φίλες και φίλοι, καλημέρα σας
Διαβάζουμε ή και ακούμε πολύ συχνά φράσεις σαν κι αυτές: καλλιτέχνης ανωτέρου διαμετρήματος, επιστήμονας παγκοσμίου διαμετρήματος, πολιτικός ευρωπαϊκού διαμετρήματος και καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για καλλιτέχνη ανωτέρου ποιοτικού επιπέδου, κλπ. Γνωρίζοντας ότι το διαμέτρημα είναι το μήκος της διαμέτρου, και μάλιστα το μεγαλύτερο, κάθε κυλινδρικού σώματος, αναρωτιόμαστε γιατί η λέξη διαμέτρημα να δηλώνει το ποιοτικό επίπεδο. Μου φαίνεται παράξενο που το ίδιο το διαμέτρημα αφ’ εαυτού είναι ταυτόσημο με το ποιοτικό επίπεδο. Δεν πρόκειται όμως περί αυτού. Για να φτάσουμε στο σημείο η λέξη διαμέτρημα να δηλώνει το ποιοτικό επίπεδο, θα πρέπει να εικάσουμε ότι δεν πρόκειται για ένα οποιοδήποτε διαμέτρημα, για το διαμέτρημα γενικά αλλά για το διαμέτρημα κάποιου συγκεκριμένου κυλινδρικού σώματος, είναι κάτι το ιδιαίτερο, κάτι το ξεχωριστό, κάτι το οποίο εκτιμάται ιδιαιτέρως από τον δυτικό πολιτισμό. Ποιο είναι λοιπόν αυτό το έξοχο κυλινδρικό σώμα; Πως θα το εντοπίσουμε;
Υπάρχουν άραγε άλλες λέξεις και φράσεις που να δηλώνουν το ποιοτικό επίπεδο, όπως αυτή που εξετάζουμε σήμερα; Υπάρχουν, φίλες και φίλοι, και είναι πολλές. Χαρακτηρίζουμε έναν φιλόσοφο μεγάλου βεληνεκούς, ενώ για έναν άλλον μπορούμε να πούμε ότι οι απόψεις του έχουν περιορισμένο βεληνεκές. Γνωρίζοντας τι είναι το βεληνεκές, είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε ότι το βεληνεκές δηλώνει μεταφορικά το εύρος της επιρροής, την απήχηση ενός στοχαστή. Την ίδια σημασία έχει και η μεταφορική χρήση της λέξης εμβέλεια, που εκτός από το βεληνεκές δηλώνει και τη μεγαλύτερη απόσταση ως την οποία ένας πομπός μπορεί να στείλει ένα σήμα ευκρινές για δέκτη ανάλογης ισχύος. Ακούμε λοιπόν και διαβάζουμε για επιστήμονα με μεγάλη εμβέλεια και διεθνές κύρος.
Είναι σαφές ότι το βεληνεκές και η εμβέλεια είναι ιδιότητα του εκσφενδονιζόμενου, με το χέρι ή με κάποιο μηχανισμό, βλήματος. Δεν θα μπορούσαμε να πούμε όμως ότι το δόρυ ή το βέλος του τόξου ή η μεγάλη πέτρα του καταπέλτη είναι κυλινδικά σώματα. Κυλινδικό σώμα είναι οι κάλυκες των βλημάτων των πυροβόλων όπλων: της σφαίρας, της οβίδας. Αυτά τα βλήματα, ως εμφανώς κυλινδρικά σώματα, έχουν διαμέτρημα, λόγου χάριν, εννιά χιλιοστών· όταν λέμε όμως διαμέτρημα εννοούμε επίσης και την εσωτερική διάμετρο της κάννης πυροβόλου όπλου, εννιά χιλιοστών. Και αναρωτιόμαστε: ποιο διαμέτρημα εννοείται στη φράση στοχαστής μεγάλου διαμετρήματος; Του βλήματος ή της κάννης;
Ανάλογες φράσεις που δηλώνουν το ποιοτικό επίπεδο και συνδέονται στενά με το βλήμα, ρητά ή υπόρρητα, μας βοηθούν να διατυπώσουμε μια απάντηση. Δεν θα σκεφτούμε να χαρακτηρίσουμε ένα αξιόλογο φιλόσοφο ή κοινωνιολόγο ή λογοτέχνη ως διεισδυτικό και μια άνάλυση εξόχως διεισδυτική. Εάν δεν θα είναι διεισδυτική μια κριτική, θα είναι επιφανειακή. Διαβάζω μια μελέτη που επιχειρεί μια διείσδυση στη ψυχοσύνθεση του Τζόϊς. Για ποια διείσδυση όμως πρόκειται;
Πρόκειται για την οξύνοια, την οξυδέρκεια: για την ικανότητα του νου να είναι οξύς και να διεισδύει, για την ικανότητα του βλέμματος να είναι οξύ και να διεισδύει. Πώς όμως ο νους μπορεί να είναι οξύς, πώς ένα βλέμμα μπορεί να είναι οξύ, αιχμηρό, μυτερό, σουβλερό; Τι είναι, βελόνα είναι ή βλήμα; Το γεγονός ότι οι φράσεις αυτές προέρχονται από την Ιλιάδα μας επιτρέπεται να εικάσουμε ότι ο νους και το βλέμμα είναι βλήματα. Εάν είναι έτσι, τότε τα βλήματα του νοός, του νου, και του βλέμματος βάλλονται κατά της πραγματικότητας, και βάλλονται με σκοπό να κατακτηθεί, να φονευθεί, να υποταχτεί.
Εάν είναι έτσι, τότε η πραγματικότητα είναι ο στόχος των κατόχων των βλημάτων ‘νους’ και ‘βλέμματος’, αγνώστων διαμετρημάτων. Τι περίεργο! Πως άραγε από τη λέξη στόχος προήλθαν ο στοχασμός, ο στοχαστής, ο στοχαστικός;
Δεν θα έπρεπε να στοχαστούμε επί αυτού του ζητήματος;
Δεν θα έπρεπε να στοχαστούμε επίσης και για το βάθος της διείσδυσης, της βαθιάς ανάλυσης δηλαδή του βαθύγνωμου και βαθυστόχαστου στοχαστή; Δεν είναι αξιοθαύμαστη η βαθύτητα της σκέψης του; Για σκεφτείτε να είναι και βαθύπλουτος;
Αύριο πάλι. Και μην ξεχνάτε ότι η σκέψη είναι ποίηση και η ποίηση, δημιουργία.
Σχολιάστε ελεύθερα!