φίλες και φίλοι, πολλές καλημέρες
Κάθε μέρα που περνάει, κάθε μήνας, κάθε χρόνος, ολοένα και περισσότεροι Υποτελείς, άνδρες και γυναίκες, αντιλαμβάνονται με τις κεραίες της σκέψης τους το (πολιτικό) πνεύμα της εποχής μας, της συρρίκνωσης/κατάρρευσης του καπιταλισμού: το τέλος της διαμαρτυρίας και του αιτήματος, το τέλος δηλαδή της ιστορικής Αριστεράς. Θα έλεγα ότι η αποκρυστάλλωση αυτής της αντίληψης, της σύλληψης του πνεύματος, είναι αποτέλεσμα του μετασχηματισμού των συναισθημάτων της αγανάκτησης και της οργής, που τόσο έχουν υμνήσει διάφοροι θεωρητικοί, μαρξιστές κατά το πλείστον. Γίνεται αντιληπτό ότι η διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου είναι ασύμβατη με την οργή και την αγανάκτηση, άρα και με την διαμαρτυρία και τα αιτήματα. Πληθώρα πολλών και σοβαρών ενδείξεων, λόγου χάριν η αποχή από τις βουλευτικές εκλογές, μας παρωθούν να διαπιστώσουμε ότι ενώ μέχρι τώρα οι Υποτελείς δεν ήξεραν πως να πολεμήσουν, τώρα ξέρουν πως να μην πολεμήσουν, εάν βέβαια οι καταλήψεις των πλατειών και οι διαδηλώσεις είναι ένας τρόπος διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου – που δεν είναι τον Θεό μπάρμπα να ‘χεις. Την εξέλιξη αυτή την θεωρώ ως προοίμιο της εμφάνισης μιας νέας Αριστεράς που θα φέρει στο προσκήνιο αφενός τις δυνατότητες της εποχής μας, της δίμηνης εργασίας και της πρόσβασης στον τεράστιο και συλλογικά παραγόμενο κοινωνικό πλούτο, και αφετέρου θα φέρει στο προσκήνιο το παρόν και το μέλλον του καπιταλισμού, τη συρρίκνωσή του και την κατάρρευσή του.
Τολμώ λοιπόν να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι και ο καπιταλισμός και η συνείδηση των Υποτελών Παραγωγών διανύουν μια μεταβατική εποχή. Μεταξύ αυτών των δύο υπάρχει μια σχέση ανατροφοδότησης (feedback): η συρρίκνωση του καπιταλισμού και του Κράτους, κατά συνέπεια και η αδίστακτη και ανηλεής εγκατάλειψη της υποχώρησης και του συμβιβασμού από τον Κύριο, θα επιταχύνει τη μεταστροφή πολλών αυταπατών των Υποτελών, ενώ οι μετεξελιχθείσες αυταπάτες σε σκέψη και συνείδηση θα συμβάλλει στην περαιτέρω επιδείνωση της συρρίκνωσης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, αρπαγής, καταστροφής και εξόντωσης.
Εστιάζω λοιπόν την προσοχή μου στη μετάβαση, σε κάθε φαινόμενο μετάβασης, τόσο του παρελθόντος όσο και του παρόντος. Οι εποχές αυτές παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον: ό,τι επαναστατικό έχει παραχθεί στο πεδίο της λογοτεχνίας, της τέχνης, της επιστήμης, της τεχνολογίας, της φιλοσοφίας, της πολιτικής θεωρίας έχει παραχθεί σε εποχές μετάβασης: από τον ποιμενικό στον δουλοκτητικό τρόπο κατά την αρχαϊκή εποχή στην Ελλάδα, από τον δουλοκτητικό στον φεουδαρχικό, από τον φεουδαρχικό στον καπιταλιστικό. Τώρα, είμαστε αυτόπτες μάρτυρες της εκκίνησης μιας μεταβατικής περιόδου που θα διαρκέσει πολλές δεκαετίες, σίγουρα κάθ’ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τι τελικά θα αποκρυσταλωθεί, εάν καταλυθεί η Κυριαρχία ή επακολουθήσει μια νέα μορφή Κυριαρχίας, η οποία θα έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη δουλεία, θεωρώ όμως ότι η συρρίκνωση/κατάρρευση του καπιταλισμού θα έχει καλή παρέα: τη διεύρυνση του κομμουνισμού. Οι ενδείξεις για τη διεύρυνση του εμμενούς κομμουνισμού είναι τόσες πολλές που θα προτιμούσα να σιωπήσω.
