το μουνί το λένε Γιώτα και τον πούτσο Παναγιώτα: καρναβάλι και κομμουνισμός

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ το καρναβάλι είναι ημέρα ελευθερίας, κι αν αυτή τη μέρα εκείνο που ακούγεται πιο καθαρά είναι το λαϊκό γέλιο, το γέλιο του πλήθους, το καρναβάλι είναι μια επικίνδυνη και γόνιμη μέρα, είναι μια μέρα κομμουνισμού, είναι μια κομμουνιστικότητα. Όποιος, όποια ψάχνει να βρει κομμουνιστικότητες,  να τις ζήσει και να τις μελετήσει, όχι μόνο δεν θα προσπεράσει το καρναβάλι σφυρίζοντας αδιάφορα αλλά θα κοντοσταθεί, κι αν έχει μάτια, αφτιά, χέρια, στόμα και μύτη ανοιχτά κι ελεύθερα, σκέψη ανοιχτή και ελεύθερη, θα πάρει πολλή δουλειά για το σπίτι.

ΤΟ καρναβάλι είναι η μόνη διαδήλωση που δέχομαι – είναι διαδήλωση, με όλη τη σημασία της λέξης. Εάν επρόκειτο να δεχτώ άλλη διαδήλωση, θα τη δεχόμουν μόνο εάν ήταν καρναβαλική. Εάν κάποτε δεν θα υπάρχει καρναβάλι πάνω στη Γη, αυτό θα είναι ένδειξη απύθμενης κατάπτωσης του ανθρωπίνου γένους – το καρναβάλι είναι μία από τις κορωνίδες του ανθρώπινου πολιτισμού. Θα δούμε σήμερα τι διαδηλώνεται, τι εκφράζεται συλλογικά τη μέρα του καρναβαλιού.

ΙΣΩΣ να μας προκαλεί αμηχανία, σίγουρα θα μας προκαλεί, το θέαμα και η ακρόαση γυναικών και ανδρών, όλων των ηλικιών, ευσεβών χριστιανών καθ΄ όλα, να τραγουδάνε τη μέρα του καρναβαλιού για μουνιά και πούτσες και γαμήσια και πισωκολλητά, για αιμομειξίες και άλλες πολλές απαγορευμένες συνευρέσεις, όταν μάλιστα την προηγούμενη μέρα σταυροκοπιούνταν και φιλούσαν με δέος το εικόνισμα της Παναγίας της Παρθένας, που έμεινε έγκυος από τ΄ αφτιά.  Αυτή τη μέρα όλα μπορούν να ειπωθούν, όλες οι καταπιεσμένες και καταχωνιασμένες επιθυμίες να εκφραστούν και εμμέσως να ικανοποιηθούν. Στα λόγια, όμως. Το καρναβάλι είναι μια από τις πιο σαφείς επιβεβαιώσεις της φροϊδικής, ψυχαναλυτικής θεωρίας, που αναπόφευκτα παραπέμπει στην ανθρωπολογία.

ΤΟ καρναβάλι δεν είναι η μόνη γνωστή μέρα ελευθερίας, αν και από τις ελάχιστες που επιβιώνουν, μιας και πολλοί λαοί που είχαν παρόμοια μέρα έχουν πια χαθεί ανεπιστρεπτί. Όλες οι κοινωνίες υπάρχουν και αναπαράγονται μόνο επειδή βάζουν σαφή όρια, σαφείς περιορισμούς στην ελευθερία και την επιθυμία των μελών. Υπήρχαν πολλοί λαοί, πολλές κοινότητες οι οποίες μια φορά το χρόνο (που δεν διαρκούσε μόνο μια μέρα) επέτρεπαν την ερωτική ελευθερία και ασυδοσία – δεν σου έλεγε κανείς όχι, δεν έλεγες σε κανέναν όχι! Οι ανθρωπολογικές και εθνογραφικές αναφορές είναι πολλές – αυτός είναι κομμουνισμός του γαμησιού – όχι του έρωτα όπως τον εννοούμε εμείς σήμερα. Η μέρα αυτή της ελευθερίας είναι ένα συλλογικό τάισμα του άπληστου Τέρατος που ζει μέσα μας (ο Φρόιδ το ονόμασε Ασυνείδητο), και το οποίο οφείλουμε να το ταΐζουμε καθημερινά για να μην πεινάσει και μας φάει ή φάει κάναν άλλον η καμιά άλλη.

ΤΟ συλλογικό τάισμα του Τέρατος γίνεται με πολλούς τρόπους και κάθε τέτοιο τάισμα είναι μια γιορτή, και κάθε γιορτή είναι μια κομμουνιστικότητα. Το Τέρας ταΐζεται συλλογικά και με την απόλυτα ελεύθερη λεκτική έκφραση απαγορευμένων, καταχωνιασμένων επιθυμιών. Δεν είναι του παρόντος να εξετάσουμε γιατί μια κοινωνία επιτρέπει σεξουαλική ελευθερία μια φορά το χρόνο ενώ μια άλλη λεκτική έκφραση των επιθυμιών. Θα εστιάσω την προσοχή μου όμως στην διαπίστωση ότι και στις δύο περιπτώσεις ικανοποιείται η επιθυμία να είμαι κάποιος άλλος. Πολύ θα ήθελα να μπορούσα έστω μια μέρα στη ζωή μου να ήμουν γυναίκα αλλά δεν γίνεται – κι αυτό που θα μου προτείνεται να κάνω για να γίνω γυναίκα δεν νομίζω ότι θα με έκανε να είμαι φύσει γυναίκα.

