έχει σκοπό η (Παγκόσμια) Ιστορία; ποιος είναι;

      φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

     Στο ερώτημα ποιο είναι το άθροισμα της απείρου σειράς   ν=1-1+1-1+1-1. . .  έχουν διατυπωθεί τρεις απαντήσεις: το 0, το 1 ενώ ο μέγας Euler απεφάνθη ότι δεν είναι ούτε το μηδέν ούτε το ένα αλλά το 1/2!  Ποια απάντηση είναι η σωστή, φίλες και φίλοι, ποια από τις τρεις να επιλέξουμε;

   Προτείνω να μην επιλέξουμε καμία γιατί και οι τρεις είναι λάθος. Όχι, όχι, δεν είναι λάθος: στο ερώτημα που παρέθεσα δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρξει  απάντηση, οπότε αυτό που εκλαμβάνουμε ως απαντήσεις δεν είναι απαντήσεις. Γιατί όμως δεν υπάρχει, δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση; Δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση διότι το ερώτημα έχει συγκροτηθεί και διατυπωθεί με τρόπο αντιφατικό, καταγράφει μια ανεπίλυτη αντίφαση: δεν μπορεί να υπάρξει άθροισμα απείρου σειράς, οι έννοιες άθροισμα και άπειρος σειρά είναι ασύμβατες, το άθροισμα είναι πεπερασμένο, η άπειρος σειρά είναι άπειρος· το ερώτημα είναι α-νόητο, οπότε δεν μπορεί να υπάρξει και απάντηση. Το ερώτημα πρέπει να πάει στο συνεργείο να αλλάξει κυλινδροπίστονο, μιας όμως και δεν επιδέχεται επισκευή καλύτερα να πάει για ανακύκλωση.

    Είμαι βέβαιος ότι αντιληφθήκατε που το πάω, για να μιλήσω το ποιμενικό ιδιόλεκτο (το ιδιόλεκτο, ουδέτερο!). Μήπως το ερώτημα του τίτλου του σημερινού σημειώματος είναι α-νόητο; Εάν είναι α-νόητο, δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση. Υπάρχει κάποια ανεπίλυτη αντίφαση που δεν μας επιτρέπει να διατυπώσουμε κάποια απάντηση;  Ασφαλώς και υπάρχει, φίλες και φίλοι, αλλά το σημαντικό δεν είναι αυτό – υπάρχει κάτι ακόμα πιο σημαντικό, κάτι που τονίζει ακόμα πιο πολύ το α-νόητον του ερωτήματος. Βέβαια, έχουν διατυπωθεί απαντήσεις – οι εξής δύο, ως προς το πρώτο σκέλος του ερωτήματος: έχει σκοπό, δεν έχει σκοπό. Αυτοί που λένε ότι έχει σκοπό, επικαλούνται πολλούς –  αύριο θα εξετάσουμε την απάντηση του Hegel (Χέγκελ,  Έγελος)· οι άλλοι απλά υποστηρίζουν ότι δεν έχει σκοπό και είμαι ένας από αυτούς, μέχρι που κατανόησα ότι το ερώτημα είναι α-νόητον. Παρόλο όμως που το κατανόησα, υποκύπτω στον πειρασμό να μην αδιαφορήσω και να συμμετάσχω στη συζήτηση, να εκθέσω τα επιχειρήματά μου περί της ανυπαρξίας σκοπού στην Παγκόσμια Ιστορία. 

     Δεν γνωρίζω ποιος διατύπωσε το ερώτημα για το άθροισμα της απείρου σειράς. Προφανώς θα ήταν μαθηματικός. Αναρωτιέμαι: πώς και  του διέφυγε η ασυμβατότητα μεταξύ του αθροίσματος και της απείρου σειράς, πώς δεν  σκέφτηκε, πώς  αγνόησε μια τόσο κραυγαλέα αντίφαση; Θα ήθελα να διατυπώσω μια εξήγηση, ψυχαναλυτικής προσέγγισης και όχι μόνο. Πριν το κάνω όμως θα ήθελα να μην αδιαφορήσω για μια άλλη εξήγηση: μήπως γνώριζε την ασυμβατότητα, την αντίφαση και διατύπωσε το ερώτημα δίκην γλωσσικού ή λογικού ή μαθηματικού παιγνίου; Εάν ισχύει κάτι τέτοιο, ο τύπος θα ήταν μέγας πλακατζής, θα τον άρεζε να δουλεύει τους άλλους. Πιθανόν να ισχύει αυτή η εξήγηση, δεν μπορώ όμως να λησμονήσω και τη πρώτη, διότι δεν γνωρίζω, ίσως και να μην γνωρίζουμε,   εάν ήταν πάθημα ή συνειδητή παιγνιώδης επιλογή!

