τέσσερα ερωτήματα· ερώτημα δεύτερο: μπορεί να υπάρξει κοινωνία χωρίς εξουσία, χωρίς διαφορά δυναμικού στη γνώση και την εμπειρία μεταξύ των ανθρώπων;

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Ήμασταν οχτώ γύρω από το τραπέζι – οι τρεις γιατροί. Αφού είπαμε πολλά και διάφορα, ρωτάω την παρέα:  θα προτιμούσατε να ζείτε σε μια Θεσσαλονίκη χωρίς σκουπιδιάρηδες ή χωρίς γιατρούς; Επειδή οι συνδαιτυμόνες αργούσαν να απαντήσουν, προφανώς όχι μόνο δεν είχαν σκεφτεί περί του ζητήματος αλλά και δεν περίμεναν να διατυπωθεί το ερώτημα, το διατύπωσα κάπως διαφορετικά: υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στη σπανακόπιτα της μάνας μου και στη θεωρία της σχετικότητας του Άινστάιν; 

   Ενοχλητικά και προκλητικά και ασεβή και αλαζονικά και υπερφίαλα ερωτήματα, φίλες και φίλοι.  Όλα αυτά τα επίθετα είναι αυτού που ενοχλείται, όχι δικά μου. Εμένα το χόμπι μου και η ευχαρίστησή μου είναι να σκέφτομαι, να φέρνω στο προσκήνιο ερωτήματα και να διεγείρω πάθη, να λαδώνω τα γρανάζια της σκέψης, να φέρνω σε δύσκολη θέση τους μη σκεπτόμενους ή αυτούς που θεωρούν εαυτούς σκεπτόμενους. Η  κοινωνία βέβαια με πληρώνει με απομόμωση αλλά δεν πειράζει, πέντε δέκα είκοσι φίλες και φίλοι τις κλείνουν τις πληγές. Είναι ενοχλητικά ερωτήματα διότι είναι ασεβή· και είναι ασεβή διότι φέρνουν στο προσκήνιο τα προνόμια, δηλαδή τα πορνόμια. Διότι όσοι και όσες εξασφαλίζουν προνόμια είναι πόρνες, κοινωνικές πόρνες: οι πουτάνες είναι αγγελούδια μπροστά τους.

      Φίλες και φίλοι, αυτό που θα γράψω θα σας φανεί κουφό κι άδικο· θα ήθελα όμως να το διαβάσετε, να το ακούσετε, να το σκεφτείτε. Μην αλλάξετε άποψη, κρατείστε τη δική σας – ακούστε μόνο και τη δικιά μου.

    Έχω ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, ένα πολύ μεγάλο κουσούρι: δεν μπορώ να διακρίνω τον σκουπιδιάρη από τον γιατρό, δεν μπορώ να διακρίνω μια σπανακόπιτα από μια θεωρία στο πεδίο της Φυσικής, δεν μπορώ να διακρίνω έναν υπολογιστή από ένα φτιάρι, ένα ρουλεμάν από ένα καρπούζι, δεν μπορώ να διακρίνω τους ανθρώπους σε άξιους και ανάξιους, δεν έχω συναντήσει άνθρωπο ανάξιο στη ζωή μου και είμαι απολύτως βέβαιος ότι δεν υπάρχουν ανάξιοι άνθρωποι – είναι από τις λίγες βεβαιότητες που έχω.  Τί να κάνω, πείτε μου, να πάω σε γιατρό – σε ποιο γιατρό, σε νευρολόγο, σε ψυχολόγο, σε ψυχαναλυτή, που να πάω, φίλες και φίλοι; Έχω πάει: και του λέω: εσύ για δέκα λεπτά της ώρας θα πάρεις όσα παίρνω εγώ όλη τη μέρα μέσα στο λιοπύρι και τον παγετό!  Ὀταν ζούσαμε στους Πετράδες πηγαίναμε στην Ορεστιάδα σε έναν παιδίατρο τα παιδιά, στον Καραμπατάκη (το επίθετό του σημαίνει μαύρος βούρκος) και υπολόγισα ότι σε μια μέρα, πρωί κι απόγευμα,  έβγαζε 1000 εβρά, πολύ περισσότερα από ό,τι εγώ σε ένα μήνα! 

