φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Σήμερα θα ασχοληθούμε με τις ιστορικές και λογοτεχνικές καταβολές της χρήσης του μαστιγίου από τον Κύριο (ή από αυτόν που επιθυμεί να γίνει Κύριος. . .). Στις μέρες μας ο Κύριος (και οι υπηρέτες Του) δεν χρησιμοποιεί μαστίγιο για να τιθασεύσει, υποτάξει, τιμωρήσει και πειθαρχήσει τους Υποτελείς του, αυτό όμως επιβιώνει σε φράσεις που μεταχειριζόμαστε πολύ συχνά, όπως ‘καρότο και μαστίγιο’ ή ‘η μάστιγα της ανεργίας, της εγκληματικότητας, των ναρκωτικών, κλπ.’ , ‘με το μαστίγιο’, ‘το μαστίγιο του εισαγγελέα, (του δημοσιογράφου)’. (Εάν η ανεργία είναι μια μάστιγα, ένα μαστίγιο, ποιος το κρατάει και ποιον χτυπάει;) Το μαστίγιο λέγεται και βούρδουλας (από το ύστερο λατινικό burdus, μουλάρι): οι φράσεις ‘θα πέσει βούρδουλας’ και ‘ά ρε βούρδουλα που χρειάζεται’ είναι πολύ γνωστές. Λέγεται και καμουτσίκι ή καμτσίκι, από του τουρκικό kamc.
Αύριο, θα ασχοληθούμε με τους ζωολογικούς κήπους, με τη επίδειξη της αιχμαλωσίας της φύσης, και μεθαύριο, τη μέρα που γίνονται παρελάσεις, με τη παρέλαση και θα υποστηρίξουμε ότι είναι ένας από τους πολλούς τρόπους επίδειξης τόσο της υποταγής του Υποτελούς όσο και της Ισχύος, του Θριάμβου του Κυρίου ημών.
Το μαστίγιο, φίλες και φίλοι, ήταν αρχικά ένα όργανο δαμασμού, τιθάσευσης, εξημέρωσης και καθοδήγησης του αλόγου. Εικάζουμε ότι θα πρέπει να κατασκευάστηκε πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εξημέρωσης των αλόγων από τους ποιμένες ινδοευρωπαίους μεταξύ του 4.οοο και 3.000 π.Χ. στα βοσκοτόπα του Πόντου, της σημερινής Ουκρανίας, όπου ζούσε σε μεγάλους πληθυσμούς. Στην αρχή το κυνηγούσαν για να το φάνε, μιας και ήταν μικρόσωμο, λίγο μεγαλύτερο από ένα λυκόσκυλο, η εξημέρωσή του όμως και η εκτροφή του είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθεί το ύψος του, το βάρος του, άρα και η δύναμη του. Οι ινδοευρωπαίοι άρχισαν να χρησιμοποιούν τροχοφόρα οχήματα γύρω στο 3.000 π.Χ., τα οποία όμως έσερναν βόδια. Μεταξύ του 2.000 και 1.500 π. Χ., υιοθετούν το δίτροχο άρμα το οποίο έσερναν άλογα, που ήταν όμως πολύ πιο κοντά από τα σημερινά. Τα άλογα αυτά εξασφάλιζαν την πολυπόθητη ταχύτητα που χρειάζεται ένας πολεμιστής για να νικήσει – το δίτροχο ιππήλατο άρμα ήταν κάτι σαν τα πολεμικά αεροσκάφη των ημερών μας, ήταν ο φόβος και ο τρόμος των αγροτικών κοινοτήτων που επί αιώνες και χιλιετίες υφίσταντο τις εισβολές και την αγριότητα των ποιμένων εισβολέων και κατακτητών.
Μιας και το άλογο και το ιππήλατο δίτροχο άρμα ήταν αυτά που εξασφάλιζαν τη υπεροχή στο πεδίο της μάχης, τη νίκη και την κατάκτηση, κάθε τι που αφορούσε την τιθάσευση και τον δαμασμό των αλόγων χρησιμοποιήθηκε τόσο για την καθυπόταξη των υποτελών όσο και μεταφορικά ως σύμβολο της Ισχύος και της Κυριαρχίας. Ο ζυγός και το χαλινάρι έγιναν σύμβολα καθυπόταξης και πειθάρχησης, ενώ το μαστίγιο χρησιμοποιήθηκε τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά. Ο κάτοχος αλόγου ή ιππήλατου άρματος κρατούσε πάντα στα χέρια του το μαστίγιο και δεν άργησε να το χρησιμοποιήσει και κατά των υποτελών του.
