Μπαμπά, γιατί ζούμε, με ρώτησε τις προάλλες ο Παύλος, δώδεκα χρονών, δεν είναι έφηβος ακόμα.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Ο Παύλος ζει για να παίζει, εγώ ζω για να φροντίζω. Το παιχνίδι δίνει χαρά και νόημα στον Παύλο, η φροντίδα δίνει χαρά και νόημα σε μένα. Πριν, η φροντίδα ήταν ένα επώδυνο άχθος, τώρα όμως όχι. Κάθε τόσο, κατά τη διάρκεια της ζωής μας, αυτό που μας δίνει χαρά και νόημα αλλάζει. Κάποτε μου έδινε χαρά και νόημα η περιπλάνηση, η αλητεία, τα ταξίδια, το γαμήσι, το διάβασμα, η ξενοιασιά, το αμπέλι. Μερικές φορές έχουμε επίγνωση γιατί ζούμε, τις περισσότερες φορές όμως όχι. Η ζωή δεν έχει νόημα, έχει νοήματα.
Ο Παύλος δεν παίζει όσο θα ήθελε – εγώ δεν φροντίζω όσο θα ήθελα. Γιατί; Γιατί η ζωή μας έχει όρια, για να ζήσουμε με τους άλλους αναγκαζόμαστε να βάλουμε όρια στη επιθυμία μας και στην ελευθερία μας. Τι θα κάνουμε με αυτούς τους περιορισμούς, με αυτές τις στερήσεις, φίλες και φίλοι; Θα κάνουμε υπομονή. You cannoτ get always what you want· δεν μπορείς να τα έχεις όλα, ό,τι και να κάνεις, πάντα κάτι θα σου λείπει· ό,τι και να κάνεις θα το μετανιώσεις – κάνεις αυτό για το οποίο θα μετανιώσεις λιγότερο.
Τι θα συμβεί εάν δεν κάνεις υπομονή; Θα αντικρίσεις τον θάνατο, το μηδέν. Μηδενισμός είναι η επιθυμία να τα θέλεις όλα, είναι το μονοπάτι που οδηγεί στον θάνατο. Ή στην αυτοκτονία. Ο μηδενισμός είναι ηρωισμός, ο ηρωισμός είναι μηδενισμός· ο ήρωας τα θέλει όλα, δεν ανέχεται κανένα όριο, κανέναν περιορισμό – ο ήρωας είναι ή παιδί ή παντελώς ενδεής. Απέχει τόσο κοντά από την ανυπαρξία που για να την ξεπεράσει υπάρχει μόνο ένας τρόπος: να τα θέλει όλα. Όσο πιο κοντά στο Τίποτα είμαστε, τόσο πιο έντονα τα θέλουμε όλα. Όσο όμως και να τα θέλει όλα το παιδί, θα πάρει, και θα αρκεστεί σε μια ρώγα, θα πιει το γαλατάκι του και θα κοιμηθεί: έλα σύννεφο μικρό και γίνε μαξιλάρι/ να κοιμηθεί τ΄αγόρι μου να γίνει παλικάρι·/ κι αν κοιμηθεί κι ονειρευτεί/, γίνε βροχή και φύγε.
Ο παντελώς ενδεής ήρωας δεν θα αρκεστεί σε ένα βυζί, τα θέλει όλα. Θέλει τη μάνα του ολόκληρη – τη τρώει και πεθαίνει· όλοι οι ήρωες νέοι πεθαίνουν. Γιατί όμως, φίλες και φίλοι, ο ήρωας είναι παντελώς ενδεής; Δεν έχει να φάει, δεν έχει να πιει, δεν έχει στενό μουνάκι να γαμήσει; Έχει και παραέχει. Εάν αναζητείτε την απάντηση, θα τη βρείτε στην Ιλιάδα: ο Αχιλλέας είναι παιδί, είναι παντελώς ενδεής – να γιατί, σκανάρω τη κορνίζα που έχω στο σαλόνι του εγκεφάλου μου:
οι αισθήσεις, τα αισθήματα και η διάνοια δεν έχουν συγκερασθεί σε μια λειτουργική ενότητα, δεν είναι ενοποιημένα, είναι αυτόνομα, ελεύθερα, μη εξαρτώμενα, το καθένα της ψωλής του το χαβά – αυτός είναι ο ήρωας, φίλες και φίλοι.