   Εάν ήταν πάθημα, θα έλεγα ότι, αφού πολύ συχνά και χωρίς να το παίρνουμε χαμπάρι η λογική είναι υποδεέστερη, είναι υπηρέτρια του πάθους, της επιθυμίας δηλαδή, θα πρέπει να εντοπίσουμε την επιθυμία που λανθάνει στο ερώτημα!  Βλέπουμε καμιά επιθυμία; Σε ποια λέξη κρύβεται; Εάν το ερώτημα καταγράφει αντίφαση, τότε η επιθυμία δεν μπορεί να είναι μία αλλά δύο!  Υπάρχουν δύο επιθυμίες, φίλες και φίλοι, κι αυτές ήταν το κίνητρο που έβαλαν τον εγκέφαλο να εργαστεί με αυτόν τον τρόπο, με τρόπο αντιφατικό, μιας και ο εγκέφαλος έχει το πλεομειονέκτημα να είναι ειδικευμένος να γενικεύει, και την πατάει, όπως την πατάμε κι εμεις όταν γενικεύουμε αλλά δεν μπορούμε να μην το κάνουμε αφού έτσι λειτουργεί ο εγκέφαλός μας.

   Η πρώτη επιθυμία κρύβεται στη λέξη άθροισμα – το άθροισμα ως άθροισμα δεν είναι πρόσθεση, συσσώρευση (του Κεφαλαίου!), αύξηση του πλούτου, αρπαγή; Ο μαθηματικός που διατύπωσε το ερώτημα δεν θα ήταν κάνας ερημίτης ή ασκητής!  Και η δεύτερη επιθυμία στη λέξη άθροισμα εντοπίζεται αλλά σε σχέση με την άπειρο σειρά: ένα αθροισμένο άπειρο δεν είναι ένα άπειρο το οποίο έχει μαντρωθεί, περιοριστεί, συγκεντρωθεί, έχει ελεγχθεί, περιοριστεί, υποταχτεί; Θέλω να έχω περισσότερα και θέλω να περιορίσω το απεριόριστο, αυτό που αρνείται και αμφισβητεί την ισχύ μου η οποία θέλω να αυξηθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε να γίνει απεριόριστη, τόσο μεγάλη που να μπορω να δαμάσω, να προσθέσω μέχρι και μια άπειρο σειρά. Αυτές είναι οι δύο επιθυμίες που λανθάνουν στο ερώτημα.

    Το α-νόητον του ερωτήματος περί του αθροίσματος της εν λόγω απείρου σειράς το εντόπισε η αναλυτική φιλοσοφία, ο κύκλος της Βιέννης, ο οποίος έδειξε μια τέτοια ευαισθησία στα γλωσσικά παιχνίδια που μας βοήθησε να δούμε πολλές πτυχές της νόησης και της γλώσσας που ήταν αόρατες αλλά υπαρκτές. Η νόηση όμως και η γλώσσα δεν νοούνται εκτός κοινωνίας, κάτι που η αναλυτική φιλοσοφία δεν έλαβε υπόψη της  – άλλωστε η ερωτοτροπία της με τον θετικισμό αν δεν άγγιξε το επίπεδο της χυδαιότητας, άγγιξε αυτό της επιπολαιότητας και της προχειρότητας. Οπότε, μια ψυχαναλυτική και μαρξιστο-αναρχο- κομμουνιστική ταυτόχρονα προσέγγιση του ερωτήματος ήταν και  αναγκαία και απαραίτητη.

    Και μετά από όλα αυτά, φίλες και φίλοι, είμαστε σε θέση να μελετήσουμε από γλωσσικής και ψυχαναλυτικής και μαρξιστοαναρχοκομμουνιστικής έποψης το ερώτημα εάν  έχει σκοπό και ποιον  η Παγκόσμια Ιστορία. Υπάρχουν κι άλλα ερωτήματα με αυτή τη δομή: έχει το Σύμπαν, η φύση, η ζωή, η ανθρώπινη ζωή  σκοπό και ποιος είναι αυτός;  