Η μετάβαση είναι μια μορφή καταστροφής/θανάτου και γέννησης/γένεσης (δημιουργίας). Πολλά πράγματα πεθαίνουν, πολλά καταστρέφουμε, προσωπικά και συλλογικά, εν πλήρει συνειδήσει και άνευ ενοχών και φόβων. Ένα από αυτά είναι η διαμαρτυρία και το αίτημα, με άλλα λόγια η ιστορική Αριστερά. Ο θάνατός της όμως είναι μια αργή διαδικασία, κατά την οποία φαντάσματα του παρελθόντος ζωντανεύουν και πουλάνε άλλοτε ελπίδα και αποβλάκωση κι άλλοτε μαγκιά. Η κατάσταση της ιστορικής Αριστεράς μου θυμίζει ένα παιχνίδι που έπαιζαν οι έφηβοι στις Ηνωμένες Πολιτείες, το παιχνίδι της κότας. Δυο αυτοκίνητα, στο τιμόνι των οποίων βρίσκονταν έφηβοι, όχι έφηβες, κινούνταν με μεγάλη ταχύτητα το ένα εναντίον του άλλου και έχανε όποιος φοβόταν και παραμέριζε. Αυτός ήταν η κότα: τη γλύτωνε αλλά έχανε, ηττάτο! Εάν κανείς δεν παραμέριζε και σκοτώνονταν και οι δύο, θα νικούσαν και οι δύο, ή μάλλον, θα υπήρχε ισοπαλία! Η ισοπαλία του θανάτου.
Η ιστορική Αριστερά είναι κότα: φοβάται και παραμερίζει. Εάν δεν το κάνει και συγκρουστεί, θα πεθάνει και δεν θα ηττηθεί ούτε όμως θα νικήσει. Πόσο πλανάται: γνωρίζουμε πολύ καλά ότι θα συγκρουστεί το τεθωρακισμένο αυτοκίνητο του Κυρίου (εάν το τάνκ προήλθε από το αυτοκίνητο είναι γιατί το αυτοκίνητο είναι τανκ) με ένα YUGO σαραβαλάκι. Κι αφού καθημερινά παραμερίζει, λόγω της αγάπης της προς τη ζωή, είναι αναγκασμένη να σκαρφίζεται και να επινοεί τεχνάσματα και πρακτικές και θεωρίες που έχουν μολυνθεί με το πνεύμα μιας παρελθούσας ανεπιστρεπτί εποχής. Κατά τον Στάθη Κουβελάκη, οι διαμαρτυρίες και οι διαδηλώσεις της τελευταίας τριετίας στην Ελλάδα δεν είναι τίποτα άλλο παρά η διεξαγωγή ενός λαϊκού παρατεταμένου πολέμου, αντίληψη μαοϊκής προέλευσης που προδίδει αδυναμία διάκρισης μεταξύ του αγροτικού πολέμου και του κοινωνικού πολέμου στον υπό συρρίκνωση καπιταλισμό), και τώρα, με την επερχόμενη κοινωνική έκρηξη που αναμένεται και προσδοκάται, εισερχόμαστε στη τρίτη φάση αυτού του πολέμου! Μία από τις δύο προηγούμενες φάσεις ήταν και οι θρηνώδεις διαμαρτυρίες των αγανακτισμένων πολιτών, για τους οποίους είχα υποστηρίξει ότι η πρώτη τους εμφάνιση (θα) ήταν και η τελευταία. Αυτό βέβαια ισχύει και για τους Ισπανούς και για τους Αμερικανούς (occupy Wallstreet!) aganaktismenous. Το γεγονός ότι δεν λένε να ξεμυτίσουν και πάλι μου φαίνεται πως πρέπει να το εκλάβουμε ως ένδειξη ότι σκέφτονται. Πάρα πολύ ευχάριστα νέα!