Ο ήρωας δεν μπορεί να παραδεχτεί ότι η ελευθερία είναι εξάρτηση. Όταν είμαστε εξαρτημένοι από πολλούς, είμαστε πολύ ελεύθεροι, πολύ ασφαλείς, πολύ χαρούμενοι· εάν δεν εξαρτάσαι από κανέναν, δεν είναι ελεύθερος, δεν είσαι ασφαλής, δεν είναι χαρούμενος – πήγαινε και ζήσε μόνος σε μια σπηλιά στο βουνό. Λέγεται ότι η μια μεγάλη σοφία είναι η συνειδητοποίηση πως θα ήταν καλύτερα να μην είχαμε γεννηθεί, στην οποία είχε καταλήξει και ο Νίτσε, κληρονόμος μιας μεγάλης παράδοσης της απαισιοδοξίας, του πεσιμισμού. Ανόητη σοφία – η ανοησία βρίσκεται στη φράση θα ήταν καλύτερα να μην: και η γιαγιά μου αν είχε αρχίδια θα ήταν παππούς.
Το δίλημμα δεν είναι θάνατος ή ελευθερία: η ατομική ελευθερία, οδηγεί στον θάνατο, είναι ο ίδιος ο θάνατος. Το δίλημμα δεν είναι θάνατος ή αθανασία – είναι σήμερα ή αύριο. Η εξάρτηση, η ελευθερία δηλαδή, προκρίνει και ενισχύει το αύριο – στη Σίφνο δεν λένε καληνύχτα αλλά καλό αύριο! Εάν δεν ζήσω όμως το σήμερα, πώς θα ζήσω το αύριο; Το δίλημμα είναι υπομονή ή θάνατος.
Η δυτική λογοτεχνία είναι ένα εκτενέστατο σχόλιο πάνω στην υπομονή: Οδύσσεια, Θεία Κωμωδία, Δον Κιχότης, Ζοφερός Οίκος του Ντίκενς, Κάφκα (: η ανυπομονησία είναι η μόνη αμαρτία), Τζόις, Μπέκετ. Θα συνόψιζα τον Οδυσσέα του Τζόις σε τρεις λέξεις: σιωπή, υπομονή, πονηρία (του Στίβεν). Η υπομονή είναι άμεση συνέπεια της ενοποίησης των αισθήσεων, των αισθημάτων και της σκέψης. Η υπομονή είναι αντι-ηρωική, είναι η ριζική άρνηση του ηρωισμού.
Αύριο πάλι.
Αγαπητέ πιτσιρίκο, είμαι η Έφη:
Υπήρξαν φορές που φοβήθηκα κάποιες τελευταίες φορές που έλαβα μέρος σε πορεία διαμαρτυρίας. Πέρα από το γεγονός ότι ένιωθα μία διάχυτη απογοήτευση για το γεγονός ότι συμβαίνουν τα ίδια και τα ίδια, δεν σας κρύβω ότι φοβήθηκα.
Φοβήθηκα την έντονη καταστολή, φοβήθηκα τους μπάτσους με τις ασπίδες, τα γκλομπ, τα χημικά και τις άγριες επιθέσεις προς διαδηλωτές.
Κάποτε, δεν φοβόμουν καθόλου, έλεγα «σκασίλα μου, θα είμαι κάθε μέρα στο δρόμο» και κατάφεραν να με φοβίσουν. Φοβήθηκα για την σωματική μου ακεραιότητα.
Από τις κινητοποιήσεις του 2008 μέχρι σήμερα, αντιμετωπίζω αναπνευστικά προβλήματα λόγω του άσθματος που ενεργοποιήθηκε από την ανεξέλεγκτη ρίψη χημικών.
Με μετέφεραν σε νοσοκομείο και νοσηλεύτηκα για μία μέρα, θυμάμαι. Οι γιατροί μου είπαν τότε: «δεν πρέπει να ξαναπάς σε πορεία».
Τότε εκνευρίστηκα και είπα: «όχι εγώ θα ξαναπάω». Μου είπαν τουλάχιστον αν ξαναπάς να παίρνεις μαζί σου αντιασφυξιογόνο μάσκα. Αυτές που, αν σε πιάσουν δηλαδή, σε χώνουν μέσα για «οπλοκατοχή».
Τελικά, ξαναπήγα αλλά πρόσεχα, έβρισκα σημεία για να μπορέσω να φύγω γρήγορα. Ο φόβος ήταν μαζί μου διαρκώς.
