φίλες και φίλοι, καλημέρες
Εάν το έσχατο καταφύγιο των φυλακισμένων είναι η πρέζα, η ηρωίνη, το έσχατο καταφύγιο των μαθητών εφήβων των Γυμνασίων και των Λυκείων είναι οι κοινόχρηστες τουαλέτες. Όταν ένας πρεζάκιας φυλακισμένος δεν έχει πρέζα, είναι χαρμάνης. Το τρόπος με τον οποίο βγαίνουν από τις σχολικές αίθουσες οι μαθητές και οι μαθήτριες δείχνει ότι κατά τη διάρκεια της ώρας διδασκαλίας βίωναν μια κατάσταση στέρησης, μια χαρμάνα. Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται από πολλές έρευνες που κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μόνο 10 (από τα 45-50) λεπτά της ώρας διδασκαλίας οι μαθητές είναι μέσα στην τάξη. Πού είναι νοερώς τα άλλα 35-40, κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα; Απαντώ: και στις τουαλέτες, πολύ συχνά μόνο στις τουαλέτες. Κι όταν λέω τουαλέτες δεν εννοώ τον προσωπικό χώρο που κατουράμε και χέζουμε αλλά τον κοινόχρηστο εσωτερικό και εξωτερικό χώρο συνάντησης.
Μα τι κάνουν εκεί; Γιατί τους αρέσει τόσο πολύ;
Μιλάνε, γελάνε, συζητάμε, σχολιάζουν, καπνίζουν, πίνουν αλκοόλ, γνωρίζονται, πίνουν φούντα, ερωτοτροπούν, χαμουρεύονται, γαμάνε, κανονίζουν για το βράδυ, κοτσομπολεύουν, τσακώνονται, μονιάζουν – και άλλα. Το ό,τι όλα αυτά τα κάνουν εκεί, στο καταφύγιό τους, σημαίνει ότι δεν μπορούν να τα κάνουν στη σχολική αίθουσα ή στη σχολική αυλή. Η σχολική αυλή είναι για τα καλά παιδιά· η σχολική αίθουσα είναι το κολαστήριο. Θα έλεγα λοιπόν ότι υπάρχουν δύο πραγματικότητες: η πραγματικότητα της σχολικής αίθουσας/αυλής και η πραγματικότητα της τουαλέτας. Μεταξύ αυτών των δύο, οι μαθητές και οι μαθήτριες προτιμούν τη δεύτερη. Αυτή η προτίμηση με βάζει σε πολλές σκέψεις.
Εάν οι τουαλέτες είναι καταφύγιο, η προτίμηση αυτή αποκτά τον χαρακτήρα της φυγής, της φυγής από τη σχολική αίθουσα και την αυλή, που είναι προέκταση, κατά κάποιο τρόπο της αίθουσας. Να λοιπόν άλλη μια εκδήλωση της φυγής, του διάχυτου κοινωνικού αντάρτικου. Έχουμε γράψει πολλά για τη φυγή ως μέσον διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου, ας επαναλάβω την ουσία της: όταν κρίνουμε ότι η πάλη οδηγεί σε ήττα, φεύγουμε. Η φυγή είναι ένας τρόπος να αποφύγεις την ήττα, χωρίς να νικήσεις. Η δύναμη της φυγής δεν αποκρύπτει την αδυναμία της – δεν παύει όμως να είναι δύναμη. Αυτό είναι μία ανθρωπολογική σταθερά, θα έλεγα ζωική, η οποία αποκτά κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις: είναι ικανή μέχρι και καταπιεστικά καθεστώτα να αποδιαρθρώσει – έχει βάλει το χεράκι της στην κατάρρευση του κρατικού καπιταλισμού του υπαρκτού σοσιαλισμού. Η κοινωνικοπολιτική φυγή μπορεί να πάρει πάρα πολλές μορφές: εγκατάλειψη υποχρεωτικής εκπαίδευσης και σπουδών, φυγή από χώρο, από υπάρχοντες θεσμούς, πολιτική ανυπακοή, φυγή από την κυριαρχική σχέση, αποχή, ενεργητική παθητικότητα και άλλες.
Η φυγή των μαθητών από τη σχολική αίθουσα είναι πρακτική συμπληρωματική της παρακώλυσης της διδασκαλίας, η οποία είναι κι αυτή ένας τρόπος διεξαγωγής του κοινωνικού αντάρτικου, του διάχυτου και μοριοποιημένου κοινωνικού πολέμου. Η παρακώλυση της διδασκαλίας εκδηλώνεται με τις διακοπές της διδασκαλίας, με τις επιχειρούμενες ασυνείδητα διακοπές της ομιλίας του δασκάλου/καθηγητή μέσω κυρίως των φωνών, των ξεσπασμάτων γέλιου, της καζούρας σε βάρος των διδασκόντων κρατικών υπαλλήλων, του παιχνιδιού, κλπ.
