αλληλεγγύη, παραγωγής τροφής, επανάσταση

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Θα ήταν ασέβεια αισχίστου είδους προς τη σκέψη να αποφύγουμε να εικάσουμε το ενδεχόμενο να δούμε μια μέρα,  δεν θ΄ αργήσει και τόσο πολύ, έξω από τα σούπερ μάρκετ  [κοινοτικές αποθήκες τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης] στρατό – ελληνικό, γερμανικό, αγγλικό, κλπ., που θα τα φρουρεί και θα τα προστατεύει από τις κάθε είδους εισβολές των Υποτελών ή να τα δούμε  κλειστά.  Θα αποφύγω να μεταχειριστώ τον όρο βεβαιότητα και θα περιοριστώ σε αυτόν του ενδεχόμενου για να απαλύνω κάπως την οξεία και δριμεία εντύπωση που θα προκληθεί· και θα συνταχθώ με όσους και όσες τείνουν προς τη βεβαιότητα.

    Εγείρονται λοιπόν τρία κομβικά ζητήματα. Γιατί θα τα δούμε κλειστά ή φρουρούμενα από τον στρατό, εγχώριο και ξένο; Όταν θα συμβεί αυτό, θα έχουμε δημοκρατία; Πως θα εξασφαλίσουμε την τροφή μας κάτω από αυτές τις συνθήκες;

    Με αυτά τα ερωτήματα θα καταπιαστούμε σήμερα, φίλες και φίλοι. Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα δεν είναι δύσκολη, σύμφωνα με όσα υποστηρίζουμε εδώ στην Κακιά Σχολή. Σε δύο τρία  το πολύ χρόνια, η ολοκλήρωση της διαδικασίας καταστροφής των αυταπασχολούμενων, των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων (παραγωγικών, κυρίως μεταποίησης,  και εμπορικών) θα σταθεροποιήσει το ποσοστό της ανεργίας πάνω από το 4ο%· εάν λάβουμε υπόψη μας ότι η ανεργία που δεν αντιμετωπίζεται και επιλύεται τείνει να αυξάνει, η σταθεροποίηση αυτή δεν θα είναι παρά μια φάση της περαιτέρω αύξησής της. Και όταν όλος ο κοινωνικός πλούτος,  ο οποίος είναι γνωστός με τον τσομπαναραίϊκο όρο λίπος,  που βρίσκεται σε ποικίλες μορφές ακόμα στα χέρια των πληττόμενων στρωμάτων, εξανεμιστεί, τότε θα βρεθούμε ενώπιον τριών επιλογών:  ή θα αλληλοφαγωθούμε ή θα φάμε τ’ αρχίδια μιας ή θα φάμε πέτρες. Υπάρχει κι άλλη μία, η οποία προκρίνεται πολύ πιο συχνά από ό,τι οι άλλες τρεις επιλογές: άλλοι το λένε επιδρομές στα σούπερ μάρκετ κι άλλοι ελεύθερη πρόσβαση στον κοινωνικό πλούτο. Για να μην χαλαστούμε μεταξύ μας, ας τις ονομάσουμε επιδρομές ελεύθερης πρόσβασης.  

