φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΕΙΝΑΙ παντελώς αδύνατον να διατυπώσουμε έναν ορισμό της θρησκείας. Θα δείξω ευθύς αμέσως γιατί. Πρώτα όμως θα ήθελα να εστιάσω την προσοχή μου στην έννοια του ορισμού και να εκφράσω τις σκέψεις μου. Ο ορισμός είναι ένας τρόπος εξοβελισμού, ή και κατάργησης ακόμα, της μεταβολής, της αλλαγής, του γίγνεσθαι. Η λατρεία του ορισμού είναι παράγωγο της λατρείας της αμεταβλησίας, όπως άλλωστε και η λατρεία της μέτρησης, με επινοητή τον αριστοκράτη Πυθαγόρα. Ο ορισμός, ως έγερση ορίων και προσδιορισμός περιορισμών, είναι μια απόπειρα νέκρωσης της πραγματικότητας μέσω της ρήξης και καταστροφής των διαδικασιών και των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των όντων και των πραγμάτων. Ο ορισμός είναι μια επιχείρηση απομόνωσης του όντος και είναι επινόηση του δυτικού Κυρίου. Την πρώτη απόπειρα διατύπωσης ορισμού την οφείλουμε στον Παρμενίδη – στο περί φύσιος επιχειρεί να ορίσει το εόν, το όν, το υπάρχον, αυτός όμως που μας έδωσε τους πρώτους ορισμούς ήταν ο Πλάτων. Η διατύπωση ορισμών ήταν το αντικείμενο των πρώτων διαλόγων του, μια άλλη μέρα όμως θα δούμε τι επεχείρησε να ορίσει και γιατί.
ΔΕΝ μπορούμε να ορίσουμε τη θρησκεία διότι υπήρξαν θρησκείες χωρίς θεό, με θεό και με άνθρωπο που θεωρήθηκε θεός. Τολμώ δε να εικάσω ότι υπήρξε μια μακραίωνη περίοδος της ανθρώπινης ιστορίας κατά την οποία η θρησκεία ήταν άγνωστη. Η θρησκεία χωρίς θεό είναι είναι μια καταγραφή, μια κωδικοποίηση των σχέσεων του ανθρώπου με τη φύση μέσα από το πρίσμα των υπαρχόντων κοινωνικών σχέσεων. Όταν η φύση λατρεύεται, στους τροφοσυλλέκτες – κυνηγούς, ως μητέρα, ως τροφός είναι πολύ σαφές γιατί λατρεύεται κατ΄ αυτόν τον τρόπο. Θρησκείες όμως χωρίς θεό θα βρούμε και σε κυριαρχικές κοινωνίες· στην περίπτωση αυτή η θρησκεία κωδικοποιεί τη στάση του Υποτελούς έναντι της Κυριαρχίας. Ο Ταοϊσμός και ο Κουμφουκιανισμός στην Κίνα είναι πολύ γνωστά και χαρακτηριστικά παραδείγματα – αν και ο πρώτος είναι μια μεταβατική φάση από τη λατρεία της φύσης (Ταό) στην λατρεία της Κυριαρχίας. Η μεταβατικότητα αυτή, ως περιορισμός, έκανε αναγκαία άλλωστε και την εμφάνιση του δεύτερου.
ΟΙ θρησκείες με θεό ή θεούς ανθρωπόμορφους είναι πολλές. Η θεοποίηση του θύματος της θυσίας που εξασφαλίζει την ομόνοια της κοινότητας είναι η πρώτη μορφή θρησκείας χωρίς θεό – επιβιώνει στον χριστιανισμό εμφανέστατα. Η διχόνοια μεταξύ μας είναι οι αμαρτίες μας. Ο Ρενέ Ζιράρ μας έχει πολλά και θαυμάσια επ΄αυτού του ζητήματος. Προκειμένου να εξαπλωθούν οι αμαρτίες μας, οι διχόνοιες μας, να ενταθεί η μεταξύ μας σύγκρουση, λόγω διεκδίκησης και αναπόφευκτης στέρησης, και να διαλυθεί η ομάδα, στρέφουμε τη συλλογική βία εναντίον ενός θύματος και εκτονωνόμαστε. Αυτός που θα επιλέξει το θύμα γίνεται ηγέτης. Το θύμα όμως είναι αθώο και λατρεύεται – να ο πρώτος θεός. Και πολύ εύλογα, και πολύ συχνά, ο ηγέτης θα γίνει θύμα ή είναι ήδη θύμα – για να τιμωρηθεί για την επιλογή του, και την πράξη του. Ενοχικότητα.