Με τον καιρό, καθώς επιδεινωνόταν η κατάσταση με το άσθμα μου, σταμάτησα να πηγαίνω. Αλλά ένιωθα άσχημα, κάτι μέσα μου μού φώναζε «σε νίκησαν».
Τα τελευταία χρόνια έχω ταλαιπωρηθεί πάρα πολύ με το αναπνευστικό μου, επισκέψεις στα επείγοντα ολόκληρους χειμώνες, κρεβατωμένη για μέρες και πάει λέγοντας. Καταρρακώθηκα σωματικά αλλά και ψυχικά.
Με όλο αυτό που ξέσπασε τελευταία -και προφανώς μιλάω για το Ρωμανό-, αισθάνομαι ότι με την πρώτη δυσκολία έκανα πίσω. Εκείνος όμως όχι, δεν διαπραγματεύεται τίποτα μπροστά στο όραμά του.
Επιπρόσθετα, φοβήθηκα, τον τρόπο με τον οποίο σου φορτώνουν κατά την σύλληψή σου οτιδήποτε και σε χαρακτηρίζουν τρομοκράτη. Ήμασταν μάρτυρες σε σκηνικά που έλεγες: «θα μπορούσα να είμαι στη θέση του».
Πλέον δεν με νοιάζει, μετά τα χθεσινά, μετά τις αποφάσεις του συστήματος δικαιοσύνης, μετά την καπήλευση κινήσεων για σκοπούς και μετά την απάθεια της πλειονότητας της κοινωνίας δεν με νοιάζει.
Έχουμε ένα όραμα και ναι αξίζει γι” αυτό να φτάσουμε μέχρι το τέλος.
Εκεί είμαι και θα είμαι κάθε μέρα και ας μου φορτώσουν μολότοφ, ας με σαπίσουν στο ξύλο και ας με βάλουν φυλακή. Ας μας βάλουν όλους φυλακή.
Εξάλλου όλο αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια είναι μία φυλακή μόνο που δεν έχει ορατά κάγκελα. Μας χαρακτηρίζουν τρομοκράτες, κωλόπαιδα, αλήτες και άπλυτους.
Αλλά αυτό τον κόσμο, αν κάνουμε μια ιστορική ανασκόπηση, τον άλλαξαν κάποιοι «άπλυτοι» όπως χαρακτηρίζονταν πάντα.
Αυτοί άφησαν ιστορία, αυτοί άνοιξαν το δρόμο, αυτοί μας απέδειξαν ότι το όραμα παίρνει σάρκα και οστά αν το κυνηγήσεις.
Και πλέον φτάσαμε σε τέλμα. Ή δρούμε ή σκάμε.
Και θα δράσουμε γιατί αυτό το σύστημα είναι για φτύσιμο.
Τ” ακούτε;
(Αγαπητή Έφη, σε καταλαβαίνω απόλυτα γιατί κι εγώ έχω άσθμα. Ο γιατρός μου είπε πως είμαι μαλάκας που πάω στις διαδηλώσεις. Βέβαια, άσθμα είχε και ο Τσε Γκεβάρα. Και πήγε πολύ πιο πέρα από τις διαδηλώσεις και τα χημικά. Έφη, κι εγώ φοβάμαι. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μη φοβάται. Αλλά αυτό που φοβάμαι περισσότερο από όλα είναι να ζήσω και να πεθάνω σκλάβος και ξεφτιλισμένος. Αυτός ο φόβος νικάει τους άλλους αλλά όχι πάντα. Αν τους νικούσε πάντα, θα είχα πάρει όχι Καλάσνικοφ αλλά μπαζούκας. Πάντως, έχω μάθει να παραδέχομαι πως είναι καλύτερος από εμένα αυτός που δεν έμεινε στα λόγια αλλά τα έκανε πράξη. Πάρα πολλοί Έλληνες είπαν στην παρέα τους πως θα πάρουν τα όπλα τα τελευταία χρόνια -και θα τα στρέψουν ενάντια στη σάπια εξουσία- αλλά λίγοι το έκαναν. Να είσαι καλά.)
υπομονή : ναι, τεράστια αρετή, συμφωνώ
ταπεινά θεωρώ πως η κοινωνία την εξέλιξή της την χρωστά σε αυτούς που δεν έκαναν υπομονή ακριβώς τότε που έμοιαζαν όλα χαμένα!
ευχαριστώ και καλημέρα