μέχρι να πεθάνω, θα περιμένω να συγκροτηθεί ένα κόμμα που θα ονομάζεται ‘ εικοσάωρο και μισθός για όλους ‘

το παιδι που κοροηδευει (του Παύλου)

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα   

    Θα κάνω, και δεν θα σταματήσω ποτέ να κάνω,  μια ακόμα απόπειρα να διασκεδάσω τους φόβους, τις επιφυλάξεις, τις ενστάσεις που προκαλούν το άκουσμα και το διάβασμα  της λέξης κόμμα.  Εάν μπορούσα να μεταχειριστώ κάποια άλλη λέξη,  θα το έκανα αλλά υπάρχει άλλη λέξη;  Θα μπορούσα να μεταχειριστώ τον όρο ομοσπονδία συμβιωτικών ομάδων,  αλλά κι αυτή δεν θα ήταν κόμμα;  Θα ήταν. Γιατί λοιπόν να παίζουμε με τις λέξεις;  Όταν λοιπόν λέω κόμμα εννοώ μια ομοσπονδία συμβιωτικών ομάδων, πάσης φύσεως συμβιωτικών ομάδων, που έχουν σαφή επίγνωση ότι ανά πάσα στιγμή ενδέχεται να σκάσει μύτη ο ηγέτης και το θύμα –  ο ηγέτης που θα προσπαθήσει να γίνει Κύριος και το θύμα που θα άρει της αμαρτίες της ομάδας.  Αυτό το κόμμα είναι ένα κόμμα που δεν είναι κόμμα. Χωρίς μέλη, συνδρομές, αφισοκολλήσεις, συνέδρια, Κεντρική Επιτροπή, οργανώσεις βάσεις, τοπικές οργανώσεις, ιεραρχία, γραφειοκρατία, θυσίες, στρατωνισμούς, ασκητισμό, ακτιβισμό. Μπορεί να υπάρξει ένα τέτοιο κόμμα; Γιατί πρέπει να συγκροτηθεί, πώς; Από ποιούς;  Ποιοί θα πάρουν την πρωτοβουλία της συγκρότησης;  Ποιές θα είναι οι κομβικές, οι πυρηνικές επιδιώξεις  αυτής της ομοσπονδίας συμβιωτικών ομάδων; Τί θα συμβεί εάν δεν συγκροτηθεί κι αν δεν σταθεί στο ύψος των περιστάσεων; 

    Το τι θα συμβεί, εάν νικήσει ο Κύριος  –  και μέχρι σήμερα, εδώ και τέσσερα πέντε χρόνια νικάει, γαμάει και δέρνει ακαθέκτως και αδιστάκτως –  μπορούμε να το κατανοήσουμε μόνο εάν σχηματίσουμε μια ευκρινή εικόνα της κοινωνικής κατάστασης που θα επικρατεί σε πέντε δέκα χρόνια –  εδώ, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στον πλανήτη ολόκληρο. Μια ευκρινή εικόνα με δύο λέξεις: εξόντωση και σκλαβιά. Οι εργαζόμενοι, οι αυταπασχολούμενοι, οι πάσης φύσεως μικροαστοί –  από τους μικροβιοτέχνες μέχρι τους κρατικούς  υπαλλήλους –  νομίζουν ότι κρίση είναι, θα περάσει: και ανάπτυξη θα υπάρξει, και θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν, και τα μεροκάματα θα ανέβουν, τα ξενοίκιαστα σπίτα και μαγαζιά θα νοικιασθούν, και τα ενοίκια θα ανέβουν. Πόσο πλανώνται! Σε δέκα το πολύ χρόνια, το ένα τρίτο των εργαζομένων θα είναι άνεργο, το ένα τρίτο (βιομηχανικό προλεταριάτο, υπάλληλοι μεγάλων εμπορικών επιχειρήσεων, κρατικοί υπάλληλοι)  θα έχει δουλείά αλλά θα γαμιέται στη δουλείά όλη τη μέρα και το άλλο ένα τρίτο θα ψάχνει συνεχώς δουλείά και θα βρίσκει τρίμηνα και πεντάμηνα, θα δουλεύει κάνα δυο μήνες απλήρωτο και θα το πετάνε με τις κλοτσιές, θα περιμένει πότε να έρθει το καλοκαίρι για να δουλέψει στο τουριστικό κάτεργο.  Εν τω μεταξύ, σε δέκα χρόνια,  θα έχουν πεθάνει και οι παππουδογονείς  που σήμερα βοηθούν οικονομικά και ψυχικά τα παιδιά τους (παιδιά με οικογένεια και τέκνα) και τα εγγόνια τους –  τότε να δείτε απόγνωση και εξαθλίωση! 