Η παρακώλυση, η παρεμπόδιση της διδασκαλίας στις σχολικές αίθουσες είναι παρεμπόδιση μιας λειτουργίας του Κράτους, δεν περιορίζεται όμως μόνο εκεί. Πρόκειται για μια διεθνή πρακτική που εξαπλώνεται σε όλη την υφήλιο και σκάει μύτη όλο και πιο συχνά. Χωρικοί παρεμποδίζουν την καλλιέργεια γενετικών τροποιημένων φυτών, την υλοτομία στα τροπικά δάση, την εξόρυξη μετάλλων (χρυσού, ας πούμε. . .), την κατασκευή αυτοκινητοδρόμων και πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, την αποστράγγιση υγροβιότοπων, την κατασκευή υδροηλεκτρικών φραγμάτων, την ιδιωτικοποίηση του νερού, τη μεταφορά πυρηνικών αποβλήτων, την περίφραξη και αρπαγή κοινόχρηστων, φυσικών και δομημένων και άλλα. Οι επιτυχίες και οι αποτυχίες αυτού του τρόπου διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου οφείλονται στην εγγενή δύναμη/αδυναμία του: η συντριπτική οπλική υπεροχή του Κράτους και η αποτελεσματική επιτήρηση μέσω των νέων τεχνολογιών είναι σε θέση να αντιμετωπίσει όλες τις πρακτικές της παρακώλυσης, η διασπορά του όμως σε συνδυασμό με τη διάρκειά του έχει φέρει όχι λίγες φορές αξιόλογα αποτελέσματα.
Η νοερή και έμπρακτη φυγή και η παρακώλυση είναι ‘ελευθερία από’, δεν είναι ‘ ελευθερία για’ , για να θυμηθούμε και τον Αϊσάια Μπερλίν που πρότεινε αυτή τη διάκριση. Είναι μια απόπειρα απομάκρυνσης από την Κυριαρχία του δασκάλου/καθηγητή που εμπεριέχει όμως και σπέρματα ‘ελευθερίας για’. Εφόσον πρόκειται για μορφές διαμαρτυρίας παραπέμπουν σε μια άλλη πραγματικότητα, η οποία παραμένει άγνωστη και στα αζήτητα. Όταν δεν θέλω κάτι σημαίνει ότι θέλω κάτι άλλο ακόμα κι αν δεν ξέρω τι θέλω. Οι μαθητές δεν θέλουν αυτό που βιώνουν αλλά δεν θέλουν και κάτι άλλο το οποίο όμως το θέλουν και το λαχταρούν. Ποιό είναι αυτό;
Θα ήθελαν να μπορούν να επιλέγουν όσα και όποια μαθήματα επιθυμούσαν; Ας κάνουμε μια έρευνα κι αν το αποτέλεσμα δεν είναι 95% υπέρ αυτής της πρότασης, εμένα να με φτύσετε;
Θα ήθελαν ένα σχολείο που θα ήταν ένας πολυλειτουργικός χώρος στον οποίο εκτός από το να μάθαιναν ελεύθερα θα μπορούσαν να κάνουν πολλά από αυτά που αναγκάζονται να κάνουν στις τουαλέτες;
Αυτά λοιπόν τα οποία κάνουν στις τουαλέτες οι έφηβοι μαθητές και μαθήτριες είναι μια υπαινικτική πρόταση για το πως θα ήθελαν οι έφηβοι να είναι το σχολείο: ένας ελεύθερος χώρος συνάντησης των εφήβων, μέσα στον οποίο θα έκαναν αυτά που θα ήθελαν, αυτά που θα είχαν ανάγκη. Έτσι, αυτό που κάνουν στις αίθουσες και στις τουαλέτες θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μορφές οικειοποίησης/εκτροπής. Κατασκευάσατε τις τουαλέτες για να ικανοποιούμε σωματικές ανάγκες – πολύ ωραία, εμείς το κάνουμε κάτι άλλο – το κάνουμε ελεύθερο σχολείο, καρικατούρα σίγουρα, ναι, αλλά για μας είναι πιο ενδιαφέρων χώρος από τη σχολική αίθουσα/αυλή. Το γεγονός ότι οι τουαλέτες γενικά είναι ένας χώρος που οικειοποιείται από τους χρήστες και εκτρέπεται σε άλλη λειτουργία είναι πολύ ενδιαφέρων ζήτημα με το οποίο θα ασχοληθούμε ένα πρωινό του μέλλοντος.
