φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Στην καθημερινή μας ζωή και γλώσσα μεταχειριζόμαστε πληθώρα εκφράσεων οι οποίες περιγράφουν τόσο τις διαδικασίες της δημιουργίας και της αποσύνθεσης/καταστροφής όσο και το σημείο της κατάληξής τους. Λέμε, για παράδειγμα, ότι μια κατάσταση, μια εξέλιξη ‘έχει πάρει την κατιούσα’, ‘βρίσκεται σε καθοδική πορεία’, ‘αποκλιμακώνεται’, ότι κάποιος ‘έχει πάρει την κάτω βόλτα’, ή, ‘βρίσκεται σε ανοδική πορεία’, ‘σε κλιμάκωση’, και πολλές άλλες. Λέμε ότι κάποιος ‘έπιασε πάτο’ ή ‘είναι στα χάι του’, εκλαμβάνουμε τον οργασμό ως ‘κορύφωση’ και άλλα πολλά.
Το ύψος, η κορυφή, το άνω και ο πάτος, το χαμηλό, το κάτω είναι μεταφορές που τις χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε την κατάληξη, τα οριακά σημεία μιας διαδικασίας σύνθεσης και δημιουργίας απο τη μια, αποσύνθεσης, διάλυσης, συρρίκνωσης και καταστροφής από την άλλη. Αυτές οι δυο διαδικασίες είναι ίδιον της ύλης, της φύσης, της ζωής και της κοινωνίας. Τίποτα απολύτως, καμιά κατάσταση, κανένας ζωντανός οργανισμός δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτές τις δυο διαδικασίες, τίποτα δεν μπορεί να νοηθεί εκτός αυτών των διαδικασιών. Η γέννηση και ο θάνατος των άστρων, η γέννηση και ο θάνατος ενός οργανισμού, φυτού ή ζώου, η δημιουργία και η διάλυση μιας φιλικής σχέσης, η ερωτική συνεύρεση, η οικογένεια, ο σχηματισμός και η διάλυση μιας ομάδας, μιας κοινωνίας, ενός κοινωνικού σχηματισμού, ενός τρόπου παραγωγής, ενός θεσμού, μιας ιδεολογίας, μιας θεωρίας, μιας αντίληψης, μιας αξίας, όλα μα όλα υπόκεινται σε αυτές τις δυο διαδικασίες.
Θα μπορούσαμε να δώσουμε στη διαδικασία της σύνθεσης, γέννησης, δημιουργίας το όνομα πλεονική σπείρα. Η σπείρα, η ελικοειδής κίνηση, έχει αρχή και τέλος. Δυο άνθρωποι δεν γνωρίζονται – συναντιούνται και μετά από κάποιο χρονικό διάστημα γίνονται φίλοι ή ζευγάρι. Εάν είναι ζευγάρι, κάνουν ένα παιδί, και δεύτερο. Οι φίλοι παραμένουν φίλοι σε όλη τους τη ζωή, τα παιδιά μεγαλώνουν κα φεύγουν, η οικογένεια διαλύεται. Στη περίπτωση της φιλίας, η αρχή είναι το μηδέν, το τίποτα, η ανυπαρξία, και η κίνηση είναι μια διαδικασία εμπλουτισμού, αλληλοπροσφοράς, πολλαπλασιασμού. Ενώ η φιλία ενδέχεται να διαρκέσει ή να διαλυθεί, η οικογένεια είναι καταδικασμένη να διαλυθεί, είτε φύγουν τα παιδιά, είτε χωρίσουν οι γονείς. Με τον θάνατο των φίλων, θα χαθεί και η φιλία.
Συναντιόμαστε, σε χαϊδεύω, με χαϊδεύεις, καβλώνουμε, βιώνουμε τον οργασμό ως προσωρινό θάνατο, ως προσωρινή απώλεια της αίσθησης του χρόνου και του χώρου. Η ερωτική συνεύρεση είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα τι είναι η πλεονική σπείρα: η εξέλιξη της σχέσης, φιλικής, ερωτικής, συνεργασιακής, δημιουργεί κάτι περισσότερο, το οποίο είναι σημείο εκκίνησης για τη δημιουργία κάτι ακόμα περισσότερου. Δυο κύτταρα γίνονται οργανισμός. Άτομα γίνονται μόρια και τα μόρια, ζωή. Αυτό το περισσότερο δηλώνεται με το επίθετο πλεονικός, από το πλέον, το περισσότερο.