    Αυτή θα είναι η κοινωνική και οικονομική κατάσταση που θα επικρατεί σε δέκα χρόνια. Ποιά πολιτική κατάσταση θα αντιστοιχεί σε αυτήν μπορούμε πολύ εύκωλα να εικάσουμε:  συρρίκνωση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας σε τέτοιο βαθμό που μόνο τυπικά θα είναι αστική δημοκρατία –  θα είναι μια δικτατορία με κοινοβουλευτικό επίχρισμα.  Αυτά θα συμβούν, φίλες και φίλοι, εάν νικήσει ο Κύριος. Μπορούμε όμως να τον νικήσουμε για να μην συμβούν αυτά που σχεδιάζει;  Μπορούμε, φίλες και φίλοι, μπορούμε, το λέω και θα το λέω μέχρι να πεθάνω –  μπορούμε! Τον νικήσαμε στο παρελθόν, μπορούμε να τον νικήσουμε και σήμερα – εννοώ τις επόμενες δεκαετίες. Υπάρχουν προϋποθέσεις και συνθήκες για να τον νικήσουμε. Για να το κάνουμε όμως πρώτα θα πρέπει να κατανοήσουμε τις επιδιώξεις του.

   Οι επιδιώξεις του και οι σχεδιασμοί του συμπυκνώνονται στη λέξη νεοφιλελευθερισμός:  πρόκειται για την προληπτική αντεπανάσταση της εποχής μας, το διακύβευμα της οποίας είναι η συρρίκνωση περαιτέρω του κομμουνισμού του παρόντος και η καταστροφή των δυνατοτήτων της εποχής (να εργαζόμαστε δυο μήνες το χρόνο). Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορεί ο Κύριος να εξαλείψει τους κινδύνους του παρόντος και του μέλλοντος της μη αναπαραγωγής και της μη ενίσχυσης της Κυριαρχίας.  Η οικονομική, κοινωνική, πολιτική και ιδεολογική κατάσταση που διαμορφώνεται και επιβάλλεται και που θα εμπεδωθεί πλήρως, εάν νικήσει,  έχει σχηματιστεί πρώτα μέσα στο κεφάλι του Κυρίου ημών. Αν δεν συνειδητοποιήσουμε τους σκοπούς Του και τις επιδιώξεις Του, εάν δεν αποκαλύψουμε, εάν δεν φέρουμε στο προσκήνιο τα σχέδιά Του, ο Κύριος θα νικήσει. Δεν είναι επαρκής συνθήκη της νίκης μας αλλά αναγκαία.

    Όλα αυτά θα συμβούν, συμβαίνουν ήδη, εάν νικήσει ο Κύριος  –  και νικάει. Εάν ηττηθεί, δεν θα συμβούν, και ότι έχει ήδη συμβεί θα ξεσυμβεί. Για να ηττηθεί πρέπει να νικήσουμε και για να νικήσουμε πρέπει να πολεμήσουμε. Ο Κύριος πολεμάει, διεξάγει αποτελεσματικά τον κοινωνικό πόλεμο –  θέλουμε δε θέλουμε,  θα πολεμήσουμε κι εμείς. Εάν δεν πολεμήσουμε, η νίκη του Κυρίου είναι βέβαιη. Βέβαιη θα είναι και η νίκη του Κυρίου εάν πολεμήσουμε όπως πολεμάει αυτός. Μέχρι τώρα, όσες φορές νικήσαμε, ελάχιστες, νικήσαμε γιατί δεν πολεμήσαμε όπως ο Κύριος –  η μεγαλύτερη νίκη μας ήταν η μείωση του χρόνου εργασίας από τις 14 και 12 ώρες σε 8 – με τη γενική απεργία.  Αυτό είναι το ζητούμενο της εποχής μας:   να βρούμε τρόπους του κοινωνικού πολέμου που δεν θα μιμούνται τους τρόπους διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου από τον Κύριο. Εάν δεν εγκαταλείψουμε τη διαμαρτυρία και το αίτημα (την εξέγερση), εάν δεν γυρίσουμε την πλάτη στη κατάκτηση του Κράτους μέσω των εκλογών και την διαχείρισή του, εάν δεν εγκαταλείψουμε την ένοπλη πάλη, η μία ήττα θα διαδέχεται την άλλη.