Πιθανόν να σκέφτονται ότι οι θρηνώδεις και κλαψώδεις διαμαρτυρίες δεν είναι μέσο διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου και ότι, επιπλέον, δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον χώρο λόγω συντριπτικής οπλικής υπεροχής του Κυρίου ημών. Ναι, αλλά, πιθανόν να αναρωτιούνται, εάν τα εγκαταλείψουμε αυτά, τι θα κάνουμε; Να τι θα κάνουμε: λαϊκές παρελάσεις!
Αντιλαμβάνεστε ότι μια σκέψη που δεν είναι γόνιμη, άρα επικίνδυνη, είναι άγονη και άρα ακίνδυνη. Μια σκέψη είναι γόνιμη και επικίνδυνη όταν μας βοηθάει να κάνουμε νέες συνάψεις και συσχετισμούς και να παραγάγουμε νέες σκέψεις, νέες αντιλήψεις, νέες θεωρίες και νέες πρακτικές, αξίες, συμπεριφορές. Εάν είναι άγονη και ακίνδυνη, δεν παράγει τίποτα, κι αν παράγει, θα ανακυκλώνει σκουπίδια του παρελθόντος.
Άκουσα και είδα στην τηλεόραση ένα υψηλά ιστάμενο στέλεχος της ιεραρχικής, σταλινικού, ηρωικοποιμενικοστρατιωτικοκρατικού δηλαδή, τύπου γραφειοκρατίας, ο οποίος δήλωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν καλεί το λαό σε λαϊκές παρελάσεις αλλά τις στηρίζει. Τι είναι αυτές οι λαϊκές παρελάσεις;
Αναρωτιέμαι εάν θα γίνονται παρελάσεις τον Μάρτιο και τον Οκτώβριο, όταν με το καλό ο ΣΥΡΙΖΑ πάρει στα στιβαρά χέρια του την κυβέρνηση, τη διαχείριση του Κράτους δηλαδή, μετά από έναν εκλογικό θρίαμβο που θα του εξασφαλίσει αυτοδυναμία και απαντώ ότι, ναι, θα γίνονται και θα παραγίνονται. Δεν θα τις καταργήσει. Πιθανόν οι εγκέφαλοι του ΣΥΡΙΖΑ να μην γνωρίζουν τι είναι μια παρέλαση, αλλά και να το γνωρίζουν, θα τις καταργήσουν; Όχι, βέβαια. Πιθανόν να μην γνωρίζουν ότι οι από το Κράτος οργανωμένες παρελάσεις είναι ένας ιδεολογικός μηχανισμός που αφενός προωθεί το ιδεολόγημα και την αυταπάτη (την πλάνη μάλλον) της εθνικής ενότητας και αφετέρου επιδεικνύει την αποσπασθείσα υπακοή και αφοσίωση των Υποτελών προς τον Κύριο και το Κράτος (η νεολαία που παρελαύνει και οι θεατές που παρακολουθούν) ενώ από την άλλη ένας κατασταλτικός μηχανισμός που παράγει φόβο μέσω του εκφοβισμού με την επίδειξη των όπλων και του στρατού, με την επίδειξη δηλαδή της συντριπτικής οπλικής υπεροχής του Κράτους.
Η στρατηγική μας είναι η κατάργηση των κρατικών παρελάσεων: είναι ένας τρόπος, δευτερεύων βέβαια αλλά όχι λιγότερο σημαντικός, μείωσης της Ισχύος του Κυρίου, ένας τρόπος καταστροφής των κρατικών εκφοβιστικών μηχανισμών και πρακτικών. Το ντου που έγινε πέρυσι στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις δεν ήταν μια απόπειρα διάλυσης των παρελάσεων με σκοπό την οριστική κατάργησή τους αλλά ένας τρόπος συσχέτισης της παρέλασης με την διαμαρτυρία. Μετά από αυτά τα γεγονότα, ο Κύριος προκρίνει να διοργανώσει παρελάσεις χωρίς θεατές: οι κατασταλτικές δυνάμεις θα προστατεύσουνς τους Κυρίους ημών με την απομάκρυνση των αγανακτισμένων. Υποστηρίζω ότι σε αυτές τις περιπτώσεις το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να απουσιάζουμε, έχοντας κατά νου ότι η (προσωρινή, διαρκής, περιστασιακή, οργανωμένη) απουσία (δεν συμμετέχουμε στην παρέλαση, δεν την παρακολουθουμε) είναι ένας πάρα πολύ αποτελεσματικός τρόπος διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου. Ουζάκι, όχι παρέλαση! Κρασάκι και γαράκι με τους φίλους και τις φίλες στην πυλωτή της πολυκατοικίας, όχι στροφή του κεφαλιού και κούνημα της σημαίας.