     Είναι ένα ενδεχόμενο το οποίο ο Κύριος δεν θέλει να δει και να αντιμετωπίσει αλλά δεν θα το αποφύγει. Ασφαλώς και δεν το αποκλείει και προετοιμάζεται γι αυτό. Θα ήθελα λοιπόν να δείξω για ποιο λόγο πρόκειται περί βεβαιότητας. Θα μάθατε για τα ποσοστά ανεργίας στην Ευρωζώνη: 12%, 19 εκ. άνεργοι. Προσέξατε μήπως το ποσοστό της ανεργίας στη Γερμανία και τους συμμάχους της, στον σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης; Γερμανία: 5,4%· Αυστρία: 4,8%· το ποσοστό της Ολλανδίας μου διαφεύγει αλλά κάπου εκεί βρίσκεται κι αυτό. Το 5,4% της Γερμανίας έχει κάποια σχέση με το 27% της Ελλάδας και της Ισπανίας, με το 17% της Πορτογαλίας; Ασφαλώς κι έχει! Η ανεργία είναι ο εφιάλτης των καπιταλιστών του σκληρού πυρήνα. Η καταστροφή των μικρομεσαίων και των αυταπασχολούμενων στις χώρες του Νότου εξασφαλίζει την διατήρηση της ανεργίας σε τόσο χαμηλά ποσοστά. Η διακύμανση της ανεργίας στον σκληρό πυρήνα είναι το κριτήριο της κλιμάκωσης τως επιθέσεων για την καταστροφή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις χώρες του Νότου. Κάθε φορά που (θα)  σημειώνεται μια μικρή αύξηση στο ποσοστό της ανεργίας, ή πριν σημειωθεί, θα γίνεται μια νέα επίθεση είτε σε χώρα που την έχει ήδη υποστεί είτε δεν την έχει υποστεί. Κι επειδή η ανεργία στο Νότο αναπόφευκτα θα τείνει να αυξήσει το ποσοστό της ανεργίας στον σκληρό πυρήνα, θα έχουμε νέες επιθέσεις και σε χώρες που τις έχουν ήδη υποστεί και σε χώρες που δεν τις έχουν υποστεί, μεταξύ των οποίων η Γαλλία και οι Σκανδιναβικές, από τις οποίες αναμένονται ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Ήδη στη Σουηδία επιχειρείται να ανεβεί στα 75 χρόνια η συνταξιοδότηση! Τι ενδιαφέρουσα ένδειξη!

   Όλη αυτή η ανακατοσούρα, που φέρει τα ονόματα της προσαρμογής και των μεταρρυθμίσεων,  δεν είναι παρά η επιβολή ενός νέου καταμερισμού της εργασίας. Κάθε καπιταλιστική επιμέρους οικονομία θα έχει τις μεγάλες εξαγωγικές της βιομηχανίες και όλα τα άλλα είδη θα τα εισάγει από μεγάλες βιομηχανίες του εξωτερικού. Το μικρὀ δεν είναι όμορφο, λέει τώρα ο Κύριος! Η ανεργία είναι η συνέπεια της επιβολής αυτού του νέου καταμερισμού της εργασίας. Η ανεργία όμως έχει ως αποτέλεσμα την  υποκατανάλωση που με τη σειρά της αυξάνει τον αριθμό των ανέργων: πρόκειται μια μια μειονική σπείρα με άγνωστο το σημείο εξάντλησής της. Αλλά ο Κύριος θέλει και το σκύλο χορτάτο και την πίτα ολόκληρη! Να τι δήλωσε πρόσφατα, στον Στέλιο Κούλογλου,  ο υπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας: 

Πρέπει να βρούμε ισορροπία μεταξύ της αναγκαιότητας των μεταρρυθμίσεων και της αναγκαιότητας να συνεχίσει η οικονομία να λειτουργεί.

     Πρόκειται σαφέστατα περί επιθυμίας! Αλλά, φίλες και φίλοι, υπάρχουν επιθυμίες που πραγματοποιούνται και επιθυμίες που δεν  πραγματοποιούνται. Ας υποθέσουμε ότι η παραπάνω επιθυμία αναφέρεται στο Ελλάντα. Ποια ισορροπία ψάχνει να βρει ο Κύριος; Ο μόνος τρόπος είναι η ενίσχυση των εξαγωγικών βιομηχανιών. Να πως σκέφτεται ο Κύριος κι έχει πείσει και τον εγχώριο Κύριο να σκέφτεται. Οι άνεργοι θα απορροφηθούν από τις επενδύσεις που θα γίνουν στις υπάρχουσες εξαγωγικές βιομηχανίες!  Να δημιουργήσουμε νέες εξαγωγικές βιομηχανίες σε μια εποχή καταστροφής πλεονάζοντος παραγωγικού δυναμικού θα ήταν αστείο να το υποστηρίξουμε και πράγματι δεν το υποστηρίζουν! Δε μπορεί ο Κύριος να μας υποσχεθεί ότι θα γίνουν επενδύσεις για να ιδρυθεί μια αυτοκινητοβιομηχανία! Μιλάνε για επενδύσεις αλλά δεν μας λένε τι επενδύσεις θα κάνουν.

Γιατι μας το κρύβουν, γιατί αποφεύγουν να μιλήσουν καθαρά;

Να γιατί: διότι οι μόνες εξαγωγικές βιομηχανίες είναι οι εξής δύο: η παραγωγή τροφίμων (αγροτικός τομέας) και ο τουρισμός! Ο τουρισμός είναι εξαγωγική βιομηχανία διότι οι πελάτες της, οι καταναλωτές των προϊόντων της είναι ξένοι! Να ποια ισορροπία αναζητούν: οι άνεργοι να κατευθυνθούν προς αυτές τις δύο εξαγωγικές βιομηχανίες, εκεί θα απασχοληθούν. 1,5 εκ. σήμερα και 2, 5 εκ. αύριο, σε δυο τρία χρόνια,  θα απορροφηθούν από τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τον τουρισμό! Αυτός κι αν είναι βολονταρισμός!

   Να λοιπόν, φίλες και φίλοι, γιατί δεν θα βρούμε ποτέ την ισορροπία που αναζητά ο Κύριος μεταξύ της αναγκαιότητας των μεταρρυθμίσεων και της αναγκαιότητας να συνεχίσει η οικονομία. Και τι σημαίνει να συνεχίσει η οικονομία;

   Σημαίνει το εξής: εάν δεν βρεθεί ισορροπία στις χώρες του Νότου, θα διασαλευθεί και η ισορροπία στον σκληρό πυρήνα. Κάτι τέτοιο δεν είναι ενδεχόμενο,  είναι βεβαιότητα!  Όλες οι εξαγωγικές βιομηχανίες θα πληγούν, άλλες λιγότερο, άλλες περισσότερο κι άλλες ανεπανόρθωτα. Όταν ο Γιούνγκερ μιλάει για τον κίνδυνο του πολέμου και ο Μπαρόζο για τον κίνδυνο της κατάλυσης της δημοκρατίας στις χώρες του Νότου, ξέρουν πολύ καλά τι λένε και ξέρουν πολύ καλά τι μήνυμα στέλνουν.

Να που φτάσαμε στο δεύτερο ερώτημα, της δημοκρατίας. Η ανεργία στις χώρες του Νότου δεν θα επιλυθεί, δεν μπορούν να την αντιμετωπίσουν. Για να εξασφαλίσουν την απασχόληση, την υπακοή και την αφοσίωση των εργαζομένων και των ανέργων Υποτελών Παραγωγών του σκληρού πυρήνα με εργασία ή με γενναιόδωρα επιδόματα είναι υποχρεωμένοι να οργανώνουν ληστρικές επιδρομές κάθε τόσο εναντίον των κοινωνιών του Νότου, βυθίζοντάς τες στην ένδεια και την εξαθλίωση. 

   Κι όταν θα ολοκληρωθεί η διαδικασία της καταστροφής των αυταπασχολούμενων και των μικρομεσαίων όλων των βαθμίδων, τότε με ένα ποσοστό ανέργων πάνω από το 40% δεν μπορεί να υπάρχει δημοκρατία -για τον απλούστατο λόγο ότι με έναν τόσο μεγάλο αριθμό εξαθλιωμένων, που έχουν κάψει όλο το λίπος τους, είναι αδύνατον να μην αναστατωθεί η ελληνική κοινωνία. Το ρήμα αναστατωθεί είναι ευφημισμός: είναι αδύνατον να μην γίνουν επιδρομές στα σούπερ μάρκετ! Είμαι τόσο βέβαιος όσο ότι σε λίγο ο ήλιος δεν θα ανατείλει από τη Δύση!

    Όταν ο Μπαρόζο λέει ότι θα καταλυθεί η δημοκρατία θέλει να μας πει ότι θα υπάρξουν εξεγέρσεις που θα αντιμετωπιστούν μόνο με τα όπλα – αυτό σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει δημοκρατία! Ούτε παιδάκια είμαστε ούτε αμερικανάκια!

Και έρχομαι στο τρίτο, και σημαντικότερο, ερώτημα: τι θα κάνουμε σε αυτή την περίπτωση;  Τι θα κάνουμε εάν τα σούπερ μάρκετ φρουρούνται από ελληνογερμανικό στρατό ή τα κλείσουν; Ή είναι άδεια, χωρίς τρόφιμα; Τι θα φάμε; Πίνω ένα καφεδάκι, καπινίζω ένα απλό τσιγαράκι κι επανέρχομαι.

Το ερώτημα αυτό, φίλες και φίλοι, το τί θα φάμε, στην πληρέστερη μορφή του διατυπώνεται ως εξής: τί θα φάμε ως άνεργοι, συνυφαίνεται δηλαδή με το πρόβλημα του 21ου αιώνα, την ανεργία. Θα το ξαναπώ άλλη μια φορά διότι ούτε κουράζομαι ούτε βαριέμαι: η ανεργία θα είναι το πρόβλημα γύρω από το οποίο θα πολωθεί όλος ο 21ος αιώνας. Μας διαφεύγει και κάτι άλλο: εάν δεν θα έχουν να φάνε οι άνεργοι, πολύ σύντομα δεν θα έχουν να φάνε ούτε και οι εργαζόμενοι!  Εάν τα σούπερ μάρκετ φρουρούνται από το στρατό, θα έχουν να φάνε· εάν κλείσουν ή είναι άδεια, ούτε αυτοί θα φάνε. Θα υπάρξουν συγκρούσεις των εργαζομένων με τους ανέργους; Όταν το πρόβλημα θα αγγίξει ένα σημείο παροξυσμού, όχι, το αποκλείω!

     Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να παραθέσω την τρίτη πρόταση των Οικονομικών και Φιλοσοφικών Χειρογράφων του Μαρξ, που τα έγραψε την άνοιξη και το καλακαίρι του 1844 στο Παρίσι (εκδ. Γλάρος, μτφρ. Μπάμπη Γραμμένου, σελ. 45):

Ο κεφαλαιοκράτης μπορεί να ζήσει χωρίς τον εργάτη περισσότερο απ΄ ό, τι ο εργάτης χωρίς τον κεφαλαιοκράτη.

    Η πρόταση αυτή φέρνει στο προσκήνιο δυο πολύ σημαντικά ζητήματα, το οποία λανθάνουν αλλά είναι σαφή. Θα έλεγα ότι τα έγραψε ο εγκέφαλος του Μαρξ εν αγνοία του Μαρξ, μέσω του χεριού του. Πολύ συχνά ο εγκέφαλος όχι μόνο μας υποδεικνύει τι θα κάνουμε, τι θα πούμε, τι θα επιλέξουμε αλλά δρα και αυτόνομα. Έτσι, σε κάθε κείμενο υπάρχουν κάποια, λίγα ή πολλά, σημεία που τα γράφει το ασυνείδητο του συγγραφέα και ο ρόλος της κριτικής και της ερμηνείας είναι να εντοπίσει και να μελετήσει αυτά τα στοιχεία, τα οποία ο ίδιος ο συντάκτης δεν μπορεί να εντοπίσει και να επεξεργαστεί, όσες φορές κι αν ξαναδιαβάσει το κείμενο που έγραψε. 

    Στην πρόταση που παρέθεσα ο Μαρξ γράφει ότι ο κεφαλαιοκράτης μπορεί να ζήσει χωρίς τον εργάτη περισσότερο απ΄ ό,τι ο εργάτης χωρίς τον καπιταλιστή  αλλά αυτό το περισσότερο δεν σημαίνει για πάντα. Διότι εάν σήμαινε για πάντα, τότε δεν υπάρχει καμιά απολύτως ελπίδα για κοινωνική απελευθέρωση! Διότι γνωρίζουμε, και το γνώριζε και ο Μαρξ, ότι ο κεφαλαιοκράτης είναι δούλος του δούλου του, ότι η επιβίωσή του και η ζωή του είναι εξαρτημένα από την εργασία, την ύπαρξη του Υποτελούς εργάτη. Και πιο κάτω γράφει (σελ. 46-7):

Ο εργάτης δεν κερδίζει αναγκαστικά όταν κερδίζει ο κεφαλαιοκράτης. Χάνει, όμως, οπωσδήποτε όταν χάνει ο κεφαλαιοκράτης.

  Εάν όμως ο εργάτης δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τον κεφαλαιοκράτη κι αν όταν χάνει αυτός χάνει και ο εργάτης, τότε ο εργάτης εμφανίζεται ως όμηρος, ως αιχμάλωτος του Κυρίου του κεφαλαιοκράτη, μιας και ο κάτοχος, ο ιδιοκτήτης της τροφής, που είναι κι αυτή ένα μέρος του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου που εμφανίζεται ως ένας τεράστιος σωρός εμπορευμάτων, είναι ο κεφαλαιοκράτης. Πως λοιπόν θα επαναστατήσει ο εργάτης και θα απαλλοτριώσει τους απαλλοτριωτές του κοινωνικού πλούτου; 

   Κατά συνέπεια, το πρόβλημα της τροφής συνδέεται αναπόσπαστα με αυτό της κοινωνικής επανάστασης. Τι θα κάνουμε εάν τα σούπερ μάρκετ φρουρούνται ή είναι κλειστά ή άδεια, χωρίς τρόφιμα;

    Υπάρχουν δυο επιλογές: ή να πάρουμε τα όπλα ή να εγκαταλείψουμε τις πόλεις, με συγχωρείτε, τις τυραννουπόλεις (το προτιμώ από το ‘τερατουπόλεις’). Μιας και η πρώτη λύση αποκλείεται, σύμφωνα με όσα έχουμε εκθέσει περί της συντριπτικής οπλικής υπεροχής του Κυρίου ημών, τότε η μόνη λύση που υπάρχει είναι η εγκατάλειψη των πόλεων, επιστροφή στην παραγωγή της τροφής μέσω των συμβιωτικών ομάδων, δηλαδή της αλληλεγγύης.

   Αυτό φαίνεται δύσκολο να γίνει σε χώρες στις οποίες η γη έχει συγκεντρωθεί σε λίγα χέρια και πιο εύκολο σε χώρες που ιστορικά υπήρξαν κοινωνίες της μικρής ιδιοκτησίας, όπως η ελληνική κι άλλες βαλκανικές αλλά και δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες, άλλες λιγότερο άλλες περισσότερο (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία). Το γεγονός ότι ο Κύριος έχει στρέψει τα πυρά του εναντίον των κοινωνιών όπου η μικρή ιδιοκτησία της γης δεν έχει ακόμα εξαλειφτεί πλήρως και επιβιώνει ως κατάλοιπο προκαπιταλιστικό, δεν πρέπει κατά κανένα τρόπο να περάσει απαρατήρητο και ασχολίαστο. Ο Κύριος γνωρίζει πολύ καλά τι κάνει – πρόκειται για άλλη μια πτυχή της προληπτικής αντεπανάστασης: εάν η μικρή ιδιοκτησία (γη, κατοικία, μικρές επιχειρήσεις εμπορικές και παραγωγικές εργαλεία, κλπ) συγκεντρωθεί σε λίγα χέρια, τότε καταστρέφεται ένα στρατηγικής σημασίας πλεονέκτημα των Υποτελών Παραγωγών: εάν σας πάρουμε τη γη, τα σπίτια και τις επιχειρήσεις, θα περιέλθετε και εσεις στην κατάσταση του αιχμάλωτου, του όμηρου, του απαχθέντος, του δούλου. Η προλεταριοποίηση δεν έχει προχωρήσει πολύ και πρέπει να προχωρήσει -ακόμα κι αν χρειαστεί να βρεθείτε άστεγοι στους δρόμους, άνεργοι και πεινασμένοι. Εάν στη συνέχεια γίνετε προλετάριοι, μέσα από επενδύσεις και ανάπτυξη, έχει καλώς· εάν όχι, δικτατορία και πόλεμος – καταπίεση και εξόντωση.

    Για τις τυραννουπόλεις όμως και τη φυγή από αυτές και το πως σχετίζονται τα ζητήματα αυτά με την κοινωνική επανάσταση και την παραγωγή τροφής, θα τα εξετάσουμε σε άλλα πρωινά σημειώματα. Μέχρι τότε, μην ξεχνάτε ότι η σκέψη είναι ποίηση και η ποίηση, δημιουργία.

3/4/2013