     Διεξαγωγή όμως του κοινωνικού πολέμου δεν νοείται χωρίς οργάνωση. Η λέξη οργάνωση σας τρομάζει όπως σας τρομάζει και η λέξη κόμμα. Δεν μπορεί όμως να υπάρξει κοινωνία χωρίς οργάνωση –  η κοινωνία είναι μια μεγάλη οργάνωση. Τα κύτταρά της, οι ομάδες (η κοινωνία αποτελείται, συγκροτείται από ομάδες) είναι οργανώσεις·  η κοινωνική ζωή, η προσωπική μας ζωή είναι αδιανόητη χωρίς τις ομάδες:  περιφερόμαστε από ομάδα σε ομάδα, από οργάνωση σε οργάνωση, κι όταν ακούμε τη λέξη οργάνωση,  φρίττουμε! Στρουθοκαμηλισμός είναι ή υποκρισία;  Είναι άμυνα –  οι πολιτικές οργανώσεις της νιότης μας μάς έχουν ταΐσει πολλά σκατά!Εγώ κάποτε είχα βαρυστομαχιάσει, το μυαλό μου είχε ναρκωθεί, τα φτερά της ψυχής μου είχαν κοπεί σύρριζα –  πέρασα ένα χρόνο (1976-1977)  από τη φοιτητική παράταξη του ΕΚΚΕ, την ΑΑΣΠΕ, ένα από τα χειρότερα χρόνια της ζωής μου. 

   Τί είναι η οργάνωση, φίλες και φίλοι, γιατί υπάρχει, γιατί δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτήν;  Δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς οργάνωση γιατί δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς συντονισμό της πράξης. Η συμβίωση, η ομάδα δηλαδή,  είναι οργάνωση και δεν μπορεί να υπάρξει συμβίωση χωρίς συντονισμό. Υπάρχουν τρεις μορφές συμβίωσης/συντονισμού/οργάνωσης: της Κυριαρχίας, της φυσικής ηγεσίας και του αυτοσχεδιασμού.

   Μια ομάδα στην οποία υπάρχει κάποιος που διατάζει και λέει στους άλλους τι να κάνουν είναι μια ομάδα της Κυριαρχίας: ο ένας διατάζει, οι άλλοι εκτελούν. Τις ομάδες αυτές τις γνωρίσαμε στο στρατό και στην πολιτική, η γλώσσα της οποίας είναι στρατιωτική (στρατολόγηση, μαχητής, καθοδήγηση και άλλα πολλά). Είναι γνωστή η απέχθεια των Υποτελών προς αυτές τις ομάδες –  οι αριστεροί που πέρασαν από κόμματα της Αριστεράς είναι σήμερα εκατό φορές περισσότεροι από τα ενεργά μέλη ενώ η σκέψη και μόνο να ενταχθούν και πάλι τους προκαλεί φρίκη και τρόμο.

   Η ομάδα της φυσικής ηγεσίας είναι η ομάδα στην οποία κάποιος συντονίζει χωρίς να διατάζει και χωρίς να έχει προνόμια. Αν μαζευτούμε έξι άνθρωποι να χτίσουμε ένα μικρό σπίτι και μόνο ο ένας γνωρίζει πως χτίζονται τα σπίτια, θα είναι ο συντονιστής αυτής της εργασίας. Θα έχει εξουσία στους άλλους –  η εξουσία εμφανίζεται από το υπαρκτό χάσμα της γνώσης και της εμπιρίας, δεν μπορεί να υπάρξει ομάδα, κοινωνία χωρίς εξουσία· επειδή θα έχει εξουσία, μπορεί να γίνει Κύριος ( αφεντικό και οι άλλοι ημερομίσθιοι εργάτες), εάν δεν τον παρεμποδίσουν, εάν δεν τον σταματήσουν οι άλλοι. Εάν μεταδώσει τη γνώση και μάθουν και οι άλλοι, τότε είναι ένας ηγέτης που κάνει και τους άλλους ηγέτες.

