φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Ας υποθέσουμε ότι δυο πρόσωπα, ο Α και ο Β, συνδέονται τηλεφωνικά. Θα υπάρξει μια σύνδεση, ας την πούμε Α-Β. Εάν τα πρόσωπα είναι τρία, θα έχουμε τρεις συνδέσεις: Α-Β, Α-Γ, Β-Γ. Αντί μιας ευθείας γραμμής ΑΒ, θα έχουμε ένα τρίγωνο ΑΒΓ. Εάν τα πρόσωπα είναι τέσσερα, θα έχουμε έξι άπευθείας συνδέσεις. Εάν είναι εννιά τα πρόσώπα θα έχουμε 36 συνδέσεις κλπ. Υπάρχει ένας μαθηματικός τύπος που μας βοηθάει να βρούμε πόσες συνδέσεις θα χρειαστούν για να επικοινωνούν απευθείας οι άνθρωποι – δεν τον θυμάμαι όμως, δεν είμαι ειδικός στις τηλεπικοινωνίες. Μπορείτε να φανταστείτε μια απευθείας σύνδεση ενός εκατομμυρίου ή δέκα ή εκατό; Μια τέτοια σύνδεση είναι μεν δυνατή αλλά είναι παντελώς παράλογη και περιττή.
Αντί να υπάρχουν 36 συνδέσεις μεταξύ εννιά προσώπων, τα πρόσωπα αυτά μπορούν πολύ εύκολα και γρήγορα και άνετα να επικοινωνήσουν μέσω ενός κόμβου, ενός κομβικού σημείου, οπότε απλά απαιτείται η συνδεση του καθενός με ένα κόμβο, δηλαδή εννιά συνδέσεις. Άλλο εννιά κι άλλο 36.
Ο κόμβος σχηματίζεται όταν μια ομάδα επικοινωνεί. Τι γίνεται όμως εάν ένα μέλος της ομάδας α θέλει τα επικοινωνήσει με ένα μέλος της ομάδας β ή της γ ή της χ; Θα επικοινωνήσει μέσω του κόμβου των κόμβων, θα υπάρξει δηλαδή ένα κόμβος που θα συνδέει τους κόμβους. Ας ονομάσουμε αυτόν τον κόμβο, υπερκόμβο. Και μπορεί να υπάρξει ένας κόμβος των υπερκόμβων, κοκ. Πρόκειται για μια κλιμάκωση της σύνδεσης των κόμβων.
Στην απευθείας σύνδεση, τα ατόμα συνδέονται σε ατομική βάση: ο καθένας με όλους τους άλλους ξεχωριστά, ιδιαίτερα. Με την σύνδεση μέσω του κόμβου, επικοινωνούν μέσω ενός απρόσωπου από κοινού χρησιμοποιημένου σημείου, μέσω μιας απρόσωπης κοινοχρησίας. Ο κόμβος λοιπόν είναι μια κοινοχρησία.
Μπορούμε να αντιληφτούμε πόσες πρώτες ύλες, πόση ενέργεια, πόση εργασία, πόσος χρόνος εξοικονομούνται με την σύνδεση μέσω κόμβου. Κι αυτό οι άνθρωποι δεν το αντιλήφτηκαν τώρα που έφτιαξαν τηλεφωνικές συνδέσεις αλλά πολύ νωρίς, από τη στιγμή που γίναμε άνθρωποι.
Η απευθείας ή μέσω κόμβου σύνδεση δημιουργεί ένα δίκτυο, το τηλεφωνικό δίκτυο. Όπου υπάρχουν σχέσεις, δηλαδή συνδέσεις μεταξύ των ανθρώπων, εκεί υπάρχει και δίκτυο και κόμβος. Και εάν η κοινωνία είναι το πλέγμα των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων των ανθρώπων με τη φύση και μεταξύ τους, τότε μπορούμε να δούμε την πρώτη ανθρώπινη κοινωνία ως ένα δίκτυο σχέσεων στο οποίο δεν μπορεί να μην υπάρχουν κόμβοι.
Ας αφήσουμε όμως τις πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες και ας επανέλθουμε στις τωρινές. Κάνω την παρακάτω υπόθεση εργασίας για να διατυπώσω κάποια ερωτήματα, μιας και η δουλειά μας είναι να διατυπώνουμε ερωτήματα. Ας υποθέσουμε ότι ζούμε σε μια κομμουνιστική κοινωνία: πως θα λειτουργεί το τηλεφωνικό δίκτυο; Με απευθείας σύνδεση ή μέσω κόμβου ή κόμβων; Θα λειτουργεί όπως λειτουργεί σήμερα, στις σημερινές καπιταλιστικές χώρες ή διαφορετικά; Εάν λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο, πως εξηγείται αυτό; Υπάρχει ουδετερότητα στην τεχνολογία της τηλεφωνικής σύνδεσης; Τι άλλο θα λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο;
Ας αφήσουμε αυτά τα ερωτήματα αναπάντητα, μιας κι έχουμε να διατυπώσουμε και κάποια άλλα. Τις τηλεφωνικές συνδέσεις, τα δίκτυα και τους κόμβους, μεταξύ μιας ομάδας ή μεταξύ ομάδων τις έφτιαξαν τα μέλη της ομάδας ή των ομάδων; Όχι. Ποιος το έφτιαξε, για ποιον λόγο; Υπάρχουν δίκτυα και κόμβοι που τα συγκροτούν τα ίδια τα πρόσωπα; Όποιος και να έστησε ένα δίκτυο, άρα και κόμβο, είναι γεγονός πως ο κόμβος είναι κοινόχρηστος. Ανήκει όμως στους χρήστες του; Εάν δεν ανήκει στους χρήστες, σε ποιον ανήκει; Σε ποιον πρέπει να ανήκει; Οι χρήστες γνωρίζουν πως λειτουργεί ο κόμβος; Τον θέτουν σε λειτουργία οι ίδιοι οι χρήστες ή όχι; Εάν δεν τον θέτουν, ελέγχουν τη λειτουργία του; Τι γίνεται εάν καταστραφεί ένας κόμβος; Μπορεί ένας κόμβος να χρησιμοποιηθεί για άλλους λόγους πέραν από αυτόν που έχει στηθεί;
Όλα αυτά τα ερωτήματα, και άλλα πολλά, είναι ζητήματα που άπτονται του ζητήματος της κοινωνικής επανάστασης και του κομμουνισμού. Εάν ρίξουμε μια ματιά γύρω μας θα δούμε πολλούς κόμβους, άρα πολλά δίκτυα. Της ηλεκτρικής ενέργειας, του φυσικού αερίου, της υδροδότησης, της αποχέτευσης, των συγκοινωνιών (οδικό και σιδηροδρομικό), το διαδίκτυο, το ταχυδρομικό και άλλα.