     Τί θα κάνουμε, φίλες και φίλοι,  με την ειδίκευση, την ειδική γνώση,  και των προνόμια των ειδικών, των επαϊόντων, των ειδημόνων;  Είναι δυνατόν να υπάρξει κοινωνία χωρίς ειδίκευση και ειδικούς; Εάν είναι, πώς μπορεί να συμβεί αυτό; Εάν δεν είναι, πρέπει να έχουν προνόμια; 

    Τις απαντήσεις μου τις διατύπωσα ήδη,  έστω υπαινικτικά και υπόρρητα. Θα τις διατυπώσω όμως και σαφηνώς για να μην υπάρξουν ασάφειες και παρεξηγήσεις. Και διατυπώνω ξανά το ανθρωπολογικής φύσης ερώτημα του τίτλου του σημερινού σημειώματος, από το οποίο και πρέπει να αρχίσουμε μεθοδολογιά και επιστημολογικά για να διαυγάσουμε το ζήτημα της ειδίκευσης και των πορνομίων των ειδικών :

    Είναι δυνατόν να υπάρξει κοινωνία στην οποία όλα της τα μέλη έχουν τις ίδιες γνώσεις και τις ίδιες εμπειρίες; Μήπως υπήρξε στο παρελθόν μια τέτοια κοινωνία;

  Όχι, φίλες και φίλοι, δεν υπήρξε και δεν πρόκειται να υπάρξει. Η διαφορά δυναμικού στη γνώση και την εμπειρία πάντα υπήρχε και πάντα θα υπάρχει. Θα υπάρχει μεταξύ γονέα και παιδιού, μεταξύ ενηλίκων και ανηλίκων, μεταξύ δασκάλου και μαθητή, εραστή και ερωμένης, ερωμένης και εραστή, γιατρού και ασθενούς, γνωρίζοντος (το ό,τι δήποτε) και μη γνωρίζοντος, τεχνίτη και μη τεχνίτη, τεχνίτη και βοηθού –  ο κατάλογος είναι πολύ μεγάλος. Είναι όμως ισχυρότερος ο γνώστης και ο έμπειρος από τον μη γνώστη και τον μη έμπειρο, άρα πρέπει να έχει προνόμια; Είναι ισχυρότερος ο γονιός από το νήπιο παιδί του; Κατά κάποιο τρόπο είναι – μπορεί να το σκοτώσει ή να το εγκαταλείψει να το φάνε τα άγρια θηρία· υπήρξαν κοινωνίες που για δημογραφικούς λόγους τα έκαναν όλα αυτά. Αλλά μόνο για δημογραφικούς λόγους, όχι για την πλάκα τους ή επειδή ήταν σαδιστές!

    Εάν ορίσουμε την κοινωνία ως το πλέγμα των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων του ανθρώπου με τη φύση και των ανθρώπων μεταξύ τους, κάθε δραστηριότητα και κάθε γνώση, κάθε προϊόν και κάθε γνώση δεν μπορεί παρά να είναι συμπληρωματικά διότι δεν μπόρεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο, δεν μπορεί να υπάρξει κάτι εάν δεν υπάρχουν όλα τα άλλα. Σε κάθε πρακτική, σε κάθε δραστηριότητα, σε κάθε προϊόν εμπλέκεται όλη η κοινωνία – τἰποτα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς όλα τα άλλα.