Και η οικειοποίηση/εκτροπή είναι ένας διεθνής πλέον τρόπος διεξαγωγής του κοινωνικού αντάρτικου. Θα γνωρίζετε τις πρακτικές επέμβασης/διόρθωσης των γιγαντοαφισσών, τις παραστάσεις που δίνονται μπροστά στις κάμερες επιτήρησης, το θέαμα (κλόουν, παντομίμα, θέατρο), το χορό και το τραγούδι στις διαδηλώσεις, τα αιφνίδια πάρτι στους δρόμους κι αλλού (Reclaim The Streets!). Οι πρακτικές αυτές, κι άλλες πολλές που δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή, θα γενικευτούν και θα επακταθούν σε όλη την υφήλιο, σε όλους τους κοινωνικούς χώρους, θα συμπεριλάβει κοινόχρηστα εργαλεία, γνώσεις, δραστηριότητες κλπ.
Η οικειοποίηση/εκτροπή των τουαλέτων είναι μια πρόδρομη μορφή προεικόνισης του σχολείου του μέλλοντος, του σχολείου ως ελεύθερου χώρου συνάντησης των εφήβων- κάθε οικειοποίηση/εκτροπή είναι προεικόνιση του κοινωνικού μέλλοντος. Η προεικόνιση είναι μια μορφή περάσματος στην πράξη που κινείται πέραν της λογικής του αιτήματος, πέραν της μεταρρύθμισης/ενσωμάτωσης στις κρατικές λειτουργίες, πέραν της αναμονής/προσδοκίας της πολιτικής αλλαγής και της μεσσιανικής επανάστασης.
Κι ενώ το Κράτος επιχειρεί να αντιμετωπίσει και να εξαλείψει τη φυγή, την παρακώλυση, την οικειοποίηση/εκτροπή και την προεικόνιση, άλλοτε αποτελεσματικά και άλλοτε παντελώς αναποτελεσματικά, οι διδάσκοντες και οι γονείς αδιαφορούν πλήρως. Αδιαφορούν πλήρως για την καταστροφή των δυνατοτήτων των παιδιών, για τις ανάγκες τους, τις επιθυμίες τους, τη γλώσσα τους, τα μηνύματά τους, τη δημιουργία τους, τις πρακτικές της οικειοποίησης/εκτροπής και προεικόνισης. Οι έφηβοι μαθητές και μαθήτριες στερούνται, υποφέρουν, αγχώνονται, διαμαρτύρονται, προτείνουν αλλά όλοι τους γράφουν στ’ αρχίδια τους και στην κλειτορίδα τους. Είναι απελπιστικά μόνοι, χωρίς συμμάχους, χωρίς αλληλεγγύη. Και ξεσπάνε.
Ξεσπάσανε καθημερινά και ατομικά, προσωπικά. Βία, αλκοόλ, πρέζα, χάπια, χασίσι, νικοτίνη, ηρεμιστικά, καταστροφές: όλα μα όλα τα προβλήματα είναι παρεπόμενα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Ξεσπάνε και συλλογικά, όπως τον Δεκέμβρη του 2008, με αυτήν την μεγαλοπρεπή εξέγερση, η οποία ως ξέσπασμα ήταν και μια ομαδική μαλακία.
Εδώ και κάνα δυο χρόνια αρχίζουν να ξεσπούν πάνω σε άλλους μαθητές και όχι μόνο. Κι εδώ, ως συνήθως, όπου υπάρχει στέρηση, επιθετικότητα και ξέσπασμα, τρέχει ο ναζισμός, η Χρυσή Αυγή, να εκτρέψει την εκτροπή/οικειοποίηση, να καταστρέψει την προεικόνιση, να καταστείλει την παρακώλυση, να εξαλείψει την φυγή. Οι μαθητές και οι μαθήτριες δεν γνωρίζουν τι περιμένει τους μαθητές του μέλλοντος – οι δάσκαλοι και οι γονείς όμως; Η Αριστερά;
Αύριο θα ασχοληθούμε με το ζήτημα της επέλασης του ναζισμού στα Γυμνάσια και τα Λύκεια:
Ή θα καταργήσουμε την υποχρεωτική εκπαίδευση ή τα Γυμνάσια και τα Λύκεια θα γίνουν τα καταφύγια και τα άντρα του ναζισμού.
Σχολιάστε ελεύθερα!