα κουβαλώντας μαζί σας το χρωματικό πολιτισμικό οπλοστάσιό σας, πολύ σύντομα θα πρέπει, εάν είσαστε ευγενικοί φιλοξενούμενοι, να μάθετε τον κοινωνικό χρωματικό κώδικα επικοινωνίας, ειδάλλως θα διαπράττετε καθημερινά και για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα φοβερά ανοσιουργήματα και τρομερές απρέπειες. Σας παρακαλώ, μην χαρίσετε λευκά τριαντάφυλλα σε λυγερόκορμη νεαρή και ευειδή ύπαρξη – είναι το χρώμα του θανάτου και του πένθους!
ΕΑΝ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το λευκό είναι το χρώμα του Κυρίου, και το μαύρο το χρώμα των εξεγερμένων και των επαναστατών, τότε θα πρέπει να εικάσουμε ότι ο Κύριος προτιμά το φως από το σκοτάδι και οι εξεγερμένοι και επαναστάτες το σκοτάδι από το φως. Δεν είναι εικασία, είναι βεβαιότητα. Γιατί όμως; Η σύγκρουση Κυρίου – Υποτελούς παραπέμπει σε μια υπαινικτική σύγκρουση μεταξύ φωτός και σκότους; Σε ποιο κείμενο της δυτικής γραμματείας να προστρέξουμε άραγε μπας και βρούμε κάποιες μαρτυρίες που θα μας βοηθήσουν να διατυπώσουμε απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα;
ΘΑ ανοίξουμε την Ιλιάδα, φίλες και φίλοι. Εκεί θα διαβάσουμε πάρα πολλά και για το φως και για το σκοτάδι και για τη νύχτα. Η Ιλιάδα είναι μια εκτυφλωτική λάμψη – τα πάντα είναι φως, τα πάντα λάμπουν. Τα πάντα – τα πάντα που έχουν σχέση με τον ήρωα ασφαλώς. Τα επίθετα που δηλώνουν φως και λαμπρότητα είναι πάρα πολλά, το ίδιο και τα ουσιαστικά και τα ρήματα. Τα όπλα του ήρωα – πόσο φωτεινά και λαμπρά είναι! Η λατρεία της λάμψης προέρχεται από τη εκτυφλωτική λάμψη του ήλιου – όταν λέω εκτυφλωτική το εννοώ: σε τυφλώνει, δεν μπορείς να δεις, δεν μπορείς να πολεμήσεις. Ο ήλιος είναι ο πιο ισχυρός πολεμιστής, sol invictus, ήλιος ο αήττητος. Όπλο του ακαταμάχητο η λάμψη του φωτός του. Δεν υπάρχουν τυφλοί πολεμιστές – γνωρίζουμε τι τα έκανε τα τυφλά παιδιά η πολεμική κοινωνία της αρχαίας Σπάρτης. Για να πολεμήσεις πρέπει να βλέπεις, για να πολεμήσεις πρέπει να είναι μέρα. Για να εξοντώσεις πρέπει να βλέπεις, για να σφάξεις πρέπει να είναι μέρα.
ΦΩΣ και εξόντωση, φως και σφαγή, φως και πόλεμος, φως και νίκη, φως και επιβίωση είναι ταυτόσημα στην Ιλιάδα. Φως σημαίνει εξόντωση. Ο θεός της εξόντωσης, ο Απόλλων, είναι ο θεός του φωτός, της λάμψης, είναι ο λύκειος Απόλλων, ο εκτυφλωτικά φωτεινός και λαμπρός. Το επίθετο λύκειος δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με τον λύκο αλλά με το lux, luc-is της λατινικής: η ρίζα λυκ- παραπέμπει στο φως: λυκόφως, λυκαυγές! Η ρίζα λευκ- δεν είναι παρά επαυξημένη μορφή της ρίζας λυκ – .
