φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Το σημερινό σημείωμα είναι συνέχεια του χθεσινού, το οποίο αφιέρωσα στο Γιώργο. Ο Γιώργος έγραψε ένα σχόλιο στο οποίο διατυπώνει τη διαφωνία του σχετικά με την πρότασή μου το κεντρικό σύνθημα των υποτελών Παραγωγών, η κεντρική κοινωνική μεταρρύθμιση των ημερών μας, να είναι εικοσάωρο και μισθός για όλους και όλες. Δεν θέλει ούτε μια ώρα δουλειάς τη βδομάδα ούτε τον μισθό για όλους και όλες. Δεν θέλει να διαπραγματευθεί ούτε ένα δευτερόλεπτο υποταγής, δεν θέλει να ζει με τον μήνα. Τα θέλω όλα και τα θέλω τώρα, γράφει συμπυκνώνοντας την άποψή του.
Χτες διατύπωσα τις απόψεις μου σχετικά με το ζήτημα της διαφωνίας. Και υποστήριξα ότι διαφωνούμε επειδή είμαστε άνθρωποι, επειδή έχουμε διαφορετική κοινωνική καταγωγή και επειδή είμαστε διαφορετικής ηλικίας. Όταν συμφωνούμε, συμφωνούμε επειδή είμαστε άνθρωποι, έχουμε δηλαδή κοινές ανάγκες και κοινές επιθυμίες, έχουμε την ίδια κοινωνική καταγωγή και έχουμε την ίδια ηλικία. Και στη περίπτωση της διαφωνίας και στη περίπτωση της συμφωνίας, υπάρχει το ενδεχόμενο να μην ισχύουν ταυτόχρονα αυτές οι συνθήκες. Ως προς το ζήτημα του εικοσαώρου και του μισθού για όλους, με έναν εικοσιπεντάρη φίλο μου, παιδί εμπόρου, συμφωνούμε, με έναν συνομίληκο εργάτη διαφωνούμε.
Ο Γιώργος είναι άνθρωπος, είναι νεώτερος από μένα (δεν νομίζω να κάνω λάθος) αλλά δεν γνωρίζω την κοινωνική του καταγωγή. Είναι βιομήχανος (γόνος βιομηχάνου); Είναι αυταπασχολούμενος; Είναι εργάτης/υπάλληλος, υποτελής Παραγωγός; Δουλεύει; Πόσες ώρες την ημέρα; Εάν δεν δουλεύει, πως ζει; Είναι εισοδηματίας; Είναι φοιτητής και τον συντηρούν οι (βιομήχανοι, αυαταπασχολούμενοι, εργάτες/υπάλληλοι) γονείς του;
Δυσκολεύομαι να εικάσω το ό,τιδήποτε ως προς το θέμα της δουλείάς. Οπότε, είμαι αναγκασμένος να βασιστώ σε εικασίες για να υποστηρίξω τις θέσεις μου.
Εάν δεν δουλεύει, προφανώς το εικοσάωρο και μισθός για όλους θα του φαίνεται όχι μόνο στενός κορσές αλλά κάτι τρομακτικό, φρικιαστικό,περιοστικό, τον υποβιβάζει στην κατάσταση του εκτρεφόμενου ζώου. Με τα δικά του λόγια:
Τα θέλω όλα και τα θέλω τώρα. Είμαι σπαρτιάτης στα γούστα και ασκητής στη ζωή. Έχεις πρόβλεψη για μένα, οργανωμένη κοινωνία; Όχι. Τι να σε κάνω τότε, να με ζμπρώχνεις στο μαντρί των κορόιδων; ‘Οχι ευχαριστώ. Προτιμώ απ έξω, να κοιτάζω μια τους άλλους, μια τις σημειώσεις μου και να γκρινιάζω: “σας τάλεγα, δε σας τάλεγα”;
Εάν δουλεύει, δεν θέλει το εικοσάωρο και το μισθό για όλους αλλά προτιμά ανεπιφύλακτα να τα θέλει όλα και να τα θέλει τώρα. Όλα; Τώρα; Ποια ειναι αυτά τα όλα; Όλα αυτά που θέλει, τα έχει; Εάν τα έχει όλα και θέλει αυτά που έχει, τότε δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία απολύτως ότι το εικοσάωρο και ο μισθός για όλους θα του είναι άκρως τυρρανικό. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, δεν διαπραγματεύεται ούτε ένα δευτερόλεπτο υποταγής, άρα δεν δουλεύει. Εάν δουλεύει, τα θέλει όλα, δηλαδή μεταξύ των άλλων να μην δουλεύει. Δεν διαπραγματεύεται ούτε ένα δευτερόλεπτο υποταγής. Αυτό σημαίνει ότι ή σταματάς να εργάζεσαι ή περιμένεις να έρθει μια μέρα που θα εργάζεσαι ελεύθερος. Ναι αλλά τα θέλει τώρα, δεν περιμένει. Οπότε, εάν δουλεύει, η μόνη λύση να τα θέλει όλα και να τα θέλει τώρα είναι να μην πάει στη δουλειά. Εάν δεν πάει όμως στη δουλειά, πως θα ζήσει;
