τί είμαστε όταν απεργούμε;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Εάν δεν κάνω λάθος, το ερώτημα του τίτλου διατυπώνεται για πρώτη φορά. Τί, ποιοί είμαστε, τί, ποιοί γινόμαστε όταν απεργούμε; Φέρνω στο προσκήνιο αυτό το ερώτημα για να εγείρω άλλα δύο: τί κάνουμε όταν απεργούμε, και, τί πρέπει να κάνουμε;

    Διατυπώνω την εξής υπόθεση εργασίας: Ας φανταστούμε ότι οι απεργοί στο μετρό, ας πούμε, δεν απεργούν αλλά κάνουν κάτι άλλο, δεν ξέρω αν είναι πιο επαναστατικό ή όχι: υποβάλλουν τις παραιτήσεις τους και αποχωρούν. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα ξαναδουλέψουν εκεί. Μη βαράτε, υπόθεση εργασίας είναι. Ξέρω πολύ καλά ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, ας το έχουμε όμως στο μυαλό μας – για μελλοντική χρήση, κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί με τις μέρες που έρχονται. Εάν, Κύριε, εσύ έχεις το δικαίωμα να μας απολύεις, εμείς έχουμε το δικαίωμα να παραιτούμαστε, δηλαδή, να πάψουμε να πουλάμε την εργασιακή μας δύναμη και να ανέβουμε στα βουνά να καλλιεργούμε  τις τόσο συκοφαντημένες πατατούλες,  να εκτρέφουμε κοτούλες και κατσικούλες και να ζούμε. Έχεις κανένα πρόβλημα, Κύριε;

Αν έχω, λέει!  Θα έρθω και θα σας φέρω πίσω με το περίστροφο στον κρόταφο.

Αυτό το περίστροφο του Κυρίου στον κρόταφο του Υποτελούς έχω κατά νου και αποπειρώμαι να απαντήσω στο ερώτημα του τίτλου. Όταν απεργούμε, δεν εργαζόμαστε, προσωρινά βέβαια. Διότι μόλις λήξει η απεργία, θα επιστρέψουμε στις δουλείές μας. Με την απεργία καταλύεται, αίρεται η σχέση μεταξύ Κυρίου και Υποτελούς, η κυριαρχική σχέση, σχέση κατά την οποία ο Κύριος προστάζει κι εμείς εκτελούμε. Αυτός είναι ο λόγος που αποκαλούμε και του εργαζόμενους ‘μισθωτοί της εκτέλεσης’ διότι υπάρχουν και οι μισθωτοί της διεύθυνσης (π.χ. ο διευθυντής μιας τράπεζας). Όταν απεργούμε η κυριαρχική σχέση προσωρινά καταλύεται. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που ο Κύριος τρελαίνεται από την οργή του. Κι όσο πιο πολύ διαρκεί μια απεργία, όσο πιο πολλοί είναι οι απεργοί τόσο πιο πολύ μανιάζει, και τόσο πιο πολύ φοβάται – ίσως να μανιάζει επειδή φοβάται.  

Ώστε λοιπόν η απεργία είναι μια προσωρινή κατάλυση της κυριαρχικής σχέσης και εμένα, το γνωρίζετε, με ενδιαφέρει πάρα πολύ κάθε μορφή, κάθε έκφραση, κάθε εκδήλωση προσωρινής (και μόνιμης) κατάλυσης της σχέσης αυτής. Ο ένας πόλος, ο ένας φορέας της σχέσης αυτοκαταργείται, αυτοκαστρέφεται· η απεργία λοιπόν είναι μια μορφή που μπορεί να πάρει η αυτοκατάργηση του προλεταριάτου, για να χρησιμοποιήσουμε τη γνωστή φράση της ομάδας των ‘ άεργων κοπανατζήδων’  εννοώ την ομάδα που εκδίδει το περιοδικό Blaumachen. 