ΜΙΑ άλλη μορφή είναι ο θεός του Κυρίου. Εδώ ο θεός είναι άλλοτε αυτό που θα ήθελε να ήταν ο Κύριος κι άλλοτε η προσωποποίηση φυσικών και κοινωνικών φαινομένων, προσωποποίηση της φυσικής ή/και κοινωνικής ανάγκης. Όταν διαβάζουμε στην Παλαιά Διαθήκη, στη Γένεση, ότι ο Θεός έπλασε τον κόσμο, ο Θεός δεν είναι παρά αυτό που θα ήθελε να είναι και να κάνει ο επίγειος (ποιμένας) Κύριος αλλά δεν μπορούσε- σήμερα μπορεί, εν μέρει· όταν διαβάζουμε στον Ιησού του Ναυή, ότι ‘μου είπε ο Θεός να πάω στο τάδε χωριό και να τους σφάξω όλους και να αρπάξω ό,τι κινητό, έμψυχο ή άψυχο, υπάρχει’ , τότε εδώ ο Θεός δεν είναι παρά προσωποποίηση της ακαταμάχητης Ανάγκης.
Η κορωνίδα όμως του θρησκευτικού φαινομένου είναι ο χριστιανισμός. Οι άλλες θρησκείες είναι απλά οδοντόκρεμες. Θεωρώ ότι δεν έχει κατανοηθεί ακόμα και αυτός είναι ο λόγος που επιμένω με τα πρόσφατα σημειώματα. Θεωρώ ότι η παρακμή και η αποσύνθεση του χριστιανισμού είναι ταυτόσημη με την παρακμή και την αποσύνθεση του θρησκευτικού φαινομένου. Το ότι μπορεί να υπάρξει μια εποχή στο μέλλον χωρίς θρησκεία είναι κάτι που δεν μπορώ να το αποκλείσω. Κι αυτό διότι αφού ο χριστιανισμός τα είπε όλα, όλα μπορούμε να τα κατανοήσουμε.
Ο γνωστός χριστιανισμός τα είπε όλα: προέβλεψε μέσω της καταγραφής μιας επιθυμίας, το τεχνικό φαινόμενο στην πιο ακραία του κατάληξη, την τελικότητα της Τεχνικής. (Τεχνική είναι η αποτελεσματικότητα – της κυριαρχίας πάνω στη φύση). Να ποια είναι η επιθυμία: μια μέρα οι νεκροί θα αναστηθούν! Τι μεγαλειώδης μαγκιά! Απερίγραπτα καταπληκτικό, συγκλονιστικό! Δεν βρίσκω λέξεις να εκφράσω αυτό που σκέφτομαι και αισθάνομαι. Ο γνωστός χριστιανισμός δεν παίζεται!
Θα συνεχίσω, και θα τελειώσω, αύριο.