Όταν κάποιος δουλεύει και του είναι δύσκολο να δουλεύει, έχει τρεις επιλογές: να σταματήσει να δουλεύει, να επιδιώξει να μειώσει το χρόνο εργασίας (όπως μπορεί, ατομικά ή συλλογικά), να δουλεύει όπως δουλεύει και να περιμένει να καταλυθεί η καπιταλιστική Κυριαρχία και να ζήσει επιτέλους στο ‘βασίλειο της ελεύθερης δραστηριότητας’, όπως το περιγράφει ο Κ. Μαρξ και το υποστηρίζει και το περιοδικό blaumachen. Σήμερα, στην ελληνική κοινωνία δουλεύουν 4,5 εκ. άνδρες και γυναίκες. Κανένας και καμιά από αυτούς και αυτές δεν διανοούνται να σταματήσουν να δουλεύουν, αν και πολλοί και πολλές το επιθυμούν σφόδρα. Ελάχιστοι περιμένουν τη μέρα που θα εισέλθουμε στο βασίλειο της ελεύθερης δραστηριότητας. Οι περισσότεροι προσπαθούν να αποφύγουν τη δουλείά αλλά μάταια. Θα ήθελαν να κερδίσουν ένα Τζόκερ αλλά δεν τους κάθεται. Δυσφορούν όταν από 8 ώρες αναγκάζονται να δουλέψουν δέκα, δυσφορούν όταν τους αναγκάζουν να βγουν στη σύνταξη στα 65 και στα 67 αντί στα 58 ή στα 60. Άλλοι και άλλες δυσφορούν που από 8 ώρες αναγκάζονται να δουλεύουν τέσσερις και άλλοι επιλέγουν τη μερική (συνήθως τετράωρη) απασχόληση. Και όσοι και όσες δεν δουλεύουν καθόλου θα ήθελαν να δουλεύουν, τετράωρο ή οχτάωρο. Ποιος άνεργος δεν θα ήθελε το επίδομα ανεργίας μέχρις ότου βρεθεί κάποια δουλείά; Ποιος θα ήθελε να δουλεύει εάν μπορούσε να παίρνει αυτό το επίδομα εσαεί;
Σε μια έρευνα που έγινε πριν από χρόνια, ρωτήθηκαν εργαζόμενοι τι θα έκαναν αν έβρισκαν κάθε πρωί πενήντα ευρά κάτω από το μαξιλάρι τους, θα πήγαιναν στη δουλείά ή όχι; Το 55% απάντησε ότι δεν θα πήγαινε. Το ίδιο θα απαντούσα κι εγώ. Όχι για να βλέπω όλη μέρα τηλεόραση αλλά για να καταπιαστώ με δραστηριότητες που έχουν νόημα για μένα και τους τριγύρω μου (συγγενικά και φιλικά πρόσωπα) και μου δίνουν χαρά. Σε μια άλλη έρευνα, οι εργαζόμενοι ρωτήθηκαν εάν προτιμούσαν αύξηση του μισθού ή μείωση του χρόνου εργασίας. Σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες το ποσοστό που προτιμούσε τη μείωση του χρόνου εργασίας ήταν πάνω από 5ο% (στη Γερμανία, 68%, στις σκανδιναβικές χώρες, πάνω από 70%). Το ποσοστό αυτό στην Ελλάδα ήταν 35%. Οι περισσότεροι ήθελαν αύξηση του μισθού.
Εκείνο που είναι πέραν κάθε αμφισβήτησης είναι ότι για να ζήσουμε πρέπει να παράγουμε σε καθημερινή βάση κοινωνικό πλούτο, από ψωμί και κάλτσες μέχρι γνώση και διαφωνία. Αυτόν τον πλούτο σήμερα τον παράγουν οι υποτελείς Παραγωγοί. Πολλοί από αυτούς είναι εκτός Παραγωγής και μέρα με τη μέρα γίνονται και θα γίνονται ολοένα και περισσότεροι. Το ότι οι άνεργοι γίνονται ολοένα και πιο πολλοί δείχνει ότι ο πλούτος που παράγεται, παράγεται με ολοένα λιγότερη εργασία, παράγεται από ολοένα και λιγότερα χέρια.