Ντάξ, όταν εργαζόμαστε είμαστε εργάτες. Όταν απεργούμε; Δεν είμαστε εργάτες; Και είμαστε και δεν είμαστε. Δεν είμαστε, διότι δεν εργαζόμαστε. Είμαστε, διότι εργαζόμασταν και σε λίγες ώρες, μέρες, βδομάδες κλπ. θα εργαστούμε και πάλι. Εάν όταν εργαζόμαστε είμαστε μισθωτοί δούλοι, όταν απεργούμε είμαστε ελεύθεροι. Σκέτο; Όχι, είμαστε ελεύθεροι δούλοι! Είμαστε δούλοι που φύγαμε από τον Κύριό μας. Ή, είμαστε ελεύθεροι δούλοι που μας έδιωξε ο Κύριός μας. Νομίζω ότι είναι σαφής η διαφορά του απεργού από τον άνεργο.

Ο άνεργος έχει εκδιωχτεί, ο απεργός είναι αυτός που έχει φύγει. Είναι και οι δύο ελεύθεροι δούλοι, δηλαδή και ελεύθεροι και δούλοι – υπάρχει όμως μια μεγάλη διαφορά: ο απεργός είναι πολεμιστής, ο άνεργος δεν είναι. Το ότι υπάρχουν τρόποι να πολεμήσει αυτό το δεχόμαστε – δεν εννοώ τις πορείες διαμαρτυρίας και τα κινήματα ανέργων. Ο πυρήνας όμως του κοινωνικού πολέμου βρίσκεται στην εργασία, αυτό είναι το κομβικό επίδικο της κοινωνικής διαμάχης.

Ο απεργός είναι ελεύθερος δούλος και πολεμιστής. Είναι ελεύθερος επειδή είναι πολεμιστής. Και: είναι πολεμιστής επειδή είναι ελεύθερος. Αυτή είναι λοιπόν η απάντησή μου στο ερώτημα του σημερινού τίτλου. Και τώρα, είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε στα άλλα δύο ερωτήματα. Τί κάνουν οι απεργοί; Τί πρέπει να κάνουν; Το τί πρέπει να κάνουν παράγεται από το τί είναι όταν απεργούν.

Οι απεργοί παραμένουν δούλοι διότι θα επιστρέψουν στις δουλειές τους -εάν δεν επιστρέψουν θα πεθάνουν από την πείνα. Είναι ελεύθεροι διότι καταλύουν προσωρινά την κυριαρχική σχέση, κατά συνέπεια είναι και πολεμιστές.  Είναι ελεύθεροι δούλοι πολεμιστές.   

 Κατά συνέπεια, δρουν, πράττουν, συμπεριφέρονται, ζουν ως ελεύθεροι δούλοι πολεμιστές. Αυτό κάνουν; Δεν θαν το έλεγα!  Και τι κάνουν; Απεμπολούν, εξαλείφουν το πρώτο (ελεύθεροι) και το τελευταίο (πολεμιστές) και  περιορίζονται, συρρικνώνονται στο δεύτερο (δούλοι). Δεν δρουν, πράττουν, συμπεριφέρονται, ζουν ως ελεύθεροι πολεμιστές αλλά ως δούλοι. Από που το συνάγεις αυτό, Αθανάσιε;

Μπορεί η απεργία να είναι προσωρινή κατάλυση της Κυριαρχίας, η κατάλυση όμως αυτή δεν είναι, και δεν μπορεί να είναι, ολική. Κι αυτό διότι είναι πόλεμος. Καταλύουμε την Κυριαρχία αλλά ταυτόχρονα της δίνουμε ζωή, την ανανεώνουμε, τη διαιωνίζουμε   πολεμώντας με τον Κύριο -αυτή είναι μια εγγενής αντίφαση: γίνεται διάλογος, παίζονται παιχνίδια τακτικής, διατυπώνονται εκφοβισμοί και απειλές, επιχειρείται επίδειξη ισχύος, γίνεται χρήση ταχύτητας και εξαπάτησης, και άλλα πολλά, όσα δηλαδή και σε έναν πόλεμο. Η απεργία, και η πολιτική,  είναι πόλεμος.  