Θα μπορούσαμε να δώσουμε στη διαδικασία της συρρίκνωσης, της αποσύνθεσης, της καταστροφής το όνομα μειονική σπείρα, από το μείον, το λιγότερο. Πετάω ένα υπονοούμενο, λες μια κουβέντα βαριά, λέω μια ακόμα πιο βαριά, σου ρίχνω μία, μου ρίχνεις δύο, πλακωνόμαστε στο ξύλο, χωρίζουμε, σα ζευγάρι ή σα φίλοι. Η εξέλιξη αυτή είναι μια μειονική σπείρα, μια ελικοειδής αλληλοενισχυτική αρνητικά κίνηση, που αφαιρεί, καταστρέφει. Πρόκειται για μια αρνητική κλιμάκωση – το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα φαινομένου αρνητικής κλιμάκωσης είναι ο πόλεμος (εξ ου και το ‘κάνετε έρωτα, όχι πόλεμο’!). Μπορεί να αρχίσει από ένα τυχαίο ή μεμονωμένο περιστατικό, από μια δολοφονία (Α’ Παγκόσμιος), από μια συνοριακή έριδα μικρής κλίμακας και να κλιμακωθεί αλληλοκαταστροφικά. Στην περίπτωση αυτή, η κλιμάκωση δεν είναι παρά αποκλιμάκωση της ειρηνικής συνύπαρξης. Είναι στη φύση της βίας και του πολέμου να κλιμακώνεται αρνητικά.
Και μετά από όλα αυτά, μπορούμε να αναρωτηθούμε. Ο καπιταλισμός των ημερών μας βρίσκεται σε πλεονική σπείρα ή σε μειονική; Υπάρχει κάποιο κριτήριο με βάση το οποίο μπορούμε να κρίνουμε εάν βρίσκεται στη μια ή στην άλλη δυναμική κατάσταση; Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως κάποτε ήταν, ή και μπορεί και να είναι, θα το δούμε αυτό, σε πλεονική σπείρα. Οι πρώτοι αιώνες του καπιταλισμού ήταν μια εποχή ανοδικής πορείας, πλεονικής σπείρας, εάν τα δούμε τα πράγματα από τη σκοπιά του καπιταλισμού, ασφαλώς. Εάν τα δούμε από μη καπιταλιστική σκοπιά, δεν ήταν παρά μια ακραιφνής, γνήσια μειονική σπείρα – το επιβεβαιώνει η σημερινή κατάσταση: στο αποκορύφωμα της πλεονικής καπιταλιστικής σπείρας βρισκόμαστε στα πρόθυρα του αφανισμού της ζωής και της κοινωνίας! Ποια είναι όμως η μη καπιταλιστική σκοπιά; Το ‘μη καπιταλιστική’ δε μας λέει απολύτως τίποτα.
Ο σκοπός του καπιταλισμού είναι το κέρδος – το χρήμα γεννάει περισσότερο χρήμα. Ο Μαρξ κάνει λίγο για χρήμα που κλωσσάει χρήμα αλλά οι μεταφορές αυτές είναι ατυχείς. Το χρήμα ούτε γεννάει ούτε κλωσσάει: το χρήμα γίνεται περισσότερο χρήμα με την αρπαγή, με την κατανάλωση ενός ιδιάζοντος εμπορεύματος, της εργασιακής δύναμης του πωλητή της, του ηττημένου δουλοπάροικου, του λιμοκτονούντος αγρότη, του άνεργου προλετάριου. Όσο το χρήμα γίνεται περισσότερο χρήμα, όσο τα κέρδη μεγαλώνουν, ο καπιταλισμός κινείται ανοδικά, κλιμακώνει την αρπαγή, κινείται εντός της πλεονικής σπείρας. Όταν τα κέρδη του μειώνονται, εκκινεί η μειονική σπείρα, η διαδικασία της συρρίκνωσης, της κρίσης, της αποσύνθεσης. Μέχρι τώρα, είχαμε πολλές εναλλαγές πλεονικής και μειονικής σπείρας και μια φορά ο καπιταλισμός έπιασε πάτο – με την κρίση του ’29.
Το ερώτημα είναι το εξής: μπορεί κάποιος να σταματήσει την εξέλιξη της μειονικής ή πλεονικής σπείρας; Μπορεί. Παίρνω ένα πριόνι και κόβω ένα δενδράκι. Πάει το δενδράκι, πάει η πλεονική σπείρα! Κάνω έκτρωση. Πάει το έμβρυο! Πάπαλα! Δεν έχω μία, έχω πιάσει πάτο – παίρνω μια καραμπίνα και κάνω μια ληστεία. Και είμαι στα χάι μου, όταν σ’ έχω πλάι μου! Μ ‘ έχεις ανάψει για τα καλά, σηκώνεσαι και φεύγεις – πάει η πλεονική σπείρα του έρωτα.