Ντου εάν δεν υπάρχουν μπάτσοι, πανταχού απουσία εάν υπάρχουν.
Τι κάνει η ιστορική νεκροζώντανη Αριστερά; Εκφράζει την επιθυμία και την αλύγιστη αποφασιστικότητά της να παρελάσει ο λαός μετά τον στρατό και τη μαθητιώσα και φοιτητιώσα νεολαία! Αυτή η παρέλαση θα είναι ένα μόρφωμα παρέλασης και διαμαρτυρίας-διαδήλωσης. Θα παρελάσουμε και θα περάσουμε μπροστά από τον Κύριο της υπερυψωμένης εξέδρας για να επιδείξουμε την εξαθλίωσή μας και να εκφράσουμε την οργή μας και την διαμαρτυρία μας, δηλαδή, να εκφράσουμε την υπακοή μας, την αφοσίωσή μας και την υποτέλειά μας. Μιας όμως και ο Κύριος φοβάται, θα φύγει πριν αρχίσει να παρελαύνει ο οργισμένος και αγανακτισμένος λαός, η παρέλαση θα γίνει εν ου παικτοίς. Δεν θα είναι παρέλαση αλλά διαμαρτυρία-διαδήλωση. Και έτσι θα φωτιστεί μια ακόμα πτυχή της διαδήλωσης-λιτανείας: η διαδήλωση είναι, μπορεί να είναι, και παρέλαση!
Αύριο θα δούμε τι κατάληξη θα έχουν αυτά τα καραγκιοζιλίκια (καλέ μου Καραγκιόζη, συγγνώμη. . . ).
Και νομίζεις ότι ξεμπέρδεψες έτσι απλά μ’ ένα συγγνώμη στον Καραγκιόζη;
Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να δεσμευτώ δημόσια ότι δεν θα επαναληφθεί. Αντ’ αυτής θα μετεχειρίζομαι άλλες εκφράσεις,π.χ., μασκαριλίκια, τσομπανλίκια, φαιδρότητες, αστειότητες και άλλες παρόμοιες.
Κι όμως μπορείς να κάνεις κάτι περισσότερο αν δεν το έχεις ήδη κάνει. Να καταδείξεις πως η συμπεριφορά της φιγούρας που ήταν λαϊκός ήρωας καντάντησε υβριστικός χαρακτηρισμός.
Βέβαια δημιουργείται κι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα αν όντως είναι καραγκιοζιλίκια οι ενέργειες της αριστεράς τότε καθίσταται προβληματικός ο χαρακτήρας της ως νεκροζώντανης.
Αύριο κιόλας θα καταπιαστώ με τη βρισιά ‘Α ρε Καραγκιόζη’ και με τον υβριστικό χαρακτηρισμό ‘καραγκιοζιλίκια’. Αυτό που με απασχολεί είναι το εξής: πως ένας λαϊκός ήρωας κατάντησε υβριστικός χαρακτηρισμός, προφανώς από τον ίδιο τον λαό; Τι να του προσάπτει άραγε; Μήπως ενοχλεί η δουλοπρέπειά του ή η υποκρισία του· μήπως κάτι άλλο; Να εικάσουμε ότι ο λαός δεν γουστάρει τους ήρωες ή μήπως δεν θεωρεί τον Καραγκιόζη λαϊκό ήρωα;
Ως προς το δεύτερο ζήτημα, δεν μπορώ να προσθέσω τίποτα παραπάνω· θα πρέπει να περιμένουμε μερικά χρόνια, όχι πάνω από πέντε, για να διαπιστώσουμε εάν χτυπάει ή όχι ο σφυγμός της Αριστεράς. Εάν σε πέντε χρόνια, το πολύ, δεν υπάρχει, τότε η Αριστερά σήμερα είναι νεκροζώντανη. Εάν υπάρχει, τότε εγώ θα κάνω λάθος και θα το αναγνωρίσω δημόσια.