Δεν γίνεται να πάψουμε να παράγουμε κοινωνικό πλούτο. Ο πλούτος που παράγουμε, παράγεται με ολοένα και λιγότερη εργασία. Όσοι εργάζονται, εργάζονται πολύ και με εξαντλητικούς ρυθμούς, σε πολύ άσχημες εργασιακές συνθήκες, ενώ οι άνεργοι γίνονται περισσότεροι. Οι περισσότεροι από αυτούς που εργάζονται, επιθυμούν να εργάζονται λιγότερο και όσοι δεν εργάζονται, θέλουν ή να εργαστούν ή να παίρνουν επίδομα ανεργίας. Μας λένε κάτι αυτές οι διαπιστώσεις;
Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι οι υποτελείς Παραγωγοί είναι εθελόδουλοι, ότι είναι ανυπόφορα υποτελείς και υπάκουοι. Οι επιθυμίες τους, και η πρακτικές τους όμως δεν μας λένε κάτι τέτοιο. Εάν, Γιώργο, ζούσες στο Σικάγο τον Μάρτιο του 1886 θα δούλευες στις αυτοκινητοβιομηχανίες και στα χυτήρια 12 και 14 ώρες. Τον Ιούνιο θα δούλευες 8 ώρες. Δεν θα χαιρόσουν; Εγώ θα χαιρόμουνα πάρα πολύ.
Δεν δέχεσαι τις μεταρρυθμίσεις και δεν είσαι ο μόνος. Εγώ τις δέχομαι. Και επιθυμητές είναι, και αναγκαίες είναι, και εφικτές είναι, και δίκαιες είναι. Και εάν οι μεταρρυθμίσεις διαμορφώνουν μια μεταβατική κατάσταση, τότε δέχομαι και τη μεταβατική κατάσταση, χωρίς να λησμονώ ότι η μετωπική σύγκρουση Κυρίου και Υποτελούς Παραγωγού είναι αναπόφευκτη. Και επειδή δέχομαι και τις μεταρρυθμίσεις και τη μεταβατική κατάσταση, δέχομαι και την αναγκαιότητα και τη χρησιμότητα ενός προγράμματος που καταγράφει επιθυμίες, ανάγκες και προτείνει λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα.
Η εφαρμογή του εικοσάωρου και του μισθού για όλους και όλες θα εξαρτηθεί από την έκβαση του κοινωνικού πολέμου, δεν θα είναι οικειοθελής υποχώρηση του νικητή Κυρίου προς τους ηττημένους υποτελείς Παραγωγούς. Ποτέ δεν διατύπωσα αυτή την άποψη και δεν πρόκειται ούτε στο μέλλον να την διατυπώσω. Ο Κύριος είναι αδίστακτος και χαιρέκακος.
Τα κομβικά ερωτήματα είναι τα εξής: μπορούμε να περάσουμε από την καπιταλιστική Κυριαρχία στο βασίλειο της ελεύθερης δραστηριότητας κατόπιν επανάστασης, που πολλοί την φαντάζονται με καλάσνικωφ στα χέρια, αιφνίδια, απότομα, όπως είμαστε σήμερα, δηλαδή, όπως σκεφτόμαστε και πράττουμε και αισθανόμαστε και είμαστε οργανωμένοι;
Κατά κανένα τρόπο. Πριν λίγες μέρες, με κάλεσε μια παρέα βιομηχανικών εργατών για φαγητό, γνώριζα μόνο τον έναν από τους πέντε, από κουβέντα σε κουβέντα πιάσαμε και το ζήτημα της εργασίας και ένας από αυτούς με αποκάλεσε ηλίθιο, ήταν πιωμένος αλλά αυτό δεν έχει και μεγάλη σημασία, διότι υποστήριξα ότι μπορούμε να εργαζόμαστε και λιγότερο και διαφορετικά.
Δεν με ενόχλησε διότι ακούω αυτόν τον χαρακτηρισμό, ή παρόμοιους, εδώ και πολλές δεκαετίες. Τον ρώτησα, γιατί εσύ εδώ και δυο ώρες ψήνεις τα ψάρια για την παρέα, ψάρια που εσύ τα έπιασες και τα πρόσφερες στη παρέα αντί να τα πουλήσεις; Μου απάντησε:
Γιατί είμαι ηλίθιος.
Μήπως ήθελε να πει είμαι κομμουνιστής αλλά δεν το γνωρίζω;
Ο τίτλος του αυριανού σημειώματος θα είναι: εγκέφαλος και κομμουνισμός
Σχολιάστε ελεύθερα!