   Εάν τώρα μαζευτούν έξι οικοδόμοι, τότε θα συγκροτηθεί μια ομάδα του αυτοσχεδιασμού, μια jazz ομάδα. Θα υπάρξει συμβίωση, θα υπάρξει συντονισμός, θα υπάρξει οργάνωση, οπωσδήποτε,  αλλά ούτε Κύριος θα υπάρχει ούτε φυσικός ηγέτης με εξουσία. Δεν θα υπάρχει λόγος ούτε για διαταγή ούτε για υπόδειξη/μάθηση αλλά ο καθένας θα ξέρει τι να κάνει, οπότε θα υπάρχει και μια άτυπη αλλά ουσιαστική εναλλαγή στον συντονισμό. Νομίζουμε ότι η κατάσταση αυτή είναι μια ιδεώδης κατάσταση, τέτοιες ομάδες όμως υπάρχουν και γίνονται ολοένα και περισσότερες.

    Ποιόν από τους τρεις αυτούς τύπους ομάδας/οργάνωσης/συντονισμού θα προκρίνουμε;  Τον δεύτερο και τον τρίτο. Μακάρι να μην υπήρχε ο δεύτερος, της φυσικής ηγεσίας, αλλά αυτό είναι παντελώς αδύνατο. Το θέμα είναι  να μετεξελιχθεί η ομάδα της φυσικής ηγεσίας σε ομάδα του αυτοσχεδιασμού. Μια ομοσπονδία συμβιωτικών ομάδων θα είναι μια ομοσπονδία ομάδων του αυτοσχεδιασμού. Με αυτόν τον τρόπο αντιλαμβάνομαι το κόμμα.

     Δεν νοείται διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου χωρίς συμβίωση, οργάνωση και συντονισμό. Δεν νοείται. Το θέμα είναι τί είδους οργάνωση προκρίνουμε και με ποιο σκοπό. Μιας και ο κοινωνικός πόλεμος διεξάγεται σε όλα τα επίπεδα και τα πεδία του κοινωνικού, μας ενδιαφέρει η διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου σε οικονομικό-κοινωνικό επίπεδο και σε πολιτικό. Μας ενδιαφέρει δηλαδή η διεύρυνση του κομουνισμού και η ακύρωση των επιλογών του Κυρίου σε πολιτικό επίπεδο.

    Η συμβιωτική ομάδα της φυσικής ηγεσίας και του αυτοσχεδιασμού είναι μια κομμουνιστική ομάδα, μια ομάδα που βιώνει, ζει, ασκεί, επιβεβαιώνει τον κομμουνισμό –  τέτοιες ομάδες υπήρχαν, υπαρχουν και θα υπάρχουν όσο υπάρχουν άνθρωποι πάνω στη Γη. Το κόμμα, η  ομοσπονδία συμβιωτικών ομάδων είναι μια ομοσπονδία κομμουνιστικών ομάδων, είναι μια κομμουνιστική κοινότητα (μια κοινότητα είναι μια ομάδα ομάδων·  μια ομάδα κοινοτήτων είναι ένας κομμουνιστικός τόπος· μια ομάδα κομμουνιστικών τόπων είναι μια κομμουνιστική περιοχή ή περιφέρεια, κλπ). Είναι μια οργάνωση κι ένας συντονισμός δευτέρου επιπέδου –  συντονισμός της συμβίωσης, της συνεργασίας, αλληλεγγύης, της κοινοχρησίας και της κοινοκτησίας. Θα συγκροτήσουμε το κόμμα για να ζήσουμε τον κομμουνισμό –  όσο πιο ευρεία θα είναι η ομοσπονδία τόσο περισσότερα προσωπικά, ομαδικά και κοινωνικά θα επιλύουμε. Θα συγκροτήσουμε το κόμμα για να επιλύσουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε –  αυτός είναι ο ένας από τους δύο τρόπους επίλυσης των προβλημάτων, τον οποίο αποκαλώ πέρασμα στη πράξη.

