φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Τις επιθυμίες και τις πρακτικές των εργαζομένων της εκτέλεσης να εργάζονται όσο γίνεται λιγότερο, να εργάζονται σε όλο τον πλανήτη και να μην ασκούν κάποιο επάγγελμα, πολλοί φιλόσοφοι και κοινωνιολόγοι, (σχεδόν) όλοι ακαδημαϊκοί, μεταξύ των οποίων οι Φουκό, Ντελέζ, Γκουαταρί, Βίρνο, Νέγκρι, Χάρντ, Γαβριηλίδης είναι οι πιο γνωστοί, ονομάζουν νομαδισμό, όρος που παραπέμπει στον ποιμενικό νομαδισμό, στον νομαδικό ποιμενικό τρόπο παραγωγής, στον νομαδικό ποιμενικό πολιτισμό – ο οποίος είναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να επινοήσει και να πράξει το ανθρώπινο είδος – τα ναζιστικά κρεματόρια ήταν καπιταλιστική αναβίωση του νομαδικού ποιμενισμού. Η επιλογή αυτή δείχνει ότι οι παραπάνω στοχαστές βλέπουν με συμπάθεια τον ποιμενικό νομαδισμό – βλέπουν με συμπάθεια κάποια χαρακτηριστικά του ( τη βία, το ανυπότακτο των νομάδων, τη λατρεία των αχανών εκτάσεων και την ταχεία κίνηση σε αυτές, μέχρι και κάποιες ελάχιστες επιβιώσεις μητριαρχίας), ενώ αποσιωπούν τη φύση του, εάν την έχουν κατανοήσει – εάν δεν την έχουν κατανοήσει, τί να πούμε;
Αφορμή του σημερινού σημειώματος η ανάρτηση στο nonadic universality δύο μεταφρασμένων από τον Άκη Γαβριηλίδη αποσπασμάτων (θα μας απασχολήσουν διεξοδικά προσεχώς) από το βιβλίο του Μισέλ Ρους (Michel Rouche) La violence nomade (Fayard, Raris, 2009), βιβλίο που επιχειρεί να βγάλει λάδι και τον νομαδικό ποιμενισμό και τους Ούννους και τον Αττίλα: δεν θα κόψω τις φλέβες μου γιατί και τις αγαπώ και τις χρειάζομαι. Σήμερα θα υποστηρίξω ότι η επιλογή του όρου νομαδισμός για να χαρακτηριστεί η ανυπότακτη κινητικότητα ( πραγματική, φαντασιακή και συμβολική) των Υποτελών Παραγωγών στον καπιταλισμό είναι ατυχέστατος, λίαν επιεικώς, και θα αναρωτηθώ για ποιους λόγους υιοθετήθηκε. Άγνοια του νομαδικού ποιμενισμού; Λατρεία της βίας των νομάδων από τους πρώην υποστηρικτές της ένοπλης βίας; Πώς να εξηγήσουμε τη γοητεία που ασκεί πάνω τους ο νομαδικός ποιμενισμός; Μήπως, η πιο σοβαρή ένσταση και κριτική, ο τρόπος σκέψης τους σε αυτή την περίπτωση είναι ποιμενικός;
Το βασικό ερώτημα που με απασχολεί είναι το εξής: Θα μπορούσε να έχει υιοθετηθεί κάποιος άλλος όρος – και ποιός; Για να απαντήσουμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα, φίλες και φίλοι, θα πρέπει να κάνουμε μια αναδρομή στην κινητικότητα του ανθρώπινου είδους. Θα το κάνουμε.
Εν τω μεταξύ, για τον νομαδικό ποιμενικό τρόπο παραγωγής:
Θα θέλατε να εργαζόσασταν λίγους μήνες, δύο τρεις, το χρόνο, να μην κάνατε την ίδια εργασία μια ζωή, να ταξιδεύατε και να εργαζόσασταν σε όλο τον πλανήτη; Εγώ πολύ θα το ήθελα, νομίζω και εσείς θα το θέλατε. Δεν μπορώ όμως. Έκανα ό,τι μπορούσα και κάνω ό,τι μπορώ – νομίζω ότι και εσείς κάνατε ό,τι μπορούσατε και κάνετε ό,τι μπορείτε. Δεν δούλεψα ποτέ πάνω από έξι μήνες τον χρόνο, από τα έντεκά μου· μπήκα στο Πανεπιστήμιο και το παράτησα· απέφυγα με κάθε τίμημα το επάγγελμα· μου αρέσει πολύ η χειρωνακτική εργασία, μου αρέσει πολύ και η πνευματική· μου είναι αδιανόητο να ζήσω χωρίς να επιδίδομαι σε πολλές δραστηριότητες.
Αυτό που κάναμε και κάνουμε εμείς, φίλες και φίλοι, το κάνουν με τον τρόπο τους ή θέλουν να το κάνουν όλοι οι εργαζόμενοι που είναι υποχρεωμένοι να κατοικούν μόνιμα σε μια πόλη, να ασκούν το ίδιο επάγγελμα μια ζωή, να δουλεύουν δώδεκα μήνες το χρόνο. Τί κάνουν; Παίζουν τυχερά παιχνίδια μπας και σταματήσουν να δουλεύουν, κάνουν κοπάνα, πάνε διακοπές, κυνηγούν, ασχολούνται με εξωεργασιακές ευχάριστες δραστηριότητες, χόμπι τις λένε, πάνε ταξίδια, βλέπουν ταινίες περιπέτειας στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, διαβάζουν αστυνομική λογοτεχνία, οδηγούν στο δρόμο της πόλης χωρίς λόγο κι άλλα πολλά κάνουν. Όλα αυτά είναι τρόποι αποφυγής ή άμβλυνσης της καπιταλιστικής μονοτονίας, της καπιταλιστικής ανίας, δυσφορίας, πλήξης, βαρεμάρας – η λέξη ανία σχετίζεται ετυμολογικά με τη λατινική λέξη onus, που σημαίνει βάρος, και την ινδική anas, που είναι η φορτηγός άμαξα.
Να εργάζεσαι όλη μέρα ακίνητος υπό επίβλεψη είναι ίδιον το καπιταλισμού. Οι άνθρωποι όμως ουδέποτε ζούσαν και εργάζονταν με αυτόν τον τρόπο. Πριν εγκατασταθούν μόνιμα, πριν από μόλις 10.000 χρόνια, οι άνθρωποι μετακινούνταν συνεχώς στο χώρο και επιδίδονταν σε πολλές και διαφορετικές κοινωνικές δραστηριότητες. Πέρα από αυτήν την κινητικότητα στο χώρο και στην πράξη υπήρχε και η ερωτική κινητικότητα και η κινητικότητα της συμβίωσης: ένας μέλος μιας ομάδας μπορούσε να ενταχθείσε άλλη ομάδα της φυλής ενώ πολύ συχνά οι ομάδες διαλύονταν και επανασυγκροτούνταν. Έτσι ζούσαμε για 90.000 ή 190.000 χρόνια – δεν υπάρχει γενικά αποδεκτή άποψη πότε γίναμε άνθρωποι· έτσι ζούσαμε όμως και πριν γίνουμε άνθρωποι.
Θα συνεχίσω αύριο.
Σχολιάστε ελεύθερα!