ΟΠΟΙΟΣ βλέπει το φως της ημέρας είναι ζωντανός, όποιος δεν το βλέπει είναι νεκρός. Ζωντανός σημαίνει νικητής, νεκρός σημαίνει ηττημένος – ας μην το ξεχνάμε. Φως, επιβίωση και νίκη – σκοτάδι, θάνατος και ήττα. Το φως είναι αναγκαία αλλά όχι και επαρκής συνθήκη για τη διεξαγωγή του πολέμου και της εξόντωσης, για τη νίκη, την επιβίωση. Και η νύχτα, το σκοτάδι της νύχτας;
ΤΗ νύχτα ο Κύριος ήθελε να την κάνει μέρα – τα κατάφερε. Όχι μόνο για να μπορεί να πολεμά αλλά και να μπορεί να επιτηρεί, να παρακολουθεί τους αντιπάλους Του. Ηλεκτρική φωτοχυσία των δρόμων των πόλεων και των χωριών και συσκευές που τον βοηθούν να βλέπει μέσα στο πηχτό σκοτάδι της νύχτας. Η νύχτα ήταν ένα πρόβλημα, μια δυσχέρεια για τον ήρωα πολεμιστή, σήμερα δεν είναι. Είναι ένα από τα πολλά προβλήματα της φύσης που τα αντιμετώπισε επιτυχώς. Ας δούμε όμως, φίλες και φίλοι, τι μας λέει η Ιλιάδα για τη νύχτα, τι μας λέει για τη σχέση του ήρωα με σκοτάδι της νύχτας.
Η νύχτα προκαλεί στους ήρωες της Ιλιάδας αντιφατικά συναισθήματα. Η νύχτα είναι σωτηρία, η νύχτα είναι όλεθρος. Τη νύχτα αυτή ή θα σωθούμε ή θα χαθούμε, λέει ένας στίχος της Ιλιάδας. Είναι σωτηρία γιατί ο αντίπαλος δεν μπορεί να μας δει, μπορούμε να κρυφτούμε. Είναι όλεθρος γιατί δεν μπορούμε να δούμε τον εχθρό και μπορεί να μας σφάξει την ώρα που κοιμόμαστε. Η ραψωδία Κ είναι ένα εκτενές και συγκλονιστικό σχόλιο του ζητήματος που διαπραγματευόμαστε. Ο Οδυσσεύς και ο Διομήδης μέσα στη νύχτα σφάζουν τον βασιλιά των Θρακών Ρήσο την ώρα που κοιμάται, αρπάζουν τα άλογα και φεύγουν. Πρόκειται για έναν εξορκισμό του τρόμου που προκαλεί η νύχτα στους ήρωες πολεμιστές.
ΤΟ σκοτάδι της νύχτας είναι ταυτόσημο με την ήττα, με τον θάνατο δηλαδή και τον τρόμο, την απειλή, τον κίνδυνο του θανάτου. Για τους πριν την ηλεκτρική φωταγωγία των δρόμων των πόλεων εξεγερμένους και επαναστάτες η νύχτα ήταν το καταφύγιό τους: ο Κύριος δεν τους έβλεπε, μπορούσαν να συνωμοτήσουν και να προετοιμαστούν. Η νύχτα μας ανήκει, διακήρυσσαν μέχρι και πρό τινος χρόνου. Η νύχτα ήταν συνώνυμη της επαναστατικής συνωμοσίας – όταν ακόμα δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα να φωτίσει τις σκοτεινές γωνιές των δρόμων και των πλατειών. Η άπλετη φωτοχυσία του δημόσιου χώρου, και του ιδιωτικού, εξοβέλισε για πάντα από το ιστορικό προσκήνιο τις συνωμοτικές συναντήσεις. Η επαναστατική συνωμοσία ανήκει ανεπιστρεπτί στο παρελθόν.
ΕΑΝ, πάντα σύμφωνα με τον Κύριο, το φως είναι η αλήθεια, ο Θεός, η αγάπη, η αγνότητα, το σκοτάδι είναι το ψέμα, ο Διάβολος (ο συκοφάντης του Θεού), το μίσος, η κάβλα. Κι ενώ η διάκριση του φωτός και της νύχτας είναι πια αρχαϊσμός, ας είναι καλά η Τεχνική και η Επιστήμη, οι αξίες και οι αντιλήψεις για το φως και το σκοτάδι επιβιώνουν και θα επιβιώνουν πιθανόν για αιώνες ακόμα. Θα αναπαράγονται και θα διαιωνίζονται, έως ότου ένας νέος πολιτισμός αρχίζει να εμφανίζεται μέσα στο παρατεταμένο κοινωνικό σκότος της παρακμής, κατάρρευσης και αποσύνθεσης του δυτικού, πατριαρχικού, ηρωικού, πολεμικού, καπιταλιστικού πολιτισμού.
Αύριο πάλι
Σχολιάστε ελεύθερα!