Αγαπητέ Αθανάσιε θα ήθελα να συνεισφέρω με λίγα αλλά καθοριστικά στοιχεία για το ακαταμάχητον του χριστιανισμού (ίσως και το ιδιαίτερα επικίνδυνό του στοιχείο):
1)Μοναδική ανθρωποειδής Ενσάρκωση: όπου το απόλυτο Εν ή άρρητο κ.λ.π κατέρχεται στο επίπεδο του ανθρώπινου-θνητού. Αυτό από πολλούς, όπως ξέρεις, έχει θεωρηθεί το “αθεϊστικό” στοιχείο του χρ/σμου και μάλιστα η πηγή όλου του νεώτερου ριζοσπαστισμού. Ο Θεός γίνεται άνθρωπας! σπουδαία τιμή όταν μάλιστα δεν είναι κάποιος σημαίνων άνθρωπας αλλά ένας πάσχων, άρα τι; ένας δούλος, μια “θηλυκή” ύπαρξη. Τι μίσος που προκάλεσε αυτό στον κύριο Νίτσε, τι απορία! αλλά και σε άλλους ανδροπρεπείς αριστερούς ή αναρχικούς, κατα βάθος πολύ “άντρες”…Βέβαια ο ανθρωποθεός ή θεάνθρωπος παρέμεινε ανήρ. Όμως εκτός από πολύ παράξενος για τα ηρωϊκά πρότυπα ανηρ, θηλυπρεπής για τους δουλοκτήτες, είναι και υιός χωρίς να μπορεί να είναι ποτέ πατήρ. Γαμώ τις παραξενιές, και γαμώ την πολυπλοκότητα. Αυτός ο υιός έχει όμως και άλλες παράξενες ιδιότητες: έχει μάνα μια παρθένα. Μάνα-άνθρωπος-παρθένα, πατέρας θεός και ένα κάποιο άγιο πνεύμα που μα τον άγιο Γεράσιμο κανείς δεν ξέρει τι ρόλο βαράει.
2) Μια υπερεθνική συνείδηση εντός ενός θηριώδους αυτοκρατορικού τέρατος, αλλά στα πλαίσια μιας μισο-υποταγής ενός μισο-εξεγερτισμού.
3) Φιλοσοφικός υλισμός: μην πάθετε τώρα κάτι. Είναι διαπιστωμένο και από τις πραγματείες των πατέρων αλλά και τις απόψεις των πρώτων χριστιανών (και στοχαστών): ένας αντι-θεωρητικός υλισμός που αμφισβητεί την έννοια της Ουσίας, Είδους κλπ και τις αντικαθιστά με την υπόσταση-ύπαρξη όπως είναι απτή αλλά και μυστηριακή (ένα είδος υπαρξιστικού υλιστικού θεϊσμού)
4) Σε συνάφεια με το προηγούμενο: “σωματοκεντρισμός”, Το σώμα ως σώμα κυριαρχίας και το σώμα ως θεός. Εδώ ο Νίτσε παθαίνει μπλακ άουτ γιατί ίσως όλη του η αντιχριστιανική θεωρία δεν είναι τίποτα άλλο από ένας αντεστραμμένος χριστιανισμός, όπως εν μέρει και ο μαρξισμός, πιό βαθιά ο φοϋερμπαχισμός (ο Νίτσε διάβασε μετά μανίας Φόυπερμπαχ, το ξέρει κανείς αυτό;)
5) Απολυτοκρατία και μεσσιανισμός νέου (μετα-ιουδαϊκού) τύπου
Όλα τα έχει ο μπαξές
Και κατί τελευταίο, ολίγον προκλητικό, για να το συζητήσουμε:
κανένας χριστιανός δεν πιστεύει στ’αλήθεια στην αθανασία. Είναι ψυχωτικός απλά.
Εγώ πιστευω στην αθανασία, όχι ένας χριστιανός. Ο χριστιανός είναι ένας ψυχωτικός που αγαπά τον χριστό, την παναγία και πανω από όλα τον εαυτό του και το σώμα του..
Μήπως είστε πολύ χριστιανοί πολλοί από εσάς; (και ως νιτσεικοί;)
Φίλε Ιωάννη, κάποια απο αυτά που εγραψες τα κατάλαβα, κάποια οχι (η ανεπάρκεια δική μου) αλλα αν ανέφερες και λίγο τον Καζαντζάκη σε σχέση με αυτά, θα ηταν ευκολότερο τουλάχιστον για μένα, μ αρέσει η “Ασκητική” βλέπεις,ευχαριστώ.