Δεν μπορεί να υπάρξει ο γιατρός χωρίς τον σκουπιδιάρη, ο σκουπιδιάρης χωρίς τον γιατρό, η σπανακόπιτα χωρίς τη θεωρία της σχετικότητας και η θεωρία της σχετικότητας χωρίς την σπανακόπιτα.  Μπορείτε να φανταστείτε τι απαιτείται για να παραχθεί ένα προϊόν, ένα κιλό πατάτες; Όλη η ανθρωπότητα!  Η καπιταλιστική, ΟΚ, αλλά όλη η ανθρωπότητα. Να έρθει ο πατατόσπορος στην Ελλάδα  από την Ολλανδία, με φορτηγά, συσκευασμένος σε τσουβάλια που κατασκευάστηκαν στη Βραζιλία. Για να έρθει ο σπόρος χρειαζόμαστε φορτηγά και τσουβάλια: τί χρειαζόμαστε για να παράγουμε φορτηγά; Ο οδηγός για να οδηγήσει τί χρειάζεται; Τροφή, ρούχα, καφέδες, τσιγάρα, μπύρες, καπότες. . .  Πιάστε ένα ένα όλα αυτά και σκεφτείτει τι χρειάζεται για να παραχθούν. Πολύ σύντομα θα αντιληφθείτε ότι πίσω από τον πατατόσπορο, πίσω από κάθε προϊόν υπάρχει όλος ο κόσμος, όλη η Οικουμένη, όλες οι κοινωνίες του πλανήτη.

      Εάν λοιπόν τίποτα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τα άλλα, υπάρχει μια συμπηρωματικότητα που καθιστά κατ’ ανάγκην όλα τα πράγματα ισότιμα: για να ζήσει και να υπάρχει ο γιατρός πρέπει να υπάρχει όλη η κοινωνία – κι αυτό ισχύει για τα πάντα. Ο γιατρός όμως νομίζει ότι είναι κάποιος που ξεχωρίζει ή πρέπει να ξεχωρίζει! 

      Ο γιατρός, ο ειδικός, νομίζει ότι γνωρίζει – αρχίδια γνωρίζει!  Ούτε την κωλοτρυπίδα του γνωρίζει!  Ο γιατρός δεν γνωρίζει, διαχειρίζεται μια γνώση που είναι κοινωνικό αγαθό, μια γνώση που δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς όλη την άλλη κοινωνία, μια γνώση που την παρήγαγε όλη η κοινωνία: όλη η κοινωνία κινητοποιείται για να πάει ο άνθρωπος στο φεγγάρι, όλη η κοινωνία κινητοποιείται για να κάνουμε το ό,τιδήποτε.

   Οι ανθρωπολογικές συνθήκες εμφάνισης και εμπέδωσης της Κυριαρχίας δεν είναι η γνώση καθεαυτή, η οποία έχει παραχθεί και συσσωρευθεί συλλογικά,  αλλά η διαχείριση της γνώσης.  Εάν ήταν η γνώση, ο Ήφαιστος, οι μεταλλουργοί, οι μακρινοί απόγονοι των κατασκευστών εργαλείων (η κατασκευή εργαλείων δημιούργησε τον εγκέφαλο και μας έκανε ανθρώπους, ας μην το ξεχνάμε), αυτοί θα ήταν οι Κύριοι των θεών αλλά δεν είναι!  Αυτοί, οι γνώστες, είναι φυλακισμένοι μέσα στα έγκατα της γης, καταδικασμένοι να εργάζονται ολημερίς μέσα στη αποπνικτική ζέστη των καμινιών. Κύριοι ήταν και είναι οι άρπαγες και οι διαχειριστές της συλλογικά παραγόμενης γνώσης.

      Εφόσον λοιπόν τίποτα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς όλα τα άλλα, προτείνω

ο χρόνος εργασίας και ο μισθός των σκουπιδιάρηδων και των γιατρών, όλων των εργαζομένων,  να είναι ίδιος (εάν έχουν τον ίδιο αριθμό παιδιών, για να μη ξεχνάμε ότι η ισότητα πολλές  φορές είναι ανισότητα) – εάν αυτό δεν μπορεί να γίνει σήμερα στον καπιταλισμό, ας γίνει στον κομμουνισμό.  Είμαι βέβαιος ότι το 99% των γιατρών, όλων των ειδικών,  θα φρίξουν,  θα δηλώσουν αντικομμουνιστές και θα πάνε στη Χρυσή Αυγή.  

  Ξεκινάμε σήμερα το στήσιμο ενός μικρού (30 τ. μ.) θερμοκηπίου. Σε λίγες μέρες θα αρχίσουμε το κοτέτσι και τον φούρνο.