Ένα εργοστάσιο που παράγει ύφασμα είναι ένας κόμβος. Μια μαιευτική κλινική είναι ένας κόμβος. Θα παράγουμε ύφασμα σε μια κομμουνιστική κοινωνία; Θα παράγουμε. Θα γεννιούνται παιδιά σε μια κομμουνιστική κοινωνία; Θα γεννιούνται. Θα γεννιούνται στο χώρο της γυναίκας (‘σπίτι’) ή στην μαιευτική κλινική; Εάν γίνει αύριο η κομμουνιστική επανάσταση, οι γυναίκες θα συνεχίζουν να γεννάνε στις μαιευτικές κλινικές αλλά μετά από 10 ή 20 χρόνια ενδέχεται να μην υπάρχουν αυτές οι κλινικές. Το ύφασμα που θα το παράγουμε, στο σπίτι μας; Όχι, βέβαια; Σε ένα χώρο παραγωγής, ο οποίος θα είναι πολυλειτουργικός, ανοικτός σε όλους. Στον χώρο αυτό θα εισρέουν ενέργεια, πρώτες ύλες, άνθρωποι, γνώσεις, εργαλεία. Θα είναι ένα σημείο συνάντησης. Όλα αυτά θα συνδυάζονται και θα παράγεται το ύφασμα, το οποίο θα στέλνεται είτε σε άλλους χώρους παραγωγής είτε σε κοινποτικές αποθήκες. Έχουμε λοιπόν εισροή -συνάντηση, επεξεργασία – εκροή. Αυτός ο κομμουνιστικός χώρος παραγωγής υφάσματος θα είναι ένας κόμβος ενός δικτύου παραγωγής βαμβακιού (λιναριού, μαλλιού, κάνναβης κλωστικής, κλπ), νήματος, υφάσματος, ενδυμάτων. Η παραγωγή ενδυμάτων είναι μια από τις πολλές παραγωγές και είναι κομβική παραγωγή διότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς ρούχα; Ή κάνω λάθος;
Ένα σημερινό καπιταλιστικό εργοστάσιο παραγωγής υφάσματος δεν είναι ένας κομβικός χώρος, δεν λειτουργεί βασικά όπως θα λειτουργεί ένα κομμουνιστικό εργοστάσιο; Και η καπιταλιστική παραγωγή ενδυμάτων δεν είναι μια κομβική πρακτική, όπως θα είναι και η κομμουνιστική αντίστοιχη; Υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές; Που οφείλονται και οι μεν και οι δε;
Έχουμε λοιπόν ένα κομβικό χώρο (εργοστάσιο υφάσματος), μια κομβική πρακτική (παραγωγη ενδυμάτων). Εάν σηκώσουμε το βλέμμα μας πιο μακριά, θα δούμε ότι υπάρχουν και κομβικοί χρόνοι. Το 1789 ή το 1917 ή το 1989 είναι κομβικοί χρόνοι. Τα έτη αυτά, έτη ‘ορόσημα’, όπως τα χαρακτηρίζουμε, είναι σημεία σύγκλισης-εισροής, συνάντησης-επεξεργασίας και εκροής-απόκλισης. Υπάρχουν πρόσωπα κομβικά, οι θεωρίες των οποίων είναι κομβικές: είναι σημεία σύγκλισης-εισροής, συνάντησης-σύνθεσης-επεξεργασίας, απόκλισης-εκροής. Ο Μαρξ, ο Κροπότκιν, ο Φρόιντ είναι κομβικά πρόσωπα και οι θεωρίες τους κομβικές θεωρίες.
Θα υπάρξουν στο μέλλον κομβικοί χώροι, κομβικοί χρόνοι, κομβικές πρακτικές, κομβικά πρόσωπα, κομβικές θεωρίες, νέα δίκτυα και νέοι κόμβοι;
Εδώ θα σταματήσω για σήμερα. Τα ερωτήματα που έθεσα και τα ζητήματα που έθιξα είναι τόσα πολλά που είναι αδύνατον να διευρενηθούν με ένα σημείωμα.
Θα συνεχίσω αύριο.
Σχολιάστε ελεύθερα!