ΘΑ συσχετίσω το λαϊκό γέλιο με τον κοινωνικό πόλεμο. Αναζητώντας τρόπους διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου που είναι αδύνατον να κατασταλούν, όπως η καταναλωτική αποχή, ας πούμε, το λαϊκό γέλιο είναι η έκφραση μιας απολύτως ελεύθερης συλλογικής δημόσιας κοινωνικής και πολιτικής κριτικής, χλευασμού, σάτιρας και ειρωνείας, σαρκασμού και περιφρόνησης. Το καρναβάλι είναι μια διαδήλωση συλλογικής ελεύθερης κριτικής. Κάθε χρόνο κάποιο πρόσωπο γίνεται στόχος αυτής της κριτικής – θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να καταγράφαμε τα πρόσωπα που έγιναν στόχοι αυτής της κριτικής από το 1974 μέχρι σήμερα. Γνωρίζουμε πολύ καλά ποιο πρόσωπο ήταν αυτό τα τελευταία χρόνια – η Άνγκελα, η Μέρκελ.

ΑΠΟ μια παρόμοια μέρα ελεύθερης συλλογικής δημόσιας κριτικής στην αρχαϊκή Ελλάδα προήλθε το αθηναϊκό (δυτικό) θέατρο: το δράμα, η τραγωδία και η κωμωδία και το σατυρικό δράμα. Από το μεσαιωνικό καρναβάλι προήλθε επίσης και η comedia dell’ arte. Όπου και όταν υπάρχει απόλυτη ελευθερία στη σκέψη και στην έκφραση, εκεί μια νέα πρακτική, μια νέα γνώση θα επινοηθεί. Η απόλυτη ελευθερία στη σκέψη και στην έκφραση ακολουθεί τον διαρκή γενικό στροβιλισμό και το αέναο γενικό αναποδογύρισμα των πραγμάτων, των καταστάσεων, των αξιών, των πρακτικών, των αντιλήψεων. Η απόλυτη ελευθερία σκέψης και έκφρασης είναι η μόνη δικλείδα ασφαλείας που μας βοηθά να εντοπίζουμε τον κίνδυνο  αφού αυτός είναι πανταχού παρών και τα πάντα πληρών. Εννοώ τον κίνδυνο σε όλες του τις εκφάνσεις – με τον οντολογικό και ανθρωπολογικό να προηγούνται. Εάν η ζωή είναι κίνδυνος, και κατά τη γνώμη μου είναι (σήμερα είσαι, αύριο δεν είσαι), το καρναβάλι μας προειδοποιεί για τον δυνάμει κίνδυνο του περιορισμού της απόλυτης ελευθερίας και σκέψης, του κομμουνισμού δηλαδή, που καιροφυλακτεί. Δεν θα ήθελα να ζω σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει καρναβάλι ή κάτι παρόμοιο – αδίκως ανησυχώ όμως. Το καρναβάλι μας προτρέπει να αποτρέψουμε αυτόν τον κίνδυνο με τον εξής τρόπο: να ζήσουμε τον κίνδυνο! Ένα πολύ χαρακτηριστικό γνώρισμα του καπιταλιστικού πολιτισμού είναι ότι δεν ζούμε τον κίνδυνο όσο τον ζούσαν άλλοι πολιτισμοί, παρόλο που ο κίνδυνος είναι η οντολογική μας συνθήκη. Το ότι ο κίνδυνος μας έκανε ανθρώπους είναι κάτι που εάν δεν το έχουμε λάβει υπόψη μας, θα έρθει όμως μια μέρα που θα το λάβουμε πολύ σοβαρά. Το ότι η έκθεση στον κίνδυνο μπορεί να μας σώσει θα γίνεται ολοένα και πιο σαφές αφού η πολλή ασφάλεια επιφέρει μόνο την απόλυτη ανασφάλεια. Κάθε κοινωνικός πειραματισμός εμπεριέχει δυνητικά πολλούς κινδύνους – δεν ζούμε όμως μέσα στον κίνδυνο διαρκώς; Μήπως όμως τον αποφεύγουμε επειδή τον ζούμε διαρκώς και αναζητούμε την ασφάλεια η οποία, όπως είπαμε, επιφέρει την ανασφάλεια; Δεν είναι η ανάληψη κινδύνου ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε την ανασφάλεια;

ΑΥΤΑ για σήμερα. Αύριο θα ασχοληθώ με το πορνό και μεθαύριο με την παιδοφιλία. Και η Ζωή βοηθός.