http://www.pnas.org/content/110/33/13684.full.pdf+html
ένα ομολογουμένως παράδοξο συμπέρασμα
Γράφει ο Gretchen Reynolds στους New York Times:
‘ Τα γονίδιά μας, σύμφωνα με τα πορίσματα μελέτης, μας αμείβουν με υγιή γενετική δραστηριότητα όταν συμπεριφερόμαστε με αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια, όταν δεν είμαστε εγωιστές, και μας τιμωρούν σε μοριακό επίπεδο όταν πρώτα απ΄ όλα κοιτάμε να ικανοποιήσουμε τις δικές μας ανάγκες και επιθυμίες.
Για να φτάσουν σε αυτό το ομολογουμένως παράδοξο συμπέρασμα κτλ. ‘
Παράδοξο συμπέρασμα; Ας ρίξουμε ένα βλέφαρο τι έγραψε ο Αριστοτέλης για τη φιλία στη Ρητορική του (1380b35 – 1381a1):
. . . την φιλίαν και το φιλείν ορισάμενοι λέγωμεν: έστω δή το φιλείν τό βούλεσθαι τινι α οίεται αγαθά, εκείνου ένεκα αλλά μη αυτού, και το κατά δύναμιν πρακτικόν είναι τούτων
. . . διατυπώνοντας έναν ορισμό για τη φιλία θα πούμε: φιλία είναι να επιθυμείς για κάποιον πράγματα που θεωρείς εσύ καλά, έχοντας αυτή την επιθυμία για αυτόν και όχι για σένα, όχι για τον εαυτό σου, και επιδιώκοντας την πραγματοποίηση αυτών των πραγμάτων όσο πιο ενεργητικά και αποφασιστικά μπορείς.
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Στην Υγειά σου, φίλε Αθανάσιε-Τριανταφυλλιά, και καλό Σεπτέμβρη.
(επιθυμώντας την επαλήθευση του «παράδοξου»).
φιλίά
Το “παράδοξο” με τον νεοσκοταδισμό του DNA είναι και ένα άλλο: ο ανθρωπομορφισμός των “πρωτόγονων” θρησκειών ωχριά μπροστά στην ανθρωπομορφοποίηση των “γονιδίων” και των “μορίων”. Αυτός ο φετιχισμός, η μετά Επιστημονικού(;) Λόγου Πίστη πως οι κοινωνικές σχέσεις και οι εκδηλώσεις τους (προ) ή (εν)υπάρχουν σε “μοριακό επίπεδο” είναι η παλιά καλή μεταφυσική αναζήτηση του “απόλυτου”, ένα “απόλυτο” που ξέπεσε από τους καθαρούς αιθέρες του θείου Λόγου και από πνευματική “ουσία” (Universalia ante rem) έγινε “υλική ουσία” (Universalia post rem). Τα “γονίδια” για την οργανική, έμβια “ύλη” είναι το “ισοδύναμο” των “ατόμων” για την ανόργανη, άβια ύλη. “Γονίδια και άτομα”, σαν “πρώτες ύλες” και “έσχατα θεμέλια” του έμβιου και άβιου κόσμου αντίστοιχα, μπορούν να κοπούν και να συγκολληθούν “κατά βούληση” μετατρέποντας όλα όσα αυτές οι ατομιστικές αφαιρέσεις/σύγχρονοι φιλοσοφικοί λίθοι αποκλείουν σε “accidenti”, σε απατηλές φαινομενικότητες των “έσχατων θεμελίων”.
Μέσα στις διάφορες ιστορικές παραδόσεις της ατομιστικής κοσμοθεωρίας τα αυθύπαρκτα και απροϋπόθετα “άτομα”, ως “έσχατη, καθολική, αιώνια και υπεραισθητή ουσία” του μεταβαλλόμενου “φαινομενικού” κόσμου μπορεί να είναι τόσο “αδιαίρετα” και “συμπαγή” όσο και “απείρως διαιρετέα” σε συνεχώς “μικρότερα” και στοιχειοδέστερα “γενικά στοιχεία”. Τα “κακό” άπειρο αυτής της ad infinitum διαίρεσης και η απορρέουσα από αυτή αναγωγιστική-αναλυτική λογική είναι ο νοηματοδοτικός πυρήνας της ατομιστικής κοσμοαντίληψης. Σύμφωνα με αυτήν ένα συγκεκριμένο και εσωτερικά διαφοροποιημένο όλον σχέσεων και διαδικασιών είναι εντελώς ομόλογο και “ισοδύναμο” – από τα “κάτω” προς τα “πάνω” – με τα διαμελισμένα του “κομμάτια”, με τα πιο απλά και στοιχειώδη αφηρημένα “στοιχεία” τα οποία στην αιώνια γενικότητά τους, στην αναλλοίωτη ταυτότητα με τον εαυτό τους “αθροίζονται” μηχανικά και “συναρμολογούνται” ποσοτικά για να “παράγουν” το συγκεκριμένο όλο.
Μια απλή κριτική ματιά στο φετιχιστικό, ιδεώδες “πρωτότυπο” των επιστημών του κεφαλαίου, την φυσικοχημεία (φετιχιστικό καθώς έχει πλήρως υποταχθεί σε μια μηχανική “σωματιδίων”, πράγμα “λογικό” αφού η μηχανική των αυθύπαρκτων, ποσοτικών “σωμάτων” είναι η μόνη “επιστήμη” που καταλαβαίνει το κεφάλαιο) αρκεί για κατανοήσουμε το μεταφυσικό και ακόμα θεολογικό χαρακτήρα της ατομιστικής κοσμοθεωρίας. Τι είναι το νερό; Ένα μόριο νερού συντίθεται από τον “ηλεκτρονικό” δεσμό-σχέση τω “ατόμων” του υδρογόνου με το οξυγόνο. Οι γενικές ιδιότητες του νερού όμως (π.χ. η ικανότητα του νερού να σβήνει τη φωτιά) δεν είναι “αναδυόμενες ιδιότητες” που προ-έρχονται, που απορρέουν από το μηχανικό “άθροισμα” ή τη “συναρμολόγηση” των επιμέρους ιδιοτήτων του υδρογόνου και του οξυγόνου, δεν είναι ατομιστικές αφαιρέσεις, δεν (προ-ή εν)υπάρχουν σε κάθε μεμονωμένο “άτομο” του υδρογόνου και του οξυγόνου αλλά παράγονται και συντίθενται στο εσωτερικό της σχέσης τους γεννώντας μια νέα ποιότητα, το νερό. Έξω από τον “ηλεκτρονικό” τους δεσμό τόσο το υδρογόνο όσο και το οξυγόνο σαν αυτά καθεαυτά “άτομα” έχουν άλλες, εντελώς διαφορετικές ποιοτικές ιδιότητες, το οξυγόνο είναι ιδιαίτερα “ασταθές” και προκαλεί “καύσεις”, “οξειδώσεις” κτλ, το υδρογόνο δεν υπάρχει καν στην ατμόσφαιρα “καθαρό” παρά ως υπόλειμμα της “πρωταρχικής” αναγωγικής ατμόσφαιρας της γήινης φύσης και αυτό καθεαυτό το οξυγόνο δεν είναι ένα μεταφυσικά αυθύπαρκτο “στοιχείο” διότι αποσπάται, στην κυριολεξία αφαιρείται από το νερό διαμέσου της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας των έμβιων όντων (φυτικών και μικροβιακών οργανισμών) και αποβάλλεται στην ατμόσφαιρα σαν προϊόν αυτής της δραστηριότητας.
Η ατομιστική, μονόπλευρα αναλυτική και “αθροιστική” κοσμοθεωρία κρίνει πάντοτε στη βάση ενός ολόκληρου συνόλου “παραγόντων” αλλά οι “παράγοντες” αυτοί εκλαμβάνονται χωριστά, ως αυτόνομοι και αυτοτελής ο ένας απ’ τον άλλον και εννοούνται ως εξωτερικώς συνδεόμενες “γενικές ιδιότητες” του πράγματος, ως “ουσίες” , δηλαδή ως ιδιότητες εξαρχής αυθύπαρκτες, οι οποίες μόνο “στη συνέχεια” έρχονται σε “επαφή”, σε “αλληλεπίδραση” και σε “αιτιακή εξάρτηση”. Για παράδειγμα ένας οποιοσδήποτε ζωντανός οργανισμός είναι το “άθροισμα” των “γονιδίων” και του “περιβάλλοντος”. Τι είναι όμως ένα “γονίδιο”; Και τι σημαίνει “περιβάλλον”; Η ελικοειδής αιτιότητα που συγκεκριμενοποιεί και διαφοροποιεί ποιοτικά τη σχέση των ζωντανών οργανισμών με το περιβάλλον τους κατατεμαχίζεται και υποστασιοποιείται εν μέσω ατομιστικών αφαιρέσεων σε αφηρημένες “εσωτερικές” και “εξωτερικές δυνάμεις”, στο “γονιδιακό υλικό” από τη μία και σε έναν αυτονομημένο “περιβάλλον” από την άλλη. Τα “γονίδια” είναι απλούστατες χημικές ενώσεις, ανίκανες να “παράγουν” το οτιδήποτε “καθεαυτές”. Το “περιβάλλον” ως τέτοιο, “καθεαυτό” είναι μια ακινητοποιημένη αφαίρεση κενού περιεχομένου. Το “περιβάλλον” όπως το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα είναι σε μεγάλο βαθμό το προϊόν της δραστηριότητας των έμβιων όντων και οι “πρωταρχικές” συνθήκες της γήινης φύσης όπως η αναγωγική ατμόσφαιρα (μίγμα υδρογόνου, αμμωνίας, μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα) ήταν εντελώς εχθρικές για την ανάπτυξη της ζωής. Οι ζωντανοί οργανισμοί δεν “βρίσκουν έτοιμο” το “περιβάλλον”, ούτε “προσαρμόζονται” σε αυτό αλλά βρίσκονται σε μια διαδικασία μετασχηματισμού του ιδιαίτερου περιβάλλοντος στο οποίο ζουν. Μα άλλα λόγια το τροπο-ποιούν ποιοτικά με τη συγκεκριμένη μεταβολική τους δραστηριότητα παίρνοντας (αφαιρώντας, καταναλώνοντας) ορισμένα “υλικά”, συνθέτοντας νέα και αποβάλλοντας άλλα τα οποία ταυτόχρονα παράγουν το ιδιαίτερο “περιβάλλον” άλλων οργανισμών. Για παράδειγμα η φωτοσύνθεση των φυτών “δεσμεύοντας” την ηλιακή ακτινοβολία, το διοξείδιο του άνθρακα και το νερό, συνθέτουν γλυκόζη αποβάλλοντας οξυγόνο το οποίο κάνει δυνατή την κυτταρική αναπνοή όλων των (αερόβιων) έμβιων όντων. Παράλληλα τα αερόβια όντα με την κυτταρική τους αναπνοή καταναλώνουν γλυκόζη παράγοντας διοξείδιο του άνθρακα και το νερό. Οι διάφορες φυσικές συνθήκες (ο ήλιος, οι θάλασσες, τα ποτάμια, οι λίμνες κτλ) που υπάρχουν ανεξάρτητα από την μεταβολική δραστηριότητα των οργανισμών δεν συνιστούν “περιβάλλον” αλλά αυτό ακριβώς: φυσικές συνθήκες από τις οποίες μπορεί ή όχι να οικο-δομηθεί ένα συγκεκριμένο περιβάλλον με ιδιαίτερη βιολογική “σημασία” για του οργανισμούς και το πως επιδρούν στους διάφορους οργανισμούς, στις διάφορες κοινότητες οργανισμών, εξαρτάται από το συγκεκριμένο φάσμα δυνατοτήτων που απορρέει από την ιδιαίτερη μορφή δραστηριότητας των οργανισμών.
Η γήινη φύση διατρεχόμενη από συνέχειες και ασυνέχειες, αλληλεξαρτήσεις και ετερο-γένειες, συγκεκριμενοποίηση (ολοποίηση-γενίκευση) και αφαίρεση (εξατομίκευση-απόσπαση), δημιουργίες νέων μορφών και καταστροφή ή αλλοίωση παλαιότερων δεν γνωρίζει “έσχατα θεμέλια” και αφηρημένες “καθολικές βάσεις” – “πρώτες αρχές”. Η γήινη φύση είναι μια αυτοκαθοριζόμενη, αυτοεξελισσόμενη και εσωτερικά διαφοροποιημένη ολότητα με συγκεκριμένες ποιοτικές “σφαίρες” που στα όριά τους περνούν η μία στην άλλη, αλληλοσχετίζονται και αλληλοδιεισδύουν ενσωματώνοντας διαφορετικούς τρόπους ζωής και πολλαπλές μορφές ύπαρξης. Κάθε συγκεκριμένος τρόπος ζωής, κάθε ιδιαίτερη μορφή ύπαρξης είναι ταυτόχρονα παραγωγός και προϊόν όλων των άλλων μορφών (natura naturans και natura naturata), κάθε συγκεκριμένη ποιοτική σφαίρα της γήινης φύσης ενσωματώνει με τον δικό της ιδιαίτερο, ξεχωριστό τρόπο όλες τις άλλες, τροπο-ποιείται η ίδια από τις άλλες και τροπο-ποιεί η ίδια τις άλλες. Όλα τα μερικά και ιδιαίτερά “φυσικά συστήματα” (κύκλος του νερού, του αζώτου, του οξυγόνου, η θερμοκρασία κ.α.), αδιαχώριστα από τις κοσμολογικές προϋποθέσεις της γήινης φύσης, είναι ταυτόχρονα προϋποθέσεις και αποτελέσματα της ανάπτυξης έμβιων όντων γενικά (από τα φωτοσυνθετικά κυανοβακτήρια μέχρι τον άνθρωπο) και της ιδιαίτερης ικανότητάς τους για σύνθεση και δεν “παράγονται” ως αυθύπαρκτες “φυσικές σταθερές” . Όπως είδαμε με το απλό παράδειγμά μας, το “απόρριμμα” του ενός οργανισμού (π.χ. διοξείδιο του άνθρακα ή οξυγόνο) παράγει το “περιβάλλον” του άλλου (των φυτών που φωτοσυνθέτουν ή των αερόβιων όντων αντίστοιχα). Με άλλα λόγια η “γήινη φύση” δεν είναι ένα “καθεαυτό” φυσικο-χημικό “περιβάλλον” στο οποίο οι οργανισμοί πρέπει να “προσαρμόζονται” ad infinitum εκκινώντας από ότι είναι νεκρό και αφηρημένο μέσα τους, από το γενετικό τους “κώδικα”. Τα “γονίδια” (αυτή η νέα “πρώτη ύλη” της βιο-μηχανικής) είναι απλούστατες χημικές ενώσεις, μη ζωντανά “στοιχεία” των έμβιων όντων και συνιστούν περισσότερο “αποκρυσταλλώσεις” (δεν βρίσκω άλλη λέξη) των ιδιαίτερων μορφών δραστηριότητας των οργανισμών (όπως αυτές έχουν σχετικά “παγιωθεί” φυλο-γενετικά) και όχι μια αφηρημένα γενική, “έσχατη” και “καθολική βάση”, ένα αναλλοίωτο-ποσοτικά δυναμοποιημένο συνεχές πάνω στο οποίο “αθροίζονται όλες” οι μορφές ζωής ευνοούμενες ατομιστικά.
Η γήινη φύση είναι μια κομμουνιστικότητα. Το ερώτημα όμως είναι το εξής; Γιατί η ατομιστική, σωματιδιακή κτλ κοσμοθεωρία είναι κυρίαρχη; Ποια η σχέση της με την γενικευμένη εξατομίκευση της κοινωνικής ζωής στον καπιταλισμό όπου η ανθρώπινη ζωή νοηματοδοτείται από την φετιχιστική εμπορευματική ανταλλαγή; Από τον γενικό “πλούτο” σε συσσωρεύσημη εξατομικευμένη μορφή; Δεν είναι πια προφανές πως ο αναγωγισμός και ο ατομισμός ως κοσμοθεωρία και εννόηση της ζωής αποτελεί την ιδεατή έκφραση αυτού του τρόπου ζωής; Διαλέξτε, είπε ο Κύριος στους Υποτελείς. Θεός ή Γονίδιο και άλλοτε σιωπηλά, άλλοτε φωναχτά ο Υποτελής, πότε γονυπετής, πότε όρθιος προσεύχεται και στα δύο.
Πολλά φιλία,
Lucifugo
Υ.Γ. Ένα αρκετά καλό κείμενο επί του θέματος: http://www.exit-online.org/pdf/Ksi5(2).pdf
Lucifugo,
Το αντικείμενο της διερεύνησής μου σχετικά με αυτά τα ζητήματα είναι το εξής: Μπορούν οι κοινωνικές σχέσεις να αλλάξουν την (προ-)ανθρώπινη φύση; Την άλλαξαν όντως;Κι αν την άλλαξαν, πώς έγινε αυτό; Παραμένει μυστήριο για μένα! Έβαλαν το χεράκι τους τα γονίδια;
Ας δούμε δυο παραδείγματα: Κάποτε το προ-άνθρώπινο θηλυκό είχε οίστρο – κάποτε δεν είχε και συνεχίζει να μην έχει, δεν ξέρουμε τι θα γίνει αύριο, μεθαύριο. Νέες κοινωνικές σχέσεις ήταν η αιτία της απώλειας ή μήπως οι συνθήκες ύπαρξης και αναπαραγωγής; Μήπως η απώλεια του οίστρου, το συχνό, ίσως και καθημερινό γαμήσι δηλαδή, ήταν η αμοιβή της φύσης για την εντονότερη και πιο συχνή διαμονή και συνεργασία μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού; Ναι, αλλά η εγγύτερη συνύπαρξη είναι και μεγάλη αγχοχόνος κατάσταση – και το άγχος μόνο με την επιθετικότητα εκτονώνεται. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το 99% των φόνων γίνεται μεταξύ πολύ στενά συνδεδεμένων προσώπων. Μήπως η απώλεια του οίστρου ήταν το αποτέλεσμα του καθημερινού γαμησιού για να εκτονωθεί μη επιθετικά το άγχος που προκαλείται από τη στενή συνύπαρξη; Πώς ρυθμίστηκαν η έκκριση των ορμονών και η λειτουργία των αδένων και απωλέσθη ο οίστρος;
Το δεύτερο παράδειγμα: Κάποτε, πριν γίνουμε άνθρωποι, μπαίναμε στην εφηβεία γύρω στα έξι. Παρατάθηκε η παιδική ηλικία και έπρεπε να φτάσουμε στα δώδεκα για να αρχίσουμε να μαμάμε. Έχουμε κάποιες εξηγήσεις γιατί παρατάθηκε η παιδική ηλικία; Πώς όμως αναβλήθηκε, πως ξαναπρογραμματίστηκε η λειτουργία των αδένων και η έκκριση των ορμονών; Μπορεί να γίνει αυτό χωρίς το DNA και τα γονίδια;
Όλα αυτά έχουν κάποια σχέση με τον τρόπο που δομείται και κλιμακώνεται η οργάνωση της ζωής από τις απλούστερες μορφές προς τις συνθετότερες. Αυτήν την κλιμάκωση της οργάνωσης και της συνεργασίας της ζωής την ψιλοκατανοώ. Εκείνο που παραμένει μυστήριο για μένα, και προσπαθώ να κατανοήσω, είναι η μεταβίβαση πληροφοριών και οδηγιών από το συνθετότερο στο απλούστερο.
Έχω κάνει κάποιες σκέψεις αλλά ντρέπομαι να τις εκθέσω. Ουδέποτε όμως η ντροπή μου διαρκεί. . .
ΥΓ. Το κείμενο που μας υπέδειξες είναι πολύ ενδιαφέρον. Σε ευχαριστούμε.
Αθανάσιε,
θα ήταν μεγάλη μου χαρά και ευχαρίστηση να συζητήσουμε αυτά τα τόσο ενδιαφέροντα (και άλλα πολλά) τηλεφωνικώς. Κάθε φορά που σχολιάζω στη Σχολή με κεντάει ένα τυραννικό αίσθημα έλλειψης και κορεσμού λόγω του απρόσωπου χαρακτήρα της “επικοινωνίας” μέσα από τη φόρμουλα σχολίων. Όποτε θέλεις και μπορείς μετά τις 9 το βράδυ που θα είμαστε σίγουρα σπίτι.
@Lucifigo
Θα επανέλθω αύριο-μεθαύριο (μάλλον το δεύτερο) αναλυτικότερα.
Ο ατομισμός δεν είναι απολύτως ψευδής, αφού χωρίς (και) αυτόν δεν μπορεί να υπάρξει αντίληψη της ολότητας. Επίσης είναι αμφίβολο αν η αστική επιστήμη και οι επιστήμες στις οποίες αναφέρεσαι έχουν μείνει απλά στην ατομιστική-αναλυτική-σωματιδιακή θεώρηση των πραγμάτων. Ο μεθοδολογικός ατομικισμός (πχ Weber) δεν είναι κοινός τόπος, και αμφιβάλλω αν στις επιστήμες είναι κυρίαρχο ρεύμα σήμερα (ήδη ο ίδιος ο Weber αυτοαναιρείται όταν μελετά μαζικά φαινόμενα όπως η γένεση του καπιταλισμού). Ούτε είναι η αστική κοσμοθεωρία σήμερα απλά ”αθροιστική”, αφού η θέση ότι το όλον είναι κάτι περισσότερο (και από άλλη σκοπιά, κάτι λιγότερο) από το άθροισμα των στοιχείων του, υιοθετείται από όλο και περισσότερους. Επίσης, οι παράγοντες πρέπει να εξετάζονται από κοινού σε πολυπαραγοντικά γραμμικά ή μετατρεπόμενα σε γραμμικά, συστήματα σύμφωνα με τη σύγχρονη αστική κοσμοαντίληψη . Η γενική κριτική σου (και όχι η ειδική που αφορά τον γονιδιακό ντετερμινισμό) αφορά κυρίως τις πρώτες αστικές επιστήμες, στις οποίες ασκούν κριτική οι ίδιοι οι αστοί σήμερα. Οι αστοί δεν έχουν μείνει στην ανάλυση, έχουν προχωρήσει και σε μηχανιστικά μεν, συνθετικά δε μοντέλα.
Ο γονιδιακός ντετερμινισμός βεβαίως αξίζει σφαλιάρας, κλώτσου, μπάτσου, κλπ, και ίσως μάλιστα έχει γίνει κυρίαρχη ιδεολογία μεταξύ άλλων ιδεολογιών (συνδέεται ωραιότατα με τις απόψεις περί φυσικού δικαίου κλπ, απλά το a priori όπως είπες είναι φυσικό-γονιδιακό, βιοεπιστημονικό).
Το πρόβλημα γονότυπου-φαινότυπο στο χώρο της οικονομίας είναι το περίπου αντίστοιχο του γνωστού προβλήματος του μετασχηματισμού των αξιών σε τιμές.
Διαφωνώ δλδ ως προς το πιο είναι ακριβώς το ”πνεύμα της εποχής” των αστικών επιστημών σήμερα.
Επιστρέφω επόμενες μέρες για περαιτέρω
Όσον αφορά τη μετατροπή των αποτελεσμάτων σε προϋποθέσεις, υπάρχει η γνωστή, αστική ανατροφοδότηση feedback.
Για τα φυσικοοντολογικά, για τη Γη κλπ συμφωνώ.
@ Ονειρμός,
δεχτά τα σχόλιά σου μόνο που δεν αποπειράθηκα να εκθέσω διαχωρισμένα κάποιες “πρώτες” και “δεύτερες” αστικές “επιστήμες” κτλ. Υπάρχει σαφώς ασυνέχεια στην αστική κοσμοαντίληψη η οποία όμως αναπτύσσεται συνολικά (από τον Γαλιλαίο μέχρι την κβαντική μηχανική και τις βιοτεχνολογίες) 1) πάνω σε μια a priori οντολογική προβολή ενός “αυτού καθεαυτού” μαθηματικοποιημένου κόσμου του οποίου η “έσχατη πραγματικότητα” είναι κάποια αδιαίρετα/απείρως διαιρετά ατομικά “στοιχεία” που “αλληλεπιδρούν καθεαυτά” (άτομα, σωματίδια, γονίδια, ορμόνες, μόρια κτλ) και 2) στην “αυτονόητη” σύμφυση εργαλειακού λόγου (επιστήμη) και πρακτικο-ωφελιμιστικής τεχνικής (τεχνολογία) που μετατρέπει (ανάγει) πρακτικά (“πείραμα”) και συλλαμβάνει εννοιακά τόσο τη φύση όσο και τους ανθρώπους σαν α-διάφορη “ύλη σε ποσοτική έκταση” (Res Extensa), σαν “πρώτες ύλες” (μάζα, βιομάζα, ενέργεια κτλ) για την παραγωγή ενός κόσμου εμπορευμάτων, δηλαδή σαν “υπόστρωμα” για την κυριαρχία του κεφαλαίου. Δεν θεωρώ την επιστήμη “καθολική κληρονομιά της Ανθρωπότητας” αλλά μια ιστορικά συγκεκριμένη μορφή γνώσης που διαμεσοποιεί θεωρητικά τις ιστορικές (αντι)κοινωνικές πρακτικές (ανα)παραγωγής και συσσώρευσης κεφαλαίου. Αν το δούμε αναλυτικότερα υπάρχει πλήρης ομολογία της γενικής εννοιακής δομής της “επιστήμης” (που γεννιέται και αναπτύσσεται περαιτέρω ως μια “αναλυτική μηχανική σωμάτων” και μέσα σε αυτά τα ιστορικά όρια η όποια “σύνθεση”, συγκεκριμενοποίηση και ολοποίηση του πραγματικού είναι εντελώς τυπικές και προ-σχηματικές και εννοώ την (μετα)μοντέρνα “πολυπαραγοντική” προσέγγιση) με την αφηρημένη ποσοτική κίνηση της αξιακής μορφής. Άλλωστε η μυστικιστική θέση ότι το “όλον” είναι “κάτι περισσότερο” από το “άθροισμα των στοιχείων του” είναι έρμαιο μιας ατομιστικής, ποσοτικής αντίληψης του όλου που στα όριά της καταλήγει και συμπληρώνεται (για να είναι “πλήρης) με φετιχοποίηση του “όλου” (οργανιστική αντίληψη) θεωρώντας το αυθύπαρκτο και “στεγανό”, “πάνω” από τα “μέρη”. Μια διαλεκτική (στο επίπεδο της μεθοδολογίας της “έρευνας”) “μέρους και όλου”, “στιγμών και συγκεκριμένης ολότητας” νομίζω πως δεν μπορεί να διατυπωθεί με συνέπεια από τον αστικό πολιτισμό(;) διότι ο ίδιος ο τυφλός καταμερισμός-θρυμματισμός της “γνώσης” στον καπιταλισμό την αποκλείει εκ των προτέρων. Βασικός κορμός αυτής της κριτικής είναι το έργο του Will Barnes το οποίο και θεωρώ αναγκαίο για να προσεγγίσουμε το “που βρισκόμαστε”. Αν σε ενδιαφέρει, εδώ: http://intcssc.wordpress.com/about/
Για το “πρόβλημα του μετασχηματισμού των αξιών σε τιμές” και αν αυτό είναι αντίστοιχο του “προβλήματος του μετασχηματισμού των γονιδίων σε φαινότυπο” έχω να πω πως δεν υπάρχει ούτε αντιστοιχία και ούτε “πρόβλημα” αλλά μια μεταφυσική, κρυπτική διατύπωση σε αφηρημένη υπεραισθητική “ουσία” που “μετουσιώνεται” σε αισθητό απατηλό “φαινόμενου”, όπου τα αισθητά, μεταβαλλόμενα πραγματικά φαινόμενα για να “κατανοηθούν” πρέπει να αναχθούν σε κάποια αναλλοίωτη ή δυναμοποιημένη “ουσία”. Ο Μαρξ, αυτό κατανοώ, χρησιμοποιεί αυτή τη γλώσσα συνειδητά για να απομυστικοποιήσει τον φετιχιστικό χαρακτήρα της “αξίας” ως “κοινής ουσίας” όλων των εμπορευμάτων, για να διατυπώσει θεωρητικά μια πρακτική κοινωνική μεταφυσική, την πραγματική αφαίρεση της εμπορευματικής ανταλλαγής (κοινωνικά αναγκαίος χρόνος εργασίας γενικά και αόριστα, Εργασία γενικά) που “ενσαρκώνεται” και “σωματοποείται” στο χρήμα και στις τιμές. Αντίστοιχα (και εδώ κολλάει η αντιστοιχία) τα “γονίδια” θεωρούνται από την βιοτεχνολογία η “κοινή ουσία όλων των μορφών ζωής”, η αφηρημένη “πρώτη ύλη” τους που μπορεί να αποκοπεί, να συγκολληθεί με άπειρους τρόπους και να “παράξει” τον ζωντανό οργανισμό ως “φαινότυπο”. Τα “γονίδια” είναι η σύγχρονη φιλοσοφική λίθος, η δυστοπία της Παντοδυναμίας σε κάθε μορφή ζωής. ένα είδους χειραγωγήσιμου συνεχούς και “καθολικής γλώσσας” του έμβιου κόσμου, το τρανταχτό παράδειγμα πως η Επιστήμη επαναδιατυπώνει τη Μεταφυσική με άλλους όρους.
@Lucifigo
Για την αντιστοιχία που χρησιμοποίησες και εσύ περί αξίας-γονιδίου μιλώ.
Θα πρέπει να βλέπει κανείς τη στιγμή της αλήθειας ακόμη και τον αστών. Επίσης μια έννοια γνώσης και αλήθειας που δεν ανάγεται σε κοινωνικούς συσχετισμούς χρειάζεται ο καθένας που προβάλλει την αξίωση κατανόησης αυτών των συσχετισμών.
Νομίζω ότι οι σύγχρονοι αστοί είναι αρκετά ευέλικτοι, γιατί, όπως είπα, και δεν έπρεπε να το βάλω σε παρένθεση, υπάρχει εκείνη η αστική γνώση που θεωρεί το όλον όχι απλώς ”κάτι περισσότερο” από το άθροισμα των μερών, αλλά ταυτόχρονα και κάτι λιγότερο (λιγότερο γιατί απομειώνει τον πλούτο των δυνατοτήτων των μερών). Η στιγμή της αλήθειας πχ του δομισμού είναι μεταξύ άλλων η σύλληψη της δομής ως σχέσης στοιχείων. Από την άλλη αναπτύσσεται και μία έννοια διαδικασίας όπου τα ”στοιχεία” είναι αποτελέσματα και κόμβοι σχέσεων. Για τη σχέση αποτελεσμάτων-προϋποθέσεων υπάρχει όπως είπα το feedback.
Ανέφερα και στην αρχή τη στιγμή της αλήθειας του εχθρού. Ο Μάρξ την είδε στην αστική Πολιτική Οικονομία αποδομώντας την εκ των έσω με τη Κριτική της. Το ίδιο έκανε όσον αφορά και άλλους αστούς.
Το ερώτημά μου λοιπόν είναι η πρόοδος των ίδιων των σύγχρονων αστών στο γνωστικό και πρακτικό επίπεδο.
Το ίδιο ερώτημα ανασχηματίζεται σε σχέση με τον Χέγκελ και του ”ορθολογικού πυρήνα” της διαλεκτικής του, παρ’ότι ήταν ”αστός”.
Διαλεκτική των γονιδίων!
Νέα παρεκτροπή της ‘αστικής γνώσης’ ή εξέλιξη- εμπλουτισμός της διαλεκτικής… στις φυσικές επιστήμες?
Αν σχηματοποιήσω την -μεταφυσική- διαλεκτική του Χέγκελ στο εξής βηματισμό του γίγνεσθαι:
Αν σύνθεση-είναι, πες =2
και αντίθεση-άρνηση = όχι μηδέν, άλλα τείνει σε αυτό, πες =1
Τότε ο ‘βηματισμός’ 2 – 1 = 1*, -πάντα θετική με κίνηση εμπρός- εκφράζει με 1* την σύνθεση-γίγνεσθαι με αυτοσυνείδηση=1 και διάφορες τάσεις.
Ποίες τάσεις ?
Την τάση- στο 0 και την τάση στο 2.
Αν το γίγνεσθαι έχει συναίσθηση του 0 και του 2, των ακρότατων ορίων δηλαδή, μόνο έτσι μπορεί αν αυτο-αποφασίσει προς τα πού θα κινηθεί…το γονίδιο.
Μήπως κάπως έτσι μπορεί να εξηγηθεί η απορία του Αθανάσιου αναφορικά με την μεταβίβαση πληροφοριών και οδηγιών από το συνθετότερο στο απλούστερο?
Α ρε Χέγκελ τι μας κάνεις!
Χαιρετισμούς.
Θέση-είναι =1 λάθος που έγραψα ως σύνθεση-είναι.
Επαναλαμβάνω…
Α ρε Χέγκελ τι μας κάνεις!
Χαιρετισμούς.
Kάπου σας έχασα, παίδες… Και κάτι μου λέει πως ίσως να μη φταίω εγώ…
@ Ονειρμός,
Οι έννοιες, οι θεωρίες, η ιδεατή “εικόνα” του πραγματικού είναι ταυτόχρονα όροι και αποτελέσματα ιστορικών κοινωνικών σχέσεων και συγκεκριμένων μορφών δραστηριότητας που (ανα)παράγουν προθετικά [κατηγορικά και θεωρητικά, προκατηγορικά και διαισθητικά (ασυνείδητα)] αυτές τις σχέσεις.
Το feedback είναι ένας όρος-δάνειο από την κυβερνητική-πληροφορική. Τώρα ο λογικο-ιστορικός πρόγονος της κυβερνητικής είναι εδαφικοποιημένος στην στρατιωτική τεχνολογία και συγκεκριμένα σαν απάντηση στο πρόβλημα του πώς θα προσαρμόζεται η κάννη ενός όπλου στον στόχο της. Μέσω feedback, θετικού ή αρνητικού, μεταξύ βλήματος και στόχου-θύματος. Η “έννοια” του feedback ακριβώς επειδή είναι αδιάφορη (κάτι σαν το χρήμα) προς κάθε συγκεκριμένο και ιδιαίτερο περιεχόμενο, μπορεί να ιδιο-ποιηθεί και να προ-καταλάβει κάθε περιεχόμενο: από τα καιρικά φαινόμενα, την ερωτική επαφή, του σεισμούς, την έκκριση των ορμονών μέχρι το ξεπέρασμα της “μη παραγωγικής ζήτησης” στην “οικονομία” κτλ κτλ. Τα “πάντα” μετατρέπονται σε τρόπους ύπαρξης και οργάνωσης της αφηρημένης καθολικής “έννοιας” feedback. Κάτι σαν την Έννοια του Χέγκελ, το Απόλυτο σε Μεταμόρφωση του μη Ταυτόσημου που δια-μεσο-ποιεί τον Εαυτό του για να επιστρέψει στον Εαυτό του. Αμήν.
Ο δομισμός (“επιστημιολογικά” μιλώντας) είναι τρόπος, απόπειρα υπέρβασης του ατομισμού ως μεθοδολογία “έρευνας” (βλέπε gestalt ψυχολογία στις αρχές του περασμένου αιώνα) αλλά δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον δεύτερο καθώς στη θέση των αναλλοίωτων, αδιαίρετων ατόμων τοποθετεί το αναλλοίωτο, αδιαίρετο της δομής. Και στις δυο περιπτώσεις έχουμε την εννοιακή παραγωγή μιας αφηρημένης ολότητας που φετιχοποιεί είτε το “άτομο”, είτε τη “δομή”. Αυτό τουλάχιστον καταλαβαίνω. Ο γενετικο-δυναμικός χαρακτήρας του όλου (βλέπε Κάρελ Κόσικ, Will Barnes), η ταυτόχρονη τροπο-ποίηση διαφοροποιήσημων μερών και διαφοροποιημένου ενιαίου όλου, με άλλα λόγια η συγκεκριμενοποίηση του περιεχομένου των σχέσεων-διαδικασιών που το δομούν δημιουργώντας μια νέα, αυτόνομη ποιότητα ως ολότητα (natura naturans) πάνω στη βάση της εξάρτησης από μια προγενέστερη ολότητα που υπερβαίνεται και ξεπερνιέται (natura naturata) (αντίο στις “έσχατες θεμελιακές μονάδες”), δηλαδή η αντιφατική διαλεκτική του συγκεκριμένου όλου θεωρείται μάλλον μυστικιστική από τον επιστημονικό κλήρο των κοινωνιών του κεφαλαίου που “κάνουν πάσα” ο ένας στον άλλο “έννοιες καθολικής εμβέλειας”. Αμήν ξανά.
Η πολιτική οικονομία είναι μόνο αστική και, όπως ξέρεις, δεν υπάρχει πια. Υπάρχουν “οικονομικές επιστήμες” που είναι καθαρή εφαρμογή “καθαρών” μαθηματικών συστημάτων για την “πιθανότητα κερδών από παντού” αποκλείοντας εκ των προτέρων το σκοπό, την πρόθεση της κλασσικής πολιτικής οικονομίας που ήταν να καταλάβει το ποιος είναι εκείνος ο “αιώνιος νόμος” που καθορίζει τις διακυμάνσεις των τιμών. Στα πλαίσια αναζήτησης αυτού του “αιώνιου νόμου” παράχθηκε η έννοια “αξία” ως “δαπανόμενος χρόνος εργασίας” από τον William Petty.
Οι “σύγχρονοι αστοί” είναι τόσο ευέλικτοι όσο ευέλικτη είναι η αυτονομημένη μορφή αξία που νοηματοδοτεί την κοινωνική(;) τους ύπαρξη, που αλέθει τα πάντα στο πέρασμά της (“αστούς” και “προλετάριους”) και τόσο διαφορετικοί από τους “κλασικούς αστούς” όσο διαφέρει ένας προτεστάντης χριστιανός από έναν καθολικό. Και τέλος πάντων τη σημαίνει η “πρόοδος των αστών σε γνωστικό και πρακτικό επίπεδο”; Το να ζούμε σε έναν κόσμο κυριολεκτικά στοιχειωμένο από εμπορεύματα, αφηρημένη εργασία(!) και Επιστήμη; Το να “έχουμε ανάγκη” κάθε λογής Ειδικών, υποΕιδικών κτλ για τις πιο “στοιχειώδεις” καθημερινές ανθρώπινες ανάγκες; (φαγητό, ένδυση, κατοικία, παραγωγή αισθημάτων, σημασιών, νοηματοδοτήσεων, γνώσης.)
Υ.Γ. Ούτως ή άλλως για τους “ατομιστές” της γενετικής μηχανικής (οι οποίοι έχουν σαν ιερό πρωτότυπο “σκέψης” τον πιθανοκρατικό φορμαλισμό των κβαντικών “στοιχείων”) είμαστε ήδη “ελεύθεροι” σε επίπεδο “γονιδίων”, “ορμονών” και “νευρώνων”. Η “κοινωνία” είναι μάλλον μια παραίσθηση, ένας “τρόπος ύπαρξης” και μια “μορφή εκδήλωσης” των παραπάνω αφαιρέσεων. Για την, όχι και τόσο αντίπερα όχθη, των “δομιστών” πρέπει να μελετηθούν δομικά οι σχέσεις αυτών των “στοιχειών” με τις σχέσεις άλλων “στοιχείων”: την κουλτούρα, την οικονομία, την πολιτική, το κράτος, το φυσικό περιβάλλον και τα ενδιάμεσα feedback τους. Η κάννη του όπλου δεν πρέπει να χάσει τον Στόχο της, η Οικονομία οπλίζει και η Πολιτική εκτελεί. Ας κοιμάται όμως ήσυχη η ξάγρυπνη Κριτική, οι “αστοί” προ-οδεύουν αλλά θα τους ασκηθεί κλότσος, μπάτσος και ίσως και ένα φιλί, πίσω από τις πλάτες και πάνω από τα κεφάλια των “προλετάριων χωρίς συνείδηση”.
Ένα ακόμα ενδιαφέρον κείμενο για τους δασκάλους-μαθητές της σχολής: http://www.sarajevomag.gr/vivliothiki/cells.html