Υπάρχει άραγε ένας τρόπος διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου που η επαναφορά, η ανανέωση, η διαιώνιση της κυριαρχικής σχέσης να είναι όσο το δυνατόν πιο περιορισμένη; Γιατί να μας ενδιαφέρει αυτό το πολύ βασικό, κομβικό ερώτημα;  Μας ενδιαφέρει διότι από την απάντησή του θεωρώ ότι θα εξαρτηθεί εν πολλοίς η έκβαση των κοινωνικών μαχών, του κοινωνικού πολέμου.  Και ο Κύριος; Ο Κύριος θέλει τον πόλεμο -για δύο λόγους. Επειδή ο πόλεμος συνιστά επανίδρυση της κυριαρχικής σχέσης, αυτήν που θέλουμε να καταλύσουμε και επειδή τον ενδιαφέρει η νίκη Του, η ήττα μας, η επιβολή της βούλησής Του, η κάμψη της δικής μας βούλησης. Πόσο ηδονίζεται ο Κύριος όταν το κάνει αυτό! Είναι η πιο πειστική εκδήλωση της εγκαθίδρυσης της κυριαρχικής σχέσης· κι όταν συνοδεύεται και με πόνο, τότε είναι που κατακαβλώνει (γαμησιολογία). Τα ρομπότ και οι γενετικά μεταλλαγμένοι υπάκουοι Υποτελείς δεν τον συγκλονίζουν, θέλει ζωντανούς να υποδουλώσει. Ας μη το ξεχνάμε αυτό.

Θα πρέπει λοιπόν να πολεμάμε με τέτοιο τρόπο ώστε η κατάλυση της κυριαρχικής σχέσης να είναι όσο γίνεται πιο ριζική. Και υπάρχουν δύο τρόποι. Ο ένας είναι να πολεμάμε σαν να μην πολεμάμε. Ο δεύτερος: να ζούμε (και κατά τη διάρκεια της απεργίας) χωρίς να πολεμάμε.

Να πολεμάμε σαν να μην πολεμάμε: αυτό σημαίνει να πολεμάμε όχι όπως ο Κύριος αλλά με άλλον τρόπο, με έναν τρόπο που θα εξοβελίζει τον τρόπο του Κυρίου: περιορισμός των επαφών, κατηγορηματική άρνηση διαλόγου, πρόκριση της φυγής έναντι της πάλης, απουσία αντί παρουσία, απόλαυση της ζωής αντί για θυσίες.

Τσίπουρο με την παρέα, όχι διαδηλώσεις! Παιχνίδι με τα παιδιά, όχι συλλαλητήρια διαμαρτυρίας. Κανταΐφι (γλειφομούνι), όχι χημικά! Απουσία, όχι παρουσία! Διασπορά, όχι συγκέντρωση στο χώρο! Έλεγχος του χρόνου,  όχι του χώρου.

Να ζούμε χωρίς να πολεμάμε: ζούμε  ως πολεμιστές, ζούμε πολεμώντας: ο πόλεμος έχει αποικίσει όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες. Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιστεύγματα του Κυρίου ημών. Δεν είναι εύκολο, το γνωρίζω, το γνωρίζετε κι εσείς, μιας και ο Κύριος είναι αυτός που προκρίνει και ενισχύει την αποίκιση των πρακτικών με το πνεύμα και το σώμα του πολέμου. Μπορούμε όμως να κάνουμε πάρα πολλά – και όντως κάνουμε, έχουμε αρχίσει να κάνουμε. Στη περίπτωση αυτή, νικάμε χωρίς να πολεμάμε.

Νομίζω ότι ήρθε καιρός να εντοπίσουμε όλες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες νικάμε χωρίς να πολεμάμε. Θα το κάνουμε.

Αύριο πάλι. Πρέπει να ζυμώσω.