     Ο   άλλος τρόπος επίλυσης των προβλημάτων είναι το Πολιτικό και η Πολιτική. Το Πολιτικό είναι η εμμενής σύγκρουση που χαρακτηρίζει την Κυριαρχία δομικά, οντολογικά, είναι το χάσμα ανάμεσα στους δύο πόλους της κυριαρχικής σχέσεης. Η σύγκρουση αυτή μεταξύ του Κυρίου και των Υποτελών μπορεί να κρυφτεί και να καταχωνιαστεί, μπορεί να παραμορφωθεί αλλά δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να εξαλειφτεί. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα του Κυρίου. Για να το ξεπεράσει, επιχειρεί να τη φέρει στα μέτρα του:  επιχειρεί, και πολλές φορές τα έχει καταφέρει, τα καταφέρνει  πολύ καλά, να πείσει τους Υποτελείς να γίνουν σαν αυτόν πολεμώντας σαν αυτόν: εάν γίνουν, η Κυριαρχία αναπαράγεται –  αλλά δεν μπορούν να γίνουν όλοι Κύριοι!   

   Η Πολιτική είναι η μορφή που παίρνει το Πολιτικόν, είναι ο τρόπος που διεξάγει τον κοινωνικό πόλεμο ο Κύριος, είναι η καταγραφή του συσχετισμού δύναμης μεταξύ των πόλων της κυριαρχικής σχέσης, είναι ο τρόπος που διεξάγουν οι Υποτελείς τον κοινωνικό πόλεμο, είναι οι θεσμοί και οι πρακτικές που διαμορφώνει το Πολιτικόν. Εφόσον δεν μπορούμε να αποφύγουμε το Πολιτικόν, εφόσον δεν γίνεται να μην πολεμήσουμε τον Κύριο, η αποφυγή της Πολιτικής είναι η τέλεια συνταγή για την ήττα. Το πέρασμα στη πράξη είναι αναγκαία συνθήκη για την επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων αλλά δεν είναι επαρκής.

   Δεν μας επιτρέπεται να γυρίσουμε την πλάτη στην Πολιτική. Εάν το κάνουμε η ήττα θα είναι βέβαιη. Πολιτική σημαίνει την πρόκληση όσο γίνεται μεγαλύτερων και περισσότερων και οξύτερων προβλημάτων για τον Κύριο: ακύρωση των αποφάσεων και του σχεδιασμού του. Ή παιδαγωγική διάσταση της κομμουνιστικής Πολιτικής είναι σαφής: τι είναι η (καπιταλιστική) Κυριαρχία, πως προήλθε, ποιο είναι το μέλλον της, τα αδιέξοδά της –  αλλά κυρίως ποιες είναι οι δυνατότητες της εποχής μας. Αυτές είναι ο γνώμονας διατύπωσης λύσεων στα κοινωνικοπροσωπικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε:  η ανεργία, λόγου χάριν,  δεν μπορεί να επιλυθεί παρά μόνο με τη δραστική μείωση του χρόνου εργασίας.

   Μια κομμουνιστική πολιτική εστιάζει και ρίχνει όλο το βάρος στο μεγαλύτερο πρόβλημα μιας περιόδου. Θεωρώ πως το πρόβλημα αυτό σήμερα είναι το πρόβλημα της ανεργίας και της πολύωρης και εξαντλητικής εργασίας. Κάποτε ήταν πολύωρη εργασία –  εστιάσαμε σε ένα κοινωνικό πρόβλημα και το επιλύσαμε. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και σήμερα. Αυτό  είναι το επιχείρημά μου για την ονομασία του κόμματος: το όνομα πρέπει να φέρνει στο προσκήνιο το μεγαλύτερο πρόβλημά μας και να προτείνει τη λύση τη δική μας. 

    Η εκκίνηση της διαδικασίας συγκρότησης του κόμματος,  της ομοσπονδίας συμβιωτικών ομάδων, της κομμουνιστικής κοινωνικής και πολιτικής κοινότητας  μπορεί να γίνει από  ένα μικρό πυρήνα ομάδων που όσο θα διευρύνεται τόσο θα επιταχύνεται η διεύρυνσή του. Δεν ξέρω πως μπορεί να συγκροτηθεί η πρώτη μαγιά· μπορεί να φαίνεται δύσκολο εγχείρημα αλλά φαίνεται δύσκολο γιατί ο Κύριος μας τον έχει ακουμπήσει αλλά δεν μας τον έχει χώσει ακόμα. Ίσως να χρειαστεί να μας τον χώσει λιγάκι για να ξυπνήσουμε.

   Ήλιος σήμερα αλλά τα χωράφια λάσπη. Θα κουβαλήσω κοπριά.

Αύριο πάλι:  ανεργία, ο δήμιος που κατατομεί κόμματα και πολιτικούς