Το μαστίγιο είναι ένα μέσο παραγωγής πόνου. Τη σχέση πόνου-Κυριαρχίας την έχουμε αναλύσει πολλές φορές αλλά θα κάνουμε άλλη μια σύντομη νύξη. Κύριος είναι όποιος προκαλεί πόνο στον άλλον, στην άλλην. Όποιος πονάει, περιέρχεται στην κατάσταση του Υποτελούς. Το μαστίγιο θέτει το εξής δίλημμα: πόνος ή υπακοή. Στην ακραία του μορφή, το δίλημμα παίρνει τη μορφή: θάνατος ή υπακοή; Στην τελευταία περίπτωση όμως, η θανάτωση του υποτελούς σημαίνει και την εξάλειψη της Κυριαρχίας, γι αυτό και ο Κύριος καταφεύγει σε αυτήν μόνο για παραδειγματισμό. Οι άνθρωποι όμως προτιμάνε να ζούνε, να υπακούουν δηλαδή, παρά να πεθαίνουν και να πονάνε. Βέβαια, η υπακοή είναι πόνος και ταλαιπωρία αλλά θεωρούν ότι ο πόνος της ταλαιπωρίας είναι προτιμότερος από τον πόνο του μαστιγίου και τον θάνατο.
Η χρήση του μαστιγίου για την εγκαθίδρυση και την αναπαραγωγή της κυριαρχικής σχέσης είχε ως αποτέλεσμα τον υποβιασμό των υποτελών στην κατάσταση του αλόγου, του ζώου που μας εξασφαλίζει πλούτο, ισχύ και κλέος, δόξα, φήμη. Ο υποτελής που μαστιξώνεται εξισώνεται με το άλογο, μιας και αυτός εξασφαλίζει πλούτο, ισχύ και δόξα στον Κύριο. Αυτό το μήνυμα στέλνει και η ποινή του μαστιγώματος, η οποία καταργήθηκε μόλις τον 19ο αιώνα! Ως πρακτική ξυλοδαρμού όμως το μαστίγωμα δεν έχει καταργηθεί – τη θέση του μαστιγίου την παίρνει η δερμάτινη ζώνη των παντελονιών. Όσο για τις σαδομαζοχιστικές χρήσεις του μαστιγίου για την επιβολή της σχέσης Κυρίου-δούλου και την πρόκληση της ηδονής της άσκησης βίας ή της ηδονής του πόνου, που προσφέρει η κατάσταση του Κυρίου και η κατάσταση του δούλου, δεν έχω να πω τίποτα. . . Αν ζούσε ο Μισέλ Φουκό, θα μπορούσαμε να τον ρωτήσουμε, μιας και στο διαμέρισμά του στην Ν. Υόρκη βρέθηκαν πολλά μαστίγια κι άλλα όργανα επιβολής της βιοεξουσίας και της βιοπολιτικής. . .
Εάν κάποιος θέλει να μελετήσει τις αρχαιότερες χρήσεις του μαστιγίου, οφείλει να ανατρέξει γι’ άλλη μια φορά στην Ιλιάδα, στο βασικό κείμενο της δυτικής Κυριαρχίας. Η λέξη μαστίγιο (μάστιξ) αναφέρεται 21 φορές στην Ιλιάδα, ενώ το ρήμα μαστιγώνω (μαστίζω), 9 φορές. Από τις 21 φορές, οι 19 σχετίζονται με τον δασμασμό και τον έλεγχο των αλόγων, δυο φορές όμως χρησιμοποιείται μεταφορικά για να δηλώσει τον κεραυνό, το ισχυρότατο και έσχατο όπλο του Κυρίου των θεών, του Δία.
Πάω στη δουλείά, θα συνεχίζω αύριο το πρωί.
Σχολιάστε ελεύθερα!