Εκείνο που είναι βέβαιο είναι ότι δεν περιμένω να ασχοληθεί η Αριστερά με την επιχειρηματολογία μου.
Για τον Καραγκιόζη, προτείνω να δεις την ταινία http://video.google.com/videoplay?docid=653023033104702951 και να βρεις και στο youtube το έργο Ὁ Καραγκιόζης στη Γιουροβίζιον῾ των Χαϊνηδων. Είναι τεχνολογία αντίστασης ο Καραγκιόζης. Ο Καραγκιόζης δεν είναι δουλοπρεπής (ο Χατζηαβάτης είναι) -αντιστέκεται μόνος του, με όποιον τρόπο μπορεί σε μια κοινωνία που δεν έχει καμμία διάθεση αντίστασης. Στην δε ταινία θα δεις ότι τον συνδέουν ευθέως με την αρχαία σωκρατική ανάμνηση (και όλως περιέργως ο Καραγκιόζης έχει την λαϊκή εικόνα που έχουμε για τον Σωκράτη: άσχημος, φτωχός, είρων, με γυναίκα που τον μαζεύει φωνάζοντας ότι δεν φροντίζει να φάνε κάτι τα παιδιά κλπ). Η ύβρις “είσαι καραγκιόζης” νομίζω είναι πολύ σύγχρονη, προϊόν της αστικής νοοτροπίας ότι δεν έχουμε πλέον ανάγκη αντίστασης. Θυμάστε να την έχουμε δει σε λογοτεχνικά κείμενα πχ. του 19ου ή αρχών 20ού αιώνα;
σημείωση:στην ταινία ο Καραγκιόζης συνδέεται με τη λαϊκή αντίληψη για τον Σωκράτη ιστορικά (ότι δηλ. είναι συνέχεια και εκείνης της παράδοσης) -στον “καραγκιόζη” του θεάτρου σκιών της Ελλάδας είναι που η εικόνα του ταιριάζει με τη λαϊκή εικόνα του Σωκράτη.
@ Β.
Η τεχνολογία είναι προϊον συλλογικής κοινωνικής δράσης δεν είναι ατομική επιλογή. Ο Καραγκιόζης δεν αντιστέκεται μόνος του. Και βέβαια δεν είναι Σωκράτης, ο Σωκράτης κυνηγά το αγαθό, την αρετή. Το άπιαστο όνειρο του Καραγκιόζη είναι να χορτάσει την πείνα του.
Ο Καραγκιόζης είναι μια συλλογική λαϊκή αφήγηση για την αντίσταση στην (κάθε) αυτοκρατορία, σε καιρούς όπου η συλλογικότητα καταδιώκεται και πρέπει να κρυφτεί πίσω από το σεντόνι του θεάτρου σκιών. Δείτε σας παρακαλώ την ταινία, δείτε το έργο των Χαϊνηδων και μετά σκεφτείτε αν μια λαϊκή αφήγηση είναι συλλογική κοινωνική δράση ή όχι. Ο Σωκράτης πάλι θα ρωτούσε: πώς είστε σίγουρος ότι ο Καραγκιόζης δεν αναζητά το αγαθό και την αρετή; γιατί το να χορτάσει την πείνα του δεν είναι αγαθό και ενάρετο;
@ Β
Πολλές βεβαιότητες για το τι θα ρωτούσε ο Σωκράτης.
Δεν έχω καμμία βεβαιότητα. Ελπίζω να μην έχετε κι εσείς! δείτε το υλικό που σας προτείνω και τα ξαναλέμε. [Αθανάσιε, ελπίζω να μην κάνουμε κατάχρηση της σελίδας σου].
Εάν χρησιμοποιώ σημαίνει ποιώ κάποιον ή κάτι χρήσιμο, τότε κατάχρηση είναι υπερβολική χρήση – αυτό ακριβώς επιδιώκω, την κατάχρηση.