Όταν ο άλλος πεθαίνει, τι μπορείς να κάνεις; Μπορείς να επέμβεις και να σταματήσεις τη μειονική σπείρα – η οποία από μια άλλη σκοπιά είναι πλεονική, αφού ο θάνατος ενισχύει τη ζωή; Δεν μπορούμε λοιπόν πάντα να σταματήσουμε μια μειονική ή πλεονική σπείρα. Κι αυτό διότι η ύλη, η φύση, η ζωή είναι πιο ισχυρά από μας. Πως όμως σταμάτησε, διακόπηκε η μειονική καπιταλιστική σπείρα του ’29; Με τη συνειδητή εκκίνηση μιας ακόμα πολύ ισχυρότερης μειονικής σπείρας. Με τον πόλεμο.
Σε ποιο σημείο, ποιας σπείρας βρίσκεται σήμερα ο καπιταλισμός; Βρίσκεται στην αρχή μιας μειονικής σπείρας, στη αρχή της διαδικασίας της συρρίκνωσης, της αποσύνθεσης, της διάλυσης, της έσχατης κρίσης. Δεν μπορεί πια να αρπάζει, δεν μπορεί πια το χρήμα να γεννάει περισσότερο χρήμα. Το χρήμα γίνεται περισσότερο χρήμα μόνο όταν αυξάνεται ο αριθμός των πωλητών της εργασιακής δύναμης. Όσο μειώνεται ο αριθμός αυτός, τόσο μειώνεται και ο αριθμός των καταναλωτών, τόσο περιορίζονται τα κέρδη. Και γιατί μειώνεται αυτός ο αριθμός. Διότι η παραγωγή των εμπορευμάτων γίνεται από τις μηχανές, οι οποίες είναι η εφαρμογή της (καπιταλιστικής) επιστήμης (τεχνολογία) στην παραγωγική διαδικασία και όχι από τους πωλητές της εργασιακής δύναμης.
Μπορεί ο Κύριος να σταματήσει αυτή την μειονική σπείρα; Μπορεί και υπάρχει μόνο ένας τρόπος, αυτόν τον οποίο εφάρμοσε στην προηγούμενη μεγάλη κρίση: η εκκίνηση μιας ακόμα ισχυρότερης μειονικής σπείρας, με την κλιμάκωση της καταστροφής, με τον πόλεμο. Εάν καταστρέψουμε ό,τι φτιάξαμε, εάν μείνουμε πάνω στη Γη οι μισοί, θα μπορούμε και πάλι να εργαζόμαστε όλοι 8 και 10 ώρες τη μέρα και το χρήμα να γεννάει περισσότερο χρήμα. Είναι ικανός να καταφύγει σε αυτή τη λύση; Όχι, δεν είναι! Γνωρίζει πολύ καλά τους κινδύνους – το αγαπάει το τομάρι του.
Τι θα γίνει εάν δεν καταφύγει σε αυτή τη λύση; Θα γίνει επανάσταση, παγκόσμια κοινωνική επανάσταση, δηλαδή παγκόσμιος εμφύλιος πόλεμος. Το έχουμε πει πολλές φορές: ο Κύριος είναι αδίστακτος, είναι ανηλεής, είναι ένοπλος ζητιάνος και δε χαρίζει κάστανα. Όλος ο πλανήτης θα γίνει Συρία! Ποια θα είναι η έκβαση του παγκόσμιου κοινωνικού πολέμου δεν το γνωρίζουμε, δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε. Μπορούν να νικήσουν οι υποτελείς Παραγωγοί; Η γνώμη μου είναι πως μπορούν. Να νικήσουν σημαίνει να διευρύνουν τον κομμουνισμό: να εργαζόμαστε όλοι και όλες όχι πάνω από ένα μήνα το χρόνο και να επιλύσουμε τα προβλήματα που δημιούργησε ο καπιταλισμός, δηλαδή η συρρίκνωση του κομμουνισμού. Μπορούν να το αποφύγουν αυτό οι Κύριοι;
Υπάρχουν δυο τρόποι: ο Αφανισμός και ο Συμβιβασμός. Θεωρώ ότι θα επιλέξουν τον δεύτερο.
Σχολιάστε ελεύθερα!