   Κάθε ένα από αυτά τα ερωτήματα, φίλες και φίλοι, δεν είναι μια κυριολεξία αλλά μια μεταφορά. Η μεταφορά είναι ένα σχήμα λόγου με το οποίο δεν συγκρίνουμε (παρομοίωση)  κάτι με κάτι άλλο (τρώω σα λύκος), αλλά  εκλαμβάνω κάτι σαν κάτι άλλο, επειδή υπάρχουν κάποια κοινά στοιχεία και χαρακτηριστικά. Ένα μωρό, ένα νήπιο δεν είναι πουλάκι αλλά μπορώ να πω κοιμάται το πουλάκι μου!  Θα είναι παρομοίωση εάν πω κοιμάται σαν πουλάκι! Εάν λοιπόν το ερώτημα έχει σκοπό η Παγκόσμια Ιστορία είναι το πουλάκι, ποιο είναι το μωρό;

   Θα το βρούμε, φίλες και φίλοι, θα το βρούμε το μωρό, που θα πάει, όσο και να κρύβεται, όσο και να προσπαθεί να κρύβεται ήρθε η ώρα της Αποκάλυψης – τη λέξη κωλώνω (φοβάμαι)  την έχουμε ξεχάσει προ πολλού κι αν δεν το έχουμε κάνει, να σπεύσουμε να το κάνουμε –  μια απόφαση είναι και μάλιστα τζάμπα με πολλούς πολλούς γλυκούς και θρεπτικούς καρπούς.  

   Ερωτώ: είναι δυνατόν η Παγκόσμια Ιστορία να έχει κάτι, ο,τιδήποτε κι αν είναι αυτό – στη περίπτωση μας σκοπό; Όχι, φίλες και φίλοι, η Παγκόσμια Ιστορία δεν μπορεί να έχει, άρα δεν μπορεί να έχει και σκοπό. Ούτε το Σύμπαν έχει ούτε η φύση ούτε η ζωή ούτε η ανθρώπινη ζωή – ο μόνος που μπορεί να έχει είναι ο άνθρωπος!  Λάθος!  Όχι ο άνθρωπος γενικά και αόρστα γιατί υπήρξαν πάρα πολλοί άνθρωποι, πάρα πολλές κοινωνίες, που από τη γλώσσα τους έλειπε η λέξη έχω. Μας φαίνεται παρόδοξο και παράξενο, σε εμάς που κολυμπάμε μέσα στη θάλασσα του ρήματος έχω, που η ατμόσφαιρά μας είναι το ρήμα έχω,  αλλά ένας αμερινδιάνος θα έλεγε ζω με το τόξο μου κι όχι έχω τόξο. 

       Μόνο εάν εκλάβουμε την Παγκόσμια Ιστορία ως έναν συγκεκριμένο άνθρωπο που έχει και θέλει να έχει  θα μπορέσουμε να διατυπώσουμε αυτό το ερώτημα. Εάν λοιπόν η Παγκόσμια Ιστορία είναι το πουλάκι, το μωρό είναι ένας ιστορικά διαμορφωμένος άνθρωπος που έχει και θέλει να έχει.  Και δεν ρωτάμε εάν η Παγκόσμια Ιστορία έχει ωραίο κώλο, σφιχτό μουνί, αυτοκίνητο ή τάμπλετ – ρωτάμε εάν έχει σκοπό. Γιατί να μας ενδιαφέρει ο σκοπός και όχι κάτι άλλο; Μόνο ένας άνθρωπος που έχει και θέλει να έχει κάποιο σκοπό μπορεί να ρωτήσει εάν έχει σκοπό η Παγκόσμια Ιστορία.

   Εάν, φίλες και φίλοι, η Παγκόσμια Ιστορία έχει σκοπό είναι γιατί κάποιος άνθρωπος είναι αυτός που έχει κάποιον σκοπό. Τον δικό του τον σκοπό τον εμφανίζει ως σκοπό της Παγκόσμιας Ιστορίας· ταυτίζει την ύπαρξή του με την ίδια την Παγκόσμια Ιστορία!  Τέτοια αρπαγή είναι και μοναδική και ανεπανάληπτη.

    Ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος και ποιος είναι ο σκοπός του και γιατί τον σκοπό του τον εμφανίζει ως σκοπό μιας έννοιας, αυτής της Παγκόσμιας Ιστορίας, δεδομένου ότι οι έννοιες δεν μπορούν να έχουν και να κατέχουν μα μόνο  κάποιοι τις έχουν  και τις κατέχουν  και τις μεταχειρίζονται, τις χρησιμοποιούν, τις αξιοποιούν;

   Θα απαντήσουμε αύριο. Ζεστή και ηλιόλουστη η σημερινή μέρα, επιτέλους! σαπίσαμε!  αλλά στα χωράφια δεν μπορώ να μπω –  θα πάου να κουβαλήσου κουπρά.