Porco Dio! ο (χαζοχαρούμενος) ανθρωποβοσκός Μπέπε Γκρίλο και το (μεταμοντέρνο) κοπάδι των αγανακτισμένων ψηφοφόρων Του

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

     Ένας νέος διάττοντας αστέρας (star) πέντε αστέρων εμφανίστηκε στην ιταλική πολιτική ατμόσφαιρα· το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του κωμικού (γενική κτητική) Μπέπε Γκρίλο. Όπως και οι προηγούμενοι διάττοντες, και αυτός θα ακολουθήσει την ίδια πορεία: παρουσιάζεται  ξαφνικά, θα διανύσει με μεγάλη ταχύτητα τον πολιτικό ιταλικό ουρανό σχηματίζοντας μια φωτεινή γραμμή   και θα εξαφανιστεί σε ελάχιστο χρονικό διάστημα από τη στιγμή που εμφανίστηκε, χωρίς να αφήσει ίχνη. Ποιά είναι τα επιχειρήματά σου, Αθανάσιε, πώς σκέφτεσαι και φτάνεις σε αυτά τα συμπεράσματα; Είσαι βέβαιος για τα επιχειρήματά και τα συμπεράσματά σου;

    Πολύ ευχαρίστως να σας τα παραθέσω, φίλες και φίλοι. Ας ελέγξουμε όμως πρώτα τη βεβαιότητα θέτοντας δύο, κατ’  αρχήν, ερωτήματα;  Ο Μπέπε Γκρίλο είναι Κύριος; Θα σχηματίσει κυβέρνηση (μια μέρα);

    Είναι Κύριος, φίλες και φίλοι, είναι γαμάτος Κύριος, είναι και γαμώ τους Κυρίους. Να και το δράμα Του: να δούμε μια κυβέρνηση του Κινήματος των Πέντε Αστέρων. 

    Όλο λέω να ασχοληθώ ένα πρωινό με την ετυμολογία της λέξης Κύριος κι όλο το αναβάλλω. Πολύ συνοπτικά: η λέξη συγγενεύει ετυμολογικά με τις λέξεις κύ-μα και έγ-κυ-ος, ναι. Αυτό το κυ-, από το οποίο προέρχεται και το κύρος, δηλώνει το φούσκωμα,την διόγκωση, την αύξηση, τον όγκο, το βάρος – κατά συνέπεια, την ισχύη και της αύξησή της. Κύριος είναι αυτός που  έχει φουσκώσει, που φουσκώνει αρπάζοντας τον χώρο επεκτεινόμενος, που αυξάνει την ισχύη του σε βάρος κάποιου άλλου. Ποιός είναι αυτός ο άλλος το γνωρίζουμε πολύ καλά: είναι ο Υποτελής. Ο Κύριος είναι ο ένας πόλος, ο ένας φορέας μιας συγκεκριμένης κοινωνικής σχέσης, της προστακτικής ή  κυριαρχικής σχέσης – ο άλλος είναι ο Υποτελής. Ο ένας, ο Κύριος  διατάζει· ο άλλος, ο Υποτελής, εκτελεί, πρόθυμα ή μή. Αυτός που παίρνει την πρωτοβουλία να εγκαθιδρύσει τη σχέση είναι ο Κύριος, αυτός που την υφίσταται είναι ο Υποτελής. Μιας και ο υφιστάμενος Υποτελής υποφέρει και βασανίζεται, επιθυμεί ή να γίνει αυτός  Κύριος,  ή να αλλάξει Κύριο,  ή να καταλύσει τη σχέση και να εγκαθιδρύσει τη συνεργατική-συμβιωτική-κομμουνιστική σχέση.  Θα μου πείτε ότι δεν μπορεί να υπάρξει συνεργατική σχέση – νταξ, κι εγώ θα εκφράσω τη λύπη μου.

    Κανένας απολύτως Κύριος δεν μπορεί να αποκρύψει το ότι είναι Κύριος. Αργά ή γρήγορα θα αποκαλυφτεί. Υπάρχουν πολλοί τρόποι απόκρυψης – θα καταπιαστούμε με αυτό το ζήτημα προσεχώς, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Άλλοτε εμφανίζεται ως φιλάνθρωπος (αγαπάει τους ανθρώπους, τους υποτελείς δηλαδή) και δίκαιος και φιλεύσπλαχνος (Θεός), άλλοτε ως υπηρέτης (του λαού), άλλοτε ως επαναστάτης ηγέτης. Ο επαναστάτης ηγέτης όμως είναι αντίφαση εν τοις όροις. Δε γίνεται να είσαι και επαναστάτης και ηγέτης,  διότι ο ηγέτης δεν μπορεί να είναι επαναστάτης, δεν μπορεί να μην είναι Κύριος ως προς τους Υποτελείς – μπορεί να είναι επαναστάτης Κύριος ως προς τους άλλους Κυρίους.

    Ο Μπέπε Γκρίλο είναι ηγέτης. Είναι επαναστάτης ηγέτης; Δεν είναι επαναστάτης ηγέτης – εξ ορισμού. Είτε είναι επαναστάτης ηγέτης είτε δεν είναι, είναι Κύριος. Ας αφήσουμε όμως κατά μέρος τους ορισμούς, Αθανάσιε! Γιατί δεν είναι επαναστάτης;

    Επαναστάτης είναι αυτός που καταλύει, προσδοκά, επιχειρεί, έστω, να καταλύσει την κυριαρχική σχέση. Ο Μπέπε επιδιώκει να καταλύσει την κυριαρχική σχέση; Πόρκο ντίο, βαμφακούλο!  Όχι, φίλες και φίλοι, δεν επιδιώκει, δεν προσδοκά να την καταλύσει αλλά να την ανανεώσει, να την ενισχύσει, να την επανεγκαθιδρύσει – τώρα που εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς ρηγματώσεις της κυριαρχικής σχέσης σε όλα τα πεδία. Πως το κάνει αυτό;

    Ο Μπέπε Γκρίλο είναι ένας άξιος, επιδέξιος ανθρωποβοσκός Κύριος. Μα τον αποκάλεσα ‘χαζοχαρούμενο’! Ναι, γι’  αυτό ακριβώς είναι άξιος και επιδέξιος, όπως θα δούμε παρακάτω. Ανθρωποβοσκός είναι ο πολιτικός που εκλαμβάνει τους Υποτελείς ως ένα (δυνάμει) κοπάδι εκτρεφόμενων  υπάκουων υπηκόων.  Άξιος και επιδέξιος είναι ο Κύριος που μπορεί να σχηματίσει ένα ανθρώπινο κοπάδι και να εγκαθιδρύσει μια κυριαρχική σχέση μαζί του. Όποιος, όποια μπορεί και σχηματίζει κοπάδι, ο Κύριος τον αντιμετωπίζει ως ισότιμο Κύριο και τον αμείβει πλουσιοπάροχα. Ο σχηματισμός του κοπαδιού εμφιλοχωρεί, εμφανίζεται κυρίως στο πεδίο του καλλιτεχνικού και πολιτικού Θεάματος και αυτός είναι ο λόγος που πολλοί καλλιτέχνες του θεάτρου, του κινηματογράφου και του τραγουδιού μεταπηδούν στο πεδίο της Πολιτικής: ένας ηθοποιός, ένας τραγουδιστής έχει ήδη σχηματίσει το κοπάδι του, το κοινό του,  και το φέρνει από το ένα πεδίο στο άλλο. Ή, με πυρήνα αυτό το κοπάδι σχηματίζει ένα άλλο, πιο μεγάλο, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει και το αρχικό, καλλιτεχνικό κοπάδι. Ο Κύριος αμείβει αδρότατα, πλουσιοπάροχα όλους τους καλλιτέχνες που σχηματίζουν κοπάδια Υποτελών – το γνωρίζουμε πολύ καλά. 

    Μόνο ένας ανθρωποβοσκός Κύριος μπορεί να μιλάει σε πλήθη εκατοντάδων χιλιάδων υπηκόων Υποτελών. Κι αυτός ο ανθρωποβοσκός Κύριος δεν μπορεί να είναι επαναστάτης. Ενδέχεται ο ίδιος ή οι άλλοι να θεωρούν ότι είναι επαναστάτης – δεν είναι όμως, εάν ο επαναστάτης προσβλέπει προς την κατάλυση της κυριαρχικής σχέσης. Ο Μπέπε Γκρίλο απευθύνεται σε εκατοντάδες χιλιάδες υποτελείς, οι οποίοι συμφωνούν μαζί του ή σπάνε πλάκα, περνάνε καλά, ακούγοντάς τον. Η συνάθροιση αυτού του πλήθους, που δεν μπορεί να μην είναι όχλος, είναι δικό του δημιούργημα. Τώρα, τους εξασφαλίζει circenses (ιπποδρομίες, θέαμα) και τους υπόσχεται και panem, άρτον – μόνο άρτον, εκτός από θεάματα, ναι, μπορεί να τους δώσει, τίποτα άλλο όμως, απολύτως τίποτα. 

     Ο Μπέπε Γκρίλο τους λέει αυτά που θέλουν να ακούσουν – να έχουν δουλείά, δημόσια εκπαίδευση, δημόσια περίθαλψη, δημόσιες συγκοινωνίες και άλλα πολλά δημόσια και κρατικά.  Ο Μπέπε θέλει Κράτος, Κράτος με αρχίδια, υπόσχεται ότι θα επανιδρύσει το Κράτος, ότι θα σταματήσει τη συρρίκνωση του Κράτους, ότι θα αναζωογονήσει το Κράτος πρόνοιας, το οποίο είναι ένα ανθρωποβοσκητικό Κράτος  που ταΐζει καλά τους εκτρεφόμενους πολίτες του! Οι επαναστάτες δεν ντρέπονται να παραδεχτούν ότι σκοπεύουν να διαλύσουν, να καταργήσουν το Κράτος πρόνοιας διότι είναι Κράτος, και ανθρωποβοσκητικό, και ως Κράτος δεν μπορεί παρά να ενισχύει και να διαιωνίζει την Κυριαρχία.

      Έτσι λοιπόν, το Κίνημα Πέντε Αστέρων είναι δικό του δημιούργημα, κατά συνέπεια είναι και ιδιοκτησία του. Με οικονομικούς όρους εκφραζόμενος, είναι ένας νεόπλουτος της πολιτικής. Πως όμως κατάφερε και συγκρότησε ένα τόσο πολυπληθές κοπάδι; Τι θα κάνει με αυτό το κοπάδι;

     Ο Γκρίλο συγκρότησε αυτό το κοπάδι πάνω στο πτώμα της ιστορικής Αριστεράς. Είναι ένα προϊόν της σήψης, βρομάει αριστερή πτωμαΐνη. Η μετάβαση από την ιστορική Αριστερά του παρελθόντος στην αναρχοκομμουνιστική Αριστερά, ας την πούμε Αριστερά (Γιώργο, δεν έχω καμιά επιφύλαξη να εγκαταλείψω τον όρο), εμφανίζει τα χαρακτηριστικά που εντοπίζουμε σε κάθε μετάβαση από μια πολιτισμική περίοδο, πολιτισμό, τρόπο σκέψης, παραγωγής: μέσα από τη σήψη εμφανίζονται πολιτικά και κοινωνικά μορφώματα με μορφές από το μέλλον και περιεχόμενο από το παρελθόν. Το Κίνημα των Πέντε ΑΣτέρων δεν είναι Κόμμα με πρότυπο οργάνωσης το Κράτος, δεν είναι όμως και μια ομοσπονδία συμβιωτικών ή μη αυτόνομων και ελεύθερα συνεργαζόμενων ομάδων. Κινείται μεταξύ αυτών των δύο μορφών:  δεν υπάρχει αυταρχική, συγκεντρωτική οργάνωση αλλά δεν υπάρχει και καμιά οργάνωση: ένας συνδυασμός του μεταμοντερνισμού (όλα επιτρέπονται) και του όχλου (όλα επιτρέπονται, μέχρι και το λιντσάρισμα). Ο Μπέπε Γκρίλο συγκροτεί σε κοπάδι τον μεταμοντέρνο όχλο.

     Μέχρι να εμφανιστεί, εάν εμφανιστεί, η αναρχοκομμουνιστική Αριστερά, θα εμφανιστούν κι άλλα πολλά τέτοια μορφώματα στο πεδίο της πολιτικής, τα οποία θα προκύψουν μέσα από το σηπόμενο πτώμα της ιστορικής Αριστεράς. Διότι στην Ιταλία δεν υπάρχει ιστορική Αριστερά, και σε άλλες πολλές ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες, κι αυτό δεν είναι αρχαϊσμός – αρχαϊσμός είναι η ύπαρξη ιστορικής Αριστεράς. Είναι ένα φαινόμενο που δεν με θλίβει, εκείνο που με θλίβει είναι η ανυπαρξία της νέας, της αναρχοκομμουνιστικής Αριστεράς. Οι τσοπάνηδες στο χωριό μου λένε ότι το κοπάδι που σκορπίζει δε μαζεύεται, κι αν μαζευτεί, θα μαζευτεί με απώλειες· ο Μπέπε τους διαψεύδει, προφανώς διότι δεν έχουν εμφανιστεί ακόμα λύκοι. Το κοπάδι της ιστορικής Αριστεράς σκόρπισε και ο Μπέπε το επανασυγκροτεί και το ενσωματώνει στα βοσκοτόπια της πολιτικής του Κυρίου – κι αυτό ο Κύριος το εκτιμά ή θα το εκτιμήσει υπέρ το δέον. Τώρα, εμφανίζεται διαμαρτυρόμενο με πιο δυνατές κραυγές, πιο αποφασιστικό, ο τσομπάν-Μπέπε έχει πολύ ανθεκτικές φωνητικές χορδές.

     Η αποφασιστικότητα συνδυάζεται με ευωχία και πλάκα και χιούμορ και γέλιο και κωμικότητα, παρωδία, χλευασμό, σάτιρα. Ο τσομπάν-Μπέπε αγνοεί προφανώς ότι εμφανίζεται όπως ο αναστημένος Διόνυσος που τον κομματιάσαν οι Τιτάνες, και τον έβρασαν όταν ήταν παιδί (ιστορική Αριστερά). Το κομμάτια συγκολλήθηκαν και το θύμα έγινε θεός: η καταλυθείσα καθεστηκυία τάξη αποκαθίσταται. Μετά το πένθος και την ενοχή της θυσίας ακολουθεί η ευωχία και η χαρά. Ο κραιπαλόκωμος (λέξη του Αριστοφάνη)  όχλος, ο όχλος που κραιπαλιάζει στους δρόμους της κώμης, και ο κωμικός Μπέπε αγνοούν ότι το ξεφάντωμα ερείδεται πάνω στο πένθος και την ενοχή και ότι το hangover είναι αναπόφευκτο. Και ότι θα έρθει και η δική τους σειρά να θυσιαστούν – από τον Κύριο.

    Ο τσομπάν-Μπέπε επιδιώκει να διαμαρτυρηθεί μόνο ή να κυβερνήσει χειριζόμενος επιδέξια το κοπάδι που συγκρότησε, το πολιτικό κεφάλαιο που συσσώρευσε; Εάν περιοριστεί στη διαμαρτυρία, προσφέρει πολύ καλές υπηρεσίες στον Κύριο μιας και κάθε διαμαρτυρία και κάθε αίτημα ενισχύουν και επιβεβαιώνουν τον άλλο πόλο, τον άλλο φορέα της κυριαρχικής σχέσης, άρα και την ίδια  την κυριαρχική σχέση. Θα τις ακούσει τις διαμαρτυρίες και τα αιτήματα ο Κύριος της παραγωγής και του χρήματος; Δε νομίζω. Κι αν βρεθεί σε θέση να μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση, τι θα κάνει;  Μας επιτρέπεται να αποκλείσουμε αυτό το ενδεχόμενο; Όχι, κατά κανένα τρόπο. Και τι θα κάνει; Θα επιστρέψει στο παρελθόν του Κράτους πρόνοιας;

    Ο Κύριος δεν θα του το επιτρέψει ούτε για μια μέρα. Η επίδειξη και μόνο της λύσσας του (λύσσα <λυκ-jα), της άγριας μανίας του, φτάνει και περισσεύει να σκορπίσει το εξόχως εύκολα και γρήγορα συγκροτημένο μεταμοντέρνο  κοπάδι. 

    Εκτός κι αν κάνει αυτό που θα του πούνε:  αυτό θα κάνει, αυτό που θα του υποδείξει ο Κύριος.  

Αύριο πάλι. Πάω για περπάτημα.