ο Παρατατικός και τα αποσιωπητικά

     φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Σήμερα θα καταπιαστούμε με ένα κοινό στοιχείο του Παρατατικού και των αποσιωπητικών. Θα αναρωτηθείτε βέβαια πως είναι δυνατόν να υπάρχει κάποιο κοινό στοιχείο μεταξύ ενός χρόνου, του Παρατατικού, και ενός σημείου στίξης, των αποσιωπητικών. Θα δούμε πως υπάρχει.

  Από τις παρακάτω προτάσεις, οι δύο πρώτες δεν είναι γραμματικά σωστές, οι δύο τελευταίες όμως είναι:

*τρώω όταν ήρθες

*έφαγα όταν ήρθες

έτρωγα όταν ήρθες

είχα φάει όταν ήρθες

Δεν δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε γιατί τις δύο πρώτες προτάσεις δεν μπορούμε να τις εκφέρουμε (και το δηλώνουμε με τον αστερίσκο). Ο Ενεστώτας τρώω δηλώνει τη διάρκεια στο παρόν ενώ ο άοριστος ήρθες το στιγμιαίο στο παρελθόν. Οι καταστάσεις αυτές όμως είναι ασύμβατες μεταξύ τους. Ασύμβατες είναι και οι καταστάσεις μεταξύ των δύο Αορίστων έφαγα και ήρθες: η δήλωση δύο στιγμιαίων καταστάσεων στο παρελθόν είναι αδύνατη: το στιγμιαίο μπορεί να υπάρξει μόνο στα πλαίσια της διάρκειας. Ο Παρατατικός όμως  έτρωγα δηλώνει τη διάρκεια στο παρελθόν και είναι συμβατός με τον Αόριστο ήρθες που δηλώνει το στιγμιαίο στο παρελθόν. Σε αυτή την περίπτωση, το στιγμιαίο (ήρθες) εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια της πράξης (έτρωγα) που δηλώνει το ρήμα. Και ο [Υπερσυντέλικος δηλώνει ότι η ενέργεια του ρήματος είχε συντελεστεί (είχα φάει), όταν άρχισε κάτι άλλο, οπότε είναι συμβατός με τον στιγμιαίο Αόριστο (ήρθες)].

   Ας δούμε τώρα τις παρακάτω προτάσεις

τρώω

έτρωγα

Η πρώτη μπορεί να σταθεί ως αυτόνομη πρόταση.  Και η  δεύτερη μπορεί αλλά έχουμε την αίσθηση ότι κάτι λείπει, ότι είναι νοηματικά ελλιπής, ότι κάτι περιμένουμε μετά το ρήμα. Γιατί συμβαίνει αυτό άραγε; 

   Ο Παρατατικός εκφράζει τη διάρκεια στο παρελθόν και η αντίθεσή του με τον Αόριστο, που δηλώνει το στιγμιαίο στο παρελθόν, είναι σαφής. Όταν μεταχειριζόμαστε τον Παρατατικό δηλώνουμε ότι ενδιαφερόμαστε να εκφράσουμε γεγονότα και καταστάσεις του παρελθόντος που ήταν σε ανάπτυξη, σε εξέλιξη. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι ο Παρατατικός είναι ανοιχτός, είναι πλούσιος  σε προοπτικές.: να γιατί δημιουργείται η αίσθηση ότι η πρόταση έτρωγα είναι ελλιπής. 

   Και τα αποσιωπητικά είναι ανοιχτά, πλούσια σε προοπτικές!

Θα συνεχίζω αύριο το πρωί για τα σημεία στίξης γενικά, για τα αποσιωπητικά ειδικότερα. Τα λατρεύω! 

Θα ξεκινήσουμε από τη διαπίστωση ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν διέθεταν σημεία στίξης! Πώς έγραφαν χωρίς σημεία στίξης, πότε εμφανίστηκαν, ποιά